Namazda Okunan Kamet

Müezzin

Müezzin, camilerde ezan okuyan, sala getiren, namazlarda selam ve tesbih dualarını okuyan kişidir. Müezzinlik makamı, Hz. Peygamber (asm) Efendimiz zamanından beri vardır. İlk müezzin Bilal-i Habeşi'dir. Cemaatten herkes müezzin olabilir. Müezzin olacak kişinin Kuran-ı Kerim okuyabilmesi ve güzel sesli olması genel olarak kabul edilir.

"Müezzinler güzel ve gür sesli olmalıdır. Peygamberimiz yirmi kişiye ezan okutturup dinlemiş, içlerinden Ebû Mahzûre'nin sesini beğenmiştir."(Dârimî, Salât, 7)

"Kıyamet günü boyunları en uzun olanlar müezzinlerdir."(İbni Mâce, Ezân 5)

Müezzin, ezan okurken kıbleye döner. İbadet sırasında, müezzin bazı camilerde bulunan, müezzin mahfili denilen özel bir platform üzerinde bulunur. Müezzin, namaz aralarındaki duaları buradan sesli bir şekilde okur. Güzel sesin önemli olduğu müezzinlik, zamanla bir sanat haline gelmiştir. Ezanın belli bir makamla okunması, müezzinlerin güzel sesli olmaları gerektiği düşünülmesi, müezzinliği sanat haline getirmiştir.

Öyleki her bir vaktin ezanı kendine has bir makamla okunur. Osmanlı Camilerinde;

Sabah Ezanı: Sabâ makamında,
Öğle Ezanı: Rast makamında,
İkindi Ezanı: Hicaz makamında,
Akşam Ezanı: Segâh makamında,
Yatsı Ezanı: Uşşak makamında okunurmuş.

Sabah namazından önce verilen salâ da Hüseyni makamından okunurmuş.

Müezzinlik nasıl yapılır?

1. Müezzin Ezan Okur.

Öncelikle müezzin, namaz vaktinin girdiği belirtmek için ve Müslümanları namaza çağırmak için ezan okur;

• اَللَهُ اَكْبَرُ- اَللَهُ اَكْبَرُ
• اَللَهُ اَكْبَرُ- اَللَهُ اَكْبَرُ
• اَشْهَدُ اَنْ لَا اِلَاهَ اِلَّا اللهُ – اَشْهَدُ اَنْ لَا اِلَاهَ اِلَّا اللهُ
• اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمّدًا رَسُولُ اللهِ – اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمّدًا رَسُولُ اللهِ
• حَىَّ عَلَى الصَّلَاةِ – حَىَّ عَلَى الصَّلَاةِ
• حَىَّ عَلَى الْفَلَاحِ – حَىَّ عَلَى الْفَلَاحِ
• اَللَهُ اَكْبَرُ- اَللَهُ اَكْبَرُ
• لَا اِلَاهَ اِلَّا اللهُ

"Allahu Ekber, Allahu Ekber
Allahu Ekber, Allahu Ekber
Eşhedu en Lailahe illallah,
Eşhedu en Lailahe illallah
Eşhedu enne Muhammeden Resûlullah
Eşhedu enne Muhammeden Rasûlullah
Hayyaala's-salâh, Hayyaala's-salâh
Hayyaala'l-felâh, Hayyaala'l-felâh
Allahu Ekber, Allahu Ekber
La ilahe illallah"

Anlamı:
Allah en büyük ve en yücedir.
Allah'tan başka ibadete lâyık olan bulunmadığına şehadet ederim.
Muhammed’in, Allah’ın peygamberi olduğuna şehadet ederim.
Haydi namaza geliniz.
Haydi kurtuluşa geliniz.
Allah en büyük ve en yücedir.
Allah'tan başka ilah yoktur

2. Ezandan sonra müezzin ezan duası okur.

اللَّهُمَّ رَبَّ هَذِهِ الدَّعْوَةِ التَّامَّةِ وَالصَّلَاةِ الْقَائِمَةِ آتِ مُحَمَّداً الْوَسِيلَةَ وَالْفَضِيلَةَ وَالدَّرَجَةَ الرَّافِعَةَ وَابْعَثْهُ مَقَاماً مَحْمُوداً الَّذِي وَعَدْتَهُ إَنَّكَ لَا تُخْلِفُ الْمِيعَادَ

"Allahumme Rebbe hazihi'd-da'veti't-tamme. Vesselatil kâimeti ati Muhammedenil vesilete vel fazilete ved-dereceter-refîate. vebashu makamen Mahmudenillezi veadteh. İnneke lâ tuhlifu'l-mîâd."

"Ey şu eksiksiz davetin ve kılınacak namazın rabbi Allah'ım! Muhammed'e vesîleyi ve fazîleti ver. Onu, kendisine vaadettiğin makâm-ı mahmûda ulaştır, muhakkak ki sen vaadinden dönmezsin."

3. Müezzin farz namazdan önce kamet getirir.

• Allahu Ekber, Allahu Ekber,
• Allahu Ekber, Allahu Ekber,
• Eşhedü en Lailahe illallah,
• Eşhedü en Lailahe illallah,
• Eşhedü enne Muhammeden Resûlullah,
• Eşhedü enne Muhammeden Rasûlullah,
• Hayyaala’s-salâh, Hayyaala’s-salâh,
• Hayyaala’l-felâh, Hayyaala’l-felâh,
• Kad kâmetis-Salâh, Kad kâmetis-Salâh,
• Allahu Ekber, Allahu Ekber,
• La ilahe illallah.

4. Müezzin, namazın farzından sonra “Selam Duası” Okur.

اللّهمَّ اَ نْتَ السّلاَ مُ و مِنْكَ السّلامُ ﴿﴾ تَبارَكْتَ ياَذَلْجَلالِ وَلاِكْراَمِ

"Allâhumme ente’s-selâmü ve minke’s-selâm, tebârekte yâ zelcelâli ve’l-ikrâm."

"Allah'ım sen selamsın. Bütün noksanlardan berisin, uzaksın. Dünya ve ahiret selameti senin inayet ve yardımınla olur. Sen mukaddessin, tazime gerçekten layık olansın. Ey celal ve ikram sahibi olan yüce mabudum!"

5. Müezzin namaz tesbihatına devam eder.

Müezzin "Peygamberimiz üzerine salavat" (getirin) anlamına gelen;

عَلي رَسؤُ لِناَ صَلَواَتٌ

"Alâ Rasulina salavat" der. Bunun üzerine cemaat salavat getirir. Sonra müezzin:

سُبْحاَنَ اللّهِ وَ الْحَمْدُ لِلهِ و لاآاِلَاهَ الا اللهُ وَللهُ اَكْبَرْ وَلا حَوْلَ ولا قُوَّةَ اِلاَّباِللهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمُ

"Subhanallahi vel hamdu lillahi ve la ilahe illellahu vallahu ekber. Ve la havle ve la kuvvete illa billahil aliyyil azim."

"Allah'ı bütün noksan sıfatlardan tanzih eder, kemal sıfatlarla muttasıf olduğunu kabul ederim. Bütün hamd ve şükürler Allah'adır. Allah'tan başka hiçbir ilah yoktur. İhtiyaçları gideren ve zararları yok eden yalnız yüce ve güçlü olan Allah'tır." duasını okur.

Dua bitince bütün cemaat sessizce Ayete’l-Kürsi'yi okur.

بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّح۪يمِ

اللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ لاَ تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلاَ نَوْمٌ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأَرْضِ مَنْ ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاَّ بِإِذْنِهِ يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلاَ يُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلاَّ بِمَا شَاءَ وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَاو ;َاتِ وَالأَرْضَ وَلاَ يَئُودُهُ حِفْظُهُمَا وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ

"Allâhu lâ ilâhe illâ huve’l-hayyu’l-kayyûm. Lâ te’huzuhû sinetun ve lâ nevm. Lehû mâ fi’s-semâvâti ve mâ fi’l-ardı men zellezî yeşfe’u ‘ındehû illâ bi iznih. Ya’lemu mâ beyne eydîhim ve mâ halfehum ve lâ yuhîtûne bi şey’in min ‘ılmihî illâ bimâ şâe vesi’a kursiyyuhu’s-semâvâti ve’larda ve lâ yeûduhû hıfzuhumâ ve huve’l-‘aliyyu’l-‘azîm."

"O'ndan başka ilah olmayan Allah, hay ve kayyumdur (ezel ve ebedidir). O'nu uyuklama ve uyku tutmaz. Göklerde ve yerlerde olan şeyler O'nundur. İzni olmaksızın O'nun yanında şefaat eden yoktur. Halkın önünde ve arkasında olanı (istikbal ve maziyi) bilir. İnsanlar O'nun ilminden, O'nun isteğinden başkasını ihata edemezler. Kürsisi semaları ve yeri içine alır. Onların hıfzı O'nu (Cenab-ı Ecelli Ala'yı) yormaz. O, pek yüksek ve büyüktür."

6. Herkes Ayete’l-Kürsi Okunduktan Sonra Tesbih Çekilir

Müezzin;

وَ هُوَ الْعَلىُّ الْعَظِيمُ ذولْجَلاَلِ سُبْحاَنَ اللهِ

"Ve huvel aliyyil azimi zul celali Subhanallah" der. Herkes 33 kez; سُبْحاَنَ اللهِ   der. Anlamı: "Allah noksan sıfatlardan uzaktır."

Müezzin;

سُبْحاَنَ الْكَريمِ دآَءِمَنِ الْحَمْدُ لِلهِ

"Subhanel Kerimi daimenil hamdulillah" der. Herkes 33 kez;اَلْحَمْدُ لِلهِ der. Anlamı: "Hamd Allah'adır."

Müezzin;

رَبِّ الْعاَلَمِينَ تَعاَلَى شاَنُهُ اللَهُ اَكْبَرْ

"Rabbil alemine teala şanuhullahu ekber" der. Herkes 33 kez;اَلّلَهُ اَكْبَرْ der. Anlamı: "Allah en büyüktür."

7. Müezzin Tesbihlerden Sonra Şu Duayı Okur

لاَأِلَاهَ اِلاَّ اللّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلىَ كُلِّ شَيْءِِقَدِيرُ

"La ilahe illallahu vahdehu la şerikeleh, lehul mulku ve lehul hamdu ve huve ala kulli şey’in gadir."

“Allah Teala'dan başka ilah yoktur, tek ilah sadece odur, ortağı da yoktur. Bütün mülk ona aittir. Bütün hamd ve senalar onadır. Her şeye kadirdir."

Müezzin şu duayı okur;

َسُبْحاَنَ ربِّىَ الْعلِىِّ ااَعْلَ لْوَهاَّبْ

"Subhane Rabbiye'l-aliyyi'l-a'le'l-vehhab" Anlamı: "Yüce, ulu ve lütufkâr olan Rabbimi tesbih ederim."

Bu duadan sonra cemaat hep birlikte ellerini açıp dua eder. Dua bitince آمين, Amin denilir. Anlamı: "Duamı kabul et."

Bu şekilde müezzinin görevi tamamlanmış olur.

Kamet, ezandan daha efdaldir. Ezan ve kamet, kıbleye karşı okunur.

Sual: Bir Müslüman, namazlarını yalnız olarak kıldığında, beş vakit namazın hangilerinde ezan ve kamet okur?

Cevap: Fıkıh ve ilmihal kitaplarında bu konu, üç madde hâlinde şu şekilde bildirilmektedir:

1-Kırda, bostanda, yalnız veya cemaat ile kılarken, erkeklerin ezan ve kameti yüksek sesle okumaları sünnettir. Birkaç kazaya kalan namazı bir arada kılan, önce ezan ve kamet okur, sonraki kazaları kılarken, hepsine kamet okur, ezan okumasa da olur.

Kadınlar, vaktinde ve kaza kılarken ezan ve kamet okumaz.

Camide kaza namazı kılan, ezan ve kameti, kendi işiteceği bir sesle okur. Evinde kaza kılan, şahitleri çoğaltmak için, ezan ve kameti, odada işitilecek kadar, yüksek sesle okur. Sünneti farz kazası niyeti ile kılan da böyledir.

2-Evinde yalnız veya cemaat ile vakit namazı kılan, ezan ve kamet okumaz. Çünkü, camide okunan ezan ve kamet evlerde de okunmuş sayılır. Fakat, okumaları efdal olur. Müezzinin sesini evden duymak lazım değildir. Camide ezan okunmazsa veya şartlarına uygun olmazsa, evde yalnız kılan ezan ve kamet okur.

Mahalle camisinde ve cemaati belli kimseler olan her camide, vakit namazı, cemaat ile kılındıktan sonra, yalnız kılan kimse, ezan ve kamet okumaz. Böyle camilerde, vakit namazları, imam mihrapta olarak, cemaat ile kılındıktan sonra, tekrar cemaatler yapılabilir. Sonraki cemaatlerde de, imam mihrapta bulunursa, ezan ve kamet okunmaz. İmamları mihrapta durmazsa, ezanı ve kameti, cemaat duyacak kadar sesle okurlar.

Yollarda bulunan veya imamı ve müezzini bulunmayan, cemaati belli kimseler olmayan camilerde, çeşitli zamanlarda gelenler, bir vaktin namazı için, çeşitli cemaatler yaparlar. Her cemaat için, ezan ve kamet okunur. Böyle camide, yalnız kılan da, ezan ve kameti kendi işiteceği kadar sesle okur.

3-Misafir olanlar, kendi aralarındaki cemaat ile de, yalnız kılarken de, ezan ve kamet okur. Yalnız kılanın yanında, arkadaşları kılıyorsa, ezanı terk edebilir. Seferî olan kimse, bir evde yalnız kılarken de, ezan ve kamet okur. Çünkü, camide okunan, onun namazı için sayılmaz. Seferî olanlardan bazısı, evde ezan okursa, sonra kılanlar okumaz.

Kamet, ezandan daha efdaldir. Ezan ve kamet, kıbleye karşı okunur. Okurken konuşulmaz ve selama cevap verilmez.

Namaz için seslenmek, kamet getirmek, ifa ve eda etmek. Asli "ikâmet" olup, türkçede "i" siz kullanilir. Bir terim olarak, farz namazlardan önce, tek başina namaz kilacak olan kimsenin cemaatle kilinacak farz namazdan önce ise müezzinin okudugu ezan benzeri sözlerdir. Sünnete uygun olarak kâmet şu kelimelerden ibarettir. Allahü ekber, Allahü ekber. Eşhüde en la ilâhe illallah. Eşhüde en la ilâhe illallah. Eşhedü enne muhammeden abdühü ve rasululullah. Eşhedü enne muhammeden abdühü ve rasulullah. Hayye alessalat, hayye alessalat. Hayye alel-felâh. Hayye alel-felah. Kad kâmeti`s-sâlatu. Kad kameti`s-sala. Allahü ekber, Allahü ekber, La ilâhe illallah"

Hanefî hukukçularina göre kamet ezanin benzeridir. Sözler yukaridaki gibi ikişer kere tekrarlanir. Yalniz sonuna "kadkami`s-salah" (namaz başladi) cümlesi eklenir. Ömrün sonuna kadar Bilâl Habeşi ile Ibrahim en-Nehaî`nin kameti çift sözlerle okuduklari, Emeviler devrinden itibaren, kamet`te ezandaki gibi iki kere tekrarlanan sözlerin hizli okumayi saglamak için bir`e indirildigi nakledilir (Ibnü`l-Hümâm, Fethu`l-Kadir, Misir /, I, ). Hz. Peygamber, Bilâl (r.a)`e hitaben şöyle buyurmuştur: "Ezan okudugun zaman agir agir oku. Kamet getirdigin zaman ise hizli oku " (Tirmizi, Salât, 29).

Ayni zamanda sahih rivayetlerle Hz. Peygamber`in, kâmet`te, ezandan farkli olarak çift okunan sözlerin tek yapilmasini emrettigi de nakletmiştir (bk. Buhârî, Ezân, 3; Ibn Mâce, Ezân, 6). Bu da Hanefiler dişinda kalan diger mezhep imamlarinin tercih ettigi rivayetlerdir.

Sabah ezaninda tekrarlanan "es-Salatu hayrun mine`n-nevm (namaz uykudan daha hayirlidir)" cümlesini, ilk olarak Bilâl (r.a) Rasûlüllah (s.a.s)`i uykudan uyandırmak için söylemiş, bu sözler hoşuna giden Allah Rasûlü şöyle buyurmuştur: Ey Bilâl, bu sözler güzel oldu. Bu cümleni sabah ezanında da tekrarla" (İbnul Humam, a.g.e, I, , ).

Kâmetin Türkçe anlamı şöyledir: "Allah en büyüktür, Allah en büyüktür, Allah en büyüktür, Allah en büyüktür, Allah`tan başka ilah olmadığına şehadet ederim, Allah`tan başka ilah olmadığına şehâdet ederim, Muhammed`in Allah`ın rasûlü olduğuna şehadet edelim. Muhammed`in Allah`ın Rasûlü olduğuna şehadet ederim. Haydın namaza, Haydın namaza, Haydın kurtuluşa, Haydın kurtuluşa, Namaz başladı. Namaz başladı, Allah en büyüktür, Allah en büyüktür Allah`tan başka ilah yoktur".

Beş vaktin farz namazlarında ve Cuma namazının farzında kamet getirilir. Kaza namazında da bu böyledir. Ancak Vitir, Teravih, Bayram, Cenâze ve Nâfile namazlarda kamet getirilmez. Kamet erkeklere has bir sünnettir. Kadınlar kamet getirmezler. Kamet cemaatın müstehab olan sünnetlerindendir. Kadınlar ve çocuklar bir arana gelerek namaz kılsalar bile kamet gerekmez. Namazlarından bazısı kazaya kalan namazlarını peşipeşine kılabilir. Bulunduğu yerden ayrılmadığı sürece tek kamet yeterli olur.

Yolcu erkekler de yolculukları sırasında ezan okur, kamet getirirler. Yolcu, ezan okumayabilir. Ancak kamet getirmesi sünnettir.

Mahalle camiinde yapılan kamet evler için geçerlidir. Evde namaz kılan kişi kamet getirmese de olur. Kamet getirirse daha iyidir.

Kadınların, bunakların, cünüplerin kamet getirmeleri mekruhtur. Abdestsiz kimselerin de ikamette bulunması mekruhtur. Fakat bu gibi kimseler tarafından yapılan kametler iade edilmez.

Ezan ağır okunur. Fakat kamet hızlı yapılır. Kamet ayakta yapılır. Kamet getiren kişi kıbleye döner.

Cemaatın kamet getiren müezzine uyması ve beraberce içinden kamet yetirmesi, "Hayye Alessalah, Hayye Alelfelah" denilirken de" La havle ve la kuvvete illa billah" diye icâbette bulunması müstehabdır.

Kamet, vaktin değil namazın sünnetidir (el-Kâsânî, Bedâyiu`s-Sanayi`, Beyrut /, I, vd.; İbnu`l Humam a.g.e, I, vd.; el feteva`l Hindiyye, Beyrut /, I, 55 57; İbn Âbidin, Reddü`l-Muhtar İstanbul , I, , vd).