Bebeğin Burnundan Kan Gelmesi

DOKTOR NE ZAMAN ARANMALI?

Evde uygulanabilecek küçük tedavilerden daha fazlasını gerektiren burun kanamaları için çocuğun doktorunu aramayı öneren Çiçek, “Burun kanamasını durduramazsanız ya da kanama tekrar ederse, çocuğun burnunda ciddi bir hasar varsa, çok miktarda kan kaybediyorsa, çocuk zayıf ve hasta görünümlüyse, nefes almakta sorun yaşıyorsa, vücudun diğer yerlerinde (örneğin dışkı, idrar veya dişetlerinde) kanama veya çürükler varsa, çocuğun burnuna yabancı bir cisim sıkışmışsa doktorunu arayın” diyor.

BURUN KANAMALARI NASIL ÖNLENİR?

KBB Uzmanı Dr. Çiçek’in sık tekrarlayan kanamaları önleyecek tavsiyeleri ise şunlar:

“Evinizdeki hava kuruduysa, geceleri çocuğunuzun odasında hava nemlendirici kullanın. Nemlendiriciyi temizlemek için imalatçının tavsiyelerine uyduğunuzdan emin olun, böylece mikroplar ve küfler nemlendiricinin içinde büyümez. Çocuğunuza burnunu karıştırmamasını veya çok sert sümkürmemesini öğretin. Günde birkaç kez, özellikle de yatmadan önce burun deliklerinin içine vazelin gibi nemlendirici ürünler sürün, böylelikle burun içini nemli tutmuş olursunuz. Çocuğunuzun doktorunun talimatına uygun şekilde tuzlu su damlaları veya tuzlu burun spreyi kullanın. Sık sık burun kanamalarına neden olabilecek alerjilerin tedavisi için doktorunuza başvurun.” 

Burun kanaması sıkça rastlanan bir durumdur. Kanamalar endişe verici olsa da çoğu olayda korkulacak bir durum bulunmamaktadır. Kılcal damarların hassas olması ve hasar görmesi ile oluşan ön burun kanamalarında basitçe yapılabilecek müdahaleler ile kanamayı durdurmak mümkündür. Ancak kimi zaman da burun kanamaları ciddi rahatsızlıkların da göstergesi olabilmektedir. Burun kanaması nedir, neden oluşur ve burun kanaması ilk yardım nasıl olmalıdır gibi merak edilen tüm soruların cevaplarına bu makaleden ulaşabilirsiniz.

Burun Kanaması Nedir?

Burun, yüzeysel damarlardan oluşan bir organdır. Çevresinde kas dokusu bulunmayan bu damarlar farklı sebepler ile de kanayabilmektedir. Mevsimsel, darbe, yabancı cisim, hızlı sümkürmek gibi nedenler ile burun kanayabileceği gibi kimi zamanda bazı hastalıkların habercisi olabilmektedir.

Burun kanamaları ön burun ve arka burun kanaması olarak ikiye ayrılmaktadır. Burnu besleyen damarların burun deliğine yaklaşık 1 cm uzakta olması sebebiyle lokal sebeplerden oluşan kanamalar ön burun kanamaları olarak adlandırılır. Ön burun kanaması tedavisi genellikle basit müdahaleler ile yapılabilir. Ancak burnun arkasında bulunan ve burnu besleyen damarlarda gelen kanamalar ciddi rahatsızlıkların belirtisi olabilmektedir. Arka burun kanaması, burundan olabileceği gibi genze ve boğaza da akabilmektedir. Bu sebeple de arka burnun kanamaları, ön burun kanamalarına göre daha zor tedavi edilebilmektedir.

Epistaksis olarak da adlandırılan burun kanaması toplumun yaklaşık %60’ında görülmektedir. Bu yüzdeyi oluşturanlar ise genellikle çocuklar ve yaşlılardır. Ayrıca yapılan araştırmalara göre burun kanaması kadınlara göre erkeklerde daha sık görülmektedir.

Burun Kanaması Nedenleri

Ön veya arka burun kanaması nedenleri farklı olabilmektedir. Bu nedenler sistemik rahatsızlıklar olabileceği gibi lokal olaylardan da oluşabilmektedir.

Lokal Nedenler:

•Buruna ya da yüze gelen darbeler

•Burun kırıkları

•Yabancı cisimlerin buruna sokulması

•Burun karıştırma

•Kemik eğriliği

•Üst solunum yolu enfeksiyonları

•Sinüzit

•Alerjik durumlar

•İlaç kullanımı (kortizonlu burun spreyleri, burun içini kurutan, kan inceltici)

•Güçlü bir şekilde burun silme

•Kimyasal maddelere maruz kalma

•Kuvvetli sümkürme

•Kuru hava

Sistemik Nedenler:

•Kalp ve damar hastalıkları

•Tansiyon

•Şeker hastalığı

•Pıhtılaşma bozuklukları

•K vitamini eksikliği

•Karaciğer hastalıkları

•Sinüs, geniz ve burun kanserleri

•Alkol kullanımı

•Gebelik

•Hormonal nedenler

Çocuklarda Burun Kanaması Nedenleri

Çocuklarda meydana gelen burun kanaması ebeveynleri oldukça tedirgin eden bir durumdur. Genellikle 2 ila 10 yaş arasındaki çocuklarda görülen burun kanaması genellikle korkutucu değildir. Çocukların burnunu sertçe karıştırması, yabancı bir cismi burnuna sokması burun içi mukozasının tahriş olmasına yola açar. Soğuk ve kuru havalarda kılcal damarların çatlaması, üst solunum yolu enfeksiyonu sırasında oluşan burun akıntısı da çocuklarda burun kanaması sebepleri arasında bulunmaktadır.

Çocukları da korkutan burun kanamasının önüne geçmek için öncelikle burnun nasıl temizlenmesi gerektiği öğretilmelidir. Tırnakların kısa tutulması çocukların burnunu kanatmaması için dikkat edilecek bir önlemken aynı zamanda ebeveynler de temizlik konusunda çocuklarına yardımcı olmalıdır. Evlerdeki kuru havayı ortadan kaldırmak, tuzlu steril su ile burnu nemli tutmak da yapılabilecek çocuklarda burun kanaması riskini ortadan kaldırabilmektedir.

Hamilelikte Burun Kanaması

Hamilelikte durduk yere burun kanaması oldukça sık rastlanan bir olaydır. Anne adaylarını bu durum korkutsa da endişe edecek bir durum bulunmamaktadır. Gebeliğin özellikle ilerleyen zamanlarında anne ve bebek sağlığı için kan miktarında artış olmaktadır. Bu artış ile de burun mukozası içindeki damarlara basınç uygulanır ve kanama meydana gelir. Burun kanaması nedenleri arasındaki lokal olaylar da burun kanamasını tetikleyebilmektedir.

Hamilelik sırasında yaşanan burun kanamasının ne anne ne de bebek sağlığına bir zararı bulunmamaktadır. Az miktarda gelen kanamalar basit yöntemler ile durdurulabilmektedir.

Burun Kanaması Nasıl Durdurulur?

Ön burun kanamalarında basit müdahaleler ile kanamayı durdurmak mümkündür. Ani burun kanaması yaşayan kişilerin öncelikle sakin olması gerekmektedir. Telaş yapmadan dik pozisyonda oturup başın biraz öne eğilmesi kan yutulmaması için önemlidir. Ağızda kan varsa tükürülmeli ve burun deliklerine işaret parmaklar ile 10 dakika baskı yapılmalıdır. 10 dakikadan önce baskı işlemi bırakılmamalıdır. Bu uygulama sadece iki taraf değil tek taraflı burun kanaması olaylarında da yapılmalıdır.

Kanama durduktan sonra tekrarlamaması için tuzlu su içeren spreyler ile burun temizlenmelidir. Burnu temizlerken güç uygulamamalı, şiddetli hapşırma ve sümkürme hareketleri yapılmamalıdır. Bir süre ağır aktivitelerde bulunmamak ve sıcak su ile banyo yapmamak da tekrar kanamasını önlemek açısından önemlidir.

Eğer kanama durmuyor ve tekrar ediyorsa, sadece burunda değil başka yerlerde de kanama meydana geliyorsa, kan sulandırıcı ilaç kullanılıyorsa, hafif darbelerde bile morarma oluşuyorsa, fenalaşma ya da bayılma hissi varsa, nefes almada zorluk çekiliyorsa, yüksek ateş veya döküntü görülüyorsa, karaciğer, hemofili gibi sistemik hastalık varsa, kan kanseri tedavisi görülüyorsa geç kalmadan KBB doktoruna başvurmak gerekmektedir. Yapılacak olan gerekli kan sayımları, tomografi taraması, endoskopi, röntgen gibi tanı yöntemleri uygulanarak kanamanın kaynağı bulunabilmektedir. İlaç kullanılan kişilerin de ilaçları kanama sebebine bağlı olarak değiştirilebilmektedir.

Gece Burun Kanaması

Uykuda burun kanaması gün içerisinde oluşan burun kanamaları kadar endişe verici olabilmektedir. Ancak bu durum da yine lokal nedenlerden dolayı oluşabilmektedir. Kullanılan ilaçlar, oda havasının kuru olması, pıhtılaşma gibi sorunlar kanamaya neden olabilmektedir. Kanama fark edildiği zaman basit tampon yöntemleri uygulanabilir. Ancak sık sık devam ediyorsa ve genze kaçan kanamalar mevcutsa doktora gitmek gerekmektedir.

Mevsim dönümlerinde bebeklerde burun tıkanıklığı ve akıntısı yaygınlaşmaya başlıyor. En kötüsü de düzgün nefes alamadıkları için memeyi düzgün ememiyor ve beslenemiyorlar. Bebekler ve çocuklarda yaşanan burun tıkanıklığı sorunu önlenmediği takdirde akciğer solunum kapasitelerinin düşmesine de sebep olabiliyor.

Central Hospital'dan Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Uzm. Dr. Öznur Yılmaz Gondal, bebeklerde burun temizliğinin önemi hakkında anneleri bilgilendirdi.

İLK YIL BEBEKTE BURUN KANALLARININ AÇIK OLMASI NEDEN ÖNEMLİ?

Burun içi hava yolu, yeni doğan bebeklerde ve çocuklarda yetişkinlere nazaran dardır. Bu yüzden burada oluşan herhangi bir problem, bebekte ciddi sıkıntılara yol açabilir. Burun solunumu yani nazal solunum, özellikle ilk aylarda ağızdan solunum içgüdüsü bulunmayan bebekler için hayati önem taşır. Emmenin devamlılığı için, meme ağızdayken bebeğin nefes alış verişini burundan sağlaması gerekir. Burun tıkanıklığı, bebeğin emmesini de büyük ölçüde engeller. Burun aynı zamanda havanın nemlendirilmesi, ısıtılması, temizlenmesi, basıncının ve akış hızının düzenlenmesi, koku alma ve orta kulağın havalandırılması fonksiyonlarına da sahiptir. Burnun tıkalı olduğu tarafta, akciğer solunum kapasitesi de düşük olur.

BEBEKLER SÜMKÜREBİLİR Mİ?

Bebekler sümküremez ve burunlarını temizleyemezler. Sümkürme sonradan öğrenilen bir harekettir. Sümkürme eylemini gerçekleştirmek için çocuğun solunum kaslarını kontrol etmeyi öğrenmiş olması gerekir. Bu sebeple yeni doğan ve bebeklerin yaptığı çoğu eylem refleks şeklindedir. Bu koordinasyon en erken 2 yaşında, çoğunlukla da 2, yaş arasında kazanılır. Bir çocuğun sümkürme yetisini kazanabilmesinde aile ve çevresel faktörler de etkili olur. Çocuklar bu davranışı genellikle ebeveynlerini örnek alarak öğrenirler.

BEBEKLERDE BURUN İÇİ TEMİZLİĞİ NASIL YAPILMALI?

Sağlıklı bir bebekte burundan nefes alıp verirken sıkıntısı yoksa rutin burun temizliği gerekli değildir. Fakat bebeğin nefes alıp verirken burnundan ses geldiği duyuluyorsa, uykuya dalmakta zorlanıyor, uyurken sık sık uyanıyor, emerken bırakıyor ve ağlıyor ise burun içi temizliğinin yapılması gerekir. Burun temizliği en rahat banyo sonrası yapılır. Banyo sırasında burun içerisine giren su, burun içindeki mukus kalıntılarını yumuşatarak atılmasına yardımcı olur. Banyo sonrası bu kirler yumuşak bir kağıt mendil, kulak çöpü, tülbent veya burun aspiratörleri yardımıyla alınabilir. Bunun dışında burunda tıkanıklık devam ediyorsa, serum fizyolojik içeren solüsyonlar bebeğin burnuna damlatılabilir. Bununla bebek rahatlamıyorsa serum fizyolojikle yıkama sonrası mukus tıkaçları burun aspiratörleriyle temizlenebilir.

Bunlar pompa şeklinde olan aspiratörler ve nefesle çalışan burun aspiratörleri olarak iki türlüdür. Nefesle çalışan aspiratörün bir ucu bebeğin burnuna yerleştirilir, diğer uçta temizlik yapan kişinin ağzındadır ve nefesle bebeğin burun salgıları çekilir. Bu metot pompa şeklinde olan aspiratörlere göre daha etkilidir. Bu her iki metot, bebeğin burnunun daha fazla tahriş olmaması için sık yapılmamalıdır. Bebeklerin burun içi mukozaları çok hassas olduğundan temizlerken zorlamak ufak kanamalara sebep olabilir. Serum fizyolojiğin yeterli olmadığı durumlarda tuz içeriği daha yüksek olan hipertonik solüsyonlar kullanılabilir fakat bu solüsyonların da fazla miktarda tüketilmesi sıvı elektrolit dengesizliği oluşturabileceğinden doktorun tavsiye ettiği miktarlarda kullanılmalıdır. Yüksek basınçlı burun spreyleri bebeklerde önerilmez.

HASTALIKLARLA İLİŞKİSİ

Yeni doğan bebekler burundan nefes alıp verirler. Ağız beslenme aracıdır. Bu nedenle emzirmenin rahat bir şekilde devam ettirilmesi için bebeğin burnunun açık olması çok önemlidir. Bunun yanında havayı nemlendiren, ısıtan ve filtre eden burun tıkalı olduğunda ağızdan nefes alıp vermek soğuk kirli kuru havanın akciğerlere kolayca ulaşmasına yol açtığından alt solunum yolu enfeksiyonu riskini de artırır.

Bebek ve çocuklar en çok mevsimsel olarak sık rastlanan solunum yolu enfeksiyonları yüzünden burun tıkanıklığı yaşarlar. Bu enfeksiyonlar burun salgısında artışa ve burun tıkanıklığına sebep olur. Burun tıkanıklığı devam ederse orta kulak iltihabı ya da sinüzit gibi daha ciddi üst solunum yolu enfeksiyonları, akciğer kapasitesinde azalmaya bağlı alt solunum yolu enfeksiyonlarına yatkınlık oluşabilir. Ayrıca burun tıkanıklığının kronik olması durumunda ise uzun dönemde ağız-diş yapısında, çene ve yüz gelişiminde bozulmalar olabilir. Kronik oksijen azlığı ileri evrelerde kalp ve akciğer sağlığını da olumsuz yönde etkiler.

UYKUYLA İLİŞKİSİ

Burnu tıkalı olan bebek rahat uyuyamaz, sık sık uyanır ve daha da önemlisi, ağızdan solunumu devam ettiremedikleri için solunum duraksaması yani apne riski taşırlar. Bu durumun kronikleşmesi halinde bebeğin büyüme ve gelişmesi de etkilenebilir.

BESLENMEYLE İLİŞKİSİ

Bebeklerin emzirme sırasında sorun yaşamaması için burun yolları açık olmalıdır. Eğer bebeğin burnu tıkalıysa düzgün ememez ve burunda oluşan sekresyon akarak genzine yapışır. Bu sebeple bebek yeterince beslenemez, huzursuz ve neşesiz olur. Beslenme sırasında fazla hava yutmaya bağlı gaz sancıları da olabilir.

OYUN VE ÖĞRENMEYLE İLİŞKİSİ

Burun tıkanıklığı tedavi edilmediği takdirde ilerleyen yaşlarda çocuklarda fiziksel ve zihinsel bazı problemlere yol açabilir. Dikkat dağınıklığı ve öğrenme güçlüğü bunların başında gelir. Burnu tıkalı olan ve rahat nefes alamayan bebekler huzursuz olurlar. Bu durumda onların günlük yaşantıdaki hareketlerini yapmalarında sorun yaratır. Keyifsiz ve zor nefes aldıklarından oyun oynamak istemeyebilirler. Öğrenecekleri yeni bir durum veya oyun karşısında ilgisiz olabilirler. Bebeğin sağlıklı gelişimi için öğrenme becerilerinin gelişmesi gerekir. Bu sebeple bebeğin rahat nefes alması sağlanmalı, gerekli tedavi yöntemleri kullanılmalıdır.