Erozyon Nedir Nasıl Oluşur

erozyon nedir nasıl oluşur

PDF İndir

• Küresel Toprak Ortaklığının topraklara yönelik belirlediği 10 tehdit: Erozyon, toprak organik maddesinin azalması, toprakta besin dengesizliği, toprak kirlenmesi, toprakların alkalileşmesi-tuzlanması, toprak asitleşmesi, toprak biyoçeşitliliğinin azalması, toprağın sıkışması (pulluk altı katmanı oluşumu), toprağın betonlaşması (mühürlenmesi) ve toprağın suyla doygunluğudur (boğulması). Bu tehditler sonuçta toprağın özelliklerini kaybederek ekosistem hizmetlerini yapamayacak hale gelmesine yol açar. Bu tehditlerin ilk sinyalleri alındığı andan itibaren en acil biçimde önlemler alınması gerekir^{^[1]}^</sup

• Erozyon, yağış suları ve rüzgârla toprağın aşınıp, taşınması ve çoğu zaman istenmeyen bir yerde birikmesi sürecidir. Erozyon doğal süreçlerle ve/veya insan etkinliklerine bağlı olarak oluşur.

• İnsan etkinliklerinin bir katkısı olmadan doğal süreçlerle gerçekleşen toprak erozyonu “jeolojik erozyon” olarak adlandırılır. Bu süreç tepeleri ve dağları geri dönüşü olmayan bir şekilde aşındırır ve erozyon ile gelen tortulların birikimi ile vadileri, gölleri ve koyları doldurur. Çoğu tarım ovasının erozyon sonucu oluştuğu unutulmamalıdır. Etrafımızda gördüğümüz birçok arazi oluşumu-kanyonlar, tepeler, nehir vadileri, deltalar ve düzlükler-jeolojik erozyonun ve birikiminin sonuçlarıdır. Doğal süreçlerle oluşan erozyon genellikle yavaş şekilde gelişir.^{^[2]}

• İnsan etkinliklerinin neden olduğu erozyona “hızlandırılmış erozyon” denir. Hızlandırılmış erozyon aşırı otlatma, ormansızlaşma, yamaç tarımı ya da yol ve bina yapımı için arazinin parçalanması yoluyla toprak ve doğal bitki örtüsü tahrip edildiğinde yaşanan toprak bozulmasının en başta gelen sorumlusudur. Hızlandırılmış erozyon jeolojik erozyondan ila kat daha zararlıdır, bu zarar en çok yüksek yağış alan bölgelerdeki eğimli alanlarda ve kurak bölgelerde üzerinde bitki örtüsü olmayan düz arazilerde görülür.^{^[3]}

• Erozyona neden olan kuvvetler su ve rüzgârdır. Her iki erozyon çeşidinde de doğal bitki örtüsü tahrip olur.^{^[4]}

• Toprağın yağmur suları ile hareketine “su erozyonu” adı verilir. Yüzey akışı toprağın taşınmasında önemli rol oynar. Eğer yağış miktarı toprağın suyu emme kapasitesini aşarsa su yüzeyde birikir ve biriken su yerçekimine direnemeyerek eğimden aşağı doğru akar. Yağmur damlalarının çarpma etkisiyle havaya sıçratarak/fırlatarak sürüklediği yüzeydeki toprak parçaları, akan suya karışır ve eğim boyunca taşınır. Suyun akışı toprak yüzeyinin engebeli yapısı ile uyumlu olarak kanalize olur ve bu durum su hızının ve türbülansın artmasına neden olur. Kanalize olmuş akış, sadece yağmur damlalarının sıçrattığı toprak parçalarını değil aynı zamanda akışın toprak kütlesinden kopardığı parçaları da taşımaya başlar. Bu giderek hızlanan bir süreçtir, kanal derinleştikçe her defasında daha fazla miktarda akan suyla dolar.^{^[5]}

• Genel anlamda dört tip su erozyonu vardır: Damla, yüzey, oluk ve yarıntı erozyonu.

• Damla erozyonu, çıplak toprak üzerine yağmur damlalarının çarpması sonucunda meydana gelir. Toprak yüzeyine şiddetli çarpan yağmur damlaları toprak parçalarını 60 cm kadar yükseğe sıçratırlar.

• Toprağın akış ile ince bir tabaka halinde toprak yüzeyinden ayrılması olayına yüzey erozyonu denir. Tabaka erozyonu da denilen bu erozyon çok yavaş seyrettiği için kolay fark edilemez. Orta düzeyde olan erozyonla yılda dekar başına ton toprak kaybedildiğinde verimli bir topraktan yıllık sadece toprak besin kaybı TL’ye kadar çıkabilir. Tabaka erozyonu ancak koyu renkli organik madde ve besin elementleri ile zengin verimli üst toprak süpürülüp açık renkli alt toprak açığa çıkınca fark edilebilir.

• Eğimi fazla arazilerde yağış sırasında eğim doğrultusunda akan yüzey suları arazinin yüzeyindeki kanalcıkları izleyerek akar. Hareket halindeki su hem kendi etrafında dönme hem de taşıma gücü kazanır. Suyun dönme hareketi, toprak tanelerini gevşeterek, yerinden koparır ve kopan parçacıkları yerçekimi doğrultusunda sürükler. Sonuç olarak arazinin yüzeyinde başlangıçta derinlikleri birkaç santim olan oluklar meydana gelir. Eğimin üst kısımlarından kopan toprak parçaları taşınan materyali daha aşağı kısımlarda biriktirir. Toprağın bu şekilde aşındırılmasına oluk erozyonu denir.

• Damla erozyonu, oluk erozyonu ve birbirini izleyen donma ve çözünme olayları toprağı oyuntu erozyonuna karşı dirençsiz kılar. Eğimi yüksek arazilerde yağışlarla birlikte meydana gelen yüzey akışları, eğim boyunca, daha önce meydana gelmiş oluk ve kanalcıkları izler. Aşağı kesimlere doğru suyun miktarı ve taşıma kapasitesi artar. Oluk ve kanalcıklar içinde akan su, yatağını derinlemesine ve yanlamasına oyarak aşındırır. Böylece uzun eğimlerin en aşağı bölümünde geniş oyuklara ve toprak kayıplarına neden olan sel yarıntıları meydana gelir. Bu şekildeki erozyona oyuntu erozyonu veya sel yarıntısı erozyonu denir. Eğim, aşağı ve yukarı sürüm, yanlış mühendislik yapıları (hendekler, saptırıcılar), çiftlik hayvanlarının izleri, maden arama çalışmaları ve bitki örtüsünün çeşitli nedenlerle tahribi, oyuntuların giderek genişleyip derinleşerek yayılmasına katkıda bulunur.^{^[6]}

• Rüzgârın toprak materyalini taşıma gücü suya göre daha düşüktür. Rüzgârla taşınan genellikle küçük olan toprak parçacıkları bir yerden bir yere hareket ederler ve bir yerde birikirler; tüm bu süreç “rüzgâr erozyonu” olarak adlandırılır. Rüzgâr erozyonu, rüzgâr gücünün, toprağın erozyona karşı direncinin kırılma noktasını aştığında meydana gelir. Şiddetli rüzgârlar ince toprak materyalini esiş doğrultusunda sürükleyerek büyük toz kümesi şeklinde taşır. Taşınan materyaller bitki örtüsünün bulunduğu yere yığılır ve buralarda küçük tepecikler meydana gelir.^{^[7]}

• Rüzgâr erozyonu, rüzgâr şiddeti, yağış, yüzey pürüzlülüğü, toprak dokusu ve kümelenme (agregatlaşma), tarımsal faaliyetler, bitki örtüsü ve alan boyutu arasındaki karmaşık etkileşimlerin bir sonucudur.^{^[8]}

• Organik madde içeriği düşük, aşırı otlatılmış, çiğnenmiş ve sürülmüş topraklar erozyona en duyarlı olanlardır. Yaşlı ve çocuklarda solunum sorunlarına yol açan toz bulutlarının yaklaşık %50'si ormansızlaşma ve yanlış tarımsal faaliyetlerden kaynaklanır.^{^[9]}

Kaynaklar:

^[1] Raymond R. Weil ve Nyle C. Brady, The Nature and Properties of Soils (New York: Macmillan Publishing Company, ),

^[2] Barış Mater, Toprak Coğrafyası, (İstanbul: Çantay Kitapevi, ),

^[3] Ray R. Weil, Nyle C. Brady, The Nature and Properties of Soils,

^[4]Barış Mater, Toprak Coğrafyası,

^[5] Abdüsselam Ergene, Toprak Biliminin Esasları, (Konya: Öz Eğitim Basın Yayın Dağıtım, ),

^[6] A.g.e.,

^[7] Humberto Blanco ve Rattan Lal, Principles of Soil Conservation and Management, (Springer, ),

^[8]A.g.e.,

^[9] Gomes L, Arrue JL, Lopez MV ve ark., () “Wind erosion in a semiarid agricultural area of Spain: the WELSONS Project,” Catena 52, no. , (Temmuz ): –

Daha fazlasını g&#;ster

Sonraki Konu

Erozyonun Etkileri

Erozyon nedir, nasıl oluşur? Erozyonu önlemek için ne yapmalıyız?

Erozyon, tabiat olu&#;tu&#;undan beri var olan bir do&#;al affettir. Do&#;al afet olmas&#;n&#;n yan&#; s&#;ra be&#;erî etkenler de erozyona neden olabilir. Erozyona insan faktörünün neden oldu&#;unda geri dönülemez bir boyuta ula&#;abilir. Erozyon sözlük anlam&#; "Yer kabu&#;unu olu&#;turan kayaçlar&#;n, ba&#;ta akarsular olmak üzere türlü d&#;&#; etmenlerle y&#;prat&#;l&#;p yerinden kopar&#;larak eritilmeleri veya bir yerden ba&#;ka bir yere ta&#;&#;nmas&#; olay&#;, a&#;&#;nma, a&#;&#;n&#;m, itikâl." &#;eklindedir.

Erozyon nedir?

Erozyon ya da di&#;er bilinen ismi ile a&#;&#;n&#;m, topra&#;&#;n d&#;&#; kuvvetler nedeniyle eriyip sürüklenmesidir. Bu d&#;&#; kuvvetler akarsu, sel suyu ya da rüzgâr olabilir. Topra&#;&#;n d&#;&#; kuvvetler taraf&#;ndan a&#;&#;nd&#;r&#;lmas&#; olay&#;na ise "do&#;al erozyon" denir. Do&#;an&#;n neden oldu&#;u erozyon toprak olu&#;umu ile denge sa&#;lar. Do&#;an&#;n ve insan&#;n bir arada neden oldu&#;u erozyonda ise denge sa&#;lanmaz. Bu tür erozyona "h&#;zland&#;r&#;lm&#;&#; erozyon" denir.

Do&#;al erozyon, bitki örtüsünün alt&#;nda yeni toprak olu&#;mas&#;na neden olur. Bu sebepten çevre için herhangi bir zarar&#; bulunmaz. Toprak örtüsünün yerinde kalmas&#;n&#; ve yenilenmesine yard&#;mc&#; olan do&#;al erozyona d&#;&#; faktörler eklenince do&#;al denge bozulur. Bu bozulma sonucunda toprak örtüsü incelir ve yok olur. Erozyon bilinçsizlik ve insan etkisi nedeniyle telafi edilemeyen boyutlara ula&#;abilir. Kaybedilen verimli topraklar tar&#;msal üretim kapasitesini dü&#;ürür.

Erozyon nas&#;l olu&#;ur?

Topra&#;&#;n a&#;&#;narak ta&#;&#;nmas&#;na neden olan faktörlerin etkisinin artmas&#; erozyonunun verdi&#;i kayb&#; belirler. C&#;l&#;z bitki örtüsüne sahip olan yerlerdeki topra&#;&#;n ta&#;&#;nmas&#; oldukça kolayd&#;r. Rüzgâr, ya&#;&#;&#;, yanl&#;&#; sulama tekniklerinin kullan&#;lmas&#; gibi sebepler bitki örtüsünün varl&#;&#;&#;n&#; belirler. An&#;zlar&#;n yak&#;lmas&#; ile toprak yap&#;s&#; ve toprakta ya&#;ayan canl&#;lara verilmesi erozyona neden olan sebeplerdendir. Yer çekimi, su ve rüzgâr&#;n etkisi ile topra&#;&#;n ta&#;&#;nmas&#;n&#; engellemek için e&#;imin tersi yönünde tarlalar sürülmelidir. Erozyonun nedenleri &#;u &#;ekildedir:

&#;klim
Topografya
Toprak özellikleri
Bitki örtüsü
&#;nsan faktörü

Türkiye'de erozyona neden olan etkenler

Türkiye'de iç bölgelerde sa&#;anak ya&#;murlar sonucunda olu&#;an seller c&#;l&#;z bitki örtüsünün oldu&#;u arazilerde topraklar&#;n süpürülmesine neden olur. Sel ta&#;k&#;nlar&#; ve dere yataklar&#;n&#;n &#;slah edilmemesi toprak erozyonunu art&#;r&#;r. Rüzgârlar ülkemizde pek çok bölgede görülen do&#;al bir olayd&#;r. Konya-Karap&#;nar çevresini bu bölgeye örnektir. Karap&#;nar çevresi hem bitki örtüsünün zay&#;f hem de kurakl&#;&#;&#;n belirgin oldu&#;u bir yöredir. Türkiye'de erozyona neden olan etkenler genel olarak &#;u &#;ekildedir:

Engebeli ve e&#;imli arazilerde sa&#;anak ya&#;&#;&#;lar sonucunda buradaki topra&#;&#;n ta&#;&#;nmas&#; daha kolayd&#;r.
Bitki örtüsünün ve ormanlar&#;n bilinçsizce tahrip edilmesi.
&#;ç bölgelerde iklimden kaynakl&#; sa&#;anak ya&#;murlar çok s&#;k görülür. Ya&#;mur sonucunda olu&#;an seller bitki örtüsünün az oldu&#;u yerlerde topra&#;&#; süpürür.
Bitki örtüsünün zay&#;f oldu&#;u kumlu, killi topraklar, yüzey sular&#; taraf&#;ndan daha kolay a&#;&#;n&#;r.
Bilinçsiz tar&#;m faaliyetleri ve arazilerin yanl&#;&#; kullan&#;lmas&#;.

Erozyonu önlemek için ne yapmal&#;y&#;z?

Toprak verimini dü&#;üren, barajlar&#;n ömrünü k&#;saltan, çölle&#;meye neden olan ve sular&#; kirleten erozyon toprak ve arazi kay&#;plar&#;na sebep olur. Erozyonu engellemek için ekim alan&#; açma gibi nedenlerle ormanlar mahvedilmemelidir. Ç&#;plak olan arazilerde a&#;açland&#;rma çal&#;&#;malar&#; gerçekle&#;tirmeli, ah&#;r hayvanc&#;l&#;&#;&#;n&#; geli&#;tirerek mera ya da otlaklarda hayvan otlatmalar&#;n&#;n önüne geçilmelidir. Çiftçiler tarlalar&#;n&#; sürerken e&#;ime dik bir &#;ekilde sürmeli ve hasattan sonra kalan an&#;zlar&#; yakmamal&#;d&#;r. E&#;imli arazilerde mümkün oldu&#;unca a&#;açland&#;rma yap&#;lmal&#;d&#;r. Erozyona neden olmamak ve en az kay&#;pla kurtulmak için &#;unlar yap&#;labilir:

Rüzgârlar&#;n etkisini azaltacak çal&#;&#;malar yapmak
A&#;açland&#;rma ve taraçalama yap&#;lmak
An&#;z yak&#;m&#;n&#;n önüne geçmek
Halk&#; bilinçlendirmek

Erozyon en çok hangi bölgede görülür?

Topraklar&#;n kuvvet sonras&#;nda ba&#;ka yere ta&#;&#;nmas&#; olarak da bilinen erozyon, her bölgede görülmez. Toprak a&#;&#;nmas&#; daha çok bitki örtüsünün az oldu&#;u kurak bölgelerde, engebeli ve da&#;l&#;k alanlarda görülür. Bitki örtüsünün en az oldu&#;u yerler erozyona en müsait yerlerdir. Ülkemizde en az erozyona maruz kalan bölge Marmara Bölgesi olarak görülmektedir. Ülkemizde erozyonun en çok görüldü&#;ü bölgeler s&#;ras&#;yla &#;uralard&#;r:

&#;ç Anadolu Bölgesi
Do&#;u Anadolu Bölgesi
Güneydo&#;u Anadolu Bölgesi

ANASAYFAYA DÖNMEK &#;Ç&#;N TIKLAYINIZ

Erozyon Nedir, Erozyon Nasıl Oluşur?

Erozyon (toprak aşınımı), toprağın aşınmasını önleyen bitki örtüsünün yokedilmesi sonucukoruyucu örtüden yoksun kalan toprağın su ve rüzgarın etkisiyle aşınması ve taşınması olayıdır.

Erozyonun başlıca nedeni, toprağı koruyan bitki örtüsünün yokolmasıdır.

Arazi eğimi, toprak yapısı, yıllık yağış miktarı, iklim faktörleri, bitki örtüsü, toprak ve bitkiye yapılan çeşitli müdahaleler, erozyonun şiddetini belirleyen öğelerdir.

TEMA’nın erozyonla mücadeleye bu kadar önem vermesinin altında, erozyonun ülkemizin yaşam koşullarını olumsuz etkileyecek kadar büyük bir tehlike olması yatmaktadır.

Erozyon, Türkiye’nin gıda açısından kendine yeterli bir ülke olmasını tehlikeye düşürmektedir.

Ülkemizin topraklarının % 63′ü çok şiddetli ve siddetli erozyon tehlikesine maruzdur.

Rüzgar ve yağmur, verimli toprakları sürükleyerek, baraj göllerine, akarsu yataklarına ve denizlere taşımaktadır.

Ülke yüzeyinden bir yılda kaybedilen toprak miktarı yaklaşık milyar tondur.

Bu topraklarla birlikte mineral ve organik madde de kaybedilmektedir.

Türkiye’nin kimyevi gübrelere ayırdığı yıllık kaynağın trilyon lira olduğu düşünülürse, ekonomik kaybın büyüklüğü daha net anlaşılabilir. Erozyonla kaybedilen bir başka değer ise sudur.

Kaybolan toprak yüzünden her yıl yaklaşık 50 milyar m 3 yağış depolanamamaktadır.

Erozyon toplumsal sorunların artmasına da yol açmaktadır.

Yanlış arazi kullanımı, tarım alanlarının verimini azaltmaktadır.

Doğduğu ve büyüdüğü yerde geçim şansı ortadan kalkan insanların, kentlere göçmekten başka seçeneği kalmamaktadır.

Köyden kente göç ise, alt yapının yetersiz olduğu kentlerdeki ekonomik ve toplumsal sorunları daha da ağırlaştırmaktadır.

Barajlar ve yeraltı suları da, erozyonun etkilerinden nasibini almaktadır.

Yerinden kopup giden topraklar, baraj göllerini doldurarak su depolama hacimlerini azaltmakta ve barajların ömrünün kısalmasına neden olmaktadır.

Erozyon sonucunda toprağın altındaki cansız tabaka (ana kaya) ortaya çıkmaktadır.

Faydalı toprak katmanlarını kaybeden arazilerde çölleşme başlamaktadır.

NASA’nın yaptığı bir araştırmaya göre, erozyonun şiddetlenerek devam etmesi halinde Türkiye’nin büyük bir bölümü yakın bir gelecekte çöl olacaktır.

Toprakları çölleşen bir ülkenin temel sorunları, açlık, susuzluk, işsizlik ve iç göç olacaktır.

Dikkat Etmezsek Çok Kötü Sonuçlarla Karşılaşacağımız &#;Erozyon&#; Nedir, Türleri Nelerdir, Nasıl Önlenir?

Dünyanın olağan işleyişi sırasında pek çok farklı doğa olayı yaşanır. Bunlardan bazıları insanları etkilediği için de doğal afet olarak adlandırılır. Erozyon hem basit bir doğa olayı hem de bir doğal afet olarak değerlendirilebilir çünkü aşınan toprağın yer değiştirmesi sonucu oluşan erozyon, zaman zaman özellikle de insan etkisiyle olduğu zaman kötü sonuçlar doğurabilir.

Erozyon, doğal şartlar sonucu kendiliğinden oluştuğu zaman doğa hemen olaya müdahale ediyor ve kaybedilen toprak bir şekilde yerine geliyor. Ancak insan etkisiyle oluşan erozyonda kaybedilen toprağın geri gelmesi çok daha zor oluyor. Sık sık heyelan ile de karıştırılan erozyon nedir gelin yakından bakalım ve türleri nelerdir, nasıl oluşur, nasıl önlenir gibi merak edilen soruların yanıtlarını görelim.

Doğal bir olay olarak karşımıza çıkan erozyon nedir?

Aşınım olarak da adlandırılan erozyon, bir toprak parçasının yüzeye yakın bölümünün dış etkenler nedeniyle aşınarak taşındığı jeolojik bir süreçtir. Oluşum nedenlerine göre farklı türlere ayrılan erozyon, çok sık olmasa da insan etkisiyle de oluşabilen doğal bir olaydır.

Peki erozyon nasıl oluşur?

Erozyonun gerçekleşmesi için pek çok farklı neden vardır. Yağmur ve rüzgar gibi doğal olaylar, erozyon oluşumunun en yaygın nedenleri arasındadır. Ana kayaya tutunamayan yeryüzündeki toprak parçasının üst yüzeyinde bulunan toprak, dış etkenlerin aşındırmasıyla eğim yönünde hareket eder.

Her toprak parçasının üst yüzeyi kolay kolay tutunamayabilir çünkü iklim şartlarına göre söz konusu toprak parçası kurak olabilir. Ancak bazen insan eliyle bir toprak parçası bitkisizleştirilir. İşte bu durum, erozyon riskini arttırır. Çünkü toprak, tutunacağı bir bitki örtüsü olmayınca dış etkenlerden çok daha kolay etkilenir ve eğim yönünde kayar gider.

Oluşum nedenlerine göre erozyon türleri:

Su erozyonu
Rüzgar erozyonu
Özel erozyonlar

Su erozyonu:

Su erozyonu, en yaygın görülen erozyon türlerinden bir tanesidir. Adı üzerinde suyun toprağı taşıması nedeniyle oluşur. Suyun taşıma şekli bakımından beş temel su erozyonu alt türünden bahsedebiliriz;

Oluk erozyonu
Damla erozyonu
Yarıntı erozyonu
Yüzey akış erozyonu
Akarsu yatağı kaynaklı erozyon

Oluk erozyonu:

Yağmur yağışı devam ederken belirli noktalarda daha fazla aşınma yaratır ve bu noktalarda oluklar oluşur. Oluşan oluk çok daha güçlü bir aşınım yaratır ve toprak çok daha hızlı hareket eder. İşte bu su erozyonu türü, oluk erozyonu olarak adlandırılır. Toprak tipine göre son derece şiddetli olabilir.

Damla erozyonu:

Damla erozyonu, yağmur yağdığı sırada toprağa düşen yağmur damlalarının gücü ile oluşan su erozyonu türüdür. Yağmur damlaları nedeniyle bazen toprak 1 metreden fazla sıçarayabilir. Yağmurun yağış açısı, sıçrama yönü, genişliği, yüksekliği gibi özellikleri damla erozyonunun nasıl oluşacağını belirler.

Yarıntı erozyonu:

Oluk erozyonu bir kez başladıktan sonra doğal olarak ya da insan eliyle durdurulmazsa söz konusu oluklar büyür ve yarıntı erozyonu oluşur. Oluşan bu yarıntılar U, V ya da basamak şeklinde olabilir.

Yüzey akış erozyonu:

Yağmur ve benzeri nedenlerle toprak üzerinde biriken suyun, toprak üzerinde bulunan küçük parçalarla birleşerek eğim yönünde akıntı yarattığı ve toprağın da bu akıntıya kapılarak hareket ettiği su erozyonu türü, yüzey akış erozyonu olarak adlandırılır. Çoğu zaman sinsice meydana gelir, anlaşılması zordur.

Akarsu yatağı kaynaklı erozyon:

Kendi halinde sabit bir hızda akan akarsu yataklarının pek çok farklı nedene bağlı olarak hızlanması, derinleşmesi ya da genişlemesi sonucunda toprağın hareket etmesi durumu akarsu yatağı kaynaklı erozyon olarak adlandırılır. Pek çok farklı şekilde karşımıza çıkabilir.

Rüzgar erozyonu:

Adından da anlaşılacağı üzere rüzgar erozyonu, toprak parçalarının rüzgar etkisi ile hareket etmesi sonucu oluşan erozyon türüdür. Büyük toprak parçalarını hareket ettirmez ancak kumu hareketlendirdiği için tarım alanlarını verimsiz hale getirir. Üç temel rüzgar erozyonu aşt türünden bahsetmek mümkün;

Sıçrama
Hava akımı ile uçma
Yüzeyde sürüklenme

Sıçrama:

0,1 mm ile 0,5 mm arasındaki toprak parçalarının rüzgar nedeniyle hareket ettiği rüzgar erozyonu türü, sıçrama olarak adlandırılır. Bu olayda hareket eden toprak parçaları rüzgar nedeniyle biraz yükselir, rüzgar gidince yere düşer. Sonra tekrar rüzgarla ilerler ve tekrar düşerler. Yani sıçraya sıçraya uzaklaşırlar.

Hava akımı ile uçma:

0,1 mm ve daha küçük toprak parçalarının rüzgar nedeniyle hareket ettiği rüzgar erozyonu türü, hava akımı ile uçma olarak adlandırılır. Toprak türüne ve rüzgar gücüne bağlı olarak bazen bu toprak parçaları kilometrelerce uzağa taşınabilirler.

Yüzeyde sürüklenme:

0,5 mm ile 1 mm arasındaki toprak parçalarının rüzgar nedeniyle hareket ettiği rüzgar erozyonu türü, yüzeyde sürüklenme olarak adlandırılır. Boyutları nedeniyle bu toprak parçaları uçmak yerine daha çok yüzey üzerinde sürüklenirler. Ancak rüzgar şiddetine göre çok uzağa taşınabilirler.

Özel erozyonlar:

Tünel erozyonu
Sivri tepe erozyonu
Korunmuş sütun erozyonu
Kütle hareketleri

Tünel erozyonu:

Üstte bitki köklerine tutunmuş ve ıslak bir toprak parçasının altında herhangi bir köke tutunmamış toprak parçaları olduğunda oluşan erozyon sonucu toprağın üstü sabit kalırken altı hareket eder ve ortaya tünel erozyonu dediğimiz olay çıkar.

Sivri tepe erozyonu:

Volkanik tepelerde yaşanan toprak hareketleri, sivri tepe erozyonu olarak adlandırılır. Temel nedeni rüzgardır. Sivri tepe erozyonu yaşandıktan sonra bölge sivri bir tepeye benzediği için bu adı almıştır.

Korunmuş sütun erozyonu:

Volkanik arazilerde sık sık karşılaştığımız korunmuş sütun erozyonunda üstteki sert kaya aşınmaz ama altındaki az bir alan dışında etrafındaki tüm alan aşınarak hareket eder. Peri bacaları korunmuş sütun erozyonunun en bilinen örneğidir.

Kütle hareketleri:

erozyon

Kütle hareketleri aslında tek başına erozyon değildir ancak erozyon bir tür tetikleyici görevi görür. Eğimi nedeniyle zaten kaymaya müsait toprak bir de erozyon olunca çok daha etkili bir şekilde hareket eder.

Tam olarak erozyon ve heyelan arasındaki fark nedir?

Erozyon, toprağın yüzeye yakın bölümünün dış etken nedeniyle hareket etmesiyken heyelan, çok daha kuvvetli dış etkenler nedeniyle bir toprak parçasının tamamının kaymasıdır. Erozyon her zaman bir doğal afet olmayabilir ancak heyelan, sel ve şiddetli yağışlar nedeniyle meydana geldiği için çok büyük bir doğal afettir.

Peki ne yapalım, erozyon nasıl önlenir?

Yeşili seveceğiz, doğayı koruyacağız, ayıyı da öpeceğiz; başka çaremiz yok. Bir yüzeydeki bitki örtüsü ne kadar zengin olursa toprağın da tutunacak o kadar çok yeri olur ve böylece yağmur, rüzgar gibi dış etkenler nedeniyle kaymaz. Zaten üstünde zengin bitki örtüsü olan bir toprak parçası kolay kolay dış etkenlerden de etkilenmez.

Toprak yüzeyinin dış etkenler nedeniyle kayması sonucu meydana gelen erozyon nedir, nasıl oluşur, türleri nelerdir, nasıl önlenir gibi merak edilen soruları yanıtladık. Doğayı anlayıp da ona uygun yaşadığımız gün hiçbir derdimiz kalmayacak da işte, ah insanlık.

Emoji İle Tepki Ver

nest...

82920 82921 82922 82923 82924