Tenvin Harfleri

Tenvin ve sakin nun Kuran-ı Kerim’de harflerin belirli bir hareket alması durumunda gösteriliş biçimlerindeki farklılık neticesinde adlandırılmış kelimelerdir. Örneklemelerle bu iki kavramı ifade etmek daha doğru olacaktır.

Tenvin nedir?

Tenvin ya da bilinen adıyla tenvin harekesi, iki ötre, üstün ve esrenin ifade ediliş tarzına verilen addır. Kendi içerisinde saklı bir harf içeren tenvin, cezmli nunla doğrudan alakalıdır. Tenvinin ana kuralı bir kelimede iklab, ihfa, izhar ve idgam olması halinde tecvid kurallarına göre okunması zorunluluğudur. Kelime anlamı bir sözcüğü nunlama olan tenvin dilimize Arapça’dan geçmiştir.

Sakin nun nedir?

Sakin nun bir kelimenin sonunda veya orta kısmında cezimli nun olması halidir. Eğer bir kelime sakin nun ile biterse tenvinin yalnızca isim türüne ait olan kelimelere geleceği ifade edilir.

Tenvin örnekleri nelerdir?

Tenvinin yazıda gösterilmiş hali yoktur. Yalnızca okunuş esnasında gösterilen kelime durma halinin olması durumunda kaybolurken geçiş hallerinde ise belirgin biçimde gösterilmektedir. Tenvinle alakalı verilebilecek bir örnek;

اَحَدًا اَحَدَا - اَحَدٌ اَحَدْ - اَحَدٍ اَحَدْ

Tenvinle alakalı uyulması gereken dört kural kelimenin nasıl ifade edileceğini ve geçişin nasıl yapılacağını belirlerken, anlamsal bütünlük açısından cezmli nun ve sakin nunun usulüne uygun şekilde seslendirilmesi de cümle yapısının bozulmamasını sağlar.

Sakin nun; ن harfinin cezm harekesi alması durumudur veنْşekilde gösterilir.

Tenvin harekesi; iki üstün, iki esre ve iki ötrenin ifade edilme yöntemidir ve ( ً ، ٍ ، ٌ ) şeklinde gösterilir. Aslında her tenvin harekesi kendi içinde gizli bir cezimli nun harfi içerir. Bu sebeple sakin nun ve tenvin ile alakalı tecvid kurallarından bahsederken aslında iki ayrı hususta değil yalnızca cezmli nun hakkında konuşmuş oluruz.

Örneğin tenvinli elifin (اً) açık yazılımı (اَنْ) şeklindedir. Bu yüzden tenvin harekesi ile alakalı olan kurallardan bahsederken aslında dolaylı olarak yine cezimli nun hakkında konuşmuş oluruz.

İZHAR

İzharın sözlükte açığa çıkarmak anlamına gelir.

Altı çeşit izhar harfi vardır. Bunlar; ا، ه، ع، غ، ح، خ harflerdir.

Aynı veya ayrı kelimelerde gelmesi fark etmeksizin, tenvin veya sakin nundan sonra altı izhar harfinden birisi gelirse nun harfinin sesi bir sonraki harfe karıştırılmadan açık bir şekilde okunur. Nun harfi açık bir şekilde okunulduğu için bu kurala "izhar" adı verilmektedir.

Bu kural hakkında şu örnekleri verebiliriz.

اَنْعَمْتُkelimesinde sakin nun harfinden sonra izhar harflerinden ayn gelmiştir. Dolayısıyla nun harfinin açık bir şekilde başka harfe karıştırılmadan okunması gerekir.

غَفُورٌ حَلِيمٌ örneğinde ise ilk kelime tenvin içerisinde gizlenmiş bir sakin nun harfi ile bitmiş ve bir sonraki kelime izhar harflerinden ha ile başladığı için izhar meydana gelmiştir. Dolayısıyla tenvinin içerisindeki cezimli nun açık bir şekilde okunur.

İKLAB

İklab birbirine katmak, çevirmek anlamına gelir. Tecvidde iklab harfi yalnızca bir tanedir bu da (ب)'dir.

Aynı veya ayrı kelimede olduğu fark etmeksizin sakin nun veya tenvinden sonra be harfi gelirse be harfi sanki mim harfiymiş gibi ve gunneli bir şekilde okunur.

Gunne harfi genizden getirerek okumaktır. Gunne ile alakalı kuralları gelecek derslerde daha ayrıntılı bir şekilde açıklayacağız inşallah.

اَنْبَأَهُمْörneğinde görüldüğü gibi sakin nundan sonra be harfi gelmiş, dolayısıyla izhar kuralı oluşmuştur. Normalde kelimenin (enbeehum) şeklinde okunması gerekirdi ancak izhar kuralı şartları meydana geldiği için اَمْبَأَنُمْ (embeehum) şeklinde okunur. Sakin nun mim harfine dönüştürüldüğü için nun yerine mim sesi duyulur.

Aynı şekildeمَنْ بَعْدِ kelimesinde olduğu gibi sakin nundan sonra be harfi gelmiştir. Böylelikle iklab kuralı oluştuğu için be harfi mim harfi gibi ve gunneli bir şekilde okunur. Yani kelime okunuşta şu şekildeymiş gibi algılanır: مِمْ بَعْدِ. Dolayısıyla kelime (minbadi) şeklinde değil (mimbadi) şeklinde okunur.

İHFA

İhfa saklamak ve gizlemek anlamına gelir. İhfa harfleri toplamda 15 tanedir. Bunlar ت، ث، ج، د، ذ، ز، س، ش، ص، ض، ط، ظ، ف، ق ve ك harfleridir. Aynı veya ayrı kelimede olması fark etmeksizin tenvin veya sakin nundan sonra ihfa harflerinden birisi gelirse nun harfi gunneli bir şekilde ve hafif uzatılarak okunur.

اَنْفَقْتُمْkelimesinde olduğu gibi sakin nundan sonra ihfa harflerinden fe geldiği için nun harfi gunneli yani genizden gelen bir sesle okunur. Gunneli bir şekilde okunduğu için nun harfi gizlenir ve net olarak duyulmaz bu yüzden bu kurala ihfa adı verilmiştir.

Aynı şekilde فَتْحٌ قَرِيبٌörneğinde olduğu gibi tenvinden sonra ihfa harflerinden gaf harfi geldiği için ihfa kuralı oluşmuştur. Tenvin gunneli bir şekilde okunduğu için tenvinin içindeki sakin nun net bir şekilde duyulmaz.

Sakin nun ve tenvin ile alakalı tecvid kurallarında dudak ihfası denilen bir kural da bulunmaktadır. Cezimli mimden sonra be harfi gelirse mim harfi bir müddet dudakta tutularak okunur ve buna dudak ihfası denilir.

رَبَّهُمْ بِهِم örneğinde olduğu gibi cezimli mim (مْ) harfinden sonra be harfi geldiği için (rabbehumm) şeklinde mim harfi dudakta tutulur.

FİKRİYAT

SÜMEYYE ALI JABER