Bebek Doğduktan Sonra Kontroller

Yenidoğan bebeğin muayenesi aslında henüz bebek doğmadan çocuk hekimi doğumhaneye veya ameliyathaneye girdiği andan itibaren başlar. Yeditepe Üniversitesi Bağdat Caddesi Polikliniği Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı doğumun hemen öncesinde bebekle, anneyle hamilelik dönemiyle ilgili ayrıntılı bilgi almak, risk faktörlerini belirlemek, doğum sonrası ilk olarak bizi nelerin bekleyebileceğini öngörmek bebeğin sonraki takipleri açısından çok önemlidir diye konuştu.

Bebeğiniz dünyaya geldi, onun mis gibi kokusunu duydunuz ve şimdi sıra geldi onun rutin muayenelerine Bebek doğduktan sonra ayrıntılı bir fizik muayeneden önce bebeğin yaşamsal fonksiyonları, acil bir müdahaleye ihtiyacı olup olmadığı değerlendirilir. Ağlayıp ağlamadığı, solunumunun olup olmadığı, ilk değerlendirilen parametrelerdir. Aynı zamanda bu amaçla bebeğin kas tonusu, kalp atımının varlığı ve hızı, ağrılı uyaranlara verdiği cevap (refleks yanıt), cilt rengi, solunum varlığı ve hızına bakılır. Bu beş parametreme her biri arasında bir puanlandırma sistemiyle değerlendirilir. İşte bu değerlendirmelerin adına Apgar Skoru diyoruz.

Apgar Skoru

Apgar Skoru, Amerikalı bir anestezi hekimi olan Dr. Virginia APGAR tarafından yılında tanımlanmıştır. Bu skor bebeğin doğar doğmaz çocuk hekimleri tarafından standardize bir şekilde değerlendirilmesini sağlar. Bebek doğduktan sonraki 1. ve 5. dakikada olmak üzere 2 defa bazı özel durumlarda ise dakikada da 3. defa bakılır. Apgar, arasında olan bir bebeğin durumu gayet iyi diyebiliriz ve anne yanında takip edilebileceğini öngörebiliriz. Eğer bu skor arasında ise bebeğin müdahaleye ve desteğe ihtiyacı vardır ve arasında ise bebeğin durumu kötüdür ve acil yenidoğan canlandırma basamakları uygulanmaya başlanır. Apgar skoru bize bebeğin doğduğu ilk dakikalardaki genel durumu ile ilgili bilgi verir. Apgar skorunun beynin oksijensiz kalması yani asfiksi dediğimiz durum veya nörolojik bir problemi öngörmek amacıyla kullanılmasının uygun olmadığı son yıllarda yapılan çalışmalarda gösterilmiştir.

Yapılan ilk değerlendirilmelerin ardından öncelikle bebeğin göbeği sıvazlanarak kesilir ve göbek kordonunda normalde bulunması gereken 2 atardamar ve bir toplardamar varlığı değerlendirilir. Bundan sonra da bebeğin ayrıntılı sistemik fizik muayenesi yapılmaya başlanır.

Baş boyun muayenesinde kafa şekli, doğum esnasında oluşabilecek travma bulgularının (kaput suksadaneum, sefal hematom, periferik fasial paralizi) varlığı, göz yapısı, kulakların şekli ve yapısı, ağız içi bütünlüğü damak yapısı ve hepsiyle beraber konjenital (doğumsal) anomali düşündürecek herhangi bir bulgu olup olmadığına bakılır. Aynı zamanda her iki burun deliğinin açık olup olmadığına ince bir sonda yardımıyla bakılır. Kalp, akciğer ve batın muayenesinin ardından kolların ve bacakların yapısı, hareketi, parmak sayılarının normal olup olmadığına bakılır. Yine doğum travmasına bağlı bulgular (klavikula kırığı, brakial pleksus zedelenmesi) değerlendirilir. Ayrıca, avuç içinde Down sendomuna özgü yatay Simian çizgisinin olup olmadığının değerlendirilmesi yapılır.

Sıra Omurga Değerlendirmesinde

İlk muayene basamaklarından birisi de omurga yapısının değerlendirilmesidir. Omurga bütünlüğü skolyoz dediğimiz omurgada herhangi bir eğrilik olup olmadığına, ayrıca özellikle bel ve kalça bölgesinde omurgada açıklık varlığına veya açıklık olabileceğini düşündüren gamze (sakral dimple) veya bölgesel tüylenme artışının varlığına bakılır.

Bundan sonra genital bölge muayenesine geçilir. İlk olarak anüsün açık olup olmadığına bakılır. Ardından kız bebeklerde vaginal açıklık labiumlar değerlendirilir, erkek bebeklerde penis yapısı ve mutlaka testislerin skrotumda yani kesede olup olmadığına bakılır.

İpeksi Cilt

Yenidoğan bebeğe özgü cilt bulgularının değerlendirilmesi de önemlidir. Özellikle bebeklerde daha çok sırt ve bel bölgesinde mongol lekesi adını verdiğimiz morumsu-mavimsi cilt lekesi görülebilir, tamamen normaldir ve en geç 5 yaş civarında kendiliğinden kaybolur. Yine yenidoğan döneminde gördüğümüz hemanjiom yani damarsal genişlemeyle giden, takip ve tedavisi boyutuna ve bulunduğu yere göre yapılan lezyonların varlığı değerlendirilir. Bu ayrıntılı fizik muayenenin ardından ailelerin en çok merak ettiği bölüm olan kilo, boy ve baş çevresi ölçümü yapılır.

Muayene basamaklarını tamamladıktan sonra bebeğe ilk olarak intramüsküler (kas içine) K vitamini yapılır. K vitamini kanın pıhtılaşması için gereken faktörlerin sentezinde rol oynayan olmazsa olmaz bir vitamindir. Maalesef anneden bebeğe geçmez ve anne sütünde de yeterli miktarda bulunmaz. Bu yüzden K vitamini uygulaması herhangi bir kanama pıhtılaşma bozukluğunun önüne geçilmesi açısında hayati bir önem taşır.

K vitamin uygulamasıyla birlikte ciddi bir bulaşıcı hastalık olan Hepatit B aşısının ilk dozu da yapılır. Yine annenin doğum kanalından bebeğe bulaşıp ciddi göz enfeksiyonuna neden olabilecek bakterilere karşı korumak için bebeğe antibiyotikli göz damlası uygulanır.

Bebek cilt üzerinde onu ısı kaybından koruyan Verniks kazeoza dediğimiz yağlı bir tabaka ile doğar. Yenidoğan bebeklerde ısı kaybı çok kolay olabileceği için, anneden bebeğe geçebilecek bulaşıcı hastalık (hepatit, HIV vs) varlığı dışında doğum sonrası en az ilk 24 saat bebeğe banyo yaptırılmaması gerekir. Bebek hastanede yattığı süre boyunca düzenli muayenesi, tartı takibi yapılır ve anne sütü ile beslenmesi konusunda gerekli destek verilir. Ayrıca sarıklık açısından da yakından takip edilir. Taburculuk sonrası da rutin kontrollerle tartı alımı ve sarılığı takip edilir.

Bebeklere Doğdukları Zaman Hangi Testler Uygulanmalı ve Yapılması Gereken Bu Testler Uygulanmadığında Hangi Risk Durumları Ortaya Çıkar?

Sağlık Bakanlığı'nın yenidoğan bebek tarama programında toplumda sık görülen ama en önemlisi erken dönemde hiçbir bulgu vermeyen ve maalesef tedavi edilmediği taktirde ise kalıcı ciddi sekel bırakan ancak erkan tanı ve tedavi ile de sekellerin önlenebildiği 4 hastalık için topuk kanı ile tarama yapılır.

Bu hastalıklar Konjenital Hipotiroidi, Biotinidaz Eksiliği, Fenilketonüri ve Kistikfibrozistir. Burada en önemli nokta bu bebekler doğduklarında tamamen sağlıklıdır, bu hastalılar hiçbir şekilde erken dönemde bulgu vermez. Hastalıklar bulgu vermeye başladıklarında ise aslında geç kalınmış ve geri dönüşü olmayan hasarlar oluşmaya başlamıştır. Örneğin konjenital hipotirodi; tiroid hormonu azlığı, yetersizliği veya tamamen tiroid bezinin yokluğunda tamamen sağlıklı doğan bir bebekte zamanla gelişim geriliği ve en önemlisi zeka geriliği görülür. Eğer biz bu tarama programıyla erken dönemde bu hastalığı saptarsak hemen tedaviye başladığımızda bu çocuklar her yönleriyle tamamen sağlıklı ve normal bireyler olarak yetişirler. İşte bu tarama testlerinin yani doğumdan sonra bebek beslenmeye başladıktan Saat sonunda alınan topuk kanıyla yapılması bu denli önemlidir. Yine Sağlık Bakanlığı'nın tarama programı kapsamında yenidoğan bebeklere doğum sonra genellikle ilk hafta çerisinde işitme testi yapılır. Birinci aylarında da doğumsal kalça çıkığı açısından kalça ultrasonu yapılır.

Göz muayenesinin de taburculuk sonrası ilk muayenede ve takip eden her kontrolde 1 yaşına kadar düzenli yapılası çok önemlidir. Özellikle oftalmoskop ile kırmızı yansıma testi yaparak doğumsal katarak veya göz içi doğumsal patolojileri varlığı değerlendirilir. En ufak bir şüphede hastanın göz hekimine yönlendirilmesi gerekir. Bunun dışında 1 yaşında mutlaka göz muayenesi için göz hekimine başvurulması gerekmektedir.

 Kullanıcılar bunları da aradı:

Çocuklar hangi sıklıkta doktora götürülmeli?

Her anne babanın arzusu, sağlıklı bir bebek dünyaya getirmektir. Sonrasında ise dilekleri, sağlıklı bir çocuk ve genç olması üzerinedir… Peki, onun sağlıklı bir şekilde büyümesi ve gelişmesinde nelere dikkat etmeli?  Bebeğiniz sağlıklı büyüsün, gelişsin diye hayal kuran anne babalar dikkat! Onun kocaman bir delikanlı ya da genç kız olmasında anne babaların bilinçli olması çok önemlidir. Zira genellikle anne babalar bebeğin yiyeceklerine ve boyunun uzamasına konsantre olurlar. Oysa büyüme ve gelişmenin çok başka kriterleri var ve çocuk doktorları kadar sizin dikkatiniz de bu süreci daha sağlıklı geçirmesine yol açar. Çocuğu erişkin bireyden ayıran özellikler arasında en önemlisi sürekli büyüyen ve gelişen bir süreç yaşamasıdır. Doğru beslenme, bilişsel destekler, gerekli aşı uygulamaları, duygusal tatminler, iyi bir motor beceri, sağlıklı yetişkin döneminin olmazsa olmazları arasında yer alır.

Büyüme, hücre sayı ve büyüklüğünün artmasına bağlı olarak, vücut hacim ve kütlesinin artışıdır. Boy uzamasında en önemli etken genlerdir. Boy büyümesine etki eden faktörlere kaliteli beslenme ve sporu da ekleyebiliriz. Bu üçü de tam olmasına rağmen araya giren önemli kronik bir hastalık boyun hedeflenen boy olmamasına neden olabilir. Gelişme ise hücre ve dokuların yapı ve içeriğinin değişimi ile motor, zihinsel, sosyal ve duygusal alanlardaki olgunlaşmadır. Ama büyüme ve gelişme yaş dönemlerine göre değişir.

Büyüme yalnız başına sağlık göstergesi değildir

Çocukluk çağı olarak kabul edilen yaş döneminde çocuklar her türlü gelişmeye açıktır. Bu gelişimler; fiziksel, ahlaki, bilişsel, bireysel olarak cinsel, dil, duygusal, psikomotor ve sosyal gelişmelerdir. Bunların hepsi birbirini tamamlayabilir. Dikkat edilmesi gereken nokta, büyüme yalnız başına sağlık göstergesi değildir. Sağlıklı büyüme için her döneme o döneme özgü tetkik, aşılar ve takviyelerin yapılması gerekiyor. Anne babaların aklından çıkarmaması gereken cümle şudur: Büyüme farklı, gelişme farklı, sağlıklı olmak farklıdır.

Çocuğunuzu bu sıklıkta doktora götürün

Çocukların sağlığından emin olmak için rutin izlemlere sadık kalınması, çocuk doktoruna gidilmesinin ertelenmemesi çok önemli. Çocukların izlem aralıkları ise genel olarak şöyle sıralanıyor: Doğumda muayene, her şey normal gidiyorsa taburcu olurken muayene, taburculuktan saat sonra, arasında, 1. ay, 2. ay. 3. ay, 4. ay, 5. ay, 6. ay, 7. ay, 8. ay, ay, ay, ay arası, ay, ay, 2 yaş. İki yaştan sonra 5 yaşa kadar 6 ayda bir. Beş yaştan 10 yaşa kadar yılda bir. yaş arası yılda bir.

Sağlıklıyken bile izleyin

Çocuklar sağlıklıyken bile izlenmeli. Böylece sağlığıyla ilgili tam fikir edinilebiliyor. Eksik ya da yanlış giden yönler konusunda erken dönemde müdahale imkanı doğuyor. Ancak sağlığında bir sorun görünmeyen çocukların anne babaları bazen, nasıl olsa sağlıklı diye çocuklarını rutin doktor muayenelerine götürmeyebiliyor. Özellikle aşı dönemi biten çocukların anne babalarında zaman zaman gözlemlenen bir davranış bu. Oysa bu durumda skolyoz (omurga eğrilikleri), anemiler, vitamin yetersizlikleri, erken ergenlik nedeniyle boy kısalıkları, çeşitli kalp hastalıklarının atlanması, sessiz gidebilen idrar yolu enfeksiyonları nedeniyle gelişen böbrek hastalıkları gibi durumlara maruz kalınabiliyor.

Büyümenin daha hızlı olduğu dönemlerde vücudun ihtiyaçları değişebiliyor. Her dönemin kendine özgü izlem paramatreleri ve sıklığı bulunuyor. Büyümenin en hızlı olduğu dönem yaş arası. İkinci hızlanma dönemi ise ergenlik.

Peki, çocukluk döneminde hangi büyüme gelişimini izlemek için hangi dönemlerde, hangi tetkik ve incelemeler yapılıyor?

ay yenidoğan

Bir bebeğin prematüre veya zamanında doğmuş olması bile (yani haftalık erken doğma) izlem sıklığını ve yapılan tetkikleri değiştirebiliyor. Aileden genetik geçişle gelen hastalıklara göre de izlem ve tetkikler bu önceliklere göre yapılabiliyor.

Hangi tetkik ve incelemeler yapılıyor?

Yeni doğmuş bir bebeğin görme, duyma, kalça çıkıklığı, yeni doğan tarama testleri, boy, kilo, baş çevresi, genel vücut ve nörolojik muayene gibi taramalardan geçmesi gerekiyor. Kan grubu, yeni doğan hepatit aşısı, K vitamini genelde dünya genelinde yapılan uygulamalardır. Doğum sonrası gelişebilen durumlarda da (sarılık) ek kan tetkikleri ve araştırmaları devreye giriyor.

1 ay- 12 ay süt çocuğu

yaş döneminde bir çocuğun en önemli 2 kriteri, kilo alması ve baş çevresinin büyümesi. Boy, son planda kalıyor. Baş çevresi beyinin gelişmesinin, kilo alması da beslendiğinin belirtisi olarak kabul ediliyor.

Her annenin, bebeğine en az 6 ay anne sütü emzirmesi için teşvik edilmesi gerekiyor. Anne; bebek bakımı, emzirme, ek beslenmeye hazırlanmalı. Bebeklerin her ay değişen motor, zihinsel ve gelişimsel özelliklerini annenin bilmesi, olabilecek gecikmeleri önceden önlemek anlamına geliyor. Çocuk izleminde en önemli noktalardan biri annenin çocuk doktoruyla sağlıklı iletişim kurabilmesi, böylece çocuktaki tüm değişiklikler konusunda bilgi transferi oluyor.

Hangi tetkik ve incelemeler yapılıyor?

Özel bir durum olmasa dahi ay arası genel bir kan tetkiki yapılması gerekiyor. Bundan sonraki kan tetkikleri her şey yolunda olsa bile en geç 3 yılda bir tekrar edilmeli. Bu tetkiklerin içeriği çocuğun büyüme ve gelişimi ile şekilleniyor. Her çocukta özellikle D vitamini, demir düzeylerine bakılmalıdır. Aşılar hakkında ailenin bilgilendirilmesi, nedenleri ve sonuçları hakkında gerekli açıklamaların yapılması gerekiyor.

yaş oyun çocuğu

Çocuk gelişiminde önemli bir dönem. Konuşma, hareketlenme, cinselliği bilme, bireyselliğe geçiş gibi önemli gelişmeleri kapsıyor. Ayrıca bu dönemde diş gelişimi tamamlanıyor. Çocukta; çizgi çizme, giyinme, düğme ilikleme gibi ince motor; bisiklete binme, takla atma, koşma gibi kaba motor hareketleri hızla gelişiyor. Bu dönem sosyalleşmenin de başladığı bir dönem olarak kabul ediliyor. 3 yaş cinselliğin farkındalığı başlıyor. Bütün bu gelişmeler çocuktan çocuğa farklılık gösterebiliyor. 3 yaşından sonra neden sonuç ilişkisi, soyut-somut arasındaki farklar anlaşılıyor.

Hangi tetkik ve incelemeler yapılıyor?

Büyüme gelişme değerlendirilmesi için mutlaka çeşitli parametreleri içeren kan sayımı, karaciğer enzimleri, böbrek fonksiyonları, alkalen fosfataz, kanda vitamin seviyeleri, çölyak testleri gibi kan tetkiklerinin yapılması gerekiyor. Ayrıca bu yaş grubunda, idrar, dışkı incelemeleri, batın ultrasonu, hormonlar, kemik yaşı, kalp ultrasonu, şüphe varsa büyüme geriliği yapan çeşitli genetik hastalıkları ekarte etmek için tetkiklerin yapılması gerekiyor.

yaş okul öncesi dönem

Bu yaş döneminde mantık gelişmeye başlıyor. Dil, algısal, bilişsel gelişme ve sosyalleşme belirgin olarak artıyor. Grup oyunlarını tercih ediyorlar. Bu dönemdeki eğilimler fark edilip çocuklar yeteneklerine göre yönlendirilmesi gerekiyor. Çocukların bu dönemde zihinsel, bedensel ve sosyal açıdan okul dönemine hazırlanması önemli.

Hangi tetkik ve incelemeler yapılıyor?

Bu dönemde daha önce normal giden büyümede gerileme varsa yaş arası belirtilen tetkikler yapılmalıdır. Doğuştan gelen hastalıkların hafif seyretmesi bazen tanıyı geciktirebiliyor. Belirli bir hastalığa potansiyel yatkınlığı olan çocukların hastalığının ortaya çıkması beslenme şekilleri veya geçirdikleri hastalıklarla tetiklenebiliyor.

yaş okul ve ergenlik dönemi

Okul çağı çocuklarının nörolojik, zihinsel ve duygusal izleminde anne babalar kadar öğretmenlerin değerlendirmelerine dikkat edilmesi gerekiyor. Özellikle ergenlik döneminde çocukların duygusal gelişmeleri dikkatle izlenmesi, ortaya çıkan sıkıntılı durumlara karşı önlemler alınması önemli.

Çocukların diş sağlığı konusunda da gerekli yönlendirmeler vurgulanmalıdır. Çocuk ağır spor yapıyorsa ekstra kardiyolojik muayene de yaptırılması önerilir. Çocukluk çağı aşılarının 14 yaşa kadar devam ettiği ve yaş grubunun da sağlıklı olmalarına rağmen en geç 2 yılda bir doktor tarafından görülmesi gerekiyor.

Yetişkin olmaya çalışılan ergenlik döneminde hormonal değişik sadece seks hormonlarında değil, diğer hormonlarda da dalgalanmalar yapabiliyor. Bu bilginin çocuğa aktarılması kendindeki değişiklikleri anlaması açısından çok önemli.

Hangi tetkik ve incelemeler yapılıyor?

yaş arasındaki tetkikler, bu dönem için de uygun. Ancak ergenliği de içeren bir dönem olduğu için hormonal durumlar, büyümeyi etkileyen sporlar (halter gibi) daha önemli. Büyüme kıkırdaklarını erken kapatabilecek kemik travmaları ve erken ergenlik açısından çocukların, mutlaka gözden geçirilmesi gerekiyor.

Hangi dönem nasıl adlandırılıyor?

• ay yeni doğan
• 1 ay- 12 ay süt çocuğu
• yaş oyun çocuğu
• yaş okul öncesi dönem
• yaş okul ve ergenlik dönemi olarak sınıflandırılıyor.

Bebeğinizin ilk sağlık kontrolü onu hastaneden eve getirdikten sonraki bir ay içinde olacaktır (hastaneden eve geldikleri ilk hafta içinde kontrole gitmemişlerse). Uzmanınız bebeğin kilosunu ve boyunu ölçecek; size küçük sorunları, hastalıkları evde halletme ve doktoru aramanın doğru zamanı hakkında tavsiye verecektir.

Bebeğinizle olan hayata henüz alışma evresindesiniz, bu nedenle kendinize bu kontrol için ayırabildiğiniz kadar zaman ayırın. Bebeğinizin sıcak, karnı tok ve mutlu olması için yanınızda ihtiyacınız olan her şeyi ve eğer varsa yenidoğanınızın hastane kaydını yanınızda getirmeyi unutmayın.

Sağlık uzmanınız bu ziyarette:

• Bebeğinizin sağlıklı bir biçimde büyüdüğünden emin olmak için onu tartacak ve ölçecektir.

• Göbek bağının düşüp düşmediğini ve göbek deliğinin iyileşme durumunu kontrol edecektir. Erkek bebeğiniz sünnet olmuşsa, uzmanınız bu durumu da kontrole dahil edecektir.

• Bebeğinize, hastanede veya bir önceki doktor ziyaretinde yapılmamışsa sarılık (hepatit) aşısı yapacaktır.

• Konak veya bebek bezi isiliği gibi fark edebileceği diğer sağlık sorunlarını halledecektir.

• Size bebeğinizin uyuma, beslenme ve tuvalet düzeni hakkında sorular soracaktır.

Sağlık uzmanınızın bilmek istedikleri:

• Bebeğiniz son ziyaretten bu yana başka bir sağlık uzmanı tarafından görüldü mü? Eğer öyleyse, neden? Bu ziyaretin sonucu neydi ve reçeteyle herhangi bir ilaç veya tedavi tavsiye edildi mi?

• Bebeğiniz, onu göbeğinin üstüne koyduğunuzda başını yukarıda tutabiliyor mu?

• Sesinizi duyduğunda veya onu kucağınıza aldığınızda kısa bir süre için de olsa sessizleşiyor mu?

• Gündüz veya gecenin bir bölümü boyunca biraz daha uzun süre uyuyor mu?

• Dikkatli olduğu sürelerin uzunluğu daha fazla mı?

• Sizi gözleriyle takip ediyor veya yakınında olduğunuzda gözlerinizi ve yüzünüzü inceliyor mu?

• Sesinize veya diğer seslere tepki veriyor mu?

• Yüz yukarı gelecek şekilde mi uyuyor? Yatak takımı ve odası uygun mu?

• Tepesinde tutulan hareketli bir objeyi izliyor mu?

• Gün sonunda biraz daha huysuz mu? Bu davranışların hepsi ondan bu dönemde beklenmesi gereken şeyler.

• Emziriyorsanız, herhangi bir ilaç veya besin desteği alıyor musunuz?

• Evinizde, sosyal veya mali durumlar da dahil olmak üzere değişiklikler var mı?

Bu konuyu tartışın

Kuşkusuz diğer pek çok endişeniz mevcut. Şimdi bunları uzmanınız ile konuşma zamanı. İşte bir kaç yaygın endişe konusu:

• Bebeğinizin beslenme ve uyuma durumu nasıl? Uzmanınıza bebeğinizin ne sıklıkta beslendiğini anlatın.

• Diğer kardeşler ve aile üyelerinin yeni duruma nasıl alışıp alışmadığı hakkında konuşun.

• Ağlamayla başa çıkma ve rahatlatma teknikleri konusunda soru sorun. Bebeğiniz kucağa alındığında tepki vermelidir. Emzik kullanımı hakkında da tartışın.

Sesinizi çıkarın!

Yeni ebeveynlerin her zaman soracak soruları vardır. Sağlık uzmanınızın görevi size yardım etmek, çekinmenize hiç gerek yok. Örneğin, şu durumlar sizin için geçerliyse bunu bildirmelisiniz:

• İnsanlar size kafanızı karıştıran veya birbirini tutmayan tavsiyelerde bulunuyor.

• Bebeğiniz özellikle sizin sesiniz olmak üzere seslere tepki vermiyor.

• Bebeğiniz el ve ayaklarını eşit oranda hareket ettirmiyor.

• Bebeğinizin gözü şiş veya sulanmakta.

• Bebeğiniz dikkati tamken bile yüzünüze odaklanmıyor.

• Bebeğinizi rahatlatmakta zorluk çekiyorsunuz.

• Kendinizi depresif hissediyor veya uyuma veya yeme zorlukları çekiyorsunuz.

• Yakında işe döneceksiniz ve bununla nasıl başa çıkacağınızı bilmiyorsunuz.

• Bebeğiniz her seferinde 30 dakikadan fazla uyanık kalamıyor.

Her bebek farklı olmasına ve dönüm noktalarına farklı zamanlarda ulaşmasına rağmen, bebeğinizin gelişimi ile ilgili sorun veya endişelerinizi uzmanınıza danışmak her açıdan rahatlatıcıdır.

Bebeğinizin ilk kontrolü genellikle doğumdan bir hafta sonra yapılacaktır. Bu yazımızda bebeğinizin doktoruna rutin ziyaretlerinizin ilki sırasında beklemeniz gerekenlerden bahsedeceğiz.

Bebeğiniz doğduktan bir hafta sonra iyi bir sağlık kontrolü için, çocuk doktoruna ilk seyahatini yapmalıdır. Yenidoğanların ilk kontrolü hemen doğumhanede gerçekleşse de, çocuk doktoru tarafından yapılacak ilk kontrolü doğumdan bir hafta sonra gerçekleşir. Pek çok anne ve bebek için bu birlikte yapacakları ilk seyahatleri olabilir. Doktora gitmeden önce merak ettiğiniz her şeyi not alın. .Doktorunuza bir şey sormak için tereddüt etmeyin. Aklınızdaki sorular size her ne kadar saçma gibi gelse de, minik bebeğiniz için endişelenmeniz son derece normal ve doktorlar yardım etmek için varlar. Ayrıca, doktorunuzun bebeğiniz hakkında size soracağı bir çok soruyu cevaplamak için de hazırlıklı olun.

Sağlık Kontrolü Sırasında Neler Yapılır:

Doktorunuzun öncelikle bebeğinizin kilosunu ve boyunu ölçerek bunları büyüme grafikleri üzerinde işaretleyecektir böylece doğru şekilde gelişimi tamamlayıp tamamlamadığını izleyecektir. Daha sonra şu şekilde baştan ayağa bir fizik muayene yapılmalıdır;

Baş:

Bebeğin baş çevresi ölçülür ve bebeğin doğru şekilde büyüyüp büyümediğini görmek için, bu değer doğumdaki ile karşılaştırılır. Ayrıca bebeğin kafasının şeklini ve bıngıldıklarını kontrol edecektir. Eğer kafa şeklinde bazı düzlükler fark ederse, bebek uyurken başının konumunu değiştirmenizi tavsiye edebilir. Bu düzlükleri azaltmak için bebegin uyanıkken genellikle yüz üstü durması tavsiye edilir.

Gözler:

Bir oftalmoskopla gözlerde herhangi bir iltihap, gözyaşı kanallarını tıkayan bir şey ve sarılık olup olmadığı kontrol edilir. Bebeğiniz hala bir nesneye odaklanmak için çok küçük olduğundan, doktorunuz bebekte herhangi bir şaşılık fark edip etmediğinizi sorabilir. Bu genellikle normal bir durumdur ve bebek büyüdükçe ve görüşü keskinleştikçe düzelir.

Kulaklar:

Doktor bir otoskop kullanarak, kulakların şeklini ve herhangi bir akıntı iltihap olup olmadığını kontrol edecektir.

Ağız:

Emme refleksi, bebeğin ağzına bir parmak veya emzik koyarak kontrol edilir. Doktor bebeğin yanağına dokunarak başını o yana çevirip çevirmediğine bakarak arama refleksini kontrol edebilir. Ayrıca ağız içinde bebeklerde çok sık görülen ve kolayca tedavi edilebilen bir mantar enfeksiyonu olan pamukçuk belirtisi arayabilir.

Gögüs:

Kalp ve akciğerler göğse bir steteskop yerleştirip, kalp atışlarını dinleyerek kontrol edilir. Solunum güçlüğü gibi herhangi bir solunum sıkıntısı yada anormal kalp atışlarının varlığı araştırılır.

Cilt:

Cilt kontrol edilirken, doğum lekeleri ve döküntü gibi yaygın cilt lezyonları kontrol edilir. Bazı bebekler bir iki hafta içinde geçen sarılık geçirirler. Bu nedenle ciltte bir sararma olup olmadığı kontrol edilmelidir. Eğer kafa derisinde iltihap yada pişik fark ederseniz bunlar için tedavi istemelisiniz.

Karın:

Göbek kordonu tamamen kurumuş ve düşmüş ise; göbek deliğinin iyileşmesi ve burada herhangi bir enfeksiyon belirtisi olup olmadığına bakılır. Karnın hafifçe muayenesi büyümüş organlar ya da fıtık için doktora yol gösterici olacaktır.

Bacaklar:

Doktor, kalça çıkığını kontrol etmek için eklemlerin etrafında bebeğin bacaklarını hareket ettirecektir.

Üreme organları:

Erkek bebeklerde, testislerin skrotuma inip inmediği ve hidrosel denilen skrotumda sıvı birikimi olup olmadığına bakılır. Doğumda yapılan bir sünnet durumunda iyileşmenin düzgün gerçekleşip gerçekleşmediği kontrol edilir. Kız çocuklara göre erkek çocuklarda daha sık görülen kasık fıtığı belirtilerine bakılmalıdır. Kız bebeklerde ise herhangi bir akıntı fark edip etmediğiniz sorulabilir.

Yukarıdakilerin haricinde doğumda yapılmadıysa hepatit B aşısı yapılması istenebilir. Bebeğin reflekslerini kontrol edip, yenidoğan bakımıyla ilgili genel tavsiyeler verebilir. Ayrıca topuk kanından beyne çok büyük zarar verebilen fenilketonüri testi yapılır. Ayrıca bebeğe doğumdan beri yapılan aşıları kontrol edilir ve aşı karnesi verilir.

Doktorunuzun Sorabileceği Sorular:

-Bebeğiniz ne sıklıkla uyuyor? Geceleri mi gündüzleri mi daha uykulu?
-Ne sıklıkla ağlıyor? Kucağınıza aldığınızda ağlaması geçiyor mu? Kucağa alınmaktan hoşlanıyor mu?
-Sesinize nasıl tepki veriyor? Başını o tarafa mı çeviriyor? Yüzünüzü yaklaştırdığınızda size odaklanıyor mu?
-Beslenmesi nasıl? Ne sıklıkla besleniyor? Anne sütü mü alıyor mama mı alıyor? Mama alıyorsa hangisi? Eğer emziriyorsanız herhangi bir vitamin ya da ilaç kullanıyor musunuz?
-Bebeğinizin düzenli barsak hareketleri var mı ? Ne kadar sıklıkla bezini değiştirmek gerekiyor? Genellikle bebeğin bağırsak hareketleri ile ilgili grafik tutmanız tavsiye edilir eğer önceden bunu hazırladıysanız doktorunuz onu görmek isteyebilir.

Sizin Doktora Sorabileceğiniz Sorular:

Şimdi sizin endişelerinizi giderme ve merak ettiklerinizi öğrenme zamanınız. Sizi rahatsız eden en ufak bir şeyi sormaktan çekinmeyin. Bebeğinizle birbirinize uyum sağlamanız bir kaç hafta sürebilir; ayrıca doğum sonrası depresyonu yaşıyor olabilirsiniz. Doktorunuzla çekinmeden bu problemleri nasıl aşabileceğinizi konuşabilirsiniz. Çevrenizden gelen çok fazla tavsiye ve bilgi karmaşası olabilir ve bunlar kafa karıştırıcıdır. Bu konularda doğruyu öğrenmek için ve bazı tavsiyeler için doktorunuzdan yardım isteyebilirsiniz. Yeni ebeveyn olan pek çok çiftin sorduğu bazı sorular şunlardır;

-Ne sıklıkla bebeği beslemem gerekir? Aç olup olmadığını tam olarak nasıl anlarım?
-Göbek kordonu düştükten sonra ne yapmalıyım? Karnı nasıl temizleyip, koruyabilirim?
-Bebeğim bazen kontrolsüzce ağlıyor, olası sebepler neler olabilir? Onu sakinleştirmek için ne yapabilirim?
-Bebeğim çok fazla ya da çok az uyuyor, ne yapmalıyım?
-Bebeğin her gün yıkanması gerekli mi?
-Bebeği dışarı çıkarmam doğru mu?

Sağlık Kontrolüne Giderken Götürmeniz Gerekenler:

Doktor bebeği muayene ederken soyacaktır. Bu nedenle yanınızda bir battaniye taşıyın. Eğer bebek mama ile besleniyorsa yanınızda mama ve su götürmeyi ihmal etmeyin. Orada ne kadar bekleyeceğiniz belli olmaz bu nedenle yeterince aldığınızdan emin olun. Ayrıca yedek bez, bebek mendili ve yedek kıyafetler de götürmelisiniz. Doğumda verilen belgeleri de unutmamalısınız. Aklınıza gelen sorular ile ilgili yaptığınız listeyi de yanınıza alırsanız sonradan hiç bir şeyi atlamamış olursunuz.

Unutmayın! Bebeğiniz henüz çok küçük ve hala birbirinize alışmaya çalışıyorsunuz. Bu nedenle doktorun odasında uzun süre zaman geçirmekten çekinmeyin. Ayrıca ayrılmadan önce bir sonraki randevunuzun tarihini belirlemeyi unutmayın. Bebeğiniz ne kadar sağlıklı olursa olsun, rutin kontrollerle gelişimini takip etmek çok önemlidir. Bebeğinizin ilk kontrolü için hazır olmak ve ne ile karşılaşacağınızı bilmek sorunsuz bir ilk kontrol için oldukça önemlidir.

Kaynakça:
funduszeue.info

Yazar:Tülay Arsoy