Adnan Işgör Genel Cerrahi

Prof. Dr. Adnan İşgör

Prof. Dr. Adnan İŞGÖR, tıp eğitimini  - yılları arasında Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde, ihtisasını ise - yılları arasında yine aynı fakültenin Genel Cerrahi Anabilim Dalı'nda yapmıştır.

Uzmanlık eğitimi sonrasından akademik ve mesleki kariyerine Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı'nda devam etmiş olan Prof. Dr. Adnan İŞGÖR, aynı anabilim dalında yılında Doçent, yılında ise Profesör kadrosuna atanmıştır.  yılları arasında Şişli Etfal Eğitimi ve Araştırma Hastanesi'nde Genel Cerrahi Klinik Şefi olarak,  yılları arasında Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü'nde öğretim üyesi olarak, yılları arasında Medicalpark Göztepe Hastanesi'nde Uzman Doktor olarak, yılları arasında Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde görev yapmıştır. 

Mesleki çalışmalarına yılı itibariyle Memorial Şişli Hastanesi'nde devam eden Prof. Dr. Adnan İŞGÖR, American College of Surgeons (ACS), International Surgical Society (ISS), International Association of Endocrine Surgery (IAES), Breast Surgery Intenational (BSI), İstanbul Cerrahi Derneği (İCD), Türk Cerrahi Derneği ve Endokrin Cerrahisi Derneği (ECD) üyesidir.

1

2

3 TİROİT Tarihçe-Embriyoloji Histoloji Fizyoloji TANI: Fonksiyon Testleri Sintigrafi US BT MR İİAS Frozen Patoloji ENDOKRİN: Çocuk Erişkin Yaşlılık Gebelik KANSER: Onkogenez Cerrahi Tedavi Baskılama Tedavisi RAİ Tedavisi KANSER: İzleme Rekürens Radyoterapi Kemoterapi Hedeflenmiş Tedaviler CERRAHİ: Anatomi Tiroidektomi Boyun Diseksiyonu Komplikasyonlar TEKNOLOJİK GELİŞMELER: IONM Gama Prob MİVAT Robotik Cerrahi Hemostaz Editör Adnan İŞGÖR Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı Yardımcı Editör Mehmet ULUDAĞ Sağlık Bakanlığı Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Genel Cerrahi Kliniği NOBEL TIP KİTABEVLERİ

4 Nobel Tıp Kitabevleri Tic. Ltd. Şti. TİROİT Editör: Adnan İŞGÖR Yardımcı Editör: Mehmet ULUDAĞ ISBN: ve sa yı lı Fi kir ve Sa nat Eser le ri ya sa sı hükümleri ge re ğince her han gi bir bö lü mü, res mi ve ya ya zı sı, editörlerin veya ya yın la yı cı sı nın ya zı lı iz ni alın ma dan tek rar la na maz, ba sı la maz, kop ya sı çı ka rı la maz, fo to ko pi si alı na maz ve ya kop ya an la mı ta şıya bi le cek hiç bir iş lem ya pı la maz. Yayımcı : Nobel Tıp Kitabevleri Tic. Ltd. Şti. Millet Cad. No: Fatih-İstanbul Yayımcı Sertifika No : Bas kı / Cilt : No- bel Mat ba acı lık San. Tic. Ltd. Şti. Kurtini Mevki, General Şükrü Kanatlı Cad. Ömerli - Hadımköy - İstanbul Matbaa Sertifika No : Sayfa Tasarımı - Düzenleme : Nobel Tıp Kitabevleri, Hakkı Çakır Kapak Tasarım : Hakkı Çakır, Adnan İşgör, Mehmet Uludağ Bas kı Tarihi : Haziran İstanbul NOBEL TIP KİTABEVLERİ TİC. LTD. ŞTİ. MERKEZ - ÇAPA Millet Cad. No Çapa-İstanbul Tel: () Faks: () CERRAHPAŞA Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Karşısı Park içi Cerrahpaşa-İstanbul Tel: () KADIKÖY Rıhtım Cad. Derya İş Merkezi No: 7 Kadıköy-İstanbul Tel: () ANKARA Sağlık Sokak No/C Çankaya (Sıhhiye) Tel: () ANTALYA Meltem Mahallesi Dumlupınar Bulvarı Başkent Sit. B Blok. No: 4 Meltem Tel: () BURSA Sakarya Mah. Bahriye Üçok Cad. Menekşe Sok. No: 21/18 Görükle, Nilüfer Tel: () DİYARBAKIR Kurt İsmail Paşa 2. Sokak No: 12/C Ofis Tel: () ELAZIĞ Yahya Kemal Cad. Üniversite Mah. No: 36/B Tel: () İZMİR Kazım Dirik Mahallesi, Sokak No: 21/B Bornova Tel: () SAMSUN Ulugazi Mah. 19 Mayıs Bulvarı 16/6 Tel: ()

5 Sevgili eşim ve çocuklarıma A.İŞGÖR Yaşamlarını çocuklarına adamış Anneme, Babama; Çalışmalarımda ve kitabın hazırlığı sürecinde sınırsız hoşgörü, sabır ve koşulsuz destekleri için Eşim Sevgi, Kızlarım Ecem ve İzem e M. ULUDAĞ

6

7 ÖNSÖZ Editörlüğünü üstlendiğim TİROİT Hastalıkları ve Cerrahisi isimli kitabın yayınlandığı tarihten bu yana geçen süre içinde tiroit ile ilgili oldukça fazla ve yeni bilgilerin birikmesi, bu bilgilerin önemli bir kısmının pratiğe yansımasından dolayı tiroit ile ilgili multidisipliner, yeni ve farklı bir kitabın hazırlanması gerektiği kanısına varılarak Yardımcı Editör Dr. Mehmet ULUDAĞ la beraber hazırlıklara başlandı. Tiroitle ilgili temel bilimler, çocuk, erişkin, yaşlı ve gebelerde görülen tiroit hastalıkları ile bunların endokrinoloji, cerrahi, nükleer tıp ve diğer adjuvan yaklaşımlar açısından irdelenmesini sağlayacak konu başlıkları titizlikle seçilmeye çalışıldı. Bu bağlamda benign ve malign hastalıkların tanısında, medikal ve cerrahi tedavisinde kullanılmaya başlanan yeni teknolojilerin ayrıntılı bir şekilde ele alınması ve tartışmalı olan konularda farklı görüşlere olabildiğince yer verilmesi de amaçlandı. Bunlar arasında laboratuvar, görüntüleme yöntemleri ve ince iğne aspirasyon sitolojisinin önemi, geleneksel, video yardımlı ve robotik tiroidektomi, tiroidektomide kullanılan enerji kaynakları, intraoperatif gama prob kullanımı, intraoperatif sinir monitorizasyonu, boyun diseksiyonlarının mantığı ve başta santral boyun diseksiyonu olmak üzere seçici boyun diseksiyonları ve bunlarla ilgili komplikasyonlar, tiroit kanserlerinin izlenmesi, ileri tiroit kanserlerine medikal ve cerrahi yaklaşımlar ile potansiyel hedeflenmiş yeni tedaviler sayılabilir. Bu çerçevede bilgi deneyimlerinin en üst düzeyde olduğundan kuşku duyulmayan yazarlar kendilerinden istenen konuları büyük bir titizlik ve özveri ile hazırlayıp ilettiler. Bilgisayar teknolojisinin büyük aşamalar kaydettiği günümüzde bu teknolojiden yararlanılarak bölümlerin farklı renklerle sunulmasına ve hazırlanan tabloların da renklendirilerek kolay izlenebilir bir hale gelmesine çalışıldı. Ayrıca kitapta yer alan şekillerin önemli bir bölümü bilgisayar ortamında tarafımızdan hazırlanarak renklendirildi. Oldukça uzun sayılabilecek bir hazırlıktan sonra ortaya çıkan ve büyük çoğunluğu son yıllara ait olan kaynakların yer aldığı bu kitabın tüm meslektaşlarımıza yaralı olacağı umudunu taşımaktayız. Kitaba katkılarını esirgemeyen değerli bilim insanlarına, kitabın dizgisini hazırlayan Sayın Hakkı Çakır ve kitabın basımını üstlenen Sayın Ersal Bingöl şahsında Nobel Tıp Kitabevleri çalışanlarına sonsuz teşekkürlerimizi sunarız. Saygılarımla Dr. Adnan İŞGÖR İstanbul, VII

8

9 YAZARLAR Arzu Atalay AKAN Genel Cerrahi Uzmanı Sağlık Bakanlığı Okmeydanı Eğitim ve Araştırma Hastanesi Genel Cerrahi Kliniği, İstanbul Konu: 52B, 52C Tamer AKÇA Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, Mersin Konu: 22 Müfide Nuran AKÇAY Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, Erzurum Konu: 30 Martin ALMQUIST, MD, PhD Chief of Resident Training Programme, Dept. of Surgery, Lund University Hospital, Sweden Konu: 11 Yüksel ALTUNTAŞ Sağlık Bakanlığı Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Kliniği, İstanbul Konu: 43, 44 Carlo Enrico AMBROSINI, MD Department of Surgery, Endocrine Surgery, University of Pisa, Italy Konu: 50A Cumhur ARICI Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, Antalya Konu: 51A Özlem AYDIN Doç. Dr. Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi Patoloji Anabilim Dalı, İstanbul Konu: 8B, 8C Marcin BARCZYNSKI, PhD, FEBS-ES Assoc. Department of Endocrine Surgery, 3 rd Chair of General Surgery, Jagiellonian University, Medical College, Kraków, Poland Konu: 34A Semih BASKAN Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı Başkanı, Ankara Konu: 2, 52E Muzaffer BAŞAK Doç. Dr. Sağlık Bakanlığı Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Radyoloji Kliniği, İstanbul Konu: 7D Bora BAŞARAN KBB Uzmanı İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Kulak Burun Boğaz Hastalıkları ve Baş Boyun Cerrahisi Anabilim Dalı, İstanbul Konu: 52D Rocco BELLANTONE U.O. Chirurgia Generale ed Endocrina Policlinico A. Gemelli Istituto di Semeiotica Chirurgica Università Cattolica del Sacro Cuore Roma, Italy Konu: 50B IX

10 Yazarlar Eren BERBER, FACS Assoc. Endocrine Surgery Center, Cleveland Clinic Director of Robotic Endocrine Surgery, Ohio, USA Konu: 50C Orlo H. CLARK, FACS. Department of Surgery, University of California San Francisco, San Francisco, USA Konu: 24 X Merih BERBEROĞLU Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Çocuk Endokrinolojisi Bilim Dalı, Ankara Konu: 42 Anders BERGENFELZ Chief, Division of Endocrine and Sarcoma Surgery, Department of Surgery, Lund University Hospital, Sweden Konu: 11 Michael BRAUCKHOFF Department of Surgery, University Hospital Bergen, Norway Department of Surgical Sciences, University of Bergen, Norway Konu: 34 C Yusuf BÜKEY İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, İstanbul Konu: 29 Evin BÜYÜKÜNAL İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Tıbbi Onkoloji Bilim Dalı, İstanbul Konu: 35C Ahmet Selçuk CAN Doç. Dr. Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı, İstanbul Konu: 38 Nuh Zafer CANTÜRK Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, Kocaeli Konu: 9 İrfan ÇELEBİ Radyoloji Uzmanı Sağlık Bakanlığı Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Radyoloji Kliniği, İstanbul Konu: 7D A. Surhan ÇINAR Doç. Dr. Sağlık Bakanlığı Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Anestezioloji ve Reanimasyon Kliniği, İstanbul Konu: 47 Neşe ÇOLAK İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji, Metabolizma ve Beslenme Bilim Dalı, İstanbul Konu: 5, 16 Damyan DAMYANOV, MD University Clinic of Surgery, Section Endocrine Surgery, University Hospital Queen Johanna ISUL, Medical University, Sofia, Bulgaria Konu: 14 E. Ashlie DARR, MD Division of Thyroid and Parathyroid Surgery, Massachusetts Eye and Ear Infirmary Department of Otolaryngology-Head and Neck Surgery, Harvard Medical School, Massachusetts, USA Konu: 51E Carmela DE CREA, MD U.O. Chirurgia Generale ed Endocrina Istituto di Semeiotica Chirurgica Università Cattolica del Sacro Cuore Roma, Italy Konu: 50B Leigh DELBRIDGE University of Sydney Endocrine Surgical Unit, Sydney, Australia Konu: 12

11 Orhan DEMİRCAN Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı emekli öğretim üyesi Acıbadem Hastanesi, Adana Konu: 37 Seher DEMİRER Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, Ankara Konu: 52B, 52C T. Maktav DİNÇER İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Radyasyon Onkolojisi Anabilim Dalı, İstanbul Konu: 35B Henning DRALLE, FACS, FRCS Department of General, Visceral, and Vascular Surgery, University Hospital Halle, Germany Konu: 34 C Sergio Majlis DRINBERG Internist, Specializing in Endocrinology and Diabetes Universidad del Desarrollo in Santiago, Chile. Chief of Endocrinology Unit and of the Thyroids Committee of Clinica Alemana, Santiago, Chile. Konu: 7C, 36B Yeşim ERBİL İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, İstanbul Konu: 53B Murat Faik ERDOĞAN Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı, Ankara Konu: 10 Raymon H. GROGAN, FACS Assist. Prof. Section of General Surgery Department of Surgery The University of Chicago, Illinois, USA Konu: 34B Marlon A. GUERRERO, MD, FACS. Department of Surgery, University of Arizona, USA Konu: 24 Sevim GÜLLÜ Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı, Ankara Konu: 15 Yazarlar Quan-Yang DUH, FACS University of California, San Francisco, Section of Endocrine Surgery, San Francisco, USA Konu: 34B, 35D Mete DÜREN İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, İstanbul Konu: 32 Ali Uğur EMRE Doç. Dr. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, Zonguldak Konu: 25 Bahadır M. GÜLLÜOĞLU, FACS Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, İstanbul Konu: 22 Emin S. GÜRLEYİK Düzce Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, Düzce Konu: 6 Mehmet HACIYANLI Doç. Dr. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, İzmir Konu: 23 XI

12 Yazarlar Günter HAFIZ İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Kulak Burun Boğaz Hastalıkları ve Baş Boyun Cerrahisi Anabilim Dalı, İstanbul Konu: 52D Ömer HARMANCIOĞLU Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı emekli öğretim üyesi Özel Kent Hastanesi Genel Cerrahi, Meme ve Endokrin Hastalıklar Cerrahisi, İzmir Konu: 17 Eleonora HORVATH Hungarian/French Radiologist Universidad del Desarrollo in Santiago, Chile. Chief of Breast Unit at funduszeue.info Alemana, Santiago, Chile. Konu: 7C, 36B Adnan İŞGÖR, FACS Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, İstanbul Konu: 3, 4, 8D, 8E, 25, 28, 46A, 46B, 48, 51C, 51D, 53A, 53B, 53C Levent KABASAKAL İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Nükleer Tıp Anabilim Dalı, İstanbul Konu: 35A Yersu KAPRAN İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Patoloji Anabilim Dalı, İstanbul Konu: 20B Koray KARABULUT Yard. Doç. Dr. Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, Elazığ Konu: 50C Berrin KARADAĞ Doç. Dr. Acıbadem Kadıköy Hastanesi Geriatri Kliniği, İstanbul Konu: 43 Derya KARAKOÇ Doç. Dr. Hacetepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, Ankara Konu: 26 K. Oğuz KARAMUSTAFALIOĞLU Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi, İstanbul Konu: 45 Adem KARATAŞ Doç. Dr. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, İstanbul Konu: 32 Electron KEBEBEW, FACS Endocrine Oncology Section, Surgery Branch, National Cancer Institute. Bethesda, Maryland, USA Konu: 21 Abut KEBUDİ, FACS Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, İstanbul Konu: 19C Clinton D. KEMP, MD Senior Resident in General Surgery Department of Surgery The Johns Hopkins University School of Medicine, Baltimore, MD, USA Konu: 27 F. Savaş KOÇAK Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, Ankara Konu: 25 Bojko KORUKOV, MD University Clinic of Surgery, Section Endocrine Surgery, University Hospital Queen Johanna ISUL, Medical University, Sofia, Bulgaria Konu: 14 XII

13 Emil KOSTADINOV, MD University Clinic of Surgery, Section Endocrine Surgery, University Hospital Queen Johanna ISUL, Medical University, Sofia, Bulgaria Konu: 14 Paolo MICCOLI Chief, Department of Surgery, Endocrine Surgery, University of Pisa, Italy Konu: 50A Yazarlar Ahmed KOUIZI, MD University Clinic of Surgery, Section Endocrine Surgery, University Hospital Queen Johanna ISUL, Medical University, Sofia, Bulgaria Konu: 14 James LEE, MD Fellow in Endocrine Surgery University of Sydney Endocrine Surgical Unit, Sydney, Australia Konu 12 Celestino Pio LOMBARDI, MD U.O. Chirurgia Generale ed Endocrina Istituto di Semeiotica Chirurgica Università Cattolica del Sacro Cuore Roma, Italy Konu: 50B Andreas MACHENS Assoc. Department of General, Visceral, and Vascular Surgery, University Hospital Halle, Germany Konu: 34 C Özer MAKAY Doç. Dr. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, İzmir Konu: 34D, 52A Gabriele MATERAZZI, MD Department of Surgery, Endocrine Surgery, University of Pisa, Italy Konu: 50A Ernest L. MAZZAFERRI, MD, MACP Emeritus Internal Medicine at The Ohio State University, Ohio, USA Konu: 36A Ayhan MESCİ Doç. Dr. Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, Antalya Konu: 51A Elliot J. MITMAKER, FACS Assist. Prof. Division of General Surgery at McGill University, Montreal, CANADA Konu: 35D Naris NILUBOL MD, FACS Endocrine Oncology Section, Surgery Branch, National Cancer Institute. Bethesda, Maryland, USA Konu: 21 Serkan ORHAN KBB Uzmanı İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Kulak Burun Boğaz Hastalıkları ve Baş Boyun Cerrahisi Anabilim Dalı, İstanbul Konu: 52D Çetin ÖNSEL İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Nükleer Tıp Anabilim Dalı, İstanbul Konu: 19B Selçuk ÖZARMAĞAN İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, İstanbul Konu: 1 Ahmet ÖZENÇ Hacetepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı emekli öğretim üyesi TDV 29 Mayıs Hastanesi, Ankara Konu: 26 M. Banu YILMAZ ÖZGÜVEN Patoloji Uzmanı Sağlık Bakanlığı Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıbbi Patoloji Kliniği, İstanbul Konu: 20A XIII

14 Yazarlar XIV Rumen PANDEV University Clinic of Surgery, Head of Section Endocrine Surgery, University Hospital Queen Johanna ISUL, Medical University, Sofia, Bulgaria Konu: 14 Halit PAZARLI İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göz Hastalıkları Anabilim Dalı emekli öğretim üyesi, İstanbul Konu: 41 Jason D. PRESCOTT, MD, PhD Department of Surgery, Yale University School of Medicine, New Haven, CT, USA Konu: 49 Marco RAFFAELLI, MD U.O. Chirurgia Generale ed Endocrina Istituto di Semeiotica Chirurgica Università Cattolica del Sacro Cuore Roma, Italy Konu: 50B Gregory W. RANDOLPH, FACS Assoc. Prof. Otolaryngology, Head and Neck Surgery Director General Otolaryngology Surgical Service, Division of Thyroid and Parathyroid Surgical Service Massachusetts Eye and Ear Infirmary, Harvard Medical School Coordinator of International Affairs, Board of Directors; American Academy of Otolaryngology, Massachusetts, USA Konu: 51E Gürhan SAKMAN Doç. Dr. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, Adana Konu: 37 Artür SALMASLIOĞLU Doç. Dr. İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Radyoloji Anabilim Dalı, İstanbul Konu: 7B, 8A Haluk B. SAYMAN İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Nükleer Tıp Anabilim Dalı, İstanbul Konu: 7A Ali İbrahim SEVİNÇ Doç. Dr. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı Meme ve Endokrin Hastalıkları Cerrahisi Birimi, İzmir Konu: 17 Antonio SITGES-SERRA Head, Endocrine Surgery Unit Hospital del Mar Barcelona, Spain Konu: 13 Yasemin Giles ŞENYÜREK İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, İstanbul Konu: 51B Zeynep ŞIKLAR Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Çocuk Endokrinolojisi Bilim Dalı, Ankara Konu: 42 Babek TABANDEH Yard. Doç. Dr. Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, İstanbul Konu: 53C Serkan TEKSÖZ Genel Cerrahi Uzmanı İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, İstanbul Konu: 29 Berna TEMEL Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı, İstanbul Konu: 39, 40 Tarık TERZİOĞLU İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı emekli öğretim üyesi VKV Amerikan Hastanesi Genel Cerrahi ve Endokrin Cerrahisi Kliniği, İstanbul Konu: 51C

15 Geoffrey B. THOMPSON, FACS Chief of Endocrine Surgery at Mayo Clinic and Professor of Surgery at the College of Medicine, Mayo Clinic, Rochester, USA Konu: 33 Emanuela TRAINI, MD U.O. Chirurgia Generale ed Endocrina Istituto di Semeiotica Chirurgica Università Cattolica del Sacro Cuore Roma, Italy Konu: 50B Mehtap TUNACI İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Radyoloji Anabilim Dalı, İstanbul Konu: 7B, 8A Fatih TUNCA Doç. Dr. İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, İstanbul Konu 31, 51C Robert UDELSMAN, FACS, MBA Carmalt Professor of Surgery and Oncology, Department of Surgery, Yale University School of Medicine, New Haven, CT, USA Konu: 49 Mehmet ULUDAĞ Doç. Dr. Sağlık Bakanlığı Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Genel Cerrahi Kliniği, İstanbul Konu: 3, 4, 8D, 8E, 25, 28, 46A, 46B, 48, 51C, 51D, 53A, 53B, 53C Ali Rıza UYSAL Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı, Ankara Konu: 18, 19A Haluk Recai ÜNALP Doç. Dr. İzmir Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, İzmir Konu: 53B Jan Erik VARHAUG Emmeritus University of Bergen, Norway Konu: 22 Enis YETKİN Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı Emekli öğretim üyesi, İzmir Konu: 52A Mustafa YILMAZ Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, İzmir Konu: 34D Antonio Ríos ZAMBUDIO Attending Surgeon Endocrine Surgery Unit Hospital de La Arrixaca Murcia, Spain Konu: 13 Abdalla E. ZARROUG, MD, FACS, FAAP Department of Surgery, Division of Pediatric Surgery, Mayo Clinic, Rochester, USA Konu: 33 Yazarlar Murat ULUSAN KBB Uzmanı İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Kulak Burun Boğaz Hastalıkları ve Baş Boyun Cerrahisi Anabilim Dalı, İstanbul Konu: 52D Martha A. ZEIGER, FACS, FACE Surgery, Oncology, Cellular and Molecular Medicine Chief, Endocrine Surgery, Co-Director of Basic and Translational Research, Department of Surgery, The Johns Hopkins University School of Medicine, Baltimore, MD, USA Konu: 27 XV

16

17GÜRLEYİK Konu 7 Görüntüleme Yöntemleri 85 Konu 7A Sintigrafi, SPECT, PET 87 Haluk B. SAYMAN Konu 8C Konu 8D Konu 8E İnce İğne Aspirasyon Sitolojisi Tanı Kategorileri ve Tanım Ölçütleri Özlem AYDIN İnce İğne Aspirasyon Sitolojisinin Klinik Önemi Mehmet ULUDAĞ, Adnan İŞGÖR İnce İğne Aspirasyon Sitolojisinde Kullanılan Belirteçlerin Yeri Mehmet ULUDAĞ, Adnan İŞGÖR XVII

18Banu YILMAZ ÖZGÜVEN Konu 20B Histo-Patolojik İnceleme Yersu KAPRAN Konu 16 Tiroit Hormonları ile Replasman ve Baskılama Tedavisi Neşe ÇOLAK BÖLÜM VIII: TİROİT KANSERLERİ XVIII Konu 17 Benign Tiroit Nodüllerinde ve Benign Hastalıklarda Yapılan Tiroidektomiden Sonra Baskılama Tedavisi Ömer HARMANCIOĞLU, Ali İbrahim SEVİNÇ Konu 21 Onkogenez Naris NILUBOL, Electron KEBEBEW Konu 22 İnvazyon ve Metastaz Mekanizmaları Tamer AKÇA, Bahadır M. GÜLLÜOĞLU, Jan Erik VARHAUG

19 Konu 23 Folliküler Hücre Kaynaklı Tiroit Karsinomlarında Tümör Agresifliğini Gösteren Klinik-Patolojik-Moleküler Belirteçler Mehmet HACIYANLI Konu 24 Tiroit Karsinomları: Genel Bakış Marlon A. GUERRERO, Orlo H. CLARK Konu 34B Konu 34C Tiroit Kanserleri: Boyun Diseksiyonunun Mantığı Raymon H. GROGAN, Quan-Yang DUH Hava-Sindirim Yolu ve Büyük Damarlara Yayılmış Tiroit Kanserlerinin Cerrahi Tedavisi Michael BRAUCKHOFF, Andreas MACHENS, Henning DRALLE İçindekiler Konu 25 Papiller Tiroit Karsinomu Mehmet ULUDAĞ, Ali Uğur EMRE, F. Savaş KOÇAK, Adnan İŞGÖR Konu 34D Tiroit Kanserleri: Uzak Metastazlar ve Tedavisi Mustafa YILMAZ, Özer MAKAY Konu 26 Folliküler Tiroit Karsinomu Derya KARAKOÇ, Ahmet ÖZENÇ Konu 35 Tiroit Kanserlerinde İkincil Tedaviler Konu 27 Hürthle Hücreli Tiroit Karsinomu Clinton D. KEMP, Martha A. ZEIGER Konu 28 Medüller Tiroit Karsinomu Mehmet ULUDAĞ, Adnan İŞGÖR Konu 29 Anaplastik Tiroit Karsinomu Yusuf BÜKEY, Serkan TEKSÖZ Konu 30 Konu 31 Konu 32 Tiroidin Ender Görülen Tümörleri ve Tiroide Metastaz Yapan Kanserler Müfide Nuran AKÇAY Herediter Non-Medüller Tiroit Kanserleri Fatih TUNCA Reküren Diferansiye Tiroit Karsinomları Adem KARATAŞ, Mete DÜREN Konu 33 Çocukluk Çağı Tiroit Karsinomları Abdalla E. ZARROUG, Geoffrey B. THOMPSON Konu 34 Konu 34A Tiroit Kanserinin Cerrahi Tedavisinde Özel Durumlar Diferansiye Tiroit Karsinomları: Tamamlayıcı Tiroidektomi Marcin BARCZYNSKI Konu 35A Konu 35B Diferansiye Tiroit Karsinomları: Radyoaktif İyot (I) Tedavisi Levent KABASAKAL Tiroit Kanserleri: Eksternal Radyoterapi T. Maktav DİNÇER Konu 35C Tiroit Kanserleri: Kemoterapi Evin BÜYÜKÜNAL Konu 35D Tiroit Kanserleri: Potansiyel Yeni Tedaviler Elliot J. MITMAKER, Quan-Yang DUH Konu 36 Tiroit Kanserlerinde İzlem Konu 36A Konu 36B Diferansiye Tiroit Karsinomu: Tiroidektomiden Sonra İzlem Ernest L. MAZZAFERRI Tiroit Kanserleri: Ultrasonografinin Evreleme ve İzlemdeki Rolü Eleonora HORVATH, Sergio Majlis DRINBERG BÖLÜM IX: ÖZEL DURUMLAR Konu 37 Tiroiditler Gürhan SAKMAN, Orhan DEMİRCAN Konu 38 Tiroit Hormon Direnç Sendromu Ahmet Selçuk CAN XIX

20 İçindekiler Konu 39 Hipotiroidizmde Miksödem Koması Berna TEMEL Konu 40 Tiroit Krizi Berna TEMEL Konu 50 Minimal İnvazif Tiroidektomi Konu 50A Minimal İnvazif Video Yardımlı Tiroidektomi: Genel Bakış Paolo MICCOLI, Carlo Enrico AMBROSINI, Gabriele MATERAZZI Konu 41 Endokrin Orbitopati Halit PAZARLI Konu 42 Çocukluk Çağı Tiroit Hastalıkları Merih BERBEROĞLU, Zeynep ŞIKLAR Konu 50B Minimal İnvazif Video Yardımlı Tiroidektomi: Teknik Ayrıntılar Rocco BELLANTONE, Marco RAFFAELLI, Carmela DE CREA, Emanuela TRAINI, Celestino Pio LOMBARDI Konu 43 Yaşlanma ve Tiroit Hastalıkları Berrin KARADAĞ, Yüksel ALTUNTAŞ Konu 50C Robotik Tiroidektomi Koray KARABULUT, Eren BERBER Konu 44 Tiroit ve Gebelik Yüksel ALTUNTAŞ Konu 45 Tiroit ve Psikiyatri K. Oğuz KARAMUSTAFALIOĞLU Konu 51 Konu 51A Tiroidektomi Sırasında Kullanılan Teknolojiler Enerji Kaynakları ve Kullanma İlkeleri Cumhur ARICI, Ayhan MESCİ BÖLÜM X: ANATOMİ-ANESTEZİ-CERRAHİ Konu 46 Anatomi Konu 46A Konu 46B Konu 47 Boynun Fonksiyonel ve Cerrahi Anatomisi Adnan İŞGÖR, Mehmet ULUDAĞ Tiroidin Fonksiyonel ve Cerrahi Anatomisi Adnan İŞGÖR, Mehmet ULUDAĞ Tiroit Hastalıkları ve Genel Anestezi A. Surhan ÇINAR Konu 51B Gama-Prob Kullanımı Yasemin Giles ŞENYÜREK Konu 51C Konu 51D Konu 51E İntraoperatif Sinir Monitorizasyonu: Genel Bakış Mehmet ULUDAĞ, Fatih TUNCA, Tarık TERZİOĞLU, Adnan İŞGÖR İntraoperatif Sinir Monitorizasyonu: Teknik Ayrıntılar Mehmet ULUDAĞ, Adnan İŞGÖR İntraoperatif Sinir Monitorizasyonu: Pratik Noktalar ve Tuzaklar E. Ashlie DARR, Gregory W. RANDOLPH Konu 52 Tiroidektomi Komplikasyonları Konu 48 Geleneksel Tiroidektomi Yöntemleri ve Teknik Ayrıntılar Mehmet ULUDAĞ, Adnan İŞGÖR Konu 52A Tiroidektomi Komplikasyonları: Genel Bakış Enis YETKİN, Özer MAKAY XX Konu 49 Tiroit Cerrahisinde Yerel Anestezi. Jason D. PRESCOTT, Robert UDELSMAN Konu 52B Reküren Laringeal Sinir Kesilerinin Onarımı Arzu Atalay AKAN, Seher DEMİRER

21 Konu 52C Konu 52D Paratiroit Hasarı ve Ototransplantasyonu Arzu AKAN, Seher DEMİRER Laringeal Sinir Hasarı: Gelişen Sorunlar ve Tedavisi Günter HAFIZ, Murat ULUSAN, Bora BAŞARAN, Serkan ORHAN Konu 52E Mediko-Legal Sorunlar Semih BASKAN Konu 53B Konu 53C Boyun Diseksiyonu: Tanımı ve Teknik Ayrıntıları Mehmet ULUDAĞ, Haluk Recai ÜNALP, Adnan İŞGÖR, Yeşim ERBİL Boyun Diseksiyonu: Komplikasyonlar Babek TABANDEH, Mehmet ULUDAĞ, Adnan İŞGÖR İçindekiler Konu 53 Boyun Diseksiyonu Konu 53A Sentinal Lenf Düğümü Biyopsisi Mehmet ULUDAĞ, Adnan İŞGÖR Dizin XXI

22

23 BÖLÜM I TARİHÇE Konu 1 Konu 2 Tiroit Hastalıkları ve Cerrahisinin Tarihçesi Selçuk ÖZARMAĞAN Türkiyede Cumhuriyet Öncesi ve Sonrası Dönemde ( ) Yayımlanan Tiroide Ait Makalelere Bakış Semih BASKAN

24

25 1 TİROİT HASTALIKLARI VE CERRAHİSİNİN TARİHÇESİ Selçuk ÖZARMAĞAN yılında İstanbul Ünibversitesi İstanbul Tıp Fakültesi nden mezun oldu yılında Okmeydanı Eğitim ve Araştırma Hastanesi Genel Cerrahi Kliniği nde Cerrahi uzmanlık eğitimine başladı. Daha sonra İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı na geçerek eğitimini bu klinikte sürdürdü ve yılında Genel Cerrahi uzmanı oldu. Aynı klinikte uzman olarak çalışmalarına devam etti yılında bir süre İsveç Lund Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Kliniği nde bulundu yılında doçent ünvanını aldı yılında İstanbul Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji, Metabolizma ve Beslenme Bilim Dalı ile ortak Endokrin Cerrahi polikliniğini kurdu yılında 3 ay süre ile İngiltere Londrada ki St. Thımas Hastanesi Endokrin Cerrahi Kliniği nde misafir öğretim üyesi olarak çalıştı. Halen İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı nda profesör olarak çalışmalarını sürdürmektedir. Ulusal ve uluslararası dergilerde yayınlanmış, kongrelerde sunulmuş birçok bilimsel çalışması ve editörlüğünü yaptığı kitaplar ve yazılmış kitap bölümleri bulunmaktadır. 3

26 BÖLÜM I TARİHÇE 4 Tiroit ve paratiroit cerrahisine ilişkin tarihsel kaynaklar incelendiğinde, bu endokrin organların işlevlerinin belirlenmesine cerrahların öncülük ettiği anlaşılmaktadır. Kuşkusuz bu konuya ilgi duyanlar; öncelikle insan fizyolojisiyle bağlantılı, ikincil olarak da cerrahi yöntemlerle ilgili sorulara yanıt aradılar. Organizmadaki diğer sistemlerden ayrıcalıklı olarak, endokrin cerrahinin temelleri tüm iç salgı sistemleri arasındaki homeostatik düzenin anlaşılmasından sonra kurulabildi. Tiroit ve paratiroit işlevlerinin kanıtlanması uzun bir süreç gerektirdi. Tiroidin iç salgı organı olarak görev yaptığı bir cerrah tarafından bildirildi. Paratioritlerin endokrin işlevlerinin belirlenmesi yine cerrahların çalışmalarıyla gerçekleşti. Endokrinolojinin gelişme döneminde cerrahların önemli adımları ve katkıları tartışılmaz. Ancak bu gelişme dönemindeki cerrahi başarının; anatomi, histoloji, patoloji, fizyoloji, biyokimya bilim dallarınca desteklenmiş ve beslenmiş olduğunu da eklemek gerekir. Tiroide ilişkin büyümeler yıldan fazla bir süredir bilinmekle birlikte, Rönesans dönemine kadar tiroidin varlığı ya da boyunda saptanan kitlelerin tiroitle ilişkisi anlaşılamadı. Antik çağdan (M.S. I. yüzyıl) kalan belgelere göre Celcus boyundaki kitleleri tanımladı ve cerrahi olarak çıkarılmalarının çok tehlikeli olduğunu bildirdi. Galen (M.S ) tiroit kıkırdağına Latince kalkan anlamına gelen thyreos adını verdi. yüzyılda İtalya nın Napoli şehrine yakın ünlü Salerno Tıp Okulu büyük guatrların tedavisi amacıyla seton uygulamasını ya da yanmış veya kurutulmuş deniz yosunu kullanılmasını önerdi. Bu yıllara kadar guatr bronkosel olarak biliniyor ve aşırı balgam sonucu oluştuğu düşünülüyordu lü yıllarda tiroidin ilk çizimini yapan Leonardo da Vinci dir yılında Anatomist Andrea Vesalius ( ), İsviçre-Basel de yayınlanan De Humani Corporis Fabrica adlı eserinde, tiroidi tanımladı ve Glandes laryngis radici adnatae olarak adlandırdı. Eustachius te iki lobun birleştiği bölüme istmus adını verdi. Padua Üniversitesi Anatomi ve Cerrahi Profesörü Aquapendente li Hieronymus Fabricius guatr ı tiroidin büyümesi olarak tanımladı. Fabricius un yanında çalışan Julius Casserius ( ), da Vinci den sonra, tiroidin at nalı biçimindeki ikinci çizimini yaptı. Glandula Thyreoidea deyişini ilk kullanan kişiler Londra, Birleşik Krallık tan Thomas Wharton () ve Göttingen, Almanya dan Albrecht von Haller oldu. Bu adlandırma tiroidin biçimi ya da komşuluğundaki tiroit kıkırdağının adıyla bağdaştırılarak yapıldı. Kaynaklar, 19 uncu yüzyılın ikinci yarısına kadar boyun kitlelerinin cerrahi girişimle çıkartılması için denemelerin yapıldığını belgelemekle birlikte, bu girişimlerin ancak boğulma riskini önlemek amaçlı olduğunu da ekliyor. Çünkü ameliyat sonuçları ölümcül kanama ve enfeksiyon nedeniyle bir felaketti yılında Almanya dan Lorenz Heister ( ) tiroidin cerrahi girişimle çıkartılma yöntemini tanımlayarak, tiroidin kolloid içeriğinin endokrin işlevsel bir değeri olduğu konusundaki düşüncelerini bildirdi. Heister, guatr olgularında malign değişim olabileceğinden ve bu durumda boyun damarlarının erezyona uğrayabileceğinden de söz etti de Fransa dan Pierre Joseph Desault ( ) ilk başarılı parsiyel tiroidektomiyi bildirdi. Desault, boyunda yaptığı vertikal bir kesiyle, 4 cm çapındaki tiroide ilişkin kitle eksizyonunu gerçekleştirdi. Johann August Wilhelm Hedenus ( ) yöntemi ve sonuçları bilinmemekle birlikte, büyük guatrlar nedeniyle solunum güçlüğü çeken altı hastaya girişim uyguladı. Bu dönemde tiroit girişimleri en yetenekli cerrahlar tarafından yapılsa bile ölümcüldü. Guatr ameliyatlarının çoğunlukla ölümle sonuçlanması, Almanya Berlin den Johann Dieffenbach ı de şu sözleri söylemeye yöneltti; Guatr ameliyatı en gereksiz, en tehlikeli girişimlerden biridir. Fransız Tıp Akademisi de olumsuz sonuçları nedeniyle her tür tiroit girişimine ağır eleştiriler yaptı. Ünlü cerrah Bernhard Rudolph Conrad Langenbeck ( ) cerrahları tiroit girişimlerinden uzak durmaları konusunda uyardı. Tiroidin endokrin salgılar yaptığı konusundaki ilk sağlam kanıtları cerrahlar sağladı. Londra da Thomas Wilkinson King ( ) tiroide ilişkin gözlemlerinde, tiroidin endokrin işlevlerini irdeleyerek bu organın yaşamsal olduğunu vurguladı. Sir Astley Cooper ( ) tiroidektomi uygulanmış köpeklerde bir uyuşukluk ve yorgunluk ortaya çıktığını, çok yavaş iyileştiklerini bildirdi da Alman Fizyolog Moritz Schiff ( ) total tiroidektomi uygulanmış köpeklerin er veya geç öldüğünü gözledi. Bu dönemde guatr ve kretenizmin birlikte görülmesini vurgulayan bilimsel incelemeler bir endokrin organ ın söz konusu olduğunu ortaya koymuştu. Ne yazık ki bu yaklaşım çağdaş meslektaşlar tarafından algılanamadı. Sir Felix Semon ( ) de miksödem ve kretenizmin, tiroit işlevlerinin yitirilmesi sonucu oluştuğu varsayımına ilişkin makalesini yayınlatamadı. Girişim sırasındaki kanamalar o yıllarda cerrahların en önemli sorunuydu. William Blizzard ( ) tiroidin fazla işlev görmesini sağ üst pol arterini bağlayarak tedavi etmeye çalıştı. Luigi Porta ( ) da bir adenom eksizyonunu başardı. Porta, çalışmalarında tiroit hiperaktivitesinin unilateral arteryel ligasyon ile sağlanamadığını gözleyerek, bilateral ligasyonun zorunlu olduğunu bildirdi. Edmond Rose ( ), Zürih, İsviçre de Billroth un ardılıydı. Der Kropftod und die Radikalkur der Kröpfe (Guatr ve guatrın radikal tedavisinden ölüm) başlıklı bir inceleme yayınladı. Rose bu incelemesinde, guatr ın tekrarlamasının bezin tümüyle çıkartılmasıyla önlenebileceğini vurgulayarak; Girişim sırasında bezin dolaşımını sağlayan damarlar, reküren laringeal sinirler özenle korunarak bağlanmalıdır dedi. yüzyılın ilk yarısı boyunca tiroit ameliyatlarına ilişkin ana sorunlar kanama ve enfeksiyondu. İkinci yarısında ise tiroit cerrahisinin gelişimine katkıda bulunan, üç önemli buluş gerçekleşti. İlk olarak da, ABD Boston dan William Morton solunum yoluyla anesteziyi gündeme getirdi de Birleşik Krallıktan Lord Joseph Lister antisepsinin temellerini

27 sundu de Thomas Spencer Welles hemostatik pens i geliştirdi. Bu buluşlar cerrahinin tüm alanlardaki gelişimine olanak sağlandı. Tiroit cerrahisine öncülük ederek yön veren Christian Albert Theodore Billroth ve Emil Theodore Kocher oldu. Billroth yılında Almanya da doğdu. Berlin Üniversitesi nde Langenback in asistanı olarak görev yaptı. 31 yaşında Zürih Üniversitesi nde Cerrahi Direktörü oldu ( ). Bu yıllarda yaptığı ilk 20 tiroidektomide mortalitenin %40 dolayında olması nedeniyle yaklaşık 10 yıl boyunca tiroit ameliyatı yapmadı. İlerleyen yıllarda Viyana Üniversitesi ne geçti ve burada tiroit ameliyatlarına yeniden başladı. Bu dönemde mortaliteyi %8 in altında tutmayı başardı. Tiroit cerrahisinde en deneyimli cerrahlardan biri olarak, ilerde tiroit cerrahisine büyük katkı sağlayacak üç önemli cerrah yetiştirdi; Anton Wölfler, von Eiselsberg ve Johann von Mikulicz. Anton Wölfler 10 yıl süre ile Billroth un başasistanlığını yaptı. Tiroidektomi sonrası oluşan tetaniyi ilk tanımlayan kişidir. Tiroidin yapısı, gelişimi ve reküren laringeal sinir yaralanması ile ilgili yayınları vardır yılında Prag Üniversitesi nin Cerrahi Direktörü oldu. von Eiselsberg de Billroth a başasistanlık yaptı. Wölfler in tedavi ile ilgili çalışmalarını sürdürdü. Johann von Mikulicz 5 yıl Billroth a asistanlık yaptı. Başlangıçta Billroth onun iyi bir cerrah olamayacağını söyledi. Zamanla çalışkanlığı ve yetenekleriyle Billroth un en parlak öğrencilerinden biri oldu. Tiroit cerrahisinin babası olarak nitelendirilen Emil Theodore Kocher yılında İsviçre de doğdu. O dönemin ünlü cerrahları Lucke, Billroth ve Langenback tarafından yetiştirildi. Otuz bir yaşında Bern Üniversitesi nde cerrahi profesörü oldu. Yaptığı total tiroidektomiler sonrası ortaya çıkan ve günümüzde ağır hipotiroidi olarak bilinen tabloyu cachexia strumipriva olarak tanımladı. Dönemindeki yüksek mortalite oranlarına karşı arasında yaptığı tiroidektomide %21, yılında yayınladığı olgusunda % mortalite oranı bildirerek bu konuda ne kadar yetenekli olduğunu kanıtladı yılında tiroit bezinin anatomi, fizyoloji, patoloji ve cerrahisindeki çalışmaları dolayısıyla Nobel Tıp ödülüyle onurlandırıldı. Tiroit işlevlerinin önemi, de Jacqeus Louis Reverdin ve kuzeni Auguste Reverdin tarafından vurgulandı. J.L. Reverdin de Theoolar Kocher e yazdığı mektupta tiroidektomi sonrası oluşan durumu myxodema operatoire diye adlandırdı ve tiroidektomi sonrası oluşan bir kretenizm olgusunu bildirdi. Reverdin de 22 tiroidektominin thyropirivic sonuçlarını bildirerek tiroidektomiden kaçınılmasını savundu. Kocher ise Reverdine ler tarafından ileri sürülen bu sorunun ardından inatla giderek Ueber Kropfexstirpation und ihre Folgen (tiroidin çıkarılması ve sonuçları üzerine) adlı ünlü yazısını yazdı. Kocher de on bir yaşındaki Maria Bichsel adlı hastasında ortaya çıkan duruma ilişkin sonuçları gözleyerek kachexia thyropriva kavramını gündeme getirdi. Kocher den sonra thyroprivik durumdan sakınmak için ısrarla unilateral girişimin uygulanmasını önerdi. Bu gelişmeye koşut olarak Billroth un öğrencilerinden Johann V. Mikulicz ( ) total tiroidektomi sonuçlarını irdeledi. O yıllarda işlevi tam olarak bilinmeyen paratiroidlere ve reküren laringeal sinire ilişkin potansiyel hasarı önlemek ve kalıntı tiroit dokusunun işlev sağlayacağını düşünerek bilateral subtotal girişimleri önerdi. İlginç bir gözlem olarak eklemek gerekir. Tiroit işlevlerinin tümüyle yitirilmesi ile ortaya çıkan tablonun sonuçları Kocher ve Reverdine tarafından değil, Billroth la öğrencileri Wölfler ve von Eiselsberg tarafından bildirildi. Tiroit girişimleri başlangıçta solunum yolunun mekanik olarak tıkanmasını önlemek amacıyla uygulandı. Exophthalmic Goiter tanımı ardışık olarak Calep Hillier Parry, Robert James Graves ve Carl Adolf von Basedow tarafından yapıldı te Almanya, Frankfurt dan Ludwig Rehn ( ) hipertiroidiye yönelik ilk girişimi yaparak, hastalığın cerrahi tedavi yolunu açtı. Mikulicz ekzoftalmik guatrın cerrahi girişim gerektirdiğini savunarak bu uygulamaları yaygınlaştırıldı. Bu dönemde önerilen yöntem, çoğu nüksle sonuçlanan unilateral girişimlerdi. Billroth ve Kocher in yoğun biçimde tiroit cerrahisi yaptığı dönemde, ABD de William Steward Halsted Yale Üniversitesi nde çalışıyordu. Avrupa ya giderek 2 yıl süre ile Avusturya da Billroth ve Wölfler ile çalıştı. Kocher in girişimlerini izledi. ABD nin tiroit cerrahisinde Avrupa nın çok gerisinde olduğunu saptadı. Avrupa da çalıştığı dönemde, Amerika da uygulanmış yalnızca 45 tiroit girişimi söz konusu iken, Billroth un kişisel olgusu vardı. Kocher ve Billroth yüzyılın ikinci yarısında tiroit cerrahisinin önde gelen isimleriydi. İkisi de kendilerine özgü birer cerrahi okulu kurdu. Kocher yaptığı total tiroidektomiler sonrası Cachexia Srumipriva olarak adlandırdığı tabloyla karşılaşıyordu. Billroth un hastalarında ise çoğunlukla tetani gelişiyordu. Halsted, bu farklılıkları girişimleri uygulayan cerrahların nitelikleriyle bağdaştırarak, cerrahi sezgilerini şöyle özetledi: Kocher tiroit kapsülü içinden, kansız bir alanda özenle ve yavaş çalışarak, tüm tiroit dokusunu çıkartırdı. Billroth dokulara fazla özen göstermeden, kanamalara aldırmadan hızlı çalışırdı. Bu nedenle çoğu kez paratiroit bezleri de çıkartmış ya da beslenmelerini bozmuş olabildiği gibi çoğu kez kalıntı tiroit dokuları da bırakırdı. Halsted, edindiği bilgi ve gözlemlerin yanı sıra o yıllarda German Pens olarak adlandırılan hemostatik pensi de alarak Amerika ya döndü. Zamanla bu pensin değişik biçimlerini de geliştirdi. Yirminci yüzyılın ilk yarısında ABD de tirotoksikoz için unilateral girişim öneriliyor ve birçok olguda da çok aşamalı yönteme başvuruluyordu. Öncelikle tiroit arteri bağlanıyor, ikinci girişimde lobektomi uygulanıyordu. Eğer hastalık devam eder veya tekrarlarsa üçüncü girişim gündeme geliyordu. F. Hartley (New York, ABD, ) ve Thomas Dunhill (Melbourne, Avustralya, ) bu yönteme karşı çıktılar, hipertiroidinin bir tarafa lobektomi ve diğer tarafa subtotal girişim uygulanarak tedavi edilebileceğini öne sürdüler. Dunhill ayrıca yöntemin taşi-aritmi ve kardiak yetmezliğin söz konusu olduğu hastalar da bile başarılı olabileceğini 5 KONU 1 Tiroit Hastalıkları ve Cerrahisinin Tarihçesi

28 BÖLÜM I TARİHÇE bildirdi. Dunhill in bu gözlemleri pek ilgi görmedi. Bunun üzerine Dunhill Avusturalya dan Birleşik Krallığa oradan da Amerika ya gitmeye karar verdi. ABD de Dunhill in becerisi, yöntemleri ve verileri önde gelen cerrahlarca kuşkuyla karşılandı. Çünkü Dunhill in önerileri, onların yeğlediği hipertiroidi cerrahisine uyum göstermiyordu. Bu aşamada diğer bir dönüm noktası Charles Mayo, Henry Plummer ve Walter Boothby in, lerde Wolff Chaikoff etkisi ni gündeme taşıyıp, ağızdan yüksek dozda iyot kullanılarak, tiroit fırtınası risk ve olasılığının azaldığını göstermeleriydi. Yayınlanan hastada perioperatif mortalite %5 den %1 in altına inmişti de radyoaktif iyot tedavisinin de antitiroit ilaçların gündeme gelmesi, hipertiroidinin tedavi yönteminde değişikliklere yol açtı lerde tanı yöntem ve gereçlerinde belirgin bir artış gözlendi. Uyarıcı antikorların otoimmun doğası kanıtlandı. Plummer in önerdiği girişim öncesi yüksek dozda iyot tedavisinin yerini, özenli hormonal düzenlemelerle girişim zamanlamasına olanak sağlayan antitiroit ilaçlar almaya başladı lerde beta blokerlerin devreye girmesi uygulamaya katkı sağladı. Hipertiroidinin güncel cerrahi tedavisinde; otoimmun hipertiroidide tama yakın veya total tiroidektomi, multinodüler toksik guatr da tama yakın tiroidektomi ve toksik adenomlar için lobektomi olmak üzere farklı yaklaşımlar gerektiği bildirildi. Farklı tiroit kanseri türlerinin ayırt edilmesi ve sınıflamasında patolojinin değerli katkıları vardır. Patoloji biliminin ayrıntılı çalışmaları, tiroit kanserlerinin aynı tür kapsamında olsalar bile farklı biyolojik davranış gösterebileceğini ortaya çıkartarak, cerrahların girişim boyutlarını belirlemesine yardımcı oldu. Tiroit kanser cerrahisinde bir diğer önemli adım; tümör boyutu, lenf düğümü metastazı, uzak metastaz (TNM), AGES (yaş, grade, tiroit dışı yayılım, tümör boyutu, AMES (yaş, uzak metastaz, tiroit dışı yayılım, tümör boyutu ve MACIS (uzak metastaz, yaş, yetersiz cerrahi girişim, invazyon, tümör boyutu) dahil prognostik değerlendirme yöntemlerinin, tümüyle kabul görmese de gündeme getirilmesi oldu. Bu kuralların biliniyor olması ve bilimsel olarak aynı sınıflandırmaların kullanılması, değişik birimlerde elde edilen uygulama verilerinin karşılaştırılmasına olanak sağlandı lerden bu yana genetik mutasyonların sonuçta tiroit tümörlerine yol açtığı konusunda önemli ipuçları elde edildi. Bu bulgular yalnızca tümörlerin özgün genetik değişikliklerine göre sınıflandırılabilmesini sağlamakla kalmadı, aynı aileye ilişkin bireylere özgü kanser yatkınlıklarının ayırt edilmesine de olanak sağlandı. RET protoonkogeni mutasyonlarının periferik kan lenfositlerinde saptanabilmesi sonucu, profilaktik tiroidektomi, kanser önleyici bir önlem olabiliyordu. Dolayısıyla mutasyona uğramış RET protoonkogenini taşıyan bireylerde uygulanan presemptomatik tiroidektomi, bir cerrahi endikasyonunun yalnızca genetik temellere dayanan ilk uygulaması oldu. Genetik araştırmalar MEN tip I ve tip II deki süksinat dehidrogenaz kapsamındaki değişikliklerden kaynaklanan ve ortak nedensel gerekçeleri kapsayan hastalıkları kanıtladı. Temel moleküler çalışmalar ve klinik uygulamalar arasındaki yoğun iletişim endokrin cerrahide devrime yol açtı. Son dönem endokrin cerrahi uygulamalarında, histopatolojik ve biokimyasal incelemelerin de katkısıyla, büyük aşama sağlandı. Her tür girişime ilişkin komplikasyonların riski azaldı. Ameliyat sonrası kanamalar en alt düzeye indi ve cerrahların seçimine bağlı olarak tiroit girişimleri drenajsız yapılabildi. Enfeksiyon neredeyse ortadan kalktı. Anatomik yapıların özenle korunması ve bununla ilintili olarak reküren laringeal sinirin her girişimde gözlenerek kollanması dolayısıyla sinir hasarları %1 in altına indi. Hipoparatiroidi oranı, özenli girişim öncesi hazırlık ve gerektiğinde paratiroit ototransplantasyonunun sıklıkla uygulanması nedeniyle %1 den aşağı indi. Günümüzde tiroit ameliyatlarına ilişkin ölüm oranı neredeyse sıfıra yaklaştı. Bu tarihsel bilgilerin sonunda, endokrin cerrahiye ve endokrinoloji bilimine katkı yapmış meslektaşlarımızı minnet ve şükranla anıyoruz. KAYNAKLAR 1. Röher HD, Schulte KM. History of thyroid and parathyroid surgery. In: Oertli D, Robert Udelsman R (Eds). Surgery of Thyroid Parathyroid Gland. Berlin Heidelberg, Springer Verlag, Lal G, Clark OH. Thyroid, parathyroid and adrenal. In: Brunicardi FC (Ed). Schwartz s Principles of Surgery. McGraw-Hill, ; Tapscott WJ. A brief history of thyroid surgery. Curr Surg, ; Shuja A. History of thyroid Surgery. Professional Med J Jun, Hegner CF. A history of thyroid surgery. Ann Surg, ; Giddings AE. the history of thyroidectomy. J R Soc Med, ; Ellis HA. A History of Surgery, Chapter 13, Becker WF. Presidential address: Pioneers in thyroid surgery. Ann Surg, ; Welbourn RB. Highlights from endocrine surgical history. World J Surg, ; Halsted WS. The Operative Story of Goiter. Wein Med Wochenschr, Candy B, Sedgwick CE. History of thyroid and parathyroid surgery. Major Probl Clin Surg, ; Hast M. The anatomy of the larynx: an aspect of renaissance anatomy by Julius Casserius. Proc Inst Med Chic, ; Heidel G, Wündrich B, Dehne A. Our surgical heritage. The Dresden surgeon Johann August Wilhelm Hedenus ( ). On the occasion of the th anniversary of his death 29 December Zentralbl Chir, ; Basedow CA von. Exopthalmos Durch Hypertrophie des Zellgewebes in der Augenhöhle. Wochenschr Gesamte Heilkunde, Wells SA, Chi DD, Toshima K, et al. Predictive DNA testing and prophylactic thyroidectomy in patients at risk for Multiple Endocrine Neoplasia Type 2A. Ann Surg, Wolff J, Chaikoff IL. Plasma inorganic iodide as a homeostatic regulator of thyroid function. J Biol Chem, ; Dunhill T. Remarks on Partial Thyroidectomy, with special reference to exophthalmic goitre, and observations on operations under local anaesthesia. Br Med J, ; 1: Kocher T. Ueber kropfextirpation und ihre folgen. Arch Klin Chir, Kocher T. Ueber Jodbasedow. Arch Klin Chir,

29 2 TÜRKİYEDE CUMHURİYET ÖNCESİ VE SONRASI DÖNEMDE ( ) YAYIMLANAN TİROİDE AİT MAKALELERE BAKIŞ Semih BASKAN yılında Ankara da doğan Dr. Baskan, yılında Ankara Tıp Fakültesi nden mezun oldu. Aynı fakültede yılında Genel Cerrahi uzmanı, yılında doçent, yılında profesör oldu yılları arasında Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekan Yardımcılığı, yılları arasında Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanlığı, yılları arasında Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanlığı görevlerinde bulundu. Kasım tarihinden itibaren Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı başkanlığı görevini sürdürmektedir. Erciyes ve Ankara Tıp Fakültelerinde İnfeksiyon Kontrol Komitesi ni kurdu. Ankara Cerrahi Derneği nde 2 dönem Başkanlık ve Yönetim Kurulları nda çeşitli görevlerde bulunan Dr. Baskan, yılları arasında Ankara Cerrahi Dergisi Editörlüğü nü yaptı döneminde de Türk Cerrahi Derneği Başkanlığı nı yaptı ve yılları arasında Ulusal Cerrahi Dergisi Editörler Kurulu üyeliği görevlerinde bulundu yılında Kayseri Cerrahi Derneği ni kurdu ve yılları arasında Kurucu Başkanlık görevini üstlendi tarihinde Ankara Meme Hastalıkları Derneği ni kuran Dr. Baskan, yılında da ülkemizdeki mevcut Meme Hastalıkları Dernekleri nin bir çatı altında toplanması amacıyla Meme Hastalıkları Dernekleri Federasyonu nun kurulmasında öncü rolü üstlendi ve bir dönem Federasyon un Kurucu Başkanlığı nı yaptı ve yılları arasında Avrupa Cerrahi Board unun Türkiye temsilcisi olarak görev yaptı yılında Türk Tabipler Birliği Uzmanlık Dernekleri Koordinasyon Kurulu nun kuruluşunda yer aldı ve tarihinde kadar bu kurulun başkanlığını yürüttü. Ayrıca Devlet Planlama Teşkilatı 7, 8 ve 9. 5 Yıllık Kalkınma Planları Sağlık Komisyonu Başkanlığı nı yaptı. T.C. Sağlık Bakanlığı nda yılları arasında Yüksek Sağlık Şurası üyeliği yapan Dr. Baskan, aynı tarihler arasında İlaç Eczacılık Genel Müdürlüğü İlaç Ruhsat Komisyon unda görev aldı ve bir dönem de bu kurulun başkanlığı nı üstlendi. TUBİTAK Medical Sciences Dergisi nde tarihleri arasında yayın kurulu üyeliği görevini üstlenmesi yanı sıra çok sayıda bilimsel ve sosyal derginin yayın kurullarında görev yapmaktadır. Ayrıca TÜBİTAK Türk Tıp Dizini nin kurulmasında görev aldı ve bu kurulda yılları arasında üyelik görevinde bulundu yılında yeniden bu göreve seçilen Dr. Baskan halen bu kurulda görevini sürdürmektedir yılından beri Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı nda Endokrin Cerrahi Ünitesi nde görev yapmaktadır. İlgili alanı olan Tiroit, Meme Cerrahisi, Cerrahi İnfeksiyonlar ve Mezuniyet Öncesi ve Sonrası Tıp Eğitimi alanında yurt içi ve yurt dışında yayınlanmış çok sayıda bilimsel yazısı vardır. 7

Daha göster