Serbest Psa Yüksekliği

PROSTAT SPESİFİK ANTİJEN (PSA) NEDİR?

PSA, Prostat kanseri erken tanısı, evreleme ve izleminde önemli bir belirleyicidir. PSA, prostat kanserinin tanısı için yaygın olarak kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra prostat kanseri riskini de göstermektedir. Ancak spesifikliği düşüktür. PSA, serin proteaz aktivitesinde olup, prostat duktal epitel ve asinilerinden salgılanır.

PSA'nın; iyi huylu prostat büyümesinde (BPH) geçiş bölgesinde, tümörler de ise; tümörün en fazla geliştiği çevresel bölgede göre daha fazla üretildiği gösterilmiştir. Kanser dokusunda daha az üretilmesine rağmen, anatomik yapı bozulduğu için, asinilerden kana daha kolay karıştığı ve bu nedenle de kandaki düzeyinin arttığı gösterilmiştir.

PSA DEĞERİ KAÇ OLMALIDIR?

PSA şu değerde ise kanser değildir denilebilecek bir değeri tanımlamak zordur. PSA değerinin 1 ng/ml nin altında olduğu çok düşük değerlerde bile % hastada prostat kanseri bulunabilmektedir.

Bununla birlikte PSA değeri arttıkça kansere yakalama şansı artmaktadır. PSA: 3,1 - 4 ng/ml arasına ulaştığında hastaların %26,9’sında prostat kanserine rastlanmaktadır.  

PSA YÜKSEKLİĞİ NEDİR? PSA YÜKSEKLİĞİ NE ANLAMA GELİR?

Prostat dokusu içerisinde ve menide çok yoğun miktarda bulunan Prostat Spesifik Antijen yani PSA, kana çok az salınmaktadır. BPH denilen iyi huylu prostat büyümesinde prostat büyüdükçe PSA'nın kan değeri ılımlı bir miktarda artar, anormal PSA artışları ise şu durumlarda görülür:

-Prostat kanseri
-Prostat iltihabı
-Prostat biyopsisi
-Prostat enfarktüsü
-İdrar yolu ameliyatları(TUR)
-İdrar retansiyonu(glob vezikal)
-Ejekülasyon
-Prostat masajı

PSA testi değerleri değerlendirilirken Total ve Serbest PSA değerleri göz önüne alınmalıdır.

Kanda dolaşan PSA’nın büyük bir çoğunluğu proteinlere bağlıdır. % arasındaki PSA ise herhangi bir proteine bağlı olmadan kanda dolaşır (serbest PSA). Prostat kanserini erken yakalamak için ilk yapılan test Total PSA değerinin belirlenmesidir.

Normal değerlerin daha üstünde ölçüldüğü durumlarda (total PSA: ng/ml arasında olduğunda) kanda proteinlere bağlı olmayan serbest PSA düzeyine ve serbest PSA’nın total PSA’ya oranına bakılır.

Serbest PSA’nın total PSA ya oranının %10 olduğu hastaların %56 sında prostat kanseri ihtimali varken oran %25 ise hastaların %8 inde prostat kanseri tespit edilir. Özetle prostat kanseri hastalarında daha düşük oranda serbest PSA bulunmaktadır.

Serbest PSA değerlerini tek başına değerlendirmek anlamlı sonuçlar vermez ve ilk PSA ölçümünde serbest PSA bakmak gerekmez.

Hastadan ilk kez istenen total PSA değeri normal sınırların üzerinde yüksekse (PSA: ng/ml)  total PSA düzeyine doğrulama için bakarken birlikte serbest PSA ölçümü faydalı olabilir. Yine de bu sonuçlar prostat kanseri teşhisi koymak için yeterli değildir.

Teşhis için PSA değerleri, oranları ve muayene bulgularına göre hastadan prostat biyopsisi istenir.

PSA DÜŞÜKLÜĞÜ NEDİR?

PSA'nın ölçümü kan testleriyle, uzmanların gerek görmesi halinde yapılır. Değerlerin düşük olarak çıkması, son derece sağlıklı bir durumdur. Değerlerin yüksek olması halinde, düşürmeye yönelik çeşitli tedavi yöntemleri uygulanmaya başlanır. Düşürülmesi ile ilgili tedavi işlemlerinin olumlu sonuç verip vermediği, ileri aşamalarda PSA testleri yapılarak öğrenilebilir.

PSA KAN TESTİ NASIL YAPILIR?

PSA testi koldan alınan kan ile yapılan bir testtir. PSA testi aç ya da tok karna ve günün herhangi bir saatinde yapılabilir.

NTV’yi sosyal medyadan takip edin

Prostat Kanserinin Tanısında Laboratuvar Tetkikleri Ne Ölçüde Yararlıdır?

Erkekler için önemlidir. Erkeklerde yaş ilerledikçe ortaya çıkan, yaygın görülen ve akciğer kanserinden sonra en ölümcül kanser türüdür. 50 yaşından sonra risk artmakta olup, yaş arasında oldukça yükselmektedir.

Prostat Kanserinin Belirtileri Nelerdir ?
Prostat kanserlerinin büyük çoğunluğu erken devrede belirti vermezler. Öyle ki, yaşlı erkeklerin % 30 civarı hiçbir klinik belirti vermeden prostat kanserli olarak ölmektedirler. Bazıları hızlı seyretmekle birlikte, çoğunluğu sinsi ve sessiz seyirlidir.

İleri evrede ortaya çıkan belirtilerin başlıcaları ise :
• İdrar akımının yavaşlaması ya da incelmesi
• Sık idrara çıkma isteği
• İdrarda kan görülmesi
• Bacaklarda şişlik
• Penisin sertleşmemesi
• Kemik ağrısı şeklinde bulgulardır.

Ancak, şunu özellikle belirtmek gerekir ki, bu belirtilerin bir kısmı iyi huylu prostat büyümesi (Benign Prostat Hipertrofisi=BPH), idrar yolu infeksiyonları, idrar yollarında taş bulunması gibi durumlarda da görülmektedir. Bunların ayrımını yapmak için, mutlaka hekim kontrolünde değerlendirme yapmak gereklidir.

Prostat Kanserinde Erken Tanının Yararı Nedir ?
Hastalıkların erken tanısı, genelde alınacak tedbirler yönünden yararlıdır. Ancak prostat kanserlerinde çok daha yararlıdır. Çünkü, uygulanacak tedavilerde hastalık erken tanınırsa 5 yıldan uzun yaşama oranı % üzerinde, geç dönemde tanınırsa % civarındadır. Erken tanı yaygınlaştıkça, prostat kanserli hastaların yaşama süresi sürekli olarak uzamaktadır.

Prostat Kanserinin Erken Tanısı Mümkün müdür ?
Mümkündür. Prostat Spesifik Antijen (PSA) isimli kan testinin bakılması ile, erken devrede tanı konulabilmektedir. Bu testin ölçülmesiyle, henüz tümör küçük olduğu dönemde ve prostat dışına yayılmadan tanı konulabilmektedir.

Hangi Yaştan İtibaren Tarama Testi Yapılmalıdır ?
Amerikan Kanser Cemiyeti (American Cancer Society) ve American Urological Association yaş ne olursa olsun yüksek riskli olan herkesin ve/veya 50 yaşına gelmiş her erkeğin yılda en az bir kez kanda PSA baktırmasını önermektedir. Eğer ailede, prostat kanseri olan varsa veya da vazektomi ameliyatı geçirilmişse, bu tarama 50 yaşından önce, örneğin 40 yaşından itibaren başlatılmalıdır. Prostat kanserinin erken tanısında tarama yöntemi olarak görüntüleme yöntemlerinin (MR, tomografi, ultrasonografi) kullanılması önerilmemektedir.

PSA Nedir ?
PSA (Prostat Spesifik Antijen) prostatın epitel hücreleri tarafından üretilen ve seminal sıvıda yüksek oranda bulunan protein yapısında bir enzimdir. Normal durumdaki prostattan seruma az miktarda karışmaktadır. Kandaki yükselme, prostat hastalığının göstergesidir. PSA normalde, 4 ng/ml’nin altında olmalıdır. 4 ng/ml altındaki değerler normal olarak kabul edilmektedir. ng/ml arasındaki değerler şüpheli sınır değerler olarak kabul edilmektedir. 10 ng/ml üzerinde elde edilen PSA değeri ise yüksek olarak değerlendirilmektedir.

PSA testi sonucu ne kadar yüksekse, prostat kanseri riski de o derecede yüksektir.

PSA Düzeyi Yalnızca Prostat Kanserinde mi Yükselir?
Hayır.
Başka bazı durumlar da PSA düzeyinde yükselmeye neden olmaktadırlar.
Bu durumlar şöylece sıralanabilir :
1- Benign prostat hipertrofisi (Prostatın iyi huylu büyümesi) durumunda ve prostat infeksiyonu (postatit) durumunda da PSA düzeyi sınırda veya yükselmiş olarak bulunabilir.

2- Makattan muayene (rektal tuşe) sonrasında PSA düzeyi yükseldiği için PSA ölçümü bu muayeneden önce yapılmalıdır.

3- Ejakulasyon (boşalma) da PSA düzeyini geçici olarak yükseltmektedir. Bu nedenli, PSA ölçümü öncesinde 2 gün boyunca cinsel ilişkiye girilmemelidir.

4- Prostat biyopsisi de PSA düzeyini yükseltmekte, bu nedenle biyopsiden en az 6 hafta sonra tekrardan PSA bakılabileceği bildirilmektedir.

İlaçların PSA Düzeyi Üzerine Etkileri Var mıdır ?
Özellikle androjen düzeyinde azalmaya neden olan ilaçlar (steroid antiandrojenler gibi) PSA düzeyinde de azalmaya neden olabilirler. Finasteride (5 mg/gün) kullanan hastaların PSA düzeyinin 12 ay sonunda % 50, 1 mg kullananlarda ise % 48 azaldığı görülmüştür.

PSA Düzeyine Bakılarak Hastanın Yaşam Süresi Tahmin Edilebilir mi?
Bir anlamda tahmin edilebilir. Çünkü, PSA düzeyi, tümörün büyüklüğü, yerleşimi, evresi ve yayılması ile yakından ilişkilidir. Prostat tümörü nedeniyle ameliyat edilmiş hastalarda PSA’nın 4 ng/ml’den düşük olması, hastaların % ’inde cerrahi ile hastalığın sınırlanmış olduğunu düşündürmektedir. 20 ng/ml üzerinde PSA değerleri, hastaların % lenf nodlarına ve % 10 civarında da kemiklere yayılımını (metastaz) düşündürmektedir. 50 ng/ml üzerinde PSA değerleri, hastaların çoğunda lenf nodlarına yayılımın olduğunu ve kemiklere yayılımın da % 30 üzerinde olduğu düşündürür. Kanserin henüz ilk başlangıç yerinde olduğu hastalarda 5 yıllık yaşam süresi % 65 civarındadır. Yayılım (metastaz) göstermiş hastalarda ise, hastaların yaklaşık yarısı tanıdan itibaren 2 yıl içinde kaybedilmektedir.

Benign Prostat Hipertrofisi (BPH) ile PSA Arasında Ne Tür Bir İlişki Vardır ?
BPH, iyi huylu prostat büyümesidir. Bu durumda da PSA değerinde yükselme görülmektedir. Ancak PSA değerleri genelde ng/ml arasında kalmakta ve çok yükselmemektedir.

Serbest (Free) PSA Ne Anlama Gelmektedir ?
Serbest PSA, PSA’nın kan dolaşımında proteinlere bağlanmadan, serbest olarak bulunan formudur. Normalde PSA’nın az bir kısmı Free PSA’dır.

Serbest PSA’nın Total PSA’ya oranı, prostat kanseri ve Benign Prostat Hipertrofisi ayrımında kullanılmaktadır :
Eğer Free PSA/Total PSA’ya oranı % 20’nin altındaysa ve Total PSA düzeyi de ng/ml düzeyindeyse, prostat kanseri olması güçlü olasılıktır.

Eğer Free PSA/Total PSA oranı % 20’nin üzerindeyse ve Total PSA da normal veya hafif-orta düzeyde yükselmişse, büyük olasılıkla iyi durumlar, örneğin Benign Prostat Hipertrofisi (BPH) söz konusudur. Ancak, prostat kanseri olasılığı bütünüyle yok sayılamaz.

Araştırmalarda Free PSA/Total PSA oranının prostat kanserinde genelde % 15’ten az, % arasında olduğu, BPH’da ise % arasında olduğu gözlenmektedir.

Prostatik Asit Fosfataz (PAP)’ın Klinik Anlamı Nedir?
PAP, Prostat bezi tarafından salgılanan bir proteindir. Ayrıca kemik, pankreas, karaciğer, böbrekler ve trombositler tarafından da salgılanmaktadır. Prostat kanserli hastaların tedavisinin izlenmesinde yararlıdır. Tanısal değeri PSA’dan düşüktür. PSA ile birlikte kanserin izlenmesinde yararlı olabilir. BPH, rektal muayene, biyopsi, prostatit gibi durumlarda da yükselebilir.

Prostat Kanserinin Tanısında Kullanılan Başlıca Yöntemler Nelerdir ?
a) Kanda PSA Düzeyi Bakılması :
Yukarıda bahsedilmiştir. Kanda Free PSA Düzeyi Bakılması : Yukarıda bahsedilmiştir.

b) Parmakla Rektal Muayene (Rektal Tuşe) : Doktor tarafından, eldiven giyilerek, parmakla makattan yapılır. Prostat kanserinin boyutu hakkında fikir verebilir.

c) Ultrasonografi : Prostat kanserinin lokalizasyonu ve nüks olup olmadığı konusunda fikir funduszeue.info, tarama amaçlı kullanılmamaktadır.

d) Prostat Biyopsisi : Prostattan parça alınarak incelenmektedir. Genelde tanı için iğne biyopsisi alınır. 1’den 5’e kadar kanserin durumu hakkında derecelendirme yapılır.

Prostat Kanserinin Evrelemesinde Kullanılan Görüntüleme Yöntemleri Nelerdir?
a) Bilgisayarlı Tomografi
Genelde prostat kanserinin diğer organlara yayılımının değerlendirilmesinde yararlıdır. Kanserin yayıldığı büyümüş lenf nodları göfunduszeue.info amaçlı kullanılmamaktadır.

b) Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG)
Özellikle bazı hastalarda cerrahi girişim öncesi prostat kanserinin bölgesel yayılımının daha iyi değerlendirilmesi amacıyla kullanılmaktadır.

c) Kemik Sintigrafisi
Prostat kanserinin kemiklere yayılıp yayılmadığını araştırmak amacıyla yapılmaktadır. d) Lenf Düğümü Biyopsisi
Kanserin lenf düğümlerine yayılıp yayılmadığını anlamak için yapılar. Biyopside lenf düğümlerinde kanser bulunursa, cerrahi dışındaki diğer tedavi yöntemlerinin uygulanması düşünülür.

Lenf düğümü biyopsisi :
•Ya lenf düğümlerini çıkararak,
•Ya USG eşliğinde ince iğne aspirasyon biyopsisi biçiminde,
•Ya da laporoskopik işlemle yapılır.

PSA (prostat spesifik antijen) testi nedir?

PSA (prostat spesifik antijen), prostatta üretilen ve menini kıvamı ile yakından ilişkili olan enzimdir. Üretilen PSA’nın bir miktarı kanda dolaşır. İyi huylu prostat büyümesi, prostat enfeksiyonu ve prostat kanseri gibi durumlarda ise kana geçen PSA miktarı değişiklik gösterebilir. Kandaki PSA değeri ve bu değerde gelişen değişimler, prostat rahatsızlıklarının durumu hakkında açık bilgiler verir.

Total PSA ve serbest PSA nedir?

Kanda dolaşmakta olan PSA miktarının pek çoğunun proteinlere bağlı olduğunu söyleyebiliriz. %5 ila %35 aralığındaki PSA ise herhangi bir protein ile ilişkili olmadan kanda dolaşır. Bu serbest PSA’dır. Prostat kanserinin erken evrede yakalanabilmesi için ilk yapılan test total PSA’dır. Normal değerinin çok daha üzerinde ölçülmesi durumunda; kanda proteinlere bağlı olmayan serbest PSA düzeyine ve serbest PSA’nın total PSA’ya oranı incelenir. Kısacası; prostat kanseri olan kişilerde daha düşük oranda serbest PSA değeri bulunur.

Prostat kanseri tanısı nasıl konulur?

Yalnızca serbest PSA değerine bakarak değerlendirme yapmak sağlıklı sonuçlar vermeyecektir. İlk PSA ölçümü yapılacağı zaman, serbest PSA değerine bakmaya gerek yoktur. Kişiden ilk defa istenecek total PSA değeri referans değerlerin üstünde ve yüksek görünüyor ise total PSA değerinin doğrulanabilmesi için birlikte serbest PSA ölçümü yararlı olacaktır. Ancak, yine de yapılacak bu testler prostat kanserinin teşhisini koyabilmek için yeterli değildir. Teşhisin koyulabilmesi için; PSA değerleri, oranları ve muayene öyküsü göz önünde bulundurularak, prostat biyopsisi de istenebilir.

PSA testinde başka hangi tetkikler yapılmaktadır?

PSA’nın yıllık artış hızı, PSA’nın prostat volumüne oranı ve PSA’nın ikiye katlanma zamanı gibi daha farklı ve duyarlı tanı testleri bulabilmek için araştırmalar yapılıyor olsa da bunların PSA’ya tek başına olan katkısı ile ilgili bir kesinlik bulunmamaktadır.

PSA değerleri yaşa göre değişir mi?

Prostat hacminin büyümesi ve yaşın ilerlemesine bağlı olarak PSA değerinde artış görülebilir. Fakat, yaşı göz önünde bulundurarak PSA değeri kullanılması hususunda görüş ayrılıkları vardır. Özellikle; genç bireylerde düşük PSA sınır değerlerinin kullanılması, gerekli olmayan biyopsileri artıracaktır. Daha yaşlı bireylerdeki yüksek PSA değerlerinin kullanılması ise mevcut hastalığın tanı almasını geciktirebilir.

Benzer Yazılar

TSH Nedir?

TSH, hipofiz bezinin ön kısmında bulunan hücrelerden salgılanan ve tiroit bezindeki hücrelerin gelişimini kontrol etmede rol alan bir hormondur.

Devamı

PA Akciğer Grafisi Nedir?

Posteroranterior akciğer grafisi olarak kısalttığımız PA akciğer grafisi; göğüs boşluğunun görüntülemesin ve değerlendirilmesi sürecinde en sık kullanılan yöntemdir.

Devamı

Kadın Sağlığı Paketi

Kadın hastalıklarından korunmak ve kaliteli bir yaşama sahip olmak için bilinçli olmak ve düzenli olarak jinekolojik kontrollerden geçilmesi büyük önem taşıyor.

Devamı

Ürik Asit Nedir? Ürik Asit Nasıl Düşer?

Pürin; sucuk, pastırma, sosis, salam, kabuklu deniz ürünleri, küçük balıklar, kırmızı et, kuru fasulye, buğday, baklagiller, mayalı içecekler, çay ve kahve gibi yiyecek içeceklerin tüketilmesinden alınır.

Devamı

Hemogram (Tam Kan Sayımı) Nedir?

Hemogram; kandaki hücre sayısını ve oranlarını tespit etmeye yarayan bir kan testidir. Kan dolaşımındaki hücrelerin kemik iliğinde üretiliyor olması sebebiyle aslında kemik iliğinin değerlendirilmesine de olanak tanır.

Devamı

HBA1C Testi Nedir?

HbA1C, kan glukoz seviyesinin 2 ila 3 aylık ortalama seviyesine bakılmasını sağlayan glikozillenmiş hemoglobin testidir. Glikozillenmiş hemoglobin seviyesinin yüksekliği, kan şekerinin yüksek ilerlediğinin kesin ve çok önemli bir belirtisidir.

Devamı

PSA (Prostat Nedir)

Prostat Nedir?
Prostat tüm erkeklerde mesanenin hemen alt bölümünde yer alan, 2,5x3,5x4,5 cm büyüklüğünde, kestane şeklinde, gram ağırlığında, seminal sıvı salgılayan bir organdır. İdrar yolu çıkışını sarar ve Meninin akışkanlığını sağlar.

Prostatın salgıladığı sıvı niteliği nedir?
Prostat, içeriğinde sitrat, çinko, kalsiyum, kolesterol, asit fosfataz ve proteazlar içeren ince, sütsü, bazik bir sıvı salgılar. Emisyon sırasında vas deferensteki kasılmalarla birlikte prostat kapsülünde de kasılmalar olur ve bu sıvı semen sıvısına katılır. Prostat salgısının bazik yapısı fertilizasyonda önemli görev taşır.

Prostat Kanserinin Önemi
Prostat Kanseri yaşlılarda en çok görülen kanser türüdür. Erkeklerde deri kanserinden sonra en sık görülen kanser türüdür. Kanser nedeniyle ölüm sıralamasında da 2. sıradadır. Her kanser türünde olduğu gibi prostat kanserinde de erken tanı önemlidir. Yavaş ilerlediğinden erken evrede saptandığında tedavi şansına sahiptir.

Prostat Kanseri nasıl gelişir?
Prostat içinde gelişen kanser uzun zaman bulunduğu yerle sınırlı kalabilmekte ve az sayıda görünür belirtiye neden olabilmektedir. Prostat kanseri olgularının çoğu yavaş büyümekte, tümör kitlesi yeterince genişleyip üretrayı daralttığında hastalık belirtileri ortaya çıkmaya başlamaktadır. Bu durum özellikle geceleyin sık idrara çıkma, ince veya kesintili idrar akışı, idrar veya menide iltihap veya kan, idrar yaparken veya boşalırken ağrı veya yanma hissi, bel, kalça veya uyluklarda rahatsızlık hissi gibi belirtilere neden olabilmektedir. Ancak bu belirtilerin çoğunu diğer prostat hastalıklarında da görmek olasıdır.

Prostat kanseri riski / oranı ne kadardır?
Hayatları boyunca 6 erkekten biri prostat kanseri tanısı almakta, ortalama Otuzda biri bu kanser nedeniyle ölmektedir.

Prostatın İyihuylu Büyümesi (BPH)
Erkeklerde en sık görülen hastalık olup 30 yaşından itibaren başlayan süreçtir. BPH, prostatın kanser nedenli olmayan büyümesidir. 80 yaşına geldiklerinde erkeklerin % 90 kadarını etkileyebilmektedir. Belirtileri 45 yaşından sonra kendini gösterir. 60 yaş gurubundaki erkeklerin %60’ında gözlenir. Hormonal değişim, Androjenlere karşı oluşan duyarlık ve bir takım büyüme faktörlerinin olaya karışması ile oluşan durumdur. Tehlikesiz olmasına karşın yaşam kalitesini etkilediği için önemlidir.

BPH, Prostat Kanseri ve Prostatit Belirtileri

Prostatın bulunduğu yer ve yapısı ile ilgili olarak şikâyetler hemen daima benzer şekilde gelişir. Sorunlar ağırlıklı olarak prostatın idrar kanalı üzerine baskı oluşturması nedeniyle yaşanır. Sinsi seyreden Prostat kanserinde özel bir bulgu yoktur. Erken dönemde hiçbir bulguya rastlanmayabilir:

• Sık idrara çıkmak
• Geceleri idrara çıkmanın artması
• İdrar yaparken yanma, sızı hissetmek
• İdrara başlarken beklemek, zorlanmak
• İdrar yaparken çatallaşma, kesik kesik idrar yapmak
• İdrar bittikten sonra tam boşalamadığını hissetmek
• İdrar akımının azalması, ileriye doğru idrar yapamama
• İdrarı tutamama
• Bacaklarda şişlik
• Penisin sertleşmemesi
• İdrardan kan gelmesi

Doktorlar, erkeğin hastalık belirtilerinin prostat kanseri, BPH veya başka bir kanser dışı hastalığa bağlı olup olmadığını belirlemek zorundadır.

Prostat Kanseri tanısı nasıl konur?

Erken dönemde nadiren belirti verir. Sıklıkla normal Check Up sırasında yapılan PSA testiyle saptanır. Makattan parmakla yapılan rektal muayene ile PSA testi tanıda en önemli iki araçtır. Kesin sonuç biyopsi ile alınır.

1. Kanda PSA, yüksekse serbest PSA ya bakılması
2. Rektal Tuşe
3. Trans Rektal Ultrasonografi (TRUS)
4. Biyopsi

Prostat Kanseri nedenleri
Prostat kanserine neyin sebep olduğu bilinmemektedir. Ailesel yatkınlığın olması bilinen bir nedendir. İlerleyen yaş, Yağlı beslenme, Kırmızı et, Şişmanlık, Sigara, Hormonal denge, kadmiyum, A ve D vitaminlerinin eksikliğinin prostat kanserine neden olduğu belirtilmektedir.

Prostat Kanserinde erken tanının yararı
Prostat Kanseri tedavi edilebilir bir hastalıktır. Hastalığın erken tanısı tedavi bakımından önemlidir. Erken tanıda 5 yıldan fazla yaşama oranı % dolayındadır. Yavaş ilerleyen kanser ilk dönemlerde kolaylıkla belirti vermez.

Tanı konan prostat kanserli kişiler nasıl değerlendirilir?
Prostat kanseri tanısı konan kişilerde klinik durumun belirlenmesi önemlidir. Prostat kanseri küçük, belli bir bölgeye sınırlı ve yavaş büyüyen tipteyse hiçbir zaman önemli sağlık sorunlarına neden olmayabilir. "Birçok erkeğin prostat kanserinden değil, prostat kanseriyle öldüğüne" ilişkin bir söyleyiş vardır.  Bu tip olgularda tedavi cinsel yaşamı etkileme ve idrar kaçırma gibi yan etkilere neden olabildiğinden bazen kanserden daha kötü sonuçlara yol açabilmektedir.

Bazı prostat kanserleri büyüyerek pelvis bölgesi ve daha sonra vücut içine yayılmaktadır. Bazen yavaş büyüyen kanserler zamanla tıbbi girişim gerektirecek kadar büyüyüp rahatsızlık vermektedir. Büyüme hızı ve yayılımını değerlendirdikten sonra  hangi tedavi şeklinin uygulanacağı hekimin hasta görüşünü alarak vereceği karara bağlıdır.

Prostat kanserinin Evrelenmesinde kullanılan yöntemler

Bilgisayarlı Tomografi (BT)

Magnetik Rezonans Görüntüleme (MR)

Kemik Sintigrafisi

Lenf Düğümü Biyopsisi

Prostat kanserinden korunma

Domates (likopen), soya fasulyesi (phytoestrogen), balık yağı (omega 3) mantar (selenyum) vitaminler (en çok Vit E) ve mineral takviyesi, sebze ve meyveleri (brokoli, Brüksel Lahanası gibi) bol tüketme, yeşil çay ve düzenli spor yapmanın kanser riskini azalttığına dair görüşler mevcuttur.

Prostat Kanseri tedavisi

Prostat kanserinin tedavisi, hastalığın evresi, nasıl seyrettiği, hastanın yaşı ve genel sağlık durumuna göre uzman doktor tarafından yönlendirilir. Erken evrede ise kanserli hücreleri yok etme yoluna gidilir; yayılmış durumlarda ise yavaşlatmayı hedefleyen tedavi şekli seçilir:

• Radikal Prostatektomi
• Direkt Radyasyon Tedavisi 
• Brakiterapi (Prostat içine yerleştirilen çekirdekle yapılan Radyasyon tedavisi)
• İzleme, Erkeklik Hormonlarının etkisizleştirilmesi (İlaç veya Cerrahi)

BPH nin tedavisi

BPH yaşam kalitesini etkileyen bir sorundur. Bu nedenle tedavi kararı hasta ile birlikte verilmek durumundadır. Somut değerlendirme için Prostat Semptom Skoru denilen bir test yapılabilir. Bu test sonucu ve hastanın genel durumu, yaşı vb gibi durumlar birlikte değerlendirilir.

1. Belirtilerin hafif olması durumunda beklemek
2. Ağız yoluyla ilaç kullanarak şikâyetlerin azalmasını sağlamak
3. Cerrahi yöntemler

• Kapalı prostat Ameliyatı = TUR
• Açık cerrahi Yöntem
• Lazer(Greenlight) yöntemi
• Holmium Lazer Tedavisi

Prostat rahatsızlıklarının cinsel yaşama etkisi

Prostat rahatsızlıklarında cinsel yaşamın etkilendiği bilinmektedir. Cinsel yaşamı aktif olanlarda İlaç tedavisinin bu anlamda önemi vardır. Cerrahi müdahalelerde cinsel işlev konusunda sorun yaşanabilir. (Ereksiyon kaybı, boşalma hissi olmasına karşın boşalamama, kanlı meni gelmesi vb.) Tüm bunların nedenlerinin hasta tarafından bilinmesinde yarar vardır.

PROSTAT SPESİFİK ANTİJEN

PSA nedir?

PSA erkeklerde prostat ve üretra çevresi bezlerden salınan bir proteindir. Seminal sıvıda yüksek miktarda bulunur. Görevi meninin boşalma öncesi sıvılaşmasına yardım etmektir. Pek az miktarda bulunduğu kanda Serbest ve Proteine bağlı haldedir. Prostat kanserinin erken tanısı için kullanılır. Prostat için spesifik ancak kanser için spesifik olmayan bir testtir. Hemen tüm prostat rahatsızlıklarında yükselebilir.

PSA’nın normal değeri ve yüksekliğinin anlamı

PSA için normal değer olarak aralığı kabul edilir. Ancak daha genç yaşlarda kanser tanısı koyabilmek için bu rakam 2,5’a düşürülmektedir. İleri yaşlarda ise yaşa bağlı olarak rakam yukarı çekilir. Değerlendirme için 6 ay aralıkla yapılan PSA’lardaki yükselmeler de dikkate alınabilir. (Yıllık artış 0,75 ng/ml üzerinde ise ileri tetkik gerekebilir.) Toplam PSA’nın ortalama ömrü 2,6 gündür. Serbest PSA için bu süre 1,5 saattir.

PSA için hangi normal değer kabul edilmeli

PSA’nın özgüllüğü arttırılırken ( 4’ün hatta 10’un üstü ) kanseri kaçırma riski, duyarlığını arttırırken de (2,5’un altı) gereksiz biyopsi riski ortaya çıkmaktadır

Kanser Tanısında PSA

PSA nın test olarak kullanımından bu yana prostat kanseri erken dönemde teşhis edilebilmektedir. ( Prostat kanseri artışındaki neden de budur) PSA’ nın yükselmesiyle erken dönemde saptanan kanserlerin yarıya yakın kısmı tedavi edilebilmektedir. yılından beri kullanılmaktadır.

PSA düzeyini yükselten etkiler 

PSA sadece kanserde yükselmez. Prostata özgü bir madde olduğu için diğer prostat hastalıklarında ve prostata yapılan müdahalelerde de yükselir :

• Benign Prostat Hipertrofisi (BPH)
• Prostat İnfeksiyonları (Prostatit)
• Prostat nekrozu (Damar tıkanması)
• Rektal Muayene (Makattan)
• Ejekülasyon
• Üriner retansiyon
• Prostat Biyopsisi
• Prostat ameliyatı
• Yoğun ve ağır bedensel çalışma

İlaçların PSA düzeyine etkisi

Prostat Kanserinin ve BPH nin tedavisinde kullanılan hormonal ilaçlar ve redüktaz inhibitörleri (finasterid) PSA’yı düşürür. (1 yılda % 50 kadar)

PSA ölçümü öncesi hazırlık

Test yapılmadan önce 2 günlük cinsel perhiz uygulanır. Test, prostat muayenesinden önce yapılmalıdır. Açlık gerekmez.

PSA’nın güvenirliğini arttıran yöntemler

Prostat kanserli hastaların yaklaşık % 20 sinde PSA  4 ng/ml den düşüktür. Buna karşılık 2, arasındaki değerler içinde biyopsi ile kanser saptanması oranı sadece  % 25 tir. Özellikle  “Gri bölge” denilen bu aralıktaki güvenirliği arttırmak için Serbest PSA, Yaşa Özgü PSA, Yıllık PSA Artış Hızı, Kompleks PSA ölçümü kullanılmaktadır.

Serbest PSA ne anlama gelir?

PSA’nın kan dolaşımında proteinlere bağlanmadan bulunan serbest şeklidir. Serumda PSA’nın yaklaşık % 5’i kadardır. Serbest PSA’nın Total PSA’ya oranı prostat kanserli hastalarda düşüktür. Kanserli hastalarda genellikle rakam % 15 in altında, BPH li kişilerde ise % arasındadır. Serbest PSA ölçümü total PSA’nın 2,5 ng/ml üzerinde olduğu zaman gerekir.

Yaşa Özgü PSA nedir?           

Standart PSA aralığı yaşla ve prostat hacmi ile görülen PSA sapmalarını göstermez. % 95 özgünlük için

yaş arası 0 - 2,5

yaş arası 0 - 3,5

yaş arası 0 - 4,5

yaş arası 0 - 6,5 aralıkları kullanılabilir.

Hangi yaştan itibaren tarama testi yapılmalı?

Prostat kanseri 70 yaş üzerindeki erkeklerin % 50 sinde, 90 yaş üzerindekilerin hemen tamamında mevcuttur. Yaklaşık her 6 erkekten biri prostat kanserine yakalanır. PSA testinin kullanımından beri, erken teşhis edilip tedavisi yapıldığı için Prostat kanserinden ölüm miktarı azalmıştır. Taramada elde edilen yüksek değer durumunda ileri tetkikler gerekir. 40 yaşından itibaren yapılabilir. 50 yaş üzerindeki erkeklerde yılda 1 kez mutlaka yapılmalıdır. Ailede prostat kanseri olanlarda ise 45 yaştan sonra bakılmalıdır. Ani gelişen idrar yolu sıkıntılarında ise test uygulanmalıdır.

Israrlı PSA yüksekliğinde kaç kez Biyopsi yapılır?

PSA değerleri yüksek olduğunda ve PSA değeri ne olursa olsun parmakla yapılan rektal muayenede sert alan varlığı hissedildiğinde prostat biyopsisi yapılmalıdır. İğne ile yapılan biyopside bazen var olan kanserli alana ulaşılmayabilir. Genelde üç kez biyopsi ile kanser tanısı konur.  Bazı durmlarda hekim kararına göre biyopsi sayısı 6’ya çıkabilir.

Kanserli Hasta nasıl takip edilir?

Ameliyat şansı olmayan hasta fiziksel muayene ve PSA ile takip edilir. Radikal Prostatoktemi olan kişi PSA ile izlenir. Başlangıçta sıfıra düşebilen PSA artarsa nüks olasılığı ortaya çıkar. Erkeklik hormonunu azaltacak ilaçlar kullanıldığında da PSA düşer.

Ameliyat edilmiş hastalarda PSA düşükse hastalık sınırlı demektir (%). 20 ng/ml üzerindeki PSA değerlerinde lenf nodlarına yayılma, 50 ng/ml üzerinde ise kemik metastazı düşünülür.

KAYNAKLAR:

Ali Rıza Kural, Prostat Kanseri

Serhan Tuncay, Prostat Kanseri Erken Tanısı

Tibet Erdoğru, Prostat Kanseri

Mete Kilciler, Prostat Kanseri

Uğur Kuyumcuoğlu, PSA değerlerinde değişim

Cemal Gül, Ankara Üniversitesi, PSA yaş ilişkisi

Emel Demiralp, Prostat Kanserinde PSA

Uroonkoloji Derneği, Prostat spesifik antijen

Dünya sağlık Teşkilatı, PSA nedir

Saadettin Eskiçorapçı, Prostat kanseri tanısında PSA

Deniz Ersev, Prostat spesifik Antijen