Tyt Biyoloji Vitaminler

3) PROTEİNLER

✔ Canlıların yapısında en fazla bulunan organik moleküldür.

✔ Yapısında C, H, O ve N bulunur. Bazılarında S ve P’da bulunabilir.

✔ Yapıcı – onarıcıdırlar. Zorunlu durumlarda enerji verici olarak da kullanılırlar.

✔ Enzim ve hormon yapısını oluşturduklarından düzenleyicidirler.

✔ İnsan vücudunda depo edilemezler. Fazlası yağa dönüştürülerek depolanır.

✔ Monomerleri aminoasittir. Aminoasitler hücre zarından geçebilir.

✔ Genetik madde üzerindeki şifreye göre dehidrasyon sentezi ile ribozomda üretilirler.

​

Amino Asit

✔ Aminoasitler proteinlerin temel yapı birimleridir.

✔ Yapısında karbon atomuna bağlı üç grup bulunur. Bunlar;
- amino grup (NH2),
- karboksil grup (COOH) ve
- radikal gruptur (R).

✔ Ortamda birikmesi asitliği artırıp pH’ın düşmesine neden olur.

✔ Yapısında bulunan amino grup nedeni ile bazik, karboksil grup nedeni ile asit özellik gösterirler.

Bu nedenle amfoter özelikte maddelerdir.

​

✔ Doğada 20 çeşit amino asit vardır. Aminoasitlerin birbirinden farklı olmasının nedeni radikal grup yerine bağlanan molekül çeşididir.

✔ Doğada bulunan 20 çeşit aminoasitten 8 tanesi hayvanlar tarafından üretilemez ve dışarıdan hazır alınması gerekir. Tamamı ise bitkiler tarafından üretilebilir. Dışarıdan hazır alınması gereken bu aminoasitlere temel (esansiyel) aminoasit denir.

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

Peptitleşme

✔ Aminoasitler birbirine bağlanarak protein yapısını oluşturur. 

İki amino asit birbirine bağlanırken birinin amino grubu ile diğerinin karboksil grubu arasında peptit bağı kurulur. Bu bağın kurulması sırasında da bir molekül su açığa çıkar. Bu olaya peptitleşme denir.

✔ İki amino asit birleşirse: Dipeptit
✔ üç amino asit birleşirse: Tripeptit
✔ çok sayıda amino asit birleşirse: Polipeptit oluşur.

​

✔ Üretilen polipeptitler işlevsizdir. Polipeptitlerin bu haline primer yapı denir.

✔ Proteinin görev yapabilir hale gelmesi için polipeptit üzerinde küçük değişiklikler yapılarak polipeptide üç boyutlu bir hal kazandırılır ve aktif hale getirilmiş olur.

                    Primer --> Sekonder --> Tersiyer --> Kuaterner

✔ Polipeptitlerin yapısına hangi aminoasit çeşidinin hangi sırayla geleceği DNA tarafından belirlenir. Yakın akraba olan canlılarda DNA benzer olacağından proteinlerde benzer olacaktır.

Proteinlerin birbirinden farklı olma sebepleri

  - Aminoasit sayısının farklı olması

  - Aminoasit sıralamasının farklı olması
  - Aminoasit çeşitlerinin farklı olması
  - Üretiminde görev alacak genetik madde bölgesinin (gen) farklı olmasıdır.

​

✔ Proteinler yüksek ısı, yüksek basınç, pH değişikliği gibi etkenler karşısında dayanıksızdır ve yapıları bozulur. Bu olaya denatürasyon denir. Denatürasyona uğramış bir protein eski haline dönemez.

NOT: Eğer çevresel etkiler çok fazla değilse, bazı proteinlerin uğradığı denatürasyon geri dönüşümlü olabilir. Buna renatürasyon adı verilir. Ancak, hayati öneme sahip çok sayıda proteinin denatürasyonu kalıcıdır.

​

Proteinlerin Canlılar için Önemi

✔ Enzim ve hormonların yapısına katılır.

✔ Bağışıklığın sağlanmasında görev alır. (antikor)

✔ Doku onarımında kullanılır.

✔ Solunum gazlarının taşınmasında görev alır ve kana kırmızı renk verir. (hemoglobin)

✔ Kanın pıhtılaşmasında görev alır. (trombojen ve fibrinojen)

✔ Kanın ozmotik basıcını ve dokular ile kan arasındaki madde alışverişini düzenler. (albümin ve globülin)

✔ Kas kasılmasında görev alır. (aktin ve miyozin)

✔ Kas yapısında oksijen depolar ve kasa kırmızı renk verir. (miyoglobin)

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

4) VİTAMİNLER

✔ Vücut metabolizması için gerekli olan ancak insan vücudunda üretilemeyen organik maddelerdir.

✔ Dışarıdan hazır olarak alınır ya da öncül maddelerden dönüştürülürler. (esansiyel)

✔ Hidroliz edilemezler. Monomerleri yoktur. Hücre zarından doğrudan geçebilirler.

✔ Yüksek ısı, sıcaklık, metal ve hava ile temas durumlarında yapıları bozulur.

✔ Düzenleyicidirler.

✔ Enzimlerin yapısına katılarak koenzim olarak görev görürler.

✔ Suda ya da yağda çözünme durumlarına göre ikiye ayrılırlar.

​

SUDA ÇÖZÜNEN VİTAMİNLER:

✔ B ve C vitaminleridir.
✔ Suda çözünürler. Bu nedenle fazlası depolanamaz ve idrarla dışarı atılır.
✔ Eksiklikleri hemen ortaya çıkar.

YAĞDA ÇÖZÜNEN VİTAMİNLER:

✔ A, D, E ve K vitaminleridir.
✔ Yağda çözünürler. Fazlası karaciğerde ve yağ dokuda depo edilir.
✔ Eksiklikleri geç ortaya çıkar.

​

A Vitamini: Yağda çözünen vitamindir. Bitkilerden  provitamin A olarak alınır; karaciğer ve incebağırsak hücrelerinde A vitamini haline dönüştürülür. Eksikliğinde gece körlüğü (tavuk karası) hastalığı görülür.

B Vitamini: Besinlerden enerji elde edilmesinde görev alan suda çözünen vitaminlerdir. Çeşitleri vardır. Eksikliğinde beriberi hastalığı, sinir sistemi bozuklukları, kansızlık, saç dökülmesi gibi rahatsızlıklar görülür. İnsan bağırsağında yaşayan mutualist bakteriler tarafından üretilebilir.

C Vitamini: Enzimlerin çalışmasına yardım eden suda çözünen bir vitamindir. Eksikliğinde yaraların geç iyileşmesi, metabolizma bozukluğu ve skorbüt hastalığı gibi bozukluklar görülür.

D Vitamini: Provitamin D olarak alınan ve deri hücrelerinde ultroviyole ışınların etkisi ile sentezlenen yağda çözünen vitamindir. Eksikliğinde çocuklarda raşitizm hastalığı, yetişkinlerde osteomalazi hastalığı görülür.

​

E Vitamini: Isıya karşı dayanıklı olan yağda çözünen vitamindir. Eksikliğinde üreme bozuklukları, karaciğerde bozukluk görülür.

K Vitamini: İnsanda bağırsakta yaşayan mutualist bakteriler tarafından üretilebilen yağda çözünen vitamindir. Eksikliğinde kanın pıhtılaşmasında gecikme ya da pıhtılaşmama görülür.

​

NOT: A ve D vitaminleri, provitamin halinde alınır.

NOT: B ve K vitaminleri, insanda mutualist yaşayan bakteriler tarafından üretilebilir.

VitAminler

Basit organik maddelerdir. Sindirilmezler.  Hücre zarındaki porlardan geçebilirler. Hücrede solunum reaksiyonlarında enerji verici olarak kullanılmazlar.
Enzimlerin yapısına katılarak düzenleyici olarak görev yaparlar.  Büyüme – gelişmede rol oynarlar. Yapıya katılmazlar.  Vücudun direncini arttırırlar.
Kemik dokusunun oluşumunda ve sertleşmesinde etkilidirler.

Suda Eriyen Vitaminler

• B grubu ve C vitaminidir.
• Vücutta depolanmazlar.
• Fazlası idrarla atılır.

Yağda Eriyen Vitaminler

• A, D, E ve K vitaminleridir.
• Fazlası karaciğerde depolanabilir.
• A ve D vitaminleri insanlarda sentezlenir. Bitkisel yiyeceklerde

• A vitamininin öncü maddesi karoten bulunur. Yeşil sebzeler ve sarı meyvelerde bulunan karoten karaciğerde A vitaminine dönüştürülür.
• D vitamini ise balık yağı dışındaki doğal ürünlerde pek bulunmaz. D vitamini derideki kolesterolün ultraviyole ışınları ile aktişeşmesi sonucu oluşur.

ÖRNEK: Bu fareye işaretlenmiş yağ Molekülü verilmiş ve fare bir süre aç bırakılmıştır. Bu sürenin sonunda işaretlenmiş karbonun karaciğerdeki glikojen Molekülünde olduğu
saptanmıştır.
Bu durum, farenin karaciğer hücrelerinde,
I. Yalnızca gliserolün depolamada kullanılması
II. Yağların Karbonhidratlara dönüşmesi
III. Yağ asitlerinin kullanılmayıp, hücre dışına atılması
olaylarından hangilerinin gerçekleştiğine kanıt olabilir?
A) YalnızI B)YalnızII C)I ve II D) I ve III E) II ve III
ÖSS

ÇÖZÜM: Karaciğerde basit organik maddelerden aminoasit, glikoz, gliserol ve yağ asiti birbirine dönüşebilir. İşaretli yağ molekülleri sindirildiğinde işaretli yağ asidi ve gliserol
oluşur. İşaretli yağ asitleri glikoz moleküllerine dönüşür. İşaretli glikozlar ise glikojen halinde depolanır.
Yanıt B

ÖRNEK:: Vitaminlerle ilgili bazı özellikler şunlardır:
I. Bazılarının suda bazılarının yağda çözünmesi
II. Bazılarının heterotrof canlıların vücudunda depolanamaması
III. Her vitaminin, yalnızca kenDine özgü reaksiyonun gerçekleşmesinde rol alması
IV. Heterotrof canlılar tarafından doğrudan sentezlenememesi
Bu özelliklerden hangileri, heterotrof canlılarda, bir vitaminin eksikliğiyle ortaya çıkan bozukluğunun başka bir vitaminle giderilmemesinin nedenidir?
A) YalnızI B)Yalnız III C) I ve II D) II ve IV E) III ve IV
ÖSS

ÇÖZÜM: Suda eriyen B ve C vitaminleri vücutta depolanmaz. Yağda eriyen A, D, E ve K vitaminleri vücutta depolanır.
Her canlı vitaminin çeşitlerinin hepsini sentezleyemez. Beslenme yoluyla vitamin alınır. Ancak bir vitamin eksikliğiyle ortaya çıkan bozukluğun başka bir vitaminle giderilememesinin
nedeni her vitaminin Sadece kendine özgü olayları gerçekleştirmesidir.
Örneğin; A vitamini karanlıkta görme olayının gerçekleşmesine yardımcı olur. D vitamini kemiklerde Ca ve P iyonlarının birikimini sağlar. A vitamininin fazlalığı D vitamininin eksikliğini gidermez.
Yanıt B

Biyoloji 1 YGS- LYS Konu Anlatımı ve Konu Testine Geri Dön

   A VİTAMİNİ:

   Besinlerle aldığımız A vitamini retinol ve karoten halinde bulunur. Hayvansal kaynaklı besinlerde A vitaminin çoğu retinolden gelirken, bitkisel besinlerde çoğu karotenden gelir. Büyümede, göz sağlığında ve hastalıklara karşı direnç kazandırmada önemli rolü olan bir vitamindir.

   Yetersizlik Belirtileri:

•    Gece korluğu, göz kuruması, deri kuruluğu, infeksiyonlara duyarlılıkta artış, iştah kaybı
•    Büyüme ve üreme yavaşlar.
•    Epitel dokulardan oluşan diş minesi gelişmez.
•    Cilt kurur, pul pul olur.
•    Salgı bezleri,dil, yutak, solunum sistemi.
•    Gözde kuruma ve lezyonlar görülür,
•    Sindirim, solunum, boşaltım ve üreme sistemleri organlarının mukozaları zayıflar ve direnci azalır. Bu durumda buralara hastalık yapıcı etmenler kolayca yerleşebilir.
•    Kemik ve dişlerde bozulmalar ortaya çıkabilir

   Kseroftalm (Gece Körlüğü)
   Bitot Lekeleri: Göz akında çeşitli şekillerde ve büyüklükte görülen beyaz lekelerdir. Gece körlüğü derecesine göre lekelerin büyüklüğü farklılık gösterir.
   Göz kuruluğu ve göz akı yumuşaması: A vitamini eksikliğinde gözyaşı bezlerinin yapısı bozulur ve yeterli gözyaşı oluşmaz. Gözyaşının oluşmadığı durumda ise göz yeterince temizlenemeyeceği için bakteriler göze yerleşfunduszeue.info, göz kapakları, göz akı, göz kapağı zarları kurur, yapışkanlık, şişme ve kabuklanma meydana gelir. Zamanında tedavi edilmezse kornea yumuşayarak kalınlaşır. İleri durumlarda kornea yaralanarak körlükle sonuçlanabilir.
   Folüküler Hiperkeratozi: A vitami eksikliğinde deride kuruma, kalınlaşma, kabuklanma, deri renginde koyulaşma, kıl dönmesi gb. durumlar görülür.

   Hangi Gıdalarda Bulunur ? :

   Tüm hayvansal kaynaklı gıdalar (Başlıca karaciğer, yumurta, süt, tereyağ funduszeue.info) Bitkisel kaynaklı gıdalar: Çiğ yeşil yapraklı sebzeler ve sarı- turuncu renkli bitkisel besinler (Başlıca kayısı, havuç, ıspanak, marul, portakal, erik, maydanoz, funduszeue.info)

   B1 VİTAMİNİ- TİAMİN:

   Tiamin,sinir ve sindirim sistemi sağlığında rolü olan bir B grubu vitaminidir. Tiamin diğer adıyla b1 vitamini gereksinmesi fazla alkol tüketiminde, beslenme düzenindeki karbonhidrat oranının diğerlerine göre arttığı durumlarda, enerji ihtiyacını artıran enfeksiyon, kronik hastalıklar, hipertiroidizm, gebelik, emziklilik ve büyüme gibi durumlarda artar.

Özellikle kabuksuz prinç ile beslenen uzak doğu ülkelerinde yaygındır.

Yetersizlik Belirtileri :
•    Yorgunluk hissi,
•    kaslarda zayıflık,
•    baş ağrısı,
•    iştahsızlık görülür.
•    sindirim sistemi yakınmaları;
•    hazımsızlık,
•    şişkinlik,
•    şiddetli konstipasyondur.
•    Cilt hastalıkları
•    Fazla alkol alanlarda ise merkezi sinir sistemi tutulur.

   Beriberi Hastalığı: İleri derecede B1 vitamini eksikliği sonucu ortaya çıkan sinir ve cilt hastalığıdır. Bu hastalıkta kalpte, bacaklarda ve vücudun başka yerlerinde ödem, kalp damar bozukluğu, el ve ayaklarda sancı, karıncalanma, eklemlerde şişme ve ruhsal dengesizlikler görülür.
Eğer ödem görülüyor ve akut oluşuyorsa yaş beriberi hastalığı, ödemsiz kronik olarak gelişme gözlemleniyorsa kuru beriberi hastalığı denir. Zamanında tiamin verilmezse ölümle sonuçlanabilir.

   Hangi Gıdalarda Bulunur ? :

   Tam tahıllar, tahıllar (bulgur vd.), zenginleştirilmiş ekmek ve kahvaltılık tahıllar, organ etleri, sert kabuklu yemişler (fındık vb.), kurubaklagiller, bitkilerin dış kısmında ve embriyolarında daha yoğun bulunur. Tam buğday unu, kabuğu tam ayrılmamış pirinç, yağlı tohumlar, bazı sebzeler (ıspanak, patates), bazı meyveler (portakal), yumurta, karaciğer ve maya tiamin bakımından zengindir.

   B2 VİTAMİNİ- RİBOFLAVİN:

   Riboflavin gereksinimi metabolizmanın hızlandığı gebelik, emziklilik, büyüme ve hipertiroidizm gibi durumlarda artmaktadır. Riboflavin, deri ve göz sağlığını koruyan ve besin öğelerinin vücutta kullanımasında rolü olan bir B grubu vitaminidir.

   Yetersizlik Belirtileri:
•    Kansızlık,
•    Ağız kenarı yaraları, burun ve burun kenarı yaraları
•    Sinir hastalığı
•    Cilt hastalıkları
•    Dudaklarda keylozis, angular stomatit (ağız içi yaralar),
•    Dil yüzeyinde düzleşme,
•    Göz damarlarında genişleme, yanma, görme bozukluğu,
•    Sinir sistemi bozuklukları,
•    Anemi
•    Ağız kenarında ve dudaklarda yarılma ve catlaklar, deri bozuklukları, ışığa aşırı duyarlılık, kırmızı-mor dil

   Hangi Gıdalarda Bulunur? :

   Et, süt, yumurta gibi hayvansal kaynaklı proteinler, karaciğer ve tahıl ürünleri riboflavinden zengindir. Süt ve ürünleri, zenginleştirilmiş ekmek ve tahıllar, yağsız et, balık, yeşil sebzeler

   B3 VİTAMİNİ-NİASİN:

   Niasin gereksinimi metabolizmanın hızlandığı durumlarda ve gebelikte artmaktadır. Diyetteki triptofan vücutta niasine dönüştüğü için günlük niasin gereksinimi diyetteki triptofan miktarına bağlı olup, diyette iyi kalite protein alımında niasin gereksinimi azalır.

   Niasin, sindirim ve sinir sistemi sağlığında ve besin öğelerinin hücrede kullanılmasında rolü olan bir B grubu vitaminidir. Mısır tüketimi fazla, proteinli gıda tüketimi az olan toplumlarda niasin yeterszliğine daha çok rastlanmaktadır.

Yetersizlik Belirtileri:

•    Deride yaralar, Dilde kabarma, 

•    Bulantı ve kusma, 

•    Uykusuzluk,
•    Baş ağrısı,
•    Baş dönmesi,
•    Depresyon,
•    Hatırlama güçlüğüdür.
•    Vücutta yanma duygusu,
•    Sindirim bozuklukları

   Pellegra Hastalığı: Eksikliğinde “pallegra” denilen cilt ve sinir hastalığı görülür. Ayrıca sindirim bozuklukları oluşur. Bu hastalık deri, sindirim sistemi ve merkezi sinir sistemi şikayetleri ile karakterizedir. Sert ve kaba deri anlamına gelir. Bu hastalıklarda ellerin üzerinde, boyunda, yüzde, ayak ve dizlerde yanık şeklinde yaralar oluşur. Bu yaralar önce sullanır , daha sonra kuruyarak kabuklaşır ve sert bir görünüm alır. Pellegra belirtileri bazen diğer B vitamin grubu eksikliklerinde de görülür

   Hartnup Hastalığı: Vitamin eksikliği sonucu görülen diğer bir hastalık ise Triptofanın niasine dönüşmesinde bozulmasıyla oluşan Hartnup hastalığı dır. Bu hastalıkta ışık hassasiyeti, dermatit ve psikiyatrik değişiklikler görülür.

   Hangi Gıdalarda Bulunur ? :

   Yumurta, tavuk, balık, sut, tam tahıl, sert kabuklu yemişler (fındık vb.) zenginleştirilmiş ekmek ve tahıllar, et ve ürünleri, kurubaklagiller

   B5 VİTAMİNİ:

   Yetersizlik Belirtileri:

•    İnsanın temel enerji sisteminde katalizör etki yaptığında eksikliği ağır bulgular verir,
•    Yorgunluk,
•    Kas ağrıları ve güçsüzlüğü,
•    Kalpte çarpıntı,
•    Terleme bozukluğu,
•    midede ağrı kusma,
•    ishal,
•    beslenme bozukluğu,
•    kas erimesi sıklıkla
•    uykusuzluk, stres, sinirlilik.

   Hangi Gıdalarda Bulunur ? :

   Karaciğer, yumurta, baklagiller ve bazı sebzelerde bulunur.

   B6 VİTAMİNİ:

   B6 vitamini diğer adı ile pridoksin ihtiyacı alınan protein artışına bağlı olarak artmaktadır. Ayrıca gebelikte, menopozda, doğum kontrol hapı kullananlarda, yaşlılarda, homosistinüri, konfüzyon, böbreklerde oksalat taşı olanlarda da gereksinmenin arttığı görülmüştür. Protein metabolizmasının temel vitaminidir.

   Yetersizlik Belirtileri:
•    Anemi, konvulsiyon, ağız kenarlarında çatlaklar, dermatit, bulantı, kafa karışıklığı (konvuzyon)
•    Deri lezyonları,
•    Göz, burun ve ağız etrafında seboreik değişiklikler,
•    Dilde kızarıklık ve şişme
•    Eksiklik devam ederse merkezi sinir sisteminde konvülziyon atakları ortaya çıkar.
•    Anemi

Hangi Gıdalarda Bulunur ?

   Karaciğer, böbrek, et, balık, yeşil yapraklı sebzeler, tam buğday unu, bulgur ve kuru meyveler Yumurta, tavuk, balık, tam tahıl, sert kabuklu yemişler (fındık vb.), böbrek

   B9 VİTAMİNİ:

   Folat yani folik asit suda eriyen bir B vitaminidir. Özellikle kansızlığa karşı koruyucu bir vitamindir. 

   Yetersizlik Belirtileri:
•    Anemi, güçsüzlük, yorgunluk, huzursuzluk, solunum güçlüğü, büyük ve şişmiş dil, kalp damar hastalığı
•    Kansızlık,
•    Halsizlik,
•    Kas ağrıları
•    Deride yaralar,
•    Deri renginin değişmesi,
•    Sindirim kanalı epitelyum dokusunda bozulmalar ortaya çıkar.
Yetersizliğine daha çok hamile ve çocuklarda rastlanır.

   Megalolastik Anemi:  B9 Vitamini eksikliğinde megaloblastik anemi denilen bir kansızlık türü ortaya çıkar. Bu anemide alyuvar ve akyuvar sayısı fazladır.

   Hangi Gıdalarda Bulunur ? :

   Bitkisel ve hayvansal gıdalarda bol miktarda bulunur. Yeşil sebzelerde, bira mayası, karaciğer, böbrek ve yumurtada bulunur. Yeşil yapraklı sebzeler, maya, portakal, tam tahıllar, kurubaklagiller, karaciğer

B12 VİTAMİNİ: 

   DNA metabolizmasının temel vitaminidir. Sinir sisteminin sağlığı için önem taşır; ayrıca kanda alyuvar yapımında rolü vardır.

Yetersizlik Belirtileri:
•    Anemi, yorgunluk, sinir sistemi bozuklukları, ağrılı dil, sinir sisteminde bozukluk
•    Dilde kızarıklık ve şişlik,
•    Preiferik nöropati gibi sinirsel değişikliklerdir.
•    Kansızlık,
•    Dengesizlik gözlenir.
•    Yorgunluk,
•    Baş ağrısı,
•    Bacaklarda ağrı ve duyu azalması

Pernisyöz Anemi: B12 vitamin eksikliği sonucu görülen hastalık olan pernisyöz anemi, vücudun kendi dokularına zarar vermesi ile oluşmaktadır.

Hangi Gıdalarda Bulunur ? :

Özellikle hayvansal orjinli proteinler (böbrek, karaciğer, kırmızı et ve kalptir.), deniz ürünleri, yumurta, peynir ve süt, sebzelerde ise çok az vitamin b12 bulunur. 

   C VİTAMİNİ:

   Gebelik, emziklilik, enfeksiyonlarda, yanıklarda, ameliyatlarda ve sigara içilmesi gibi durumlarda C vitaminine olan gereksinim artmaktadır. C vitamin eksikliği sık görülen bir bulgudur.
Kimyasal adı askorbik asit olan C vitamini, kemik ve diş sağlığını koruyan, damar sağlığı için etkili ve hastalıklara karşı vücuda direnç kazandıran önemi vitaminlerden biridir. Aynı zamanda bazı besin öğelerinin vücutta kullanılmasına yardımcı olur.

  Yetersizlik Belirtileri:

•    Büyümede duraklama, enfeksiyonlara karşı direncin azalması,
•    Diş etlerinin şişmesi ve kanaması daha da ilerisinde diş kaybı,
•    Ateş görülür..
•    Halsizlik,
•    Çabuk yorulma,
•    İştahsızlık,
•    Hastalıklara karşı dirençsizlik,
•    Yaraların iyileşmesinde gecikmeler
•    Vücudun bazı bölgelerinde özellikle kıl diplerinde kanamalar,
•    Kansızlık

   Skorbüt Hastalığı: Eksikliğinde “skorbüt” denilen diş eti hastalığı ciltte bozulma, yaralarda geç kapanma, enfeksiyonlarda ağırlaşma görülebilir.

   Hangi Gıdalarda Bulunur ? :

   Kuşburnu, maydanoz, yeşil sebzeler, turunçgiller, çilek, domates, turunçgiller denilen portakal, greyfurt, limon ve mandalina,patates Turunçgiller, çilek, domates, patates, lahana, yeşil yapraklı sebzeler

   D VİTAMİNİ:

   Kalsiferol olarak da adlandırılır. Bitkisel kaynaklı ergokalsiferol; hayvansal kaynaklı kolekalsiferol güneş ışınlarının yardımıyla vücutta D vitaminine dönüşür. D vitaminini karşılamanın en iyi yolu dk güneş ışığından faydalanmaktır.

   Yetersizlik Belirtileri:
•    Raşitizm,
•    osteomalasi (kemik
•    yumuşaması),
•    osteoporoz (kemik kaybı
•    ve kırıklar)

Hangi Gıdalarda Bulunur ? :

Güneş ışığı, zenginleştirilmiş besinler ve margarin, tereyağı, yumurta sarısı

   E VİTAMİNİ:

   Vitamin E gereksinimi diyette bulunan çoklu doymamış yağ asitlerinin miktarı ile orantılıdır. Antioksidan etkisi vardır. Ayrıca bağışıklık sistemini de güçlendiren bir vitamindir. Yanık hastalarında bilinen tedavi ile birlikte vitamin E kullanımı tavsiye edilebilir.

   Yetersizlik Belirtileri:
•    Anemi (kırmızı kan hücrelerinde parcalanma), gucsuzluk, norolojik sorunlar, kas krampları
•    Hemolitik anemi,
•    Nörolojik değişiklikler.
•    Bazı hayvan türlerinde, kas yorgunluğu ve kas zayıflamasına rastlanmıştır.
Yine bazı hayvanlarda E vitamini yetersizliğinde karaciğer, kalp ve beyinde çeşitli bozuklukların ortaya çıktığı görülmüştür.

   Hangi Gıdalarda Bulunur ? :

   Yeşil yapraklı bitkiler, yağlı tohumlar ve bunlardan elde edilen yağlar, tahıl taneleri, kuruyemişler, sıvı yağlar ve kurubaklagillerdir. Hayvansal gıdalarda da bir miktar vardır. Bitkisel yağlar, tam tahıllar, fındık,badem, ceviz vb. sert kabuklu yemişler.

   K VİTAMİNİ:

   Bir miktarda bağırsak bakterileri tarafından üretilir, eksikliğinde kanın pıhtılaşması bozulur ve kanamalar olur. Günlük gereksinmesinin yarısı besinlerden yarısı barsaklardan sağlanmaktadır. Kanın pıhtılaşması için gerekli bir vitamindir. Kan pıhtılaşmasında gerekli olan maddenin yapımına yardım eder.

   Yetersizlik Belirtileri:
•    Kanama
•    Pıhtılaşma süresinin uzamasına bağlı oluşan peteşi, purpura tarzı kanamalar ve morluklar
Hemofili: Yetersizliğinde kanın pıhtılaşması zorlaşır ve pıhtılaşma süresi uzar.Böylece daha fazla kanama görülür. Bu duruma hemofili adı verilir.

Hangi Gıdalarda Bulunur ? :

   Yeşil sebzelerde, çay, yonca, ıspanak, kurubaklagiller , balık ve karaciğer, Koyu yeşil yapraklı sebzeler