Iktisat Metodolojisi Vize Soruları

Felsefe Tarihi Sorunları-1 (Örnek Hazırlık Soruları) 1) açısından arkhe sudur. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) Thales b) Anaksimenes c) Anaksimandros d) Pythagoras 2) açısından arkhe havadır. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) Thales b) Anaksimenes c) Anaksimandros d) Pythagoras 3) açısından arkhe sayıdır. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) Thales b) Anaksimenes c) Anaksimandros d) Pythagoras 4) Anaksimandros açısından arkhe Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) Ateş b) Hava c) Apeiron d) Su 5) açısından arkhe ateştir. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) Herakleitos b) Thales c) Anaksimenes d) Parmenides 6) Empedokles açısından arkhelerden biri değildir. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) Su b) Ateş c) Toprak d) Sevgi 7) Empedokles açısından şeylerin değişmesinin nedenleridir. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) Ateş-Su b) Sevgi-Nefret c) Sevgi-Toprak d) Nefret-Ateş 8) Anaksagoras açısından arkhe dır. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) Nous b) Ateş c) Toprak d) Spermata 9) Demokritos açısından atomlar Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) Sonsuzdur b) Bölünemezdir c) Değişmezdir d) Renksizdir (???) 10) Anaksagoras açısından spermata sayıdadır. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) sonsuz b) dört c) çok d) az 11) Sofistlerle birlikte felsefi soruşturmanın başlıca konusu olmuştur. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) varlık b) ateş c) insan d) su 12) Protogoras, bilgiye yaklaşımı felsefesinin temeline koyar. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) nesnel b) göreli c) etkin d) edilgin 13) Protogoras, göreli olduğunu ileri sürer. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) sayıların b) geometrinin c) duyu verilerinin d) aritmetiğin 14) Gorgias'a göre konu olmayan varlığın, ne bilgisi ne de düşüncesi var olabilir Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) duyularımıza b) aklımıza c) hayal gücümüze d) zihnimize 15) Gorgias ‘var olmayan, var olamaz’ düşüncesini karşı ileri sürmüştür. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) Herakleitos’a b) Thales’e c) Anaksimenes’e d) Parmenides’e 16) Sokrates felsefi bir sorun durumuna getirmiştir.. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) varlığı b) tanımlamayı c) kök-öğeyi d) yasaları 17) Sokrates’e göre, “ hayat yaşanmaya değmez” . Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) gezilmemiş b) çile çekilmemiş c) sorgulanmamış d) eğlenilmemiş 18) Sokrates kendisini iyiye yönelten sesi, olarak nitelendirir. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) arkhe b) Gaia c) Eros d) daimonion 19) Sokrates, insanın … ne olduğunu araştırır. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) thymosunun b) ousiasının c) aretesinin d) ethosunun 20) Sokrates epistemenin …… olduğunu düşünür. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) genel geçer b) göreli c) apaçık d) örtük 21) Platon açısından en yüksek idea ideasıdır. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) güzel b) iyi c) doğru d) adalet 22) Platon’a göre en aşağı seviyede bilgi Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) idealar b) matematiksel bilgi c) duyu d) düş 23) Aşağıdakilerden hangisi Platon’un idea için kullandığı sözcüklerden biridir? a) ousia b) genesis c) pathos d) noesis 24) Platon’a göre aşağıdakilerden hangisinin bir ideası olamaz? a) güzel b) iyi c) kötülük d) adalet 25) İdealar ….. yoluyla değil, …. yoluyla bilinir. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) duyular-akıl b) akıl-duyular c) sanı-imge d) akıl-imge 26) Aşağıdakilerden hangisi Aristoteles’e göre bir kategori değildir? a) töz b) zaman c) amaç d) nicelik 27) Aristoteles’in mantık anlayışı …… adlı eserinde ortaya konur. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) Metafizik b) Fizik c) Organon d) Gökyüzü Üstüne 28) Aşağıdakilerden hangisi Aristoteles’e göre değişimin nedenlerinden biri değildir? a) tözsel neden b) etkin neden c) edilgin neden d) aşkın neden 29) Aristoteles, …. öğretmenlik yapmıştır. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) Perikles’e b) Sokrates’e c) Anaksimandros’a d) Büyük İskender’e 30) Aşağıdakilerden hangisi Aristoteles açısından birincil töze örnek olabilir? a) Atatürk (Birey, tek insan özelliği) b) Ali c) At d) Masa 31) Aristoteles, mutluluk bağlamında ‘İnsanın en yüksek ….. nedir? ’sorusunu yöneltir. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) varlığı b) değeri c) amacı d) kanıtı 32) Aristoteles’in mutluluk anlayışı …… adlı eserinde ortaya konur Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) Metafizik b) Topikler c) Kategoriler d) Nikomakhos’a Etik 33) Aristoteles’e göre en yüksek iyi . Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) eudaimonia’dır b) ethos’tur c) pathos’tur d) ousia’dır 34) Aşağıdakilerden hangisi Aristoteles’e göre etkinliklerinin kendileri olan amaçlardan biridir? a) ayakkabı boyamak b) yemek pişirmek c) saz çalmak d) duvar örmek 35) Aşağıdakilerden hangisi Aristoteles açısından en yüksek mutluluğa daha yakın yaşamdır? a) hazzı amaçlayan yaşam b) şöhreti amaçlayan yaşam c) zevk peşinde yaşam d) Felsefi yaşam 36) Ortaçağ Felsefesinin en belirgin tartışma konusu . Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) dillerdir b) yasalardır c) tümellerdir d) yargılardır 37) Boethius, Porphryrios’un …… adlı eserini çevirip, yorum yazınca tümeller tartışmasını başlatır. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) Metafizik b) Topikler c) Kategoriler d) Isagoge 38) tümellerin gönderim yaptıkları tikel şeylerden sonra geldiğini belirtir. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) Boethius b) Anaksimenes c) Adcılar d) Pythagoras 39) ‘’, Kilise Babalarının çalışmalarını nitelemek için kullanılan ifadedir. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) Patristik Felsefe b) Skolastik Felsefe c) Analitik Felsefe d) İlkçağ Felsefesi 40) tümellerin varoluşunu tikel şeylerden önce ya da tikel şeylerin içinde olduğuna öne sürerler. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) Elea Okulu b) Miletoslu Felsefeciler c) Analitik Felsefeciler d) Gerçekçiler 41) göre tümeller, cisimsel evren var olmadan önce Tanrı’nın zihninde yer alır. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) Augustinus’a b) Anselmus’a c) Abelardus’a d) Erigena’ya 42) …….. açısından tümeller bireysellerin dışında, Tanrı’nın zihnindeki idealardır.. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) Boethius b) John Scutos Erigena c) Ockhamlı William d) Augustinus 43) Aşağıdaki hangisi tümeller tartışması açısından adcı bir filozoftur?. a) Augustinus b) John Scutos Erigena c) Ockhamlı William d) Boethius 44) göre tümeller; cinsler ve türler tikellerin benzerliklerinden yola çıkılarak elde edilen soyutlamalardır. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) Augustinus’a b) Anselmus’a c) Abelardus’a d) Erigena’ya 45) Aşağıdaki hangisi ontolojik Tanrı kanıtlamasıyla tanınan filozoftur? a) Augustinus b) Erigena c) Anselmus d) Boethius 46) Descartes felsefede peşindedir. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) şöhret b) belirli c) kesinlik d) kesinsizlik 47) Aşağıdaki hangisi Descartes açısından kesin bilgiyle ilişkilidir? a) acıktığımın bilincinde olmam b) gördüğüm rüya c) karşımda bir araba görmem d) hoş bir koku duymam 48) Descartes açısından insan bütün özü veya doğası olan bir tözdür. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) yer kaplamak b) hareket etmek c) konuşmak d) düşünmek 49) Descartes’a göre kaç töz bulunur? Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) 1 b) 2 c) 3 d) 4 50) Descartes’a göre kaç tür idea bulunur? a) 1 b) 2 c) 3 d) 4 51) Locke İnsan Anlığı Üzerine Bir Denemeyle, kaynağı, sınırlarına yönelik kapsamlı bir araştırma sunar. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) dilin b) bilginin c) sezginin d) aklın 52) Locke açısından , zihnin kendisinde algıladığı; algının, düşüncenin ya da anlama yetisinin dolaysız nesnesi olan her şeydir. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) hayal b) sözcük c) yargı d) ide 53) Locke, açısından zihin bir . Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) tabula rasadır b) makinadır c) ilk nedendir d) kalıcıdır 54) Locke ideleri kuruluşları bakımından ide olmak üzere ikiye ayırır. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) postmodern ve modern b) basit ve sade c) basit ve bileşik d) neden ve etki 55) Bilgimizin tümünün temelinde vardır ve o gereçlerin hepsi de oradan türetilmiştir. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) imge b) rüya c) töz d) deneyim 56) Leibniz, mekanik biçimde açıklanabilen fenomenlerin altında tözler olduğu düşüncesindedir. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) düşünsel b) değişen c) metafizik d) durağan 57) Leibniz’e göre her bir monad kendi tüm olup bitenleri içerir. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) dünyasında b) algısında c) yerinde d) kavramında 58) Bir monad başka bir monad üzerinde etkide Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) kalır b) bulunur c) bulunamaz d) sayılır 59) Leibniz ile monadların birbirlerine uzaktan etkide bulunuşunu açıklar. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) önceden kurulmuş uyum b) çelişmezlik c) yeter neden ile d) özdeşlik 60) Akıl doğruları ilkesine dayanır Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) önceden kurulmuş uyum b) çelişmezlik c) yeter neden ile d) özdeşlik 61) Berkeley, adcılığını radikalleştirir. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) Descartes’in b) Platon’un c) Locke’un d) Boethius’un 62) Berkeley açısından aşağıdakilerden hangisinin varoluşu Tanrı olmaksızın gerçektir. a) Taksim Meydanı b) Gezi Parkı c) Gökyüzü d) Algılanan koku 63) Berkeley tüm gerçekliğin kurulduğunu öne sürer. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) mekanda b) zamanda c) dilde d) zihinde 64) Berkeley tümelleri açıklamak için kuramına başvurur. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) tasarım b) anlam c) gönderim d) sezgi 65) Berkeley’in doğa anlayışı dönemde egemen olan anlayışa tepkidir. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) animist b) teolojik c) erekselci d) mekanist 66) Hume modern doğa bilimin görkemli gelişiminin yaşandığı bir dönemde kuruluşunu şüpheyle karşılar. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) dillerin b) ilkelerin c) doğa yasalarının d) imgelerin 67) görme, duyumsama, duygulanma, işitme, tatma, dokunma sırasındaki canlı duyumlardır. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) İdeler b) Kavramlar c) Yargılar d) İzlenimler 68) İzlenimler tasarımlardır. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) belirsiz b) edilgin c) canlı d) cansız 69) İzlenimlerin idelere dönüşmesini sağlar. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) imgelem b) akıl c) duyular d) sezgi 70) Nedenselliğin kökeni Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) sezgilerdir b) yasalardır c) akıldır d) alışkanlıktır Türk İslam felsefesi Tarihi-1 (Örnek Hazırlık Soruları) 1) Aşağıdakilerden hangisi XX. yüzyılda “İslam felsefesi” kavramı yerine kullanılan tabirlerden birisi değildir? a) Arap felsefesi b) Arapça felsefe c) Türk-İran felsefesi d) Arap-İslam felsefesi e) Müslüman felsefesi 2) Aşağıdakilerden hangisi, İslam dünyasında felsefeyle eşanlamlı olarak kullanılan bir kavramdır? a) Hikmet b) İlim c) Sanat d) İrfan e) Kelam 3) Plotinus’un Enneadlar’ının IV-VI. bölümlerinden uyarlanarak Arapçaya Aristoteles’e mal edilerek tercüme edilen eser aşağıdakilerden hangisidir? a) Fi’l-hayri’l-mahz b) Esûlûcyâ Aristûtâlîs c) Felsefetü Aristûtâlîs d) el-Macestî e) Sırrü’l-esrâr 4) Porfiryus’un Eisagoge adlı eseri Organon’un hangi kitabına giriş olarak kaleme alınmıştır? a) Önerme Üzerine b) Topikler c) Retorik d) Kategoriler e) Poetik 5) V.-VI. yüzyıllarda felsefi eserlerin nasıl okunması gerektiğine dair bir çerçevenin oluşturulduğu şehir aşağıdakilerden hangisidir? a) Atina b) Roma c) İskenderiye d) Tarsus e) Urfa 6) Felsefenin var olanların hakikatlerini elde etmede kullandığı yöntem aşağıdakilerden hangisidir? a) Epistemoloji b) Tıp c) Mantık d) Matematik e) Fizik 7) Aşağıdakilerden hangisi teorik ilimlerin alt dallarından biri değildir? a) Matematik b) Fizik c) Metafizik d) Ahlak e) Musiki - 10 - 8) İslam felsefesi geleneğine göre siyaset ilmi, felsefenin hangi dalı bünyesinde yer almaktadır? a) Metafizik b) Pratik c) Teorik d) Mantık e) Matematik 9) Konuları itibarıyla İslam felsefesinin yakın ilişki içinde olduğu ve modern dönemde çoğu zaman felsefeyle eşdeğer tutulan disiplin aşağıdakilerden hangisidir? a) Tasavvuf b) Fıkıh c) Kelam d) Hadis e) Tefsir 10) Tabakat kitaplarında “İslam filozofu” tabirindeki “İslam” tabiri aşağıdakilerden hangisine tekabül etmektedir? a) Müslüman b) Türk c) İranlı d) İslam hâkimiyeti altında yaşayan e) Arap 11) Aşağıdaki şehirlerden hangisi, felsefe çalışmalarının yapıldığı ve öğretildiği merkezlerden biri değildir? a) Antakya b) Urfa c) Nusaybin d) Beyrut e) Kınnesrîn 12) Yeni Eflatuncu eserler ile Aristoteles’in Metafizik ve De Caelo’nun Arapça’ya çevrilmesini sağlayan tercüme halkası aşağıdakilerden hangisidir? a) Kındi b) Huneyn b. İshak c) Farabi d) Sabit b. Kurre e) Ebu Bekir er-Razi 13) Esûlûcyâ adlı eser Enneadlar’ın hangi kitaplarından hareketle oluşturulmuştur? a) IV-VI b) V-VI c) IX-X d) III-VI e) IV-VIII 14) Müzik ve astronomi alanlarında daha çok hangi filozofun eserleri Arapçaya tercüme edilmiştir? a) Öklid b) Aristoteles c) Eflatun d) Batlamyus e) Zenon - 11 - 15) Tıp alanında daha çok hangi filozofun eserleri Arapçaya tercüme edilmiştir? a) Aristoteles b) Eflatun c) Theophrastus d) Epikür e) Galen 16) Çok kültürlü bir nüfus yapısına sahip olan ……, Helenleşmiş bir kültüre sahipti. Yukarıdaki boşluğu doğru bir şekilde tanımlayan uygun seçeneği bulunuz. a) Horasan b) Şam c) Kahire d) Bağdat e) Kufe 17) Tercüme hareketinin arkasında hangi hanedanın iktidara gelmesi etkili olmuştur? a) Abbasiler b) Emeviler c) Fatımiler d) Selçuklular e) Zengiler 18) Zerdüştçü imparatorluk ideolojisi, bütün bilgilerin hangi kutsal kitaptan türediğini ileri sürmektedir? a) Upanişadlar b) Zebur c) İncil d) Avesta e) Tevrat 19) Abbasi hanedanı içinde tercüme hareketini başlatan hükümdar aşağıdakilerden hangisidir? a) Me’mun b) Mansur c) Mehdi d) Harun Reşid e) Abbas 20) Yunanca’dan Arapça’ya tercüme hareketinin merkezi olduğu ileri sürülen kurum aşağıdakilerden hangisidir? a) Beytülhikme b) Dârulhikme c) Beytülilm d) Dârulmuallimîn e) Beytülfelsefe 21) ……… da selefleri gibi merkezî otoriteyi güçlendirmek ve iktidarının meşruiyetini sağlamak amacıyla çeviri hareketinden istifade etmiştir. Yukarıdaki boşluğu doğru bir şekilde tanımlayan uygun seçeneği bulunuz. a) Mansur b) Harun Reşid c) Me’mun d) Mehdi e) Mütevekkil - 12 - 22) Bazı tarihi kaynaklarda çeviri hareketinin başlaması aşağıdaki halifelerden hangisinin rüyasıyla ilişkilendirilmektedir? a) Harun Reşid b) Me’mun c) Mehdi d) Vâsık e) Mu’tasım 23) Gutas’a göre çeviri hareketi kaç aşamalı olarak gerçekleşmiştir? a) 3 b) 4 c) 2 d) 5 e) 6 24) Çeviri hareketine yönelik dışarıdan gelen tepkilerin kaynağı nedir? a) İranlılar b) Emeviler c) Abbasiler d) Âlimler e) Sufiler 25) Mihne hadisesi hangi itikadî mezheple ilişkili olarak ortaya çıkmıştır? a) Eşarîlik b) Mâturîdîlik c) Zeydîlik d) Mutezile e) Ehl-i Sünnet 26) Aşağıdaki filozoflardan hangisi İslam dünyasının felsefeyle tanışmasını sağlayan isim olarak kabul edilmektedir? a) Huneyn b. İshak b) Farabi c) Kındi d) Ebu Bekir er-Razi e) İbni Sina 27) Kındi’nin günümüze gelen metafiziğe dair en önemli ve en hacimli eseri aşağıdakilerden hangisidir? a) İlk Felsefe Üzerine b) Sebep ve Sebepli Üzerine c) Gerçek ve Mecazî Etkin Üzerine d) Üzüntüyü Yenmenin Çareleri e) Beş Terim Üzerine 28) Kındi’nin felsefe sözlüğü özelliğini taşıyan eseri aşağıdakilerden hangisidir? a) Sonsuzluk Üzerine b) Tarifler Üzerine c) Nefis Üzerine d) Uyku ve Rüyanın Mahiyeti Üzerine e) Cisimsiz Cevherler Üzerine - 13 - 29) Kındi’yle aynı dönemde tercüme hareketinde önemli bir rol oynayan ve çevresinde bir tercüme grubu oluşturan isim aşağıdakilerden hangisidir? a) İshak b. Huneyn b) Sabit b. Kurre c) Huneyn b. İshak d) Ebu Osman ed-Dımeşkî e) İbnü’l-Mukaffa 30) Matematik ilimlerinde ikna değil …… metodunu kullanmalıyız. Yukarıdaki boşluğu doğru bir şekilde tanımlayan uygun seçeneği bulunuz. a) İspat b) Mecaz c) Analoji d) Deney e) Gözlem 31) …… bilgisi ……… bilgisinden daha değerlidir. Yukarıdaki boşlukları doğru bir şekilde tanımlayan uygun seçeneği bulunuz. a) Sebeplinin - Sebebin b) Sebebin - Sebeplinin c) Tanrı’nın - İnsanların d) Filozofun - İnsanların e) İnsanların - Hayvanların 32) Kındi’ye göre ilk felsefe, her şeyin varlık sebebi olan …… ……… konu edinmektedir. Yukarıdaki boşluğu doğru bir şekilde tanımlayan uygun seçeneği bulunuz. a) İlk Gerçek’i b) Gerçek Filozof’u c) Hakikî Bilge’yi d) İlk Varlık’ı e) İlk Sebeb’i 33) Kındi’ye göre ilk sayı hangisidir? a) 1 b) 2 c) 0 d) 3 e) 4 34) Gerçek Bir …… hiçbirisine dahil değildir. Yukarıdaki boşluğu doğru bir şekilde tanımlayan uygun seçeneği bulunuz. a) Kategorilerin b) Hipotezlerin c) Varlıkların d) Canlıların e) Kavramların 35) Aşağıdakilerden hangisi Kındi’nin metafizik alanında üzerinde ısrarla durduğu konulardan biri değildir? a) Birlik b) Çokluk c) Sebeplik d) Zaman e) Tabiat - 14 - 36) Nefsin bedenden önce var olduğu düşüncesinin kökleri hangi filozofta bulunmaktadır? a) Aristoteles b) Kındi c) Farabi d) Empedokles e) Eflatun 37) Nefsin bedenle birlikte var olduğunu düşünen İslam dünyasındaki Aristotelesçilere ne ad verilmektedir? a) İşraki b) Meşşai c) Sufi d) Mütekellim e) Reybi 38) Kındi Akıl Üzerine adlı risalesinde aklın mahiyeti ve işlevi konusunda hangi filozofu takip etmektedir? a) Aristoteles b) Eflatun c) Farabi d) İbni Sina e) Yahya en-Nahvi 39) İnsanın doğuştan sahip olduğu pasif akla etki eden akla ne ad verilmektedir? a) Fiil b) Edilgin c) Aktif d) Kuvve e) Fail 40) Kındi insan zihninin edindiği tümel kavramları nasıl tanımlamaktadır? a) Sürekli fiil hâlindeki akıl b) Güç hâlindeki akıl c) Maddi akıl d) Fiile çıkan akıl e) Zâhir akıl 41) Farabi’nin felsefesindeki Yeni Eflatuncu unsur kendisini en bariz şekilde hangi teoride göstermektedir? a) Sudur b) Akıl c) Nefs d) Ahlak e) Siyaset 42) Farabi’nin felsefesi kendisinden sonra hangi şehirde kümelenen talebeleri tarafından sürdürülmüştür? a) Basra b) Medine c) Şam d) Bağdat e) Harran - 15 - 43) Farabi’nin hem İslam dünyasında hem de Hıristiyan Latin dünyada büyük beğeni kazanan ilimler tasnifine dair eseri aşağıdakilerden hangisidir? a) Görüşlerin İlkeleri b) Varlıkların İlkeleri c) Bilimlerin Sayımı d) Mantıkta Kullanılan Terimler e) Mutluluğu Elde Etmek 44) Aşağıdakilerden hangisi, Farabi’nin felsefi sistemini anlamak için kritik öneme sahip eserlerinden biridir? a) Bilimlerin Sayımı b) Aristoteles’in Felsefesini Tahsile Giriş c) Eflatun’un Felsefesi d) Görüşlerin İlkeleri e) Mutluluğu Elde Etmek 45) Aşağıdakilerden hangisi Farabi’nin İslam dünyasındaki lakabıdır? a) İkinci Üstat b) Birinci Üstat c) İlk Muallim d) Büyük Filozof e) Büyük Üstat 46) Klasik İslam düşüncesinde ilimler nakli ve …. şeklinde ikiye ayrılmaktadır. Yukarıdaki boşluğu doğru bir şekilde tanımlayan uygun seçeneği bulunuz. a) Akli b) İlmî c) Dinî d) Şer‘î e) Nazari 47) Aşağıdakilerden hangisi teorik/nazari felsefenin konusu değildir? a) Tanrı b) Kozmik akıllar c) Sayılar d) Tabiat varlıkları e) Ahlâk 48) İlimlerin Sayımı adlı eserinde Farabi ilimleri kaça ayırmaktadır? a) 4 b) 5 c) 8 d) 2 e) 9 49) Mantığın işlevi bakımından ilişkilendirildiği ilim aşağıdakilerden hangisidir? a) Fizik b) Matematik c) Gramer d) Metafizik e) Siyaset - 16 - 50) Aşağıdaki mantık bölümlerinden hangisi terimleri incelemektedir? a) Önermeler b) Birinci Analitikler c) İkinci Analitikler d) Kategoriler e) Şiir 51) Aşağıdakilerden hangisi Farabi ontolojisinin altı temel ilkesinden biri değildir? a) İlk Sebep b) Ruh c) İkincil Sebepler d) Madde e) Suret 52) Sudur teorisini savunan filozofların “Birden ancak bir çıkar” hipotezine başvurmalarının temel sebebi aşağıdakilerden hangisidir? a) Kötülük problemini çözmek b) Tanrı’nın gücüne zarar vermemek c) Tanrı’nın mutlak birliğini korumak d) Alemin mükemmelliğini açıklamak e) Yoktan yaratmayı izah etmek 53) Aşağıdakilerden hangisi sudur teorisini savunan filozofların yoktan yaratma anlayışına yönelttiği eleştirilerden biri değildir? a) Yoktan yaratma Tanrı’nın birliği ile alemdeki çokluk arasındaki ilişkiyi açıklayamamaktadır. b) Yoktan yaratma Tanrı’nın zatında çokluk bulunduğu izlenimi vermektedir. c) Yoktan yaratma Tanrı’nın iradesini problemli hâle getirmektedir. d) Yoktan yaratma kötülük problemini açıklayamamaktadır. e) Yoktan yaratma Tanrı’nın birliğini açıklayamamaktadır. 54) Farabi’nin yoktan yaratma akidesine karşı suduru temellendirmesinin arkasında yatan en önemli etkenlerden biri ….. problemidir. Yukarıdaki boşluğu doğru bir şekilde tanımlayan uygun seçeneği bulunuz. a) Kötülük b) Bilgi c) Hareket d) Zaman e) Oluş 55) Farabi’nin sudur teorisini göre birinci aklın İlk Sebeb’i düşünmesinden varlığa gelen şey aşağıdakilerden hangisidir? a) Sabit yıldızlar feleği b) Üçüncü akıl c) İkinci akıl d) Feleğin nefsi e) Feleğin aklı 56) Aşağıdakilerden hangisi insan nefsini meydana getiren temel güçlerden biri değildir? a) Akıl b) İstek c) Hayal d) Duygu e) Duyu - 17 - 57) Bedenin ölümünden sonra tek başına varlığını sürdüren güce ne ad verilmektedir? a) İstek b) Ruh c) Akli ruh d) Akli nefs e) Hayal gücü 58) Akli bir varlık olarak insanın nihaî mutluluğu …. ve …. akletmekle mümkündür. Yukarıdaki boşlukları doğru bir şekilde tanımlayan uygun seçeneği bulunuz. a) Bilkuvve - sürekli b) Kısmen - bilfiil c) Sürekli - bilfiil d) Daima - hızlı e) Hızlı - sürekli 59) “Onun insanla ilişkisi, güneşin görmeyle olan ilişkisi gibidir. Güneş görme için ışığı sağlar ve güneşten sağlanan ışıkla, bundan önce sadece görebilme gücüne sahip olan göz bilfiil görür.” Yukarıdaki alıntıda Farabi akıl ile aşağıdakilerden hangisi arasındaki ilişkiyi açıklamaktadır? a) Faal Akıl b) Tanrı c) Alem Ruhu d) Varlık e) İlk Sebep 60) Düşünme süreci cüz’î maddi şeyleri …. …… çevirme kabiliyetini gerektirmektedir. Yukarıdaki boşlukları doğru bir şekilde tanımlayan uygun seçeneği bulunuz. a) Hareketsiz cisimlere b) Gayri maddi varlıklara c) Zamansal maddelere d) Tikel varlıklara e) Küllî akledilirlere 61) İki ya da daha çok terimden oluşmuş yapıları inceleyen mantık bölümü aşağıdakilerden hangisidir? a) Önermeler b) İkinci Analitikler c) Kategoriler d) Topikler e) Safsata 62) Aşağıdaki eserlerden hangisi ispat teorisi ve kesin bilginin koşullarını incelemektedir? a) Kategoriler b) Önermeler c) Şiir d) Retorik e) İkinci Analitikler 63) İkna sanatını inceleyen mantık bölümü aşağıdakilerden hangisidir? a) Birinci Analitikler b) İkinci Analitikler c) Şiir d) Retorik e) Topikler - 18 - 64) Diyalektiğin mahiyetini ve şartlarını inceleyen mantık bölümü aşağıdakilerden hangisidir? a) Topikler b) Retorik c) Şiir d) Kategoriler e) Birinci Analitikler 65) Farabi’ye göre mantık biliminde kıyas oluşturmanın amacı aşağıdakilerden hangisine ulaşmaktır? a) Burhanî kıyas b) Retorik kıyas c) Şiirsel kıyas d) Diyalektik kıyas e) Sofistik kıyas 66) “Gerçek mutluluğa ulaşmak için kurulmuş toplumlar …..” Yukarıdaki boşluğu doğru bir şekilde tanımlayan uygun seçeneği bulunuz. a) Adaletli b) Erdemli c) Erdemsiz d) Ahlaklı e) Doğru 67) Aşağıdakilerden hangisi, Farabi’ye göre ideal devletin kurucusunda bulunması gereken özelliklerden biri değildir? a) Fiziksel uygunluk b) Güçlü hafıza c) Zekâ d) Cesaret e) Atılganlık 68) Farabi’ye göre yeme içme ve cinsel ilişki gibi bedensel hazları elde etmede işbirliği yapan şehir hangi adla anılmaktadır? a) Bayağılık şehri b) Fâsık şehir c) Zorunluluk şehri d) Zenginlik şehri e) Zorba şehir 69) Farabi’ye göre herkesin dilediğini yapıp özgürce davrandığı ve yasa karşısında eşit olduğu devlet aşağıdakilerden hangisidir? a) Üstünlük şehri b) Zorba şehri c) Demokratik şehir d) Bayağılık şehri e) Değişmiş şehir 70) Bilgi ve inançları erdemli şehir mensupları gibi olan ancak onlar gibi yaşamayan şehre Farabi hangi adı vermektedir? a) Fâsık şehir b) Değişmiş şehir c) Üstünlük şehri d) Şeref şehri e) Zorunluluk şehri - 19 - Modern Felsefenin Oluşumu (Örnek Hazırlık Soruları) 1- ve yüzyıl arasındaki farklar nelerdir? yüzyıl: Sistemli ve sistematik düşünce hâlâ varlığını korur. - Akla karşı bir güven ve inancın mevcudiyeti - İnsanın doğa üzerinde hâkim olma arzusu (Francis Bacon: Bilgi güçtür ve insanın doğaya hâkim olması mümkündür). yüzyıl: Bu düşünceden kopuş ve aydınlanmacı görüşün gittikçe güçlenmesi ve gelişmesi. 2- “Bilgi güçtür ve insanın doğaya hâkim olması mümkündür” anlayışı hangi düşünür ile etkin olmaya başlamıştır? Francis Bacon 3- Aydınlanmanın asıl vatanı olarak hangi ülke nitelenmektedir? İngiltere 4- Aydınlanma Çağı’nın başlıca isimleri kimlerdir? Fransa: Decartes İngiltere: Bacon, Boyle, Newton, Hobbes Almanya: Fichte, Schelling, Hegel 5- Fransa’da ortaya çıkarılan ansiklopedist harekete ansiklopedi fikrini aşılayan önemli düşünür kimdir? Pierre Bayle 6- Descartes, hem res yı hem de resı töz kılmaktadır. res extensia……funduszeue.info cogitans 7- Descartes’ın görüşleri karşısında ‘Makinedeki hayalet’ ifadesini kullanan düşünür kimdir? Julien Offray de la Mettrie 8- Leibniz’in monadoloji düşüncesi hakkında kısa bir bilgi veriniz. Demokritos’un atomlarının bir benzeri özelliğini taşımaktadır. Cevher sonsuzdur. Tanrı da monaddır. Monadlar, dışarıya açılmış pencereleri olmayan kapalı birimler, odalardır. Bütün her şeyi monad sayarak aslında maddeyi de ruhlaştırmaktadır. 9- Modern dönemin ve modern felsefenin babası olarak görülen önemli düşünür kimdir? Descartes Öklid geometrisini felsefeye uygulamaya çalışan filozof kimdir? Spinoza-Leibniz-Descartes Thomas Hobbes’in Türkçeye çevrilmiş en önemli eseri hangisidir? Leviathan Hobbes, ‘Leviathan’ kavramını nereden almıştır ve neyi simgelemektedir? Tevrattaki devden, devleti simgeler. Almanya’daki aydınlanma hakkında kısa bir bilgi veriniz. Almanya’da aydınlanma yukarıdan aşağıya doğru olmuştur (aydınlanmış bir despotun aydınlanma dayatması). Almanya’da aydınlanmacı düşünürleri koruyan ve savunan en önemli isim kimdir? Prusya Kralı Büyük Friedrich - 20 - Hobbes’un insan üzerine olan düşünceleri hakkında kısaca bilgi veriniz. ‘Homo homini lupus’ (İnsan insanın kurdudur) yani insanlar doğal durumda kalsaydı herkes herkesle savaşırdı. Kant’ın Alman aydınlanmasındaki önemi hakkında kısaca bilgi veriniz. Kant, Alman aydınlanmasında bir kırılma noktasıdır. Kant, felsefeyi Almanya’ya taşımış ve Almancayı felsefe dili yapmıştır. Kant, Alman felsefesini mistik, romantik ve idealist çizgiden uzaklaştırmıştır. İngiliz aydınlanması ve Alman aydınlanmasını karşılaştırmalı bir şekilde açıklayınız. İngiltere, emperyalist bir ülke olmakla beraber kendi içinde liberal, demokrat ve düşüncelere saygılı bir ülkedir. Almanya’nın karakteristik özelliği hep mistik rasyonalist kalmasıdır. İngiltere’de filozofun pratiğe yönelik tavrı bulunurken, Almanya’da üniversite içinde idealist bir felsefe gelişir. Almanya, aydınlanmayı kabullenmekte neden zorluklar yaşamıştır? Protestanların ‘felsefecilere ve aydınlanmacılara kapımız açık’ tarzında bir eğilimleri söz konusu olmadığından. İngiliz felsefesini Fransa’ya taşıyan en önemli iki isim kimlerdir? Voltaire ve Montesquieu Vahiy, hangi düşünür ile dinî inancın temeli olmaktan çıkmaya başlamıştır? Toland Büyük Friedrich’in Alman aydınlanmasına etkilerini anlatınız. İtaat etmek şartıyla düşünceyi özgür bırakmıştır. Üniversite hocaları tarafından görevden alınan insanları bile geri getirip tekrardan üniversiteye yerleştirmiştir. Fransa, neden Alman aydınlanmasına değil de İngiliz aydınlanmasına daha sıcak bakmıştır? İngilizlerin daha liberal, daha özgürlükçü ve toleransa daha açık bir yapıları bulunmaktadır. Aydınlanma en rahat şeklini İngiltere’de göstermektedir. Neden? İngiltere’de deizm hâkimdir (akıl ve inanç uzlaşmaya götürülmektedir). İngiltere’de deneysel olanı gözlemleme ve pratiğe karşı bir ilgi bulunmaktadır. Aydınlanmayı bir kriter olarak ele alarak İngiliz filozofları ile Alman filozoflarını karşılaştırmalı bir şekilde değerlendiriniz. “Benim derdim bu sorunları halka anlatmak.” (Locke). Kant bile Friedrich’in buyruklarına itaat eder. Almanya’da aydınlanma neden halka indirilememiştir? Almanya’da aydınlanma ‘itaat et’ buyruğu yüzünden halka kadar indirgenememiştir. Aydınlanmada tarih bilincini ortaya atan ilk düşünür kimdir? Hume Lessing’in Üç Yüzük hikâyesinde anlatılmak istenen düşünceyi açıklayınız. Asıl din Yahudiliktir ama Müslümanlık ve Hristiyanlık onun tıpa tıp kopyasıdır. Sempati olarak tanımlanan duygunun en önemli temsilcisi kimdir? Adam Smith (ve Hume) Adam Smith ve Hume’un sempati duygusu hakkındaki görüşlerini belirtiniz. Sempati insanın doğal durumunda, tabiatında mevcuttur. Başkalarına karşı doğal bir sempati de barındırmaktayız. İnsanın doğal durumunda sadece egoizmin yer almaz, aynı zamanda sempati duygusu ve hoşgörü de vardır. - 21 - Almanya’da aydınlanmanın etkili olması ne ile sağlanmıştır? Lessing’in dinler arası uzlaştırma, Leibniz’in ise mezhepler arası uzlaştırma çabaları. Rousseau hangi düşünceyi savunan filozoflara karşı çıkmaktadır? Akılcılığı savunan, kayıtsız şartsız aklın üstünlüğünü kabullenen filozoflara karşı çıkar. Voltaire ile Rousseau arasındaki uyuşmazlık hangi noktada başlamıştır? Voltaire: medeniyet-Rousseau: doğallık Rousseau akıl yerine hangi duyguyu ön plana almaktadır? Merhamet Rousseau’ya göre; insan doğal hâlinde, akıl temelinde eylemde bulunan bir varlık olmayıp daha ziyade ve ile hareket eden bir varlıktır. İçgüdüleri ve duyguları Rousseau’nun toplum sözleşmesini diğer sözleşmelerden ayıran temel noktası nedir? Demokratik düşünceye temel sağlayan bir sözleşmenin teorisini ortaya koymaktadır. Voltaire iklimin din ve sanat ve bilimler üzerinde etkili olduğunu savunan …….’nün görüşünü reddeder. Montesquieu’nun Voltaire dinsel bağnazlığı yaratan en önde mezhep olarak ……..’i görmüştür. Katolik Voltaire Kandid adlı eserinde ……..’i eleştirir. Leibniz Voltaire özgürlüğü ……. olarak kabul eder. İçsel Duygu Voltaire …….. adlı İngiliz filozofunun görüşlerinden etkilenmiştir. Locke D’Holbach’ın en önemli eserinin adı …….’dir. Doğa Sistemi D’Holbach sizce hangi gerekçelerden dolayı din ve metafizikle çatışmaya girmiştir? Çocukluktan itibaren bize aktarılmış önyargılar ile doğaya ilişkin cahilliğimizin din adamları tarafından kullanılması. D’Holbach’ın ahlak anlayışı ……….’dir. Mutluluk Ahlakı (Pratik Yarar) D’Holbach nominalist görüşlerinde ……….’u izlemiştir. Hobbes D’Holbach ……funduszeue.info bir materyalist sayılamaz. Atomcu Diderot felsefede ……. akımının öncülerindendir. Materyalizm ……. Teorisi erken ifadesini Diderot’da bulmuştur. Evrim - 22 - Diderot ……….’nin baş editörüdür. Ansiklopedi Diderot Paris’teki …….. hakkında yedi deneme yazmıştır. Ressamların eserlerini sergiledikleri Salon Diderot’un yeğeni hakkında bir roman kaleme aldığı Fransız bestecinin adı …….’dür Rameau Diderot’un Hegel üzerinde etki yapmış olan eseri…….’dir. Rameau’nun Yeğeni Diderot Tanrı konusunda……..’tir. Ateist Hegel, Diderot’dan ………adlı eserinde alıntılar yapmıştır. Tinin Fenemonoljisi Toland’ın Dublin Parlamentosunca yakılan eserinin adı……….’dir. Hristiyanlık Gizemli Değildir Toland dinde……….’yü savunmuştur. Hoşgörü Descartes felsefeyi kesin bir konumuna getirmek istemiştir. Bilim Descartes’a göre doğruyu aramak için zorunlu bir koşuldur. Yöntem Descartes yargısını felsefesinin hareket noktası olarak belirlemiştir Düşünüyorum, o hâlde varım Descartes felsefeyi kesin bir bilim hâline getirmek için felsefeye uygulanması gerektiğini düşünmüştür Matematiksel yöntemin Kartezyen yöntemin temel kabullerinden birisi şudur: hiçbir şeyin doğru olarak kabul edilmemesi Açık ve seçik olmayan Descartes’a göre bendeki Tanrı fikri bana tarafından verilidir Bizzat Tanrı Descartes’a göre mutlak töz ……….’dır. Tanrı Descartes’a göre düşünen bir tözdür. Ruh Descartes’a göre yer kaplayan bir tözdür. Cisim (Beden) Descartes ruh ile beden arasındaki etkileşimin gerçekleştiği yerin olduğunu düşünmüştür. Beynin iç kısmında bulunan kozalaksı bir bez - 23 - Spinoza, Deus sive Natura ifadesini ile ’nın özdeşliğini anlatmak için kullanır. Tanrı-Doğa Spinoza’ya göre sadece tek bir töz var olabilir, çünkü Var olmak için kendisinden başka hiçbir şeye ihtiyaç duymayan şey Tanrıdır (Tek, biricik). Spinoza’nın doğada gerçekleşen her şeyin zorunlu bir neden-sonuç ilişkisi içinde bulunduğu düşüncesine adı verilir. Determinizm (Belirlenimcilik) Spinoza’ya göre doğada hiç bir şey olası ya da özgür değildir, çünkü Her şey Tanrısal doğanın zorunluluğu tarafından belli bir şekilde var olmak ve etki üretmek üzere belirlenmiştir. Spinoza’nın bedende ne olup bitiyorsa zihinde bu olup bitenin bir fikri olacağı görüşü ilkesi olarak bilinir. Paralellik (Paralelizm) - 24 - Tarih Felsefesi (Örnek Hazırlık Soruları) 1) Köken neden tarih düşüncesinin temel konusudur? a) Kimliği verdiği için b) Varoluşu açıkladığı için c) Tarihi süreci anlamlandırdığı için d) Kendilik bilincini taşıdığı için e) Geleceği belirlediği için 2) Varoluş aşağıdakilerden hangisiyle açıklanmaktadır? a) Var olanların meydana gelişlerini açıklamak b) Yaratılışın nasıl gerçekleştiğini açıklamak c) Evrenin nasıl ortaya çıktığını açıklamak d) İnsanın yaşama şartlarını geliştirmek e) İnsanın ortaya çıkışını ve temel niteliklerini açıklamak 3) Tarih neden sorun çözme yöntemi olarak da tanımlanmıştır? a) Sorun çözen başka araştırma alanı yoktur. b) Sorunların çözümü için sorunların tarihini bilmek gerekir. c) Sorun çözme bilinci zamanın üç boyutuna göre çalışmaktadır. d) Siyaset yardımcı olması için bu şekilde tanımlanmıştır. e) Tarihçilik yen bir alan keşfetmektedir. 4) Aşağıdakilerden hangisi toplum tarihinin görevini belirler? a) Toplumun düşünce yapısını ortaya çıkarmak b) Toplumun siyasi tarihini anlatmak c) Toplumun yaşama tarzını tanımlamak d) Sanat tarihini anlatmak e) Din tarihini çalışmak 5) İnsanlık öncelikle hangi araştırma alanının konusudur? a) Din b) Felsefe c) Tarih d) Antropoloji e) Siyaset 6) Yeni tarihçiliğin ortaya çıkışında temel unsur nedir? a) Kilise tarihçiliğinin yetersizliği b) Toplumlardaki önemli dönüşümler c) Bilimlerin gelişmesi d) Felsefenin yeni bir yapıya kavuşması e) Siyasetin yeni bir özellikler edinmesi 7) Modern dönemi belirleyen paradigma nedir? a) Siyaset b) Din c) Bilim ve felsefe d) İktisat e) Sanat 8) Aydınlanmanın yaşandığı ilk ülke aşağıdakilerden hangisidir? a) Almanya b) İtalya c) İngiltere d) İspanya e) Fransa - 25 - 9) Aşağıdakilerden hangisi Aydınlanma sürecinin en etkili unsurudur? a) Özgürlük b) Sömürgecilik c) Bilim d) Aklın yeni kullanım tarzı e) Felsefe 10) Aşağıdakilerden hangisinin yüzyılda kurulduğu kabul edilmektedir? a) Tarih felsefesi b) Felsefe c) Bilim d) Din e) Sanat 11) Modern dönem felsefe anlayışında tarih felsefesinin yerini aşağıdakilerden hangisi açıklamaktadır? a) Hiçbir yeri yoktur. b) Felsefe yapmanın eksikliğini gidermiştir. c) Diğer disiplinlerin en altında yer almaktadır. d) İlk sırada yer almaktadır. e) Sıralamanın önemi yoktur. 12) Felsefe yapmak için tarih neden önemlidir? a) Felsefe tarihiyle aynı nedenle önemlidir. b) Din tarihlerine ihtiyaç vardır. c) Felsefenin merkezî konusu olan insan ancak tarihiyle bilinebilmektedir. d) Felsefenin yöntemini oluşturduğu için önemlidir. e) Varoluşu açıkladığı için önemlidir. 13) Neden akıl tarihin belirleyicisi olarak kabul edilmektedir? a) Dinin etkisinden kurtulmak için b) İnsanı temsil ettiği için c) Tanrı’yı temsil ettiği için d) Tarih oluşturan bütün ürünlerin akıl tarafından üretildiği için e) Eski çağın etkisinden kurtulmak için 14) Düşünce ile tarih arasında ne türden bir ilişki vardır? a) Düşünce tarihi üretir tarih düşünceyi anlatır. b) Düşünce tarihin meydana gelmesini sağlamıştır. c) Tarih düşüncenin oluşmasını sağlamıştır. d) Düşünceyi sadece tarih ortaya koyabilmektedir. e) Tarihsizlik düşüncenin olmaması anlamına gelir. 15) Hegel’in tarih felsefesine katkısını aşağıdakilerden hangisi açıklamaktadır? a) Tarih felsefesini kurmuştur. b) Tarih felsefesini geliştirmiştir. c) Felsefesinin içinde tarihe az bir yer vermiştir. d) Tarih felsefesi içerikli kitaplar yazmamıştır. e) Usta bir mimar olarak tarih felsefesine temel özelliklerini kazandırmıştır. 16) Anlam terimini aşağıdakilerden hangisi daha iyi açıklamaktadır? a) Mana b) Bir adın yansıttığı şey c) Bir şeyin tanımlanmasında kullanılan nitelik d) Bir şeyi o şey yapan nitelikler bütünü e) Bir şey hakkında zihinde oluşan düşünce - 26 - 17) Toplumsal kimlikle tarih arasındaki ilişkiyi aşağıdakilerden hangisi daha iyi açıklamaktadır? a) Toplumsal kimlik tarihin kurulmasını sağlar. b) Tarih toplumsal kimlikleri oluşturur. c) Kimlik aile ve devlet tarafından belirlenir. d) Kimlik, Toplumun tarihsel sürecinin bilinciyle oluşur. e) Toplumsal kimlik olamaz kimlikler bireyseldir. 18) İnsanlık tarihinin bütünlüklü bir anlamının olduğuna neden karşı çıkılmaktadır? a) İnsanlık tarihinin mümkün olmamasından b) Metafiziklerin sürekli yanlış sonuçlar vermesinden c) Yanlış siyasi sonuçlara varılmasından d) Çok zayıf tarih bilgilerine dayandırıldıklarından e) Tarihçiler tarafından kabul edilmediklerinden 19) İlerleme düşüncesine karşı çıkmak için hangi temelden hareket edilmelidir? a) Eşitsizliklerden b) İlerlemenin dayandırıldığı gerekçelerden c) Ahlaki değerlerden d) Siyasi değerlerden e) İktisadi değerlerden 20) Tarihi süreç zorunlulukla açıklanırsa aşağıdakilerden hangisi ortadan kalkmaktadır? a) Özgürlük b) Eşitlik c) Akıl d) Mutluluk e) Yaratıcılık 21) Bilimsel olmayan tarihçiliğin özelliğini aşağıdakilerden hangisi temsil etmektedir? a) Hikayecilik b) Öznellik c) Ahlaki amaç d) Belge kullanımı e) Efsane 22) Bilimsel tarihçiliğin en temel özelliği aşağıdakilerden hangisidir? a) Nesnellik b) Belge kullanımı c) Eleştirel olması d) Tarihçilik türlerini artırması e) Ulus tarihçiliği 23) Alman tarih okuluna göre tarihin temel konusu aşağıdakilerden hangisidir? a) Doğa b) Tanrı c) İnsanlık d) Ulus e) Devlet 24) Bir tarih araştırmasının bilimsel olduğu nasıl anlaşılmaktadır? a) Kaynakçasından b) Öznelliğinden c) Belge kullanımından d) Eleştirel bir yol izlemesi ve karşılaştırma yapmasından e) Yazarın akademisyen olmasından - 27 - 25) Aşağıdakilerden hangisi felsefe tarihinin bilimselliğini temsil etmektedir? a) Filozofları anlatması b) Filozofların eserlerine dayanarak onların düşüncelerini tanıtması c) Filozofların anılarından hareketle felsefe tarihini yazmak d) Felsefe sorunlarını felsefenin yöntem unsurlarını esas alarak anlatmak e) Felsefe sorunlarını kendi kaygılarına göre yorumlamak 26) Pozitivizm teriminin anlamını aşağıdakilerden hangisi daha iyi açıklamaktadır? a) Güler yüzlü bir hayat yaşamak b) Olgulardan hareketle nesnel bilgiler oluşturmak c) İnsan hayatının tamamını doğa bilimlerinin ilkelerine göre düzenlemek d) Tarihin doğa bilimi olduğunu kanıtlamak e) Bilimlerin diğer bütün değer sistemlerinden üstün olduğunu sergilemek 27) Tarihte genel yasaların olduğunu kabul etmek aşağıdakilerden hangisine neden olur? a) Tarihçilerin rahip olmalarına b) Siyasetçilerin tarihçi olmalarına c) Mahkemelerin ortadan kalkmasına d) Yapılan her eylemin doğru olduğunun kabulüne e) Kaderin bilimsel olarak doğrulandığına 28) Gelecekte nelerin olacağını bilmek ve onu değiştirememek bireyleri nasıl etkiler? a) İnsanların yarısı intihar eder. b) Mutluluk ölçülerimiz artar. c) Suçlar artar. d) Hukuka bağlılık artar. e) İnsanlar arasındaki ilişkiler iyileşerek güçlenir. 29) Geçmişe ilişkin (tarihin) hiçbir şeyin bilinmemesi nasıl bir toplum olmayı sağlar? a) İnsan olma durumu ortadan kalkar. b) Toplum daha mutlu olur. c) Bilimler daha hızlı gelişir. d) Siyaset daha iyi yapılır. e) Ölümsüzlük elde edilir. 30) Tarihçiliğin bilimsellik ilkelerine göre yapılması aşağıdakilerden hangisine neden olur? a) Toplumlar arası kavgaları ortadan kaldırır. b) Kafa karışıklıklarını önler . c) Toplumsal kimlik daha sağlıklı hâle gelir. d) Toplumun tarih okuma eğilimi giderek azalır. e) Tarihçilik akademik bir eğitim olarak kalır. 31) Doğa bilimlerinin bilgisi neden daha üstün tutulmaktadır? a) Deneyle denetlenebildiğinden b) En eski bilgi türü olduğundan c) Doğanın kültürden daha üstün olduğu için d) Doğa bilimleri felsefenin bölümleri olduğundan e) Dini destek aldıklarından 32) Genel ile dar anlamdaki yöntem farklılıkları neye göre belirlenir? a) Bilim insanının tavrına göre b) Araştırma konularına göre c) Bilim tarihine göre d) Bilimsellik ölçülerine göre e) Bilimin kuruluş şekline göre - 28 - 33) Eleştiri bilginin oluşturulmasında nasıl bir rol üstlenmektedir? a) Bilimsel rekabeti artırmaktadır. b) Felsefi gerekliliği yerine getirmektedir. c) Araştırmacıları huzursuz etmektedir. d) Tutarsızlıkları tespit ederek bilginin tutarlılığını sağlamaktadır. e) Bilginin reddedilmesini sağlamaktadır. 34) Doğa bilimlerinin diğer araştırma alanlarından üstünlüğünü aşağıdakilerden hangisi daha iyi açıklamaktadır? a) Felsefenin kolları olmaları b) Matematiği kullanmaları c) Deney d) Diğer bilimlerden önce bağımsız olmaları e) Teknolojiye uygulanmaları 35) Bilimselliğin olmadığı ileri sürülen dönemlerde bilginin güvenilirliği hangi unsurla açıklanırdı? a) Dinle b) Gelenekle c) Zanaatla d) Tarihle e) Efsaneyle 36) Aşağıdakilerden hangisi tarihçinin tarihteki rolünü yansıtmaktadır? a) İncelemek b) Belgeleri sıralamak c) Karşılaştırma yapmak d) Arkeolojik verilere başvurmak e) Kurmak 37) Öznellik terimini aşağıdakilerden hangisi açıklamaktır? a) Birey olma durumudur. b) Olayları kişisel görüşler doğrultusunda yorumlamaktır. c) Araştırmaların nesnel tabana oturtulmasıdır. d) Araştırmaları sahip olunan değer sistemlerine göre yapmaktır. e) Araştırmaları ideolojik bir temele oturtmaktır. 38) Tarih olayının kurulması durumunu aşağıdakilerden hangisi açıklamaktadır? a) Olayla ilgili verileri teorik bir bütünlük şeklinde açıklamaktır. b) Geleceği biçimlendirmektir. c) Verileri dünya görüşüne göre yorumlamaktır. d) Verilerin içeriklerini değiştirmektir. e) Arkeolojik verileri yorumlamaktır. 39) Tarih bilgisinin açıklanmasında anlama yönteminin önemini aşağıdakilerden hangisi açıklamaktadır? a) Herkesin olayların üzerinde düşünmesini kolaylaştırmaktadır. b) Yöntem tekniklerini öğrenmeye gerek bırakmamaktadır. c) Aklın ürettiği tarihi başka akılların doğru bir şekilde anlaması mümkündür. d) Gereğinden fazla abartılmaktadır. e) Başlangıç ve denetim için gereklidir. - 29 - 40) Felsefede kurmakla tarihte kurmak arasındaki farklılık aşağıdakilerden hangisi tarafından açıklanmaktadır? a) Felsefede kurma yöntemle yapılırken tarihte kurma işini tarihçi yapar. b) Tarihte öznellik felsefede nesnellik baskındır. c) Tarih doğa bilimlerine daha yakındır felsefe çok uzaktır. d) Felsefe kavramlara dayanarak tarih belgelere dayanarak kurulmaktadır. e) Tarihteki kurma işlemi felsefeye bakılarak yapılır. 41) Gözlemin en verimli kullanıldığı alan aşağıdakilerden hangisidir? a) Tarih b) Toplum c) Doğa d) Gök cisimleri e) Sanat 42) Gözlemin yöntemdeki yerini aşağıdakilerden hangisi açıklamaktadır? a) Bir şeyin sürekliliğinin kayıtlara geçirilmesi ve güvenilir veri olarak benimsenmesi b) Manzara seyretmek c) Gözlemcinin öznelliği veriyi çarpıtmaktadır. d) Geçmiş gözlemlenemeyeceğine göre tarihte gözlemin yeri yoktur. e) Gözlem yapacak kişilerin donanımları yaptığı işe uygun olmalıdır. 43) Aşağıdakilerden hangisi eleştiren kişinin vardığı sonucu daha iyi açıklamaktadır? a) Eleştirilen kişi değersizleşmektedir. b) Konuya ilişkin kendi düşüncelerini vermektedir. c) Konu hakkındaki bilgileri artırmaktadır. d) Eleştirdiği konu hakkında düşüncelerini geliştirmiştir. e) Sadece yorulmuştur. 44) Eleştiriyi tetikleyen kavram aşağıdakilerden hangisidir? a) İlke b) Gözlem c) Karşılaştırma d) Tutarlılık e) Şüphe 45) Aşağıdakilerden hangisi karşılaştırma aracılığıyla varılan sonuçlar arasındadır? a) Öznellik b) Eleştiri c) Anlama d) Nesnellik e) Gözlem 46) Aşağıdakilerden hangisi nedenselliğin içerdiği soruna işaret etmektedir? a) Nedenler zincirinin bir sona varamaması b) Her şeyin bir nedeninin olması c) Nedenle sonuç arasında bağlantı kurulamaması d) Sonuçtan hangi nedenlerin çıkacağının bilinememesi e) Neden kategorisi hakkında bilgimizin az olması 47) Neden ile sonuç arasında nasıl bir ilişki vardır? a) Neden sonuçta içkindir. b) Sonuç nedende içkindir. c) Sonuç tek nedenle açıklanamaz. d) Nedenlerin çokluğu neden sonuç ilişkisini tartışmalı yapmaktadır. e) Aynı neden farklı sonuçlara neden olmaktadır. - 30 - 48) İlk ilke ifadesi aşağıdakilerden hangisi tarafından daha iyi açıklanmaktadır? a) Tanrı b) Belirsiz bir kabul c) Bütün neden zincirlerinin ulaştığı ilk neden d) Zamanın başlatan eylem e) Büyük patlama 49) Doğa bilimlerinde nesnellik aşağıdakilerden hangisiyle açıklanmaktadır? a) Matematikle ifade ederek b) Gözlemle c) Eleştiriyle d) Deneyle e) Karşılaştırmayla 50) Tarihte nesnelliğin göstergesi aşağıdakilerden hangisidir? a) Eleştiri b) Tarihçi c) Karşılaştırma d) Yöntem e) Belgeler 51) Olayların kronolojideki yerlerini belirlemek nasıl mümkün olmaktadır? a) Takvimle b) Kehanetle c) Efsanelerle d) Hükümdar sıralarıyla e) Mevsimlerle 52) Zamanın hangi boyutu tarih bağlamında kullanılır? a) Şimdi b) Gelecek c) Geçmiş d) Mutlak e) Göreceli 53) Aşağıdakilerden hangisi tarih olayını açıklamada kullanılan belirleyici terimlerdendir? a) Süre b) Süreç c) Olayın kahramanları d) Olayın mekânı e) Olayın zamanı 54) Zaman bilincini aşağıdakilerden hangisi açıklamaktadır? a) Zamanın ne olduğunu fark etmek b) Canlılığın geçiciliğini düşünmek c) İnsanların kısa ömürlü olduğunu düşünmek d) Eylemleri zamanın üç boyutuna göre düşünerek yapmak e) Gelecek planları yapıp gerçekleştirmek 55) Aşağıdakilerin hangisi gündelik hayatta zamanın yerini daha iyi açıklamaktadır? a) Doğum günleri ve törenler b) Çalışma süreleri c) Beslenme süreleri d) İbadet vakitleri e) Saat - 31 - 56) Aşağıdakilerden hangisi tarih bilgisinde belirleyici unsurdur? a) Teori b) Gözlem c) İnanç d) Gelenek e) Belge 57) Köken bilgisinin özelliğini aşağıdakilerden hangisi temsil etmektedir? a) Gelenek b) Belge c) Efsane d) İdeoloji e) Tarih 58) Süreç bilgisinin özelliği nedir? a) Olayı sürelere bağlı olarak değerlendirmektir. b) Olayı dondurmaktır. c) Olayı Tanrı’yla açıklamaktır. d) Oluş hâlindeki olaya ilişkin bilgiden emin olunamaz. e) Doğa olayları süreçli değildir, kendilerini tekrarlarlar. 59) Doğruluk gelenekle nasıl verilmektedir? a) Herkesin bildiği şey doğrudur. b) Geleneklerin eskiliği ve yaygınlığı anlatılan konunun güvencesi sayılmıştır. c) Gelenekler bilimsel açıklamalara bağlı değillerdir. d) Bilimsel gelenekler bilimlerdeki doğrular üzerine kurulmuştur. e) Çok sayıda geleneğin olması onların doğru kabul edilmesini sağlamıştır. 60) Belge neden tarih bilgisinin en güvenilir unsurudur? a) Bilimsellik ölçütü olarak kabul edilmektedir. b) Tarihin bilim olduğunu göstermek için tarihçilerin yücelttiği kaynaktır. c) Geçmişi en iyi yansıtan veridir. d) Nesnel bir unsur olarak herkes her zaman değerlendirebilir. e) Modern tarihçiliğin bir uydurmasıdır. 61) Modern tarih yazıcılığına damgasını vuran ulusçuluk neden olumsuz resim sunar? a) Uluslararası düşmanlığı beslemiştir. b) Dünyayı kolay sömürmek için sömürgeciler tarafından üretilmiştir. c) Toplumları iç savaşlara sürükleyerek zayıflatmıştır. d) Güçlü ulusların diğerlerini işgal etmesini meşrulaştırmıştır. e) Ulusçuluk kabilelerin özgürleşmesidir. 62) Aşağıdaki kavramlardan hangisi sömürgeci anlayışla çelişkili bir durum yaratmaktadır? a) Mutluluk b) Eşitlik c) Mülkiyet d) Özgürlük e) Nedensellik 63) Aşağıdaki kavramlardan hangisi Batı tarihçiliği açısından doğal bir durum olarak kabul edilmiştir? a) Sanayi devrimi b) Bilimlerin ortaya çıkışı c) Yeni kıtaların keşfi d) Adalet e) Eşitsizlik - 32 - 64) Kendi iddialarına göre Avrupa’nın dünyaya katkısını açıklayan terim aşağıdakilerden hangisidir? a) Medeniyetleştirme b) Sömürgeleştirme c) İlerletme d) Modernleştirme e) Dünyayı kirletme 65) İnsanlığın tarihi süreçte her geçen gün iyiye gittiğini açıklayan terima şağıdakilerden hangisidir? a) Gelişme b) Büyüme c) İlerleme d) Modernleşme e) Yayılma 66) Bir sorunla ilgili düşünceler üretmek aşağıdaki kavramlardan hangisiyle açıklanabilir? a) Sorumluluk b) Özgürlük c) Haksızlık duygusu d) Adalet e) Eşitlik 67) Aşağıdaki terimlerden hangisi insanlık tarihini yazmada belirleyici olmalıdır? a) Belgeler b) Değerler c) Gözlemler d) İdeolojiler e) Toplumsal kimlikler 68) Yeni tarih anlayışının amacı ne olmalıdır? a) Yeni bir hiyerarşi yapmak b) Dünya devleti kurmak c) İnsanlık sorunlarına çözüm üretmek d) Şimdiki kurumların hepsini ortadan kaldırmak e) İnsanlığın geleceğini planlamak 69) İnsanların eşitliğinin kabulü için aşağıdakilerden hangisi öne çıkarılmalıdır? a) İnançlar b) Toplumlar c) Devletler d) İnsanlık e) Meslekler 70) İnsanlar arasındaki sorunları en aza indirmek için aşağıdakilerden hangisi öncelikli olmalıdır? a) Eğitimin iyileştirilmesi b) İnsan anlayışının değiştirilmesi c) İnançların iyileştirilmesi d) Hukukun iyileştirilmesi e) İktisadi şartların iyileştirilmesi - 33 - Mantık Tarihi (Örnek Hazırlık Soruları) 1. Arapçada "nutk" köküne dayanan "Mantık" sözcüğü aşağıdaki anlamlardan hangisini içermez? a) Akıl b) Akıl yürütme c) Düzen d) Makine e) İlke 2. Aşağıdakilerden hangisi Organon adlı kitabın yazılış amacıdır? a) Rasyonel düşünmenin kurallarını ortaya koymak b) Akıl yürütme ile sanat ilişkisini ortaya çıkarmak c) Mantık tarihini ortaya çıkarmak d) Makinelerin çalışma ilkelerini belirlemek e) Çıkarım ilkelerini yanlışlamak 3. Aşağıdakilerden hangisi "geometriyi" icad eden Pisagor'ın kitaplarındandır? a) Doğru parçası b) Çemberler c) Elementler d) Fizik yasaları e) Çıkarım ilkeleri 4. Aşağıdakilerden hangisi "mantık biliminin kurucusu" olarak bilinmektedir? a) Pisagor b) Aristoteles c) Frege d) Kant e) Okhamlı William 5. Aşağıda "diyalektik öncül" ve "kanıtlayıcı öncül" ile ilgili bazı bilgiler verilmiştir. Verilen bilgilerden hangisi veya hangileri yanlıştır? I. Diyalektik öncülün doğru olması gerekir. I I. Kanıtlayıcı öncülün zorunlu olarak doğru olması gerekmez. I I I. Kanıtlamada zorunlu olarak doğru bir sonuca varılır. a) Yalnız I b) Yalnız II c) I ve II d) II ve III e) Hepsi 6. Aşağıda "diyalektik" ve "paradokslar" ile ilgili bazı bilgiler verilmiştir. Verilen bilgilerden hangisi veya hangileri doğrudur? I. İlk anlamında ‘diyalektik’ sözcüğü metafiziğin özelliği olan tartışma metodunun adıdır. I I. Zenon paradokslarda saçmaya indirgeme yöntemini kullanmış ve değişme ile hareketin mümkün olmadığını göstermeye çalışmıştır. I I I. Zenon paradokslarının en önemlileri stadyum paradoksu, Aşil paradoksu ve ok paradoksudur. a) Yalnız I b) Yalnız II c) I ve II d) II ve III e) Hepsi - 34 - 7. Aşağıda "münakaşa" ve "sofistlik" ile ilgili bazı bilgiler verilmiştir. Verilen bilgilerden hangisi veya hangileri doğrudur? I. Sofistler hiçbir zaman münakaşa yöntemini kullanmamıştır. I I. Yanlış olan ancak yine de geçerli çıkarımlara yanıltıcı bir benzerlik taşıyan çıkarımları Aristoteles ‘sofizmler’ olarak adlandırmıştır. I I I. Sofistler duyuların göreliliğini ve bilginin temelinde algıların olduğunu ileri sürmüşlerdir. a) Yalnız I b) Yalnız II c) I ve II d) II ve III e) Hepsi 8. Aşağıda Sokrates’in uyguladığı diyalog yönteminin basamakları verilmiştir. Basamaklar ile ilgili verilen bilgilerden hangisi veya hangileri doğrudur? I. Olumsuzlama: Karşısındakinin bildiğini tanımlamasını ister. I I. Alay (ironi): Kendisinin de bilgisiz olduğunu ileri sürmekle karşısındakini yüceltir. I I I. Doğurtma (maiotik): Karşısındakinin bilgiyi kendi ruhundan bulup doğurmasını sağlar. a) Yalnız I b) Yalnız II c) I ve II d) II ve III e) Hepsi ??? 9. Aşağıda Sokrates’in uyguladığı diyalog yönteminin basamakları verilmiştir. Basamaklar ile ilgili verilen bilgilerden hangisi veya hangileri yanlıştır? I. Olumsuzlama: Söylenen şey değillenir. I I. Alay (ironi): Karşıdakinin söylediği yanlışlanarak alay konusu edilir. I I I. Doğurtma (maiotik): Karşısındakinin bilgiyi kendi ruhundan bulup doğurmasını sağlar. a) Yalnız I b) Yalnız II c) I ve II d) II ve III e) Hepsi Aşağıda "diyalektik" ve "paradokslar" ile ilgili bazı bilgiler verilmiştir. Verilen bilgilerden hangisi veya hangileri yanlıştır? I. İlk anlamında ‘diyalektik’ sözcüğü metafiziğin özelliği olan tartışma metodunun adıdır. I I. Zenon paradokslarda geriçıkarım yöntemini kullanmıştır. I I I. Zenon paradoksları kendisinden sonra hiç kullanılmamıştır. a) Yalnız I b) Yalnız II c) I ve II d) II ve III e) Hepsi Aşağıdakilerden hangisi Aristoteles’in eserlerinden biri değildir? a) Metafizik b) Yasalar c) Politika d) Retorik e) Nikomakhos’a Etik - 35 - Aşağıdakilerden hangisi Aristoteles’in Organon adlı eserinde yer alan kitaplardan biri değildir? a) Kategoriler b) Sofistlerin Çürütülmeleri Üzerine c) Retorik d) Önermeler Üzerine e) Topikler Aşağıdakilerden hangisi Topikler için geçerli bir ifade değildir? a) “yer” anlamına gelir. b) Tanım ve sınıflandırma sorularına uygulanan şekliyle diyalektik metot üzerine düşünmenin ürünüdür. c) Münazara yarışmalarında yol gösterici bir el kitabıdır. d) Rekabetçi tartışma yürütebilmek için genel taktiksel ipuçları vermek gibi bir işlevi vardır. e) Aristoteles Topikler’de tümel- tikel ayrımı yapmıştır. Aşağıdakilerden hangisi Topikler’de “hayvan kanatlıdır” önermesiyle aynı anlama gelebilecek bir önerme değildir? a) İnsan kanatlıdır. b) Her hayvan kanatlıdır. c) Bazı hayvanlar kanatlıdır. d) Her hayvan kanatlı olabilir. e) Bazı hayvanlar kanatlı olabilir. Aşağıdakilerden hangisi Aristoteles’in kabul ettiği kategorilerden biri değildir? a) Nitelik b) Nicelik c) Yer d) Zaman e) Nedensellik Aşağıdaki kategorilerden hangisi örneğiyle doğru eşleştirilmemiştir? a) Töz- insan b) Bağıntı- daha büyük c) Durum- keser d) Edilginlik- kesilir e) Sahip olma- ayakkabılı Aristoteles’e göre “yüklem” aşağıdakilerden hangisi olamaz? a) Öznenin tanımı (özü) olabilir. b) Her zaman kesindirler. c) Öznenin özü olmayan bir özelliği olabilir. d) Öznenin cinsi olabilir. e) Türün örneklerine ait olabilen ama ait olması da zorunlu olmayan bir ilinek olabilir. Aşağıdaki hangisi Aristoteles’e göre özdeşliğin üç anlamına doğru biçimde işaret eder? a) İlineksel, özel, cins b) Sayısal, genel, cins c) Sayısal, özel, töz d) Sayısal, özel, cins e) Niteliksel, genel, töz Aşağıdakilerden hangisi Aristoteles’in eserlerinden biri değildir? a) Metafizik b) Yasalar c) Politika d) Retorik e) Nikomakhos’a Etik - 36 - Aşağıdakilerden hangisi Aristoteles’in Organon adlı eserinde yer alan kitaplardan biri değildir? a) Kategoriler b) Sofistlerin Çürütülmeleri Üzerine c) Retorik d) Önermeler Üzerine e) Topikler Aşağıdakilerden hangisi Topikler için geçerli bir ifade değildir? a) “yer” anlamına gelir. b) Tanım ve sınıflandırma sorularına uygulanan şekliyle diyalektik metot üzerine düşünmenin ürünüdür. c) Münazara yarışmalarında yol gösterici bir el kitabıdır. d) Rekabetçi tartışma yürütebilmek için genel taktiksel ipuçları vermek gibi bir işlevi vardır. e) Aristoteles Topikler’de tümel- tikel ayrımı yapmıştır. Aşağıdakilerden hangisi Topikler’de “hayvan kanatlıdır” önermesiyle aynı anlama gelebilecek bir önerme değildir? a) İnsan kanatlıdır. b) Her hayvan kanatlıdır. c) Bazı hayvanlar kanatlıdır. d) Her hayvan kanatlı olabilir. e) Bazı hayvanlar kanatlı olabilir. Aşağıdakilerden hangisi Aristoteles’in kabul ettiği kategorilerden biri değildir? a) Nitelik b) Nicelik c) Yer d) Zaman e) Nedensellik Aşağıdaki kategorilerden hangisi örneğiyle doğru eşleştirilmemiştir? a) Töz- insan b) Bağıntı- daha büyük c) Durum- keser d) Edilginlik- kesilir e) Sahip olma- ayakkabılı Aristoteles’e göre “yüklem” aşağıdakilerden hangisi olamaz? a) Öznenin tanımı (özü) olabilir. b) Her zaman kesindirler. c) Öznenin özü olmayan bir özelliği olabilir. d) Öznenin cinsi olabilir. e) Türün örneklerine ait olabilen ama ait olması da zorunlu olmayan bir ilinek olabilir. Aşağıdaki hangisi Aristoteles’e göre özdeşliğin üç anlamına doğru biçimde işaret eder? a) İlineksel, özel, cins b) Sayısal, genel, cins c) Sayısal, özel, töz d) Sayısal, özel, cins e) Niteliksel, genel, töz Aşağıdakilerden hangisi yanlış verilmiştir? a) Her P, M ise ve hiçbir M, S değilse, o zaman hiçbir S, P değildir (Camenes) b) Bazı P’ler M ise ve her M, S ise, o zaman bazı S’ler P’dir (Dimaris) c) Hiçbir P, M değilse ve her M, S ise, o zaman bazı S’ler P değildir (Fesapo) d) Hiçbir P, M değilse ve bazı M’ler S ise, o zaman bazı S’ler P değildir (Fresison) e) Hiçbir P, M değilse ve bazı M’ler S ise, o zaman bazı S’ler P değildir (Barbara) - 37 - Aşağıdakilerden hangisi yanlış verilmiştir? a) Hiçbir P, M değilse ve bazı M’ler S ise, o zaman bazı S’ler P değildir (Fesapo) b) Bazı P’ler M ise ve her M, S ise, o zaman bazı S’ler P’dir (Dimaris) c) Hiçbir P, M değilse ve her M, S ise, o zaman bazı S’ler P değildir (Fesapo) d) Hiçbir P, M değilse ve bazı M’ler S ise, o zaman bazı S’ler P değildir (Fresison) e) Her P, M ise ve hiçbir M, S değilse, o zaman hiçbir S, P değildir (Camenes) Aşağıdakilerden hangisi Hint felsefesinin kaynağı sayılan kutsal kitapların genel ismidir? a) Akıl b) Nyaya c) Düzen d) Veda e) İlke Aşağıdakilerden hangisi Hint felsefesi sistemlerinin bölümlerinden biri değildir? a) Veda b) Jainizm c) Budizm d) Carvaka e) Yoga Aşağıdakilerden hangisi Hint felsefesi sistemlerinden biri olan Astika sisteminin bölümlerinden biri değildir? a) Nyaya b) Samkhya c) Budizm d) Vaişeka e) Yog Aşağıda "nyaya" ile ilgili bazı bilgiler verilmiştir. Verilen bilgilerden hangisi veya hangileri doğrudur? I. Nyaya kural, metot, konuşma modeli anlamındadır. I I. Nyaya üzerine yazılmış temel metin, Gautama'nın Nyaya Sutra adlı eseridir. I I I. Nyaya kıyası beş bölümden oluşur. a) Yalnız I b) Yalnız II c) I ve II d) II ve III e) Hepsi Aşağıda "bilmenin koşulları" ile ilgili bazı bilgiler verilmiştir. Verilen bilgilerden hangisi veya hangileri doğrudur? I. Özne I I. Anlama sürecinin yöneldiği nesne I I I. Bakış açısı a) Yalnız I b) Yalnız II c) I ve II d) II ve III e) Hepsi - 38 - Aşağıda " Nyaya öğretisindeki kategori" ile ilgili bazı bilgiler verilmiştir. Verilen bilgilerden hangisi veya hangileri yanlıştır? I. Töz, nitelik, etkinlik I I. Tür, özgünlük, birlikte bulunma ve yokluk I I I. Bakış açısı a) Yalnız I b) Yalnız II c) Yalnız III d) II ve III e) Hepsi Aşağıdakilerden hangisi " Nyaya " ile yanlış bilgiler içerir? a) Bu sistemin nihai amaçlarından biri varoluş problemini çözmektir. b) Kıyas akıl yürütmesine özel önem verilir. c) Sadece Vaiseşika ile değil, tüm diğer sistemlerle zorunlu bir birlik içindedir. d) Mısır mantığının temel kıyasıdır. e) Nyaya kural, metot, konuşma modeli anlamındadır. Aşağıdakilerden hangisi Guatama'ya göre "doğru bilginin elde ediliş" yollarından biri değildir? a) Doğrudan Algı b) Çıkarım c) Zorunlu doğrusallık d) Benzetme e) Sözel ifade Aşağıdakilerden hangisi "hint mantık biliminin en önemli aktarıcısı" olarak bilinmektedir? a) Pisagor b) Yoga c) Frege d) Kant e) Gautama Aşağıdakilerden hangisi Megara Okulu’nun üyelerinden biri değildir? a) Diodorus Cronus, b) Eubulides c) Stilpo d) Euclides e) Zenon Aşağıdakilerden hangisi Eubulides’in paradokslarından biri değildir? a) Kaplumbağa paradoksu b) Yalancı paradoksu c) Electra paradoksu d) Kel Adam paradoksu e) Boynuzlu Adam paradoksu Aşağıdakilerden hangisi Stoa Okulu’nun kurucusudur? a) Stilpo b) Kıbrıslı Zenon c) Diodorus d) Euclides e) Eubulides - 39 - Usta argümanı aşağıdaki düşünürlerden hangisine aittir? a) Chrysippus b) Diodorus Cronus c) Philo d) Aristoteles e) Cleantes Aşağıdakilerden hangisi modalitede zorunlu olana işaret eder? a) Doğru olup yanlış olamayacak olandır. b) Yanlış olup doğru olamayacak olandır. c) Zaten yanlış olan ya da yanlış olabilecek olandır. d) Doğru olan ya da doğru olabilecek olandır. e) Doğru olmayıp yanlış da olamayacak olandır. Aşağıdakilerden hangisi modalitede olanaklı olana işaret eder? a) Doğru olup yanlış olamayacak olandır. b) Yanlış olup doğru olamayacak olandır. c) Zaten yanlış olan ya da yanlış olabilecek olandır. d) Doğru olan ya da doğru olabilecek olandır. e) Doğru olmayıp yanlış da olamayacak olandır. Aşağıdakilerden hangisi modalitede zorunlu olmayana işaret eder? a) Doğru olup yanlış olamayacak olandır. b) Yanlış olup doğru olamayacak olandır. c) Zaten yanlış olan ya da yanlış olabilecek olandır. d) Doğru olan ya da doğru olabilecek olandır. e) Doğru olmayıp yanlış da olamayacak olandır. Aşağıdakilerden hangisi modalitede olanaksıza işaret eder? a) Doğru olup yanlış olamayacak olandır. b) Yanlış olup doğru olamayacak olandır. c) Zaten yanlış olan ya da yanlış olabilecek olandır. d) Doğru olan ya da doğru olabilecek olandır. e) Doğru olmayıp yanlış da olamayacak olandır. Aşağıda Philo’nun modalite anlayışında yer alan bir tanım değildir? a) Zorunlu olanı doğru olan ve kendi başına hiçbir zaman yanlışa imkan veremez. b) Zorunlu-olmayanı kendi başına yanlışa imkan verebilir. c) Olanaklılık temel modal kavramdır. d) Zorunlu-olmayan kendi başına yanlışa imkan veremez. e) Olanaklılık öz-tutarlılık ile özdeştir. Aşağıdakilerden hangisi Diogenes’de zorunlu olanın tanımıdır? a) Doğruluğa imkân vermeyen b) Doğruluğa imkân verirken dış koşullar tarafından doğru olması engellenendir. c) Doğruluğa imkân veren d) Doğruluğa imkân verirken dış koşullar tarafından doğru olması engellenmeyendir. e) Doğru olup yanlışlığa imkân vermeyen veya yanlışlığa imkân verirken dış koşullar tarafından yanlış olması engellenendir. - 40 - Aşağıdakilerden hangisi veya hangileri Milattan önceki son iki yüzyıl ile milattan sonraki ilk yüzyıl boyunca Atina’daki en etkili felsefe okulları arasındadır? I. Stoalılar II. Epikürcüler III. Lykeion a. Yalnız I b. Yalnız II c. Yalnız III d. I ve II e. II ve III “Algorizm” anlamında kullanılan “hesaplamayı” Harezmi’nin trigonometri tablolarını batıya getiren kimdir? a. Abelard b. Aristoteles c. Boethius d. Capella e. Apuleius Çiçero’nun “Topica” adlı kitabının ilkçağın sonlarında mantık öğretiminde önemli bir etkisinin olmasının sebebi nedir? a. Çiçero’nun Stoa felsefesinin temsilcilerinden olması b. Çiçero’nun Romalı olması c. Kitabın retorik ile ilişkili olması d. Kitabın Aristoteles’ten alıntılar içermesi e. Apuleius’un bu kitap hakkında bir değerlendirme yazısı yazması M.S. 2. Yüzyılda yazılan “Diyalektiğe Giriş” kitabının yazarı kimdir? a. Çiçero b. Galen c. Aristoteles d. Eratostenes e. Philo Aşağıdakilerden hangisi M.S. 3. Yüzyılda en güvenilir bilgi kaynağı olarak görülen filozoflardan birisidir? a. Çiçero b. Galen c. Sextus Empiricus d. Eratostenes e. Philo Aşağıdakilerden hangisi “Aristoteles çalışmalarını yorumlayan tüm eski yorumcuların en iyisi” olarak bilinir? a. Çiçero b. Galen c. Sextus Empiricus d. Eratostenes e. Afrodisyaslı İskender Günümüzde kullanıldığı şekliyle, mantık (logike) terimini ilk kez kullanan felsefeci kimdir? a. Afrodisyaslı İskender b. Çiçero c. Galen d. Sextus Empiricus e. Eratostenes - 41 - İsagoji kitabının yazarı ve Aristoteles yorumcusu olarak bilinen felsefeci kimdir? a. Afrodisyaslı İskender b. Çiçero c. Porfiryus d. Sextus Empiricus e. Eratostenes Ünlü Ortaçağ düşünürü Abelard’ın “Sic et Non” adlı kitap başlığının anlamı nedir? a. Evet ve Hayır b. Varlık ve Yokluk c. İyilik ve Kötülük d. Emir ve Buyruk e. Eros ve Uygarlık Aşağıdakilerden hangisi Ünlü Ortaçağ düşünürü Abelard’ın çalışmalardan biri değildir? a. Küçük Girişler b. İçerik Mantığı c. Logica Nostrorum Petitioni d. Dil ve Düşünce Üzerine e. Dialectica Özellikle yüzyıl ve sonrasında üniversitelerin okutulan standart mantık eserleri arasında aşağıdakilerden hangisi veya hangileri bulunmaktadır? I. Organon II. İsagoji III. Altı İlke Hakkında Bir Kitap a. Yalnız I b. Yalnız II c. Yalnız III d. I ve II e. I, II ve III “Algorizm” anlamında kullanılan “hesaplamayı” Harezmi’nin trigonometri tablolarını batıya getiren kimdir? a. Adelard b. Salisbury’li John c. Boethius d. Capella e. Apuleius Tüm Organon’u dikkate alan ilk ortaçağ eseri kime aittir? a. Abelard b. Çiçero c. Pierre d’Ailly d. Galen e. Salisbury’li John Basit koşullu önermeler ile ilgili “Eğer önbileşen ardbileşen olmadan hiçbir zaman doğru olamazsa, basit koşullu önerme olur.” tanımını yapan kimdir? a. Çiçero b. Galen c. Aristoteles d. Ockham e. Zenon - 42 - yüzyılda Aristoteles’in mantıksal olmayan eserleri tercüme edildiğinde bunlar ilk başta şüphe uyandırmışlardır. Bunun sebebi nedir? a. İbn-i Rüşd’ün panteist yorumu ile dolaşıma çıkmışlardır b. Galen’in tercümesindeki hatalar. c. Sextus Empiricus’un bu konudaki eleştirileri. d. Eratostenes’in bu kitapları Hristiyanlıkla bağdaştırmaması. e. Philo’nun bu kitaplardaki mantık hatalarını göstermesi. Aristoteles’in “Hayvanlar Üzerine” eseri hangi felsefeci veya felsefeciler tarafından Hristiyanlığa uydurulmuştur? a. Çiçero ve Galen b. Albert ve Thomas Aquinas c. Sextus Empiricus d. Eratostenes ve İbn-i Sina e. Afrodisyaslı İskender Mantığın sadece ikinci anlamanın ma’naları ile ilgili olduğunu savunan Ortaçağ İslam düşünürü kimdir? a. Afrodisyaslı İskender b. Gazali c. İbn-i Rüşd d. İbn-i Sina e. Eratostenes Zihinsel terimlerin, tam anlamıyla, isimler ve fiiller olarak ayrılabildiklerini ve bunların arasında isimlerin hallerinin olduğunu söyleyen ve Ortaçağda yaşayan felsefeci kimdir? a. Afrodisyaslı İskender b. Pierre d’Ailly c. Porfiryus d. İbn-i Rüşd e. Eratostenes “Barbara” olarak formülleştirilen kıyas kalıbındaki “a” sesli harfi hangisine denk gelmektedir? a. Tümel olumluya b. Tümel olumsuza c. Tikel olumluya d. Tikel olumsuza e. Alt karşıtlık durumuna Aşağıdakilerden hangisi Ockham’da sonra on dördüncü yüzyılda Avrupa’da ün kazanan birkaç mantıkçıdan biri değildir? a. Jean Buridan b. Walter Burleigh c. Richard Swineshead d. Inghen’li Marsilius e. Shyreswood’lu William Aşağıdakilerden hangisi Ortaçağ Arap dünyasında Aristoteles’in mantık alanında en çok ilgi gören eseridir? a) Metafizik b) Organon c) Yasalar d) Retorik e) Nikomakhos’a Etik - 43 - Aşağıdakilerden hangisi Bağdat okulunun en ünlü mantıkçısıdır? a) Fârâbî b) İbn Sînâ c) Gazâlî d) İbn Rüşd e) Ebû Hamid ’lere kadar İslam dünyasında egemen olan felsefi gelenek hangisidir? a) Fârâbî geleneği b) İbn Sînâ geleneği c) Gazâlî geleneği d) İbn Rüşd geleneği e) Ebû Hamid geleneği Aşağıda Gazâlî ile ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? a) Gazâlî’den sonra mantık teoloji ve hukuk alanlarında kullanılmak için çalışılmıştır. b) Gazâlî’nin mantık geleneğini canlandırmada etkisi olmamıştır. c) Gazâlî döneminde mantık öğrencilerinin sayısı artmıştır. d) Gazâlî mantığı bir çeşit düşünme egzersizi olarak görmüştür. e) Gazâlî, Aristoteles metnine sadece metni açık hale getirmek için yorumlamak amacıyla eğilmiştir. Aşağıdaki Aristoteles eserlerinden hangisi Süryanice çeviri faaliyetleri tarafından ele alınmamıştır? a) Kategoriler b) Yorum Üzerine c) Yüklemler d) Topikler e) Birinci Çözümlemeler Aşağıdakilerden hangisi Organon’u Semitik dile çevirenlerden biridir? a) Halife Mehdi b) Timothy I c) Severus Sebokht d) Edessa’lı Theophilos e) Ebû Kurre Aşağıdakilerden hangisi Organon’u Arapçaya çeviren kişilerden biri değildir? a) Regayna’lı Sergius b) Huneyn bin İshak c) İshak bin Huneyn d) Yahyâ bin Adî e) Edessa’lı Theophilos Aşağıdakilerden hangisi Fârâbî’nin eserlerinden biri değildir? a) Yorum Üzerine’ye yazılan uzun yorum b) Kanıtlama Üzerine c) Birinci Çözümlemeler Üzerine Uzun Yorum d) Teologların Yaptığı Akıl Yürütme Üzerine Kısa Bir İnceleme e) Felsefenin Görünüşü Üzerine Aşağıdakilerden hangisi Organon’un Yunan yorumları aşağıdaki bilim adamlarından hangisinin çalışmasını içermez? a) İskenderiyeli Ammonius b) İskenderiyeli Iamblichus c) İskenderiyeli Simplicius d) Afrodisyaslı İskender e) Edessa’lı Theophilos - 44 - Aşağıda Huneyn ile ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? a) yüzyılda yaşamıştır. b) Galen’e hayrandır. c) Babası, kendisi gibi çevirmen olan Huneyn Bin İshak’tır. d) En çok ilgilendiği alan tıptır. e) Çevirdiği eserler arasında Yorum Üzerine vardır. yüzyılda Avrupa’da üniversite öğrencilerinin mezun olmadan önce katıldıkları münazaralarda hangi dil daha yaygın olarak kullanılırdı? a. İngilizce b. Almanca c. Latince d. İtalyanca e. Flemenkçe Rönesans bilginlerinin mantığı itici düşünmelerinin sebebi nedir? a. Edebiyatla karşılaştırıldığında duygu uyandırmaması b. Felsefenin bir dalı olması c. Latince kaynaklara dayanması d. İtalyan yazarların bu konudaki görüşleri e. Avrupa’daki kıtlık Rönesans döneminde mantıktaki bozulma eğiliminin en bilinen ismi aşağıdakilerden hangisidir? a. Pierre Nicole b. Rene Descartes c. Francis Bacon d. Zabarella e. Petrus Ramus İlk Fransızca mantık kitabının yazarı kimdir? a. Pierre Nicole b. Rene Descartes c. Francis Bacon d. Zabarella e. Petrus Ramus Aşağıdakilerden hangisi Port Royal Mantığının temel kitabı olarak kabul edilen “Mantık ya da Düşünme Sanatı” kitabının yazarlarından birisidir? a. Pierre Nicole b. Rene Descartes c. Francis Bacon d. Zabarella e. Petrus Ramus Port Royal Mantığı ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a. Descartes’ı takip etmişlerdir. b. Asıl ilgileri açık anlatım olmuştur. c. Doğa biliminde deneyin rolüne anlayış göstermemişler. d. İçlem ve kaplam arasındaki ayrım yapmamıştırlar. e. Tümevarımın güvenilir olmadığını belirtmişlerdir. Novum Organum kitabının yazarı kimdir? a. Pierre Nicole b. Rene Descartes c. Francis Bacon d. Zabarella e. Petrus Ramus - 45 - Metot Üzerine Konuşma ile Aklı Yönetme Kuralları adlı kitablarının yazarı kimdir? a. Pierre Nicole b. Rene Descartes c. Francis Bacon d. Zabarella e. Petrus Ramus Aşağıdakilerden hangisi Bacon ve Descartes’in filozoflar üzerindeki etkilerinden biridir? a. Filozofları yeni buluş metodolojisi bilimine yönlendirmiştirler. b. Filozoflar sanatla ilgilenmeye başlamıştır. c. Felsefe ve siyaset içiçe geçmiştir. d. Tümevarım ve tümdengelim tek bir yöntem olarak ele alınmıştır. e. Filozoflar sadece insan doğasını incelemeye yönelmiştir. “Leibniz zorunluluğun uzlaşımcı kuramını kabul edememiştir, ancak ondan genç olan çağdaşı ……. bunun kendi empirist felsefesinin doğal bir sonucu olduğunu düşünmüştür” cümlesinde boş bırakılan yere gelmesi gereken isim hangisidir? a. Hobbes b. Rene Descartes c. Francis Bacon d. Berkeley e. Petrus Ramus Aşağıdakilerden hangisi veya hangileri Leibniz’in eserlerindendir? I. Theodicee II. Monadologie III. Bilim Üzerine Denemeler a. Yalnız I b. Yalnız II c. I ve II d. I ve III e. I, II ve III Aşağıdakilerden hangisi Leibniz’in özelliklerinden birisi değildir? a. Geleneksel mantığa saygısı b. İdeal bir dil planları c. Bir ansiklopedi içinde bilgiyi düzenleme taslağı d. Genel bir yöntem bilimi beklentisi e. Bilim ve sanat kavramlarını birlikte ele alma isteği Aşağıdakilerden hangisi Leibniz’in özelliklerinden birisi değildir? a. Geleneksel mantığa saygısı b. İdeal bir dil planları c. Bir ansiklopedi içinde bilgiyi düzenleme taslağı d. Genel bir yöntem bilimi beklentisi e. Bilim ve sanat kavramlarını birlikte ele alma isteği Aşağıda Leibniz ile ilgili verilen özelliklerinden hangisi yanlıştır? a. Tüm çıkarımların kıyas formuna sokulabileceğine inanmamıştır b. Tümdengelim için ortak bir ilke olduğunu savunmuştur c. Her biri altı kipten oluşan dört kıyas kalıbının varlığını savunmuştur d. Genel bir yöntem bilimi oluşturmayı amaçlamıştır e. Sanat alanına ait kavramları mantık alanına dahil etmiştir - 46 - “Leibniz’in Felsefesi” adlı kitabın yazarı kimdir? a. Immanuel Kant b. Bertrand Russell c. Şafak Ural d. J. Paul Sartre e. Martin Heidegger “Descartes’ın yöntem kurallarının fazla değerli olmayan psikolojik öğütler olduklarını ve yöntem üzerine yazan bir yazar olduğunu” söyleye filozof kimdir? a. Immanuel Kant b. Bertrand Russell c. Leibniz d. J. Paul Sartre e. Martin Heidegger Esperanto dilinin temel savı nedir? a. İnsanlar basit kurallar üzerine kurulmuş ve tamamıyla düzenli bir dilbilgisine sahip bir dili kullanırlarsa iletişimin daha kolay olacağı ve fikirlerin dağılımının daha hızlı olacağı b. Sanat eserlerinin yorumlamak c. Bilim ile diğer alanlar arasındaki ayrımı ortaya koymak d. Varoluş problemini anlamlandırmak e. Bir dil sistemindeki sorunları tespit etmek Leibniz’in ars combinatoriayı geometri kavramlarına uygulama girişiminin ilkinin başarılı olmamasının sebebi nedir? a. Leibniz’in eserlerini biterememesi. b. Leibniz’in düşüncesindeki sınırlamaydı. c. Bilim ile diğer alanlar arasındaki ayrımı ortaya koymak d. Leibniz ile Descartes arasındaki anlaşmazlık e. Leibniz’in Aristoteles mantığını olduğu gibi kabul etmemesi “Characteristica universalis” nedir? a. Sistematik bir bilgi topluluğu b. Düşüncenin sınırları c. Sanat eseri d. Hukuk kavramı e. Teolojik bir kavram Leibniz’in “doğa” hakkındaki düşünceleri aşağıdaki filozoflardan hangisiyle benzerlik gösteri? a. Immanuel Kant b. Bertrand Russell c. B. Spinoza d. J. Paul Sartre e. Martin Heidegger Leibniz’in kendi yaptığı hesap makinesini gösterdiği akademi aşağıdakilerden hangisidir? a. İngiliz Bilimler Akademisi b. Alman Bilimler Akademisi c. Bilim Adamları Topluluğu d. Matematik Araştırma Kurumu e. Geometrik Hesaplar Çalıştayı - 47 - Aşağıdakilerden hangisi Leibniz’in “Bilgi, Doğruluk ve İdeler Üzerine Düşünceler” adlı eserinde saydığı bilgi basamaklarından biri değildir? a. Bulanık duyu bilgisi b. Açık duyu bilgisi c. Ontolojik temelsiz epistemik bilgi d. Akıl bilgisi e. Upuygun bilgi Leibniz’e göre “bir şeyi onu bir daha gördüğümde tanıyabilecek gibi algılamam” aşağıdaki bilgi basamaklarından hangisine girer? a. Bulanık duyu bilgisi b. Açık duyu bilgisi c. Ontolojik temelsiz epistemik bilgi d. Akıl bilgisi e. Upuygun bilgi Leibniz’e göre “karanlıkta gördüğüm bir şeyin bilgisi” aşağıdaki bilgi basamaklarından hangisine girer? a. Bulanık duyu bilgisi b. Açık duyu bilgisi c. Ontolojik temelsiz epistemik bilgi d. Akıl bilgisi e. Upuygun bilgi Leibniz’e göre “Nesneyi kuran her bir öğenin seçik olarak kavranması” aşağıdaki bilgi basamaklarından hangisine girer? a. Bulanık duyu bilgisi b. Açık duyu bilgisi c. Ontolojik temelsiz epistemik bilgi d. Akıl bilgisi e. Upuygun bilgi Leibniz’e göre “Evrensel matematik” aşağıdaki bilgi basamaklarından hangisine girer? a. Bulanık duyu bilgisi b. Açık duyu bilgisi c. Ontolojik temelsiz epistemik bilgi d. Akıl bilgisi e. Upuygun bilgi Rönesans döneminde “mantığın hesap yapmak için bir araç olarak kullanılma potansiyelini gören ilk mantıkçı” kimdir? a. Leibniz b. Russell c. Quine d. C.I. Lewis e. Frege “Formel mantığın gerçekleşeceğini iki yüz yıl önceden tahmin ederek mantığın sembolik gösteriminin başlangıcını hazırlayan” kimdir? a. Frege b. Russell c. Quine d. C.I. Lewis e. Leibniz - 48 - Leibniz felsefe için bir “genel işaretler” dili (characteristica universalis), kurmasının sebebi nedir? a. Dil ile düşünce arasındaki bağı her dilde farklı farklı göstermek b. Formüller ile yazılmış olan bir felsefi araştırmanın belli bir ulusal dile bağlı olmaktan kurtarmak c. Descartes’in sistemini eleştirmek d. Birçok farklı sembol aracılığıyla tek bir düşünceyi aktarmak e. Matematik formüllerin kökenini araştırmak Leibniz’in “hem eldeki bilgileri kanıtlamaya yarar, hem de yeni bilgileri bulmaya yol açan” düşüncesinin adı nedir? a. Genel Yöntem b. İlk Doğrular c. Doğuştan İdeler d. Aktarım Formülleri e. Matematik Modulleri Aşağıdakilerden hangisi İtalyan Cizvit matematikçi Gerolamo Saccheri’nin kitaplarından birisidir? a) Kanıtlama Mantığı b) Temel Mantık c) Sembolik Mantık d) Mantık Tarihi e) İkinci Çözümlemeler Aşağıdakilerden hangisi İtalyan Cizvit matematikçi Gerolamo Saccheri’nin “Logica Demonstrativa” adlı kitabının bölümlerinden birisi değildir? a) Birinci Çözümlemeler b) İkinci Çözümlemeler c) Topikler ya da Diyalektik d) Mantık Tarihi e) Sofizm Saccheri’nin “mantık ve geometri” çalışmaları ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? a) Mantık ve geometri arasında bir bağ kuramamıştır. b) Geometrinin katı standartlarını mantığa uygulamayı arzulamaştır. c) Mantık geometriyi belirlemelidir. d) Mantık ve geometri arasındaki ortak disiplin fiziktir e) Mantık ve geometri arasındaki ortak disiplin biyolojidir Saccheri ve Leibniz ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? a) Mantık ve fizik arasında bir bağ kurma konusunda ikisi de aynı görüştedir. b) Leibniz Saccheri’den etkilenmiştir c) Saccheri ve Leibniz aynı okulda ders vermişlerdir d) Saccheri Leibniz’den etkilenmiştir e) Saccheri Leibniz’den etkilenmemiştir Lambert hangi kitabında “mantık ile alışılagelmiş cebir arasında bazı yaratıcı benzerlikleri” dile getirmiştir? a) Mantık ve Felsefe İncelemeleri b) Sanat Üzerine c) Mantık Tarihi d) Saccheri Felsefesi e) Leibniz Üzerine - 49 - Ploucquet’nin hangi kitabında “sembolleştirmesinde dağıtılmış terimler büyük harflerle, dağıtılmamış terimler ise küçük harflerle gösterilmiştir”? a) Mantık ve Felsefe İncelemeleri b) Sanat Üzerine c) Teorik Felsefe Anlatımları d) Saccheri Felsefesi e) Leibniz Üzerine “Aristoteles’in dört önerme formunu, ‘bazı’ sözcüğünün ‘bazı ve sadece bazı’ anlamında kullanıldığı bir şemayla gösteren” matematikçi kimdir? a) Ploucquet b) Petersburg c) Euler d) Saccheri e) Leibniz Bir Alman Prensesine Mektuplar adlı kitabında çizdiği şemalar ile matematik dünyasına katkıda bulunan düşünür kimdir? a) Euler b) Ploucquet c) Petersburg d) Saccheri e) Leibniz Saccari’nin Kanıtlama Mantığı kitabında kullandığı yöntemin aşağıdakilerden hangisiyle uyuştuğu görülmektedir? a) Euler b) Ploucquet c) Stoalılar d) Frege e) Leibniz - 50 - Aşağıda gösterilen Euler’in şemalarından hangisi yanlıştır? “Euler’in çalışmasından kıyas için bir altyapı olarak tanımlanabilecek yeni bir kuram geliştirmiş” olan mantıkçı kimdir? a. J. D. Gergonne b. G. Frege c. L. Wittgenstein d. W. O. Quine e. F. Nietzsche “Mantık sanatının nihai mükemmeliyetinin sonuçlarımızı tamamen mekanik tarzda alabildiğimiz bir yöntem” olmasına mantıkçı kimdir? a. F. Nietzsche b. G. Frege c. L. Wittgenstein d. W. O. Quine e. J. D. Gergonne - 51 - Aşağıdaki gösterimlerden hangisi Gergonne tarafından ileri sürülen bağlantılardan biri değildir? Aşağıdaki gösterimlerden hangisi Gergonne tarafından ileri sürülen bağlantılardan biri değildir? “Gergonne notasyonunu” oluşturan mantıkçı kimdir? a. F. Nietzsche b. J. D. Gergonne c. L. Wittgenstein d. W. O. Quine e. G. Frege İlk kez ’da duyurulan onun ‘Mantıksal Formlarının Yeni Analitiği’nin yazarı olan mantıkçı kimdir? a. Hamilton b. Gergonne c. Wittgenstein d. Quine e. Frege - 52 - Hamilton’a göre aşağıdakilerden hangisi sekiz önerme formundan biri değildir? a. Tüm a’lar tüm b’lerdir. b. Bazı a’lar bazı b’lerdir. c. Herhangi bir a bazı b’ler değildir. d. Hiçbir a, hiçbir b olmayan değildir. e. Bazı a’lar bazı b’ler değildir. “Nota notae est nota rei ipsius (bir alametin alameti şeyin kendisinin alametidir) ilkesini” savunan Alman mantıkçı kimdir? a. F. Nietzsche b. J. D. Gergonne c. L. Wittgenstein d. I. Kant e. G. Frege Kant’ın “nedensellik” ile ilgili görüşlerinde aşağıdaki filozoflardan hangisinin izleri vardır? a. F. Nietzsche b. J. D. Gergonne c. L. Wittgenstein d. D. Hume e. G. Frege Kant’ın “mantık” ile ilgili görüşlerinde temel aldığı (savunduğu) filozof kimdir? a. Aristoteles b. J. D. Gergonne c. Anselmus d. Platon e. G. Frege Bernard Bolzano’nun çalışmalarını kendisine örnek aldığı ve büyük bir beğeniyle takip ettiği mantıkçı kimdir? a. Kant b. Leibniz c. Russell d. Lewis e. Aristoteles Bernard Bolzano’nun çalışmalarını arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur? a. Wissenschaftslehre (Bilim Kuramı) b. Paradoxien der Unendlichkeit (Sonsuzluk Paradoksları) c. Din Bilimi Ders Kitabı d. Modal Mantık Çalışmaları e. Athanasia Bolzano’nun “Satz-an-sich” sözcüğüyle tam olarak aynı anlama gelen Türkçe terim aşağıdakilerden hangisidir? a. Soru b. Teorem c. Öneri d. Sonuç e. Önerme - 53 - Bolzano’nun analitik ve sentetik önermeler arasındaki ayrım tartışmasına katkısı hangi düşüncesi aracılığıyla olmuştur? a. Yapıları gereği önermelere ait olan belirli işaretlerin mevcut olduğu olgusunun farkına varması. b. Teoremlerin önermelerden oluştuğunu fark etmesi. c. Önerilerin herhangi bildiri sunmadığını fark etmesi. d. Geriye doğru sonuç çıkarma ilkelerini betimlemesi. e. Önermeleri bir araya getirerek akıl yürütmeleri oluşturması. Bolzano’ya göre aşağıdaki gösterim neyi ifade eder? a. M önermesinin A, B, C, D, önermelerinin bir sonucu olduğunu. b. Teoremlerin önermelerden oluştuğunu. c. M sadece bir önerme olduğunu. d. Geriye doğru sonuç çıkarma işleminde M’nin önemini. e. Önermelerle akıl yürütmeler arasında bir bağ olmadığını. Bolzano’ya göre bir önermede aşağıdakilerden hangisinin bulunması gerekmektedir? I. Özne, II. Yüklem, III. Koşaç a. Yalnız I b. Yalnız II c. Yalnız III d. I ve II e. I, II, ve III John Stuart Mill’in kendisinden önceki Ampirist filozoflardan farkı hangi aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? a. Formel mantığı küçümseyerek reddetmek yerine onun sistematik bir açıklamasını vermiştir. b. Teoremlerin önermelerden oluştuğunu fark etmiştir. c. Önerilerin herhangi bildiri sunmadığını fark etmiştir. d. Geriye doğru sonuç çıkarma ilkelerini betimlemiştir. e. Önermeleri bir araya getirerek akıl yürütmeleri oluşturmuştur. John Stuart Mill’e göre “A B ise, C D’dir’ formundaki bir cümlenin karşılığı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? a. ‘A’nin D olduğu önermesi, C’nın B olduğu önermesinden yapılan geçerli bir çıkarımdır’ b. ‘C’nin D olduğu önermesi, A’nın B olduğu önermesinden yapılan geçerli bir çıkarımdır’ c. ‘C’nin A olduğu önermesi, D’nın B olduğu önermesinden yapılan geçerli bir çıkarımdır’ d. ‘A’nin B olduğu önermesi, C’nin D olduğu önermesinden yapılan geçerli bir çıkarımdır’ e. ‘C’nin D olduğu önermesi, A’nın B olduğu önermesinden yapılan geçerli bir çıkarımdır’ Aşağıda çelişmezlik ilkesi ile ilgili verilen seçeneklerden hangisi John Stuart Mill tarafından kabul edilmektedir? I. A priori bir düşünce yasasıdır. II. Sadece sözel bir önermedir. III. Deneyimden elde ettiğimiz ilk ve en bilindik genellemelerimizden biridir. a. Yalnız I b. Yalnız II c. Yalnız III d. I ve II e. I, II, ve III - 54 - “Petitio principii” kıyası hangi mantıkta hangi terimle açıklanır? a. Döngüsellik b. Sıradanlık c. Kısa sonuç d. Önermeler arası geçiş e. Sosyal çıkarım - 55 - Kant Felsefesi (Örnek Hazırlık Soruları) 1) “Kant’ın Mantık Dersleri adlı eserinin editörlüğünü yapan öğrencisi ……………….’dir.” ifadesindeki boşluğa hangi isim gelmelidir? Gottlob Benjamin Jäsche 2) Kant’ın hangi iki temel eserinde mantık ile ilgili görüşlerini bulabiliriz? Saf Aklın Eleştirisi Mantık Dersleri 3) Kant mantıktan hangi alanın ilkelerinin çıkarılması gerektiğini savunur? Psikoloji 4) Kant’a göre mantığın beş temel özelliği nedir? - Mantık propaedeutiki (hazırlık)’dir - Mantık bilimlerin organonu olamaz - Aklın kanon’udur (zorunlu apriori yasalardan başka hiçbir şeyi içermemelidir) - Mantık anlama yetisinin ve aklın kendisinin bilgisini elde etmelidir (nenselerin formuyla ilgilenmelidir) - Mantık, bir öğreti ya da kanıtlama yapan bir teoridir 5) Kant’a göre mantık nedir? Mantık aklın evrensel sanatıdır (canonica epicuridir). Düşünmenin saf formudur. 6) “Kant mantık ile ilgili çeşitli bölümlemeler yapmıştır. Bunlar: ……………………………..” Yukarıdaki boşluğa nasıl bir ifade getirilmelidir? - Analitik ve diyalektik. - Doğal/popüler ve formel/bilimsel (logica naturalis; logica scholastica; scholastica artificialis) - Teorik ve pratik. - Saf ve uygulamalı. - Genel anlama yetisinin mantığı ve spekülatif anlama yetisinin mantığı. 7) Kant’a göre mantık ve matematik arasındaki en önemli fark nedir? Matematik gelişmekte olan bir bilimdir, mantık ise tamamlanmış bir bilimdir. 8) Kant’a göre formel mantık nedir? Genel mantık (Unsurlar mantığı): Anlama yetisinin hiçbir kullanımı olmaksızın düşünmenin mutlak olarak zorunlu kurallarını içerir. 9) Kant’a göre bilgimizin iki büyük kaynağı hangileridir? - Duyarlılık (Sinnlichkeit) - Anlama yetisi (Verstand). 10) Bilgimizin kaynaklarının işlevleri nelerdir? Tasarımları alma kapasitesi ile nesne bize verilir. “Tasarımlar aracılığıyla nesneyi bilme gücü” ile zihnin sadece bir belirlenimi olan nesne, verilmiş tasarımla bağlantı içerisinde düşünülür. Böylece sezgi (anschauung) ve kavramlar (begriffe) bilgimizin tüm unsurlarını kurarlar. 11) Genel mantık içerikle değil, …………. ilgilidir. Formla (Formel mantığın ilgisi düşünmenin içeriğiyle değil, formuyladır). 12) Kant genel mantığı …….. ve …………… olarak ikiye ayırır. - Saf mantık - Uygulamalı mantık - 56 - 13) Transsendent kavramının Kant felsefesindeki yerini kısaca açıklayınız. Transsendental bilgi Kant için kesinlikle mümkündür ve aslında Eleştiri’nin ana parçasını meydana getirir. Kant özellikle transsendental kanıtlar verme iddiasındadır. Bunlar, eğer onun kanıtladığı ilke, bir nesne hakkında doğru değilse, bu nesneyi tecrübe edemeyeceğimizi göstererek ilerleyen kanıtlardır. 14) Transsendental mantık aslında Kant’ın ………… felsefesidir. Transsendental 15) Transsendent ve transsendental kavramlarının kökenini ……………’de bulabiliriz. Skolastik felsefede 16) Kant felsefesinde transsendental kavramı ile birlikte ele alınması gereken diğer kavram ……………’tir. Öznellik 17) Kopernikusçu Devrim Kant felsefesinde ne anlama gelmektedir? Özne ile nesne arasındaki uyum düşüncesinin (nihai uyum) yerine, nesnenin özneye zorunlu tabiyeti ilkesini koymak (Buyrukları veren biziz). 18) Subjektiflik kavramı, tam da bilginin …………………. ve ……………………. temellendirilebilirliğini ifade etmektedir. aklın bir zorunlu yöntemi - bir genel yasası içinde 19) Kant transsendental estetikte bilgimizin hangi kısmını ele alır? Duyarlılık (nesneler tarafından etkilendiğimiz tarz aracılığıyla tasarımları alma kapasitemiz) 20) Kant’a göre apriori nedir? - Mantıksal zorunluluk (yargılara uygulandığında) - Tikel duyumlardan üretilemeyen - Bütün tecrübemizde önceden varsayılan şey - Bizim tarafımızdan katılmış olan şey 21) Kant apriori bilgiyi hangi anlamlarda kullanır? - Mantıksal zorunluluk (yargılara uygulandığında) - Tikel duyumlardan üretilemeyen - Bütün tecrübemizde önceden varsayılan şey - Bizim tarafımızdan katılmış olan şey 22) Mutlak apriori bilgiyi verecek örnekler bulunuz. Mutlak a priori bilgi (Duyu izlenmimlerinden bağımsız): Üçgenin iç açılarının toplamı derecedir. 23) Transsendental estetikte ele alınan duyarlılığın saf formları ……………. ve ……………’dır. Zaman-mekan 24) Kant’a göre transsendental mantık sadece ……………….. düşünmenin kurallarını incelemektedir. sentetik apriori 25) Genel mantık ile transsendental mantığın en temeldeki farkı nedir? - Genel ya da formel mantık, nesne hangi türden olursa olsun form ile ilgilidir. - Transsendental mantık sadece sentetik apriori düşünmenin kurallarını incelemektedir (sentetik apriori düşünmenin kavram ve ilkelerini). - 57 - 26) Kant için evrensel ve zorunlu olan ………….. doğası tarafından değil, ancak ……………… doğası tarafından belirlenir. nesnenin-zihnin 27) Transsendental mantık, düşünmenin belirli bir türüyle yani ………………. düşünme ile ilgilenirken, formel mantık ………………. ilgilenir. Sentetik a priori- tüm düşünceyle 28) Kant için düşünmenin ……….. ile ………. arasında fark vardır. İçeriği-nesnesi 29) Kant’ın anlayışına göre transsendental mantık ne ile ilgilenir? Transsendental Mantık, insanın anlama yetisinin katmış olduğu unsurların araştırılmasıyla ilgilidir. 30) Hume ve Crusius’un Kant felsefesi açısından önemine değininiz. Kant’ı dogmatik uykusundan uyandıran “sentetik a priori bilgi nedir?” sorusunu sormuşlardır. 31) Prolegomena’nın yazılış amacı nedir? Saf Aklın Eleştirisi’nin anlaşılmasını kolaylaştırmak 32) Kant’ı dogmatik uykusundan uyandıran filozof kimdir? Hume 33) Kant’a göre sentetik apriori önermelere sahip olan alanlar ………………….. ve ………………………..’dir. Saf matematik - saf doğa bilim 34) Kant’ın Saf Aklın Eleştirisi’nde sorduğu transsendental felsefenin 4 ana sorusu nedir? - Saf Matematik nasıl olanaklıdır? - Saf Doğa Bilimi nasıl olanaklıdır? - Metafizik genellikle nasıl olanaklıdır? - Bilim olarak Metafizik nasıl olanaklıdır?” 35) Transsendental mantık; transsendental …………….. ve transsendental ……………….. olmak üzere ikiye ayrılır. - Unsurlar öğretisi - Metot öğretisi 36) Transsendental mantık, transsendental ………….. ve transsendental ………………. olarak ikiye ayrılır. Analititk-Diyalektik 37) Transsendental diyalektik ……………. yanlış kullanımıyla ilgilidir. Saf Aklın 38) Kant’ın doğruluk teorisi kimin astronomide yaptığı devrime benzer? Kopernik 39) Transsendental analitiğin başında verilen belirleyici dört özellik nedir? - Kavramlar saf olmalıdır, ampirik değil. - Sezgi ve duyarlılığa değil fakat düşünceye ve anlama yetisine ait olmalıdır. - Kavramlar temeldirler ve türetilmiş ya da bileşik olanlardan dikkatli bir biçimde ayırt edilmelidirler. - Kavramlar tablomuz tam olmalı ve saf anlama yetisinin tüm alanını kapsamalıdır.” - 58 - 40) Kant’a gelen tutarsızlık ve eleştiriler Saf Aklın Eleştirisi’nde hangi bölümler içindir? Transendental estetik ve transendental analitik 41) Kavramların Analitiği başlığı altında kategorilere ilişkin iki tür dedüksiyonla karşılaşırız: ……………funduszeue.info ……………… Metafiziksel Dedüksiyon Transendental Dedüksiyon 42) Kant’ın Saf Aklın Eleştirisi’nden önce, bu eserdeki görüşlerini müjdeleyen eserinin adı nedir? Dissertation (Duyulur ve Düşünülür Dünyanın Form ve İlkeleri Üzerine) 43) Kant, Wolffçu bakış açısını ne zaman değiştirmiştir? Leibniz’in Nouveaux Essais (Yeni Denemeler)’ini okuduktan sonra 44) Kant kavramların analitiğini iki temel bölüme ayırır. ilk temel bölüm ………………………………………………………….. başlığını taşır. Anlama Yetisinin Tüm Saf Kavramlarının Keşfi İçin İpucu (Metafiziksel Dedüksiyon) 45) Kant, transsendental estetikte de……………. ve …………. metafizik ve transssendental ekspozisyonlarını veriyordu Mekan Zaman 46) Kant’ın kategoriler anlayışından bahsettiği, mektuplaştığı yakın dostu kimdir? Marcus Herz 47) Kant kategori anlayışını hangi filozoftan daha farklı tarzda ele aldığını belirtmiştir? Aristoteles 48) Saf Aklın Eleştirisi’nden sonra yazdığı …………….. ve ……………….’da mekân ve zaman ile kategorilerin ayırımının nasıl başarılması gerektiği, metafizik dedüksiyonun gelişiminin ilk evresine nasıl ulaşılabileceğinin açık ifadesini buluruz. Reflexionen Prolegomena 49) Kant’a göre Saf Aklın Eleştirisi’nde metafizik dedüksiyon …… bölümden oluşan bir çalışmadır. Üç (Anlama yetisinin mantıksal kullanımı, Yargının formları, Kategoriler) 50) Metafiziksel dedüksiyonun bölümlerinde hangi konular ele alınmaktadır? Fonksiyon, Kavram, Yargı 51) Kant’ın işlev sözcüğü ile ilgili bulunduğu üç farklı iddiayı söyleyiniz. - Birliğin işlevleri yargılarda bulunur. - Yargılar birliğin işlevleridir. - İşlev yargı olduğuna inanılan bir aktın birliğidir. 52) İşlev sözcüğünün anlamları nelerdir? - Tek başına yapabildiği ya da en iyi yapabildiği iş. - İş yapma tarzı - Form - Tek ortak bir ide altında farklı ideleri düzenleme aktının birliği 53) Kant, Saf Aklın Eleştirisi’nde işlev sözcüğünü nasıl tanımlar? Tek ortak bir ide altında farklı ideleri düzenleme aktının birliği - 59 - 54) Kavram yargı ve işlevi birleştiren Herbert James Paton tarafından verilmiş beş temel Kantçı tez nedir? - Anlama yetisi kavramlar aracılığıyla bilme gücüdür. - Kavramlar aracılığıyla bilmek yargı vermektir. - Yargı vermek temelde idelerimizi birleştirmektir. - Yargıda idelerimizi (idelerin kendilerinin doğasından bağımsız olarak) birleştirdiğimiz farklı yollar formel mantık tarafından ifade edildiği gibi yargı formlarıdır. - Yargı formlarının tam listesi anlama yetisinin yargı aracılığıyla ideleri birleştirdiği farklı yolların tam listesidir. Yani anlama yetisinin işlevlerinin tam listesidir. 55) Bir yargıda farklı idelere …… veren aynı işlev aynı zamanda bir sezgide farklı idelerin sentezine de …… verir. Birlik-Birlik 56) Kant metafizik dedüksiyonunda kategorileri ……….. kavramlar olarak ifade eder ve onları ………… kavramların karşısına koyar. Tümel Tikel 57) Kant kategorileri kaç sınıfa ayırır? Dört 58) Kant’ın nicelik sınıfındaki kategorileri ……….., ……………. ve …………..’dır. Birlik, Çokluk, Tümlük 59) Kant’ın yargılar tablosunun sınıflarını ve alt basamaklarını açıklayınız. Nicelik: Tümel, Tikel, Tekil Nitelik: Evleyici, Değilleyici, Sonsuz Bağıntı: Kategorik, Hipotetik, Ayırıcı Kiplik: Problematik, Onaylayıcı, Zorunluluk 60) Saf anlama yetisini kanıtlamak ………….. dedüksiyonun işidir. Transsendental dedüksiyon 61) Transsendental dedüksiyonun ampirik dedüksiyondan farkı nedir? Ampirik dedüksiyon kavramları elde etme yolumuzu inceler. Ampirik dedüksiyona göre kavramlar ya tecrübeyle ya da tecrübe üzerine refleksiyon yapmakla elde edilirler. Ampirik dedüksiyon gerçekten bir dedüksiyondur. Bir hak verme, meşru kılma çalışması değildir. 62) Transsendental diyalektiğin amacı nedir? Saf aklın gerçek eleştirisini yapmak, saf aklın üç temel idesini açıklamak. 63) Saf aklın ideleri nelerdir? Tanrı Evren Ruh 64) Kant için koşulsuz olanın idesine ………la ulaşılır. Kıyas 4) Kant’ın transsendental diyalektiği yanılsama mantığı olarak nitelemesinin nedeni nedir Diyalektik, bir yanılsama ve görüntü mantığı olarak aklın kendi kendini yanıltması, saf akla dayanan güvenilir bir bilimin olduğu sanısının kabul edilmesidir. 65) Transsendental idelerin birinci antinomisini tez ve antitezini ele alarak açıklayınız. - 60 - Şimdiki andan önce sonsuz bir dizi tamamlanmış olmalıdır. Ama sonsuz bir dizi hiçbir zaman tamamlanamaz.’ Bu demek oluyor ki, evrenin zamanda bir başlangıcı vardır. Eğer evrenin bir başlangıcı olsaydı, onun başlangıcından önce boş bir zaman olduğunu kabul etmemiz gerekirdi. - 61 - 66) Transsendental idelerin ikinci antinomisini tez ve antitezini ele alarak açıklayınız. Bileşim yalnızca olumsal bir ilişkidir. Bileşik, öyleyse, yalın parçalardan oluşuyor olmalıdır. Ve bundan şu çıkar ki var olan her şeyin ya kendisi yalın olmalı ya da yalın parçalardan oluşuyor olmalıdır. Yalın parçalardan oluşan bir bileşik şey olamaz 67) Transsendental idelerin üçüncü antinomisini tez ve antitezini ele alarak açıklayınız. Nedensellik antinomisi (Özgürlük antinomisi).Pratik Aklın Eleştirisine taşınmıştır. Heinz Heimsoeth: Evrende olup biten olayları, neden-etki bağı içinde kavrar ve biliriz. İnsanın kavrayan ve bağlayan anlama yetisi doğal olarak, hep koşullar içinde ve bunlara bağlı bulunur. bir şeyin başka bir şeyle açıklanmasını gerektiren nedensellik, bir doğa yasası olan nedensellik, aynı zamanda bir evren yasasıdır da 68) Transsendental idelerin dördüncü antinomisini tez ve antitezini ele alarak açıklayınız. Zorunlu bir varlığın varoluşu ile ilgilidir. Antitezin kanıtlaması, evrende ve dışındaki değişimler üzerinden yapılır. 69) Matematik ve dinamik antinomilerin farkını açıklayınız. Matematik Antinomileri: Mekân ve zamanda verili olduklarından şeyler arasındaki mekân ve zaman bağıntıları ile parça ve bütün bağıntıları içerir. Sezgide verili oldukları için şeylere uygulanabilen matematiksel ilkelerle üretilmişlerdir. Hem tezleri hem de antitezleri yanlıştır. Evrenin zamanı, mekândaki yer kaplayışı tecrübede verildiği kadarıyla sonsuzca bölünebilir olup olmadığı konusunda hiçbir bilgi vermez. Ne o ne de öteki. Dinamik antinomiler: Bağıntı kategorisindeki ilkelerle yani kiplikle ilgilidir. Hem tez hem de antitez doğru olarak kabul edilir. Hem o hem de öteki. - 62 - Varoluşçu Felsefeler (Örnek Hazırlık Soruları) 1- Aşağıdakilerden hangisi varoluş sözcüğünü ifade eden yabancı kelimedir? A. Essentia B. Things C. Existence D. Ousa E. Episteme 2- Hangi Antik Yunan filozofu ilk varoluşçu düşünür olarak bilinir? A. Sokrates B. Gorgias C. Protagoras D. Platon E. Thales 3- Aşağıdakilerden hangisi teist varoluşçu düşünürdür? A. Heidegger B. Sartre C. Ponty D. Camus E. Jaspers 4- Aşağıdakilerden hangisi ateist varoluşçu düşünürdür? A. Heidegger B. Kierkegaard C. Marcel D. Jaspers E. Max Scheler 5- Varoluşçu felsefeciler aşağıdakilerinden hangisine karşı çıkmazlar? A. Sistemcilik B. Akılcılık C. Tümdengelim D. Bireycilik E. Epistemolojik yaklaşım 6- Varoluşçu felsefenin temel amacı nedir? A. Toplumu analiz etmektir. (???) B. Bireyin somut varoluşunu analiz etmektir. C. Varoluşu soyut kavramlarla analiz etmektir. D. Nihilizmi açıklamaktır. E. Varlığı akılcı bir yaklaşımla ele almaktır. 7- Aşağıdakilerden hangisi sistemci felsefelerin bir özelliği değildir? A. Varlığı ele alır. B. Varoluşu akılcı bir biçimde açıklar. C. Evrensel ve tümeli kabul eder. D. İnsanı bireysel varoluşunda açıklar. E. İnsan soyut açıklar. 8- Aşağıdaki yargılardan hangisi özgürlük konusunda varoluşçu filozofların ortak anlayışını temsil eder? A. İnsan kendisini sonsuz özgürlüğü içinde gerçekleştirebilir. B. Özgürlük ancak sorumlulukla varlık kazanır. C. Aşkın Varlık insan özgürlüğü için gereklidir. D. İnsan keyfi özgürlüğünü yaşamalıdır. E. Özgürlük her istediğini yapmaktır. - 63 - 9- Aşağıdaki kavramlardan hangisi varoluşçuluğa aittir? A. Üst yapı B. Akıl C. Geist D. Evrensellik E. Saçma Aşağıdakilerden hangisi bize varoluşumuzu verir ya da hatırlatır? A. Ölüm kaygısı B. Köpekten korkma C. Akıllı olma D. Bilim yapma E. Yolda yürüme Aşağıdakilerden hangisi Sokrates’in ileri sürdüğü düşüncelerden birisidir? A. Gündelik varoluş B. Estetik varoluş C. Kendini bil! D. Otantik varoluş E. Basit varoluş Aşağıdakilerden hangisini Sokrates öne sürmemiştir? A. İnsan etik değerlere sahiptir. B. İnsan akıllı bir varlıktır. C. Bilgi kötülüğe neden olur. D. Bildiğim tek şey hiçbir şey bilmediğimdir. E. Erdemli yaşam, iyi yaşamdır. Aziz Augustinus’a göre Tanrı’ya giden en iyi yol nedir? A. Varlık B. Birey C. Akıl D. Ahlak E. Canlı Aşağıdakilerden hangisi Aziz Augustinus’un karşı çıktığı düşüncelerden biridir? A. İnsan, özgür iradeye sahiptir. B. Kötülüğün kaynağı Tanrı’dır. C. İnsan yaptığı eylemlerden sorumludur. D. Beden, bireyi kötülüğe doğru eğilim kazanması için zorlar. E. Kötülüğün kaynağı insandır. Aşağıdakilerden hangisi Pascal’ın savunduğu düşüncelerden biri değildir? A. Tanrı, bahis oynamaz (???) B. Umutsuzluk, insanın duygularından biridir. C. Seçim, insana verilmiş bir özelliktir. D. Evrende olasılık vardır. E. İnsan yaşamında bazı şeyleri akıl değil, kalp görür. Aşağıdakilerden hangisi Kierkegaard’ın ortaya koyduğu varoluş aşamalarından birisidir? A. Gündelik varoluş B. Estetik varoluş C. Dasein D. Otantik varoluş E. Basit varoluş - 64 - Aşağıdakilerden hangisi Kierkegaard’ın kendisini tanımladığı düşünürdür? A. Emprik düşünür B. Rasyonel düşünür C. Subjektif düşünür D. Objektif düşünür E. İdealist düşünür Aşağıdakilerden hangisi Kirkegaard’ın takma isimlerinden birisi değildir? A. Victor Eremita B. Johannes de Silento C. Vigilious Haufniensis D. Anti-Climacus E. Sokrates Aşağıdakilerden hangisi Kierkegaard’ın karşı çıktığı düşüncelerden birisi değildir? A. Soyut felsefi sistemler B. Kurumlaşmış Hristiyanlık C. Subjektif düşünce D. Pozitivist düşünce E. Modernite Aşağıdakilerden hangisi Kierkegaard’ın ele aldığı varoluş durumlarından birisi değildir? A. Kaygı B. Umutsuzluk C. Seçim D. Karar E. Fayda Nietzsche hangi konudaki görüşleri ile varoluşçuluğu etkilemiştir? A) Bilgi görüşü. B) Varlık görüşü. C) Sanat görüşü. D) İnsan görüşü. E) Siyaset görüşü. Aşağıdakilerden hangisi Nietzsche’ye göre geleneksel felsefenin yaklaşımlarından birisi değildir? A) Metafiziksel bir hakikat peşindedir. B) Evrensel ve mutlak olana ulaşmaya çalışır. C) Kişisel öğeleri göz önünde bulundurur. D) Teorik bir etkinlik olarak aklı ön plana koyar. E) İnsanı soyut bir şekilde açıklar. Aşağıdaki yargılardan hangisi, “somut insanın” araştırılması için Nietzsche’nin sunmuş olduğu gerekçelerden birisini temsil eder? A) Felsefe şimdiye dek insanın özgürlüğünü yeterince araştırmamıştır. B) İnsan, sadece felsefenin konusu olabilir. C) İnsan düşünen bir hayvandır. D) İnsan eksik bir varlıktır. E) En büyük felsefi sistemin ardında bile tutkuları olan bir kişi yer alır. Aşağıdaki yargılardan hangisi köle ahlakına sahip olan kişiyi temsil etmez? A) Hınç, köle ahlakının en temel dürtülerinden birisidir. B) Metafizik düşünce, köle ahlakının zemininde yer alan kişinin bir ürünüdür. C) Köle ruhlu insan, varoluşunu doğrudan kendisinden hareketle tasdik eder. D) Köle ruhlu kişi zayıf karakterli ve şüphecidir. E) Köle ruhlu insan için “iyi” olmak, asil olan kişi gibi “kötü” olmamak anlamına gelir. - 65 - Üst insan ile ebedi dönüş öğretilerini birbirine bağlayan en temel etmen aşağıdakilerden hangisidir? A) Özgürlüğün hayata geçirilmesi. B) Metafiziğin aşılması. C) Somut insanın ortaya çıkarılması. D) Hakikatin keşfedilmesi. E) Varoluşun haklı çıkarılması. Aşağıdakilerden hangisi fenomenolojinin “öz” kavrayışıdır? A) Platoncu ideadır. B) Genel bir kavramdır. C) Soyut içeriktir. D) Tümeldir. E) Fenomenin niteliğidir. Aşağıdakilerden hangisi Heidegger’ göre Varlık ile varolanlar arasındaki ayrıma işaret eder. A) Varlık bir ideadır. B) Varlık bir tözdür. C) Varlık tanrıdır. D) Varlık bir mevcudiyet değildir. E) Varlık bir varolandır. Aşağıdaki şıklardan hangisi Dasein’ın, “Varlık sorusu” söz konusu olduğunda önceliğini ifade eder? A) Dasein düşünen bir hayvandır. B) Dasein istemesi olan bir canlıdır. C) Dasein felsefe yapabilir. D) Dasein önsel bir varlık anlayışına sahiptir. E) Dasein özgür bir varlıktır. Dünya-içinde-varolmak ifadesi aşağıdaki yargılardan hangisini anlatmak istemez? A) Dasein dünyada ikamet eder. B) Dasein yalnızlığa mahkûmdur. C) Dasein ilgiye dayalı bir ilişki bağlamında yer alır. D) Dasein dünyayı başkaları ile paylaşır. E) Dasein varoluş içerisinde bulunur. Aşağıdakilerden hangisi varoluşsal zaman kavrayışının bir özelliği değildir? A) Geçicidir. B) Kronolojik değildir. C) Geçmiş, şimdi ve geleceği birbirinden kopuk olarak gösterir. D) Var olmanın olanağını meydana getirir. E) Dasein’ın kendisini anlamasına olanak tanır. Karl Jaspers'in içerisinde olduğu felsefi anlayış aşağıdakilerden hangisidir? A) Diyalektik Materyalizm B) Eleştirel Akılcılık C) Varoluş Felsefesi D) Nihilizm E) Deneycilik Aşağıdaki kavramlardan hangisi Jaspers'e ait değildir? A) Varoluş B) İletişim C) Yararcı bakış D) Varlık E) İnsan - 66 - Aşağıdaki yargılardan hangisi Jaspers için söylenemez? A) İnsan kendisini özgürlüğü içinde gerçekleştirebilir. B) Askın Varlık (Tanrı) yoktur. C) Askın Varlık insan özgürlüğü için gereklidir. D) İnsan iletişime açık bir varlıktır. E) İnsan bilinebilir bir nesne değildir. Aşağıdaki kavramlardan hangisi Jaspers'e aittir? A) Üst yapı B) Tüketim toplumu C) Varoluş (Existenz) D) Sınıf savaşımı E) Saçma (Absürt) Aşağıdaki eserlerden hangisi Jaspers'e ait değildir? A) Felsefeye Giriş B) Veba C) Almanya Nereye Gidiyor? D) Felsefe E) Akıl ve Varoluş Asagidaki kavramlardan hangisi Camus'a ait değildir? A) Başkaldırma B) Absürt/saçma C) Sınıf Savaşı D) İntihar E) Adalet Asagidakilerden hangisi Camus felsefesi için söylenebilir? A) İnsan absürt/saçma duygusuna rağmen yasamayı seçmelidir. B) Saçma duygusunu yasayan birisinin eylemi intihar olmalıdır. C) Faşizm ve komünizm insan için mutlu sonuçlar doğurmuştur. D) Camus nihilizm düşüncesini savunan bir düşünürdür. E) Camus yüzyıl düşünürüdür. Camus düşüncesinde başkaldırı nedir? A) Kişinin her şeyi yapma isteğidir. B) Baskıcı rejimlere itaat etme ve davranmasıdır. C) Adalet ve sevgiyi barındıran, insanın değerini korumayı amaçlayan bir kavramdır. D) Terör eylemlerinde bulunma isteğidir. E) Adaleti çiğneyen bir düşüncedir. Aşağıdakilerden hangisi Albert Camus'a ait bir eser değildir? A) Başkaldıran İnsan B) Sisifos Söyleni C) Tersi ve Yüzü D) Bulantı E) Yabancı Aşağıdaki kavramlardan hangisi Albert Camus'a aittir? A) Bulantı B) Pratik Aklın Eleştirisi C) Saçma Duygusu D) Alt Yapı E) Diyalektik Materyalizm - 67 - Gabriel Marcel’in felsefesinin temel amacı nedir? A) Bir felsefi sistem kurmaktır. B) Bireyin yaşamını analiz etmektir. C) Varlıktan hareketle varoluşu açıklamaktır. D) Varoluştan hareketle Varlığa ulaşmaktır. E) Rasyonel olarak Varlık çözümlemesi yapmaktır. Aşağıdakilerden hangisi Gabriel Marcel’in kullandığı kavramlardan biri değildir? A) Varlık B) Umut C) Başkaldırı D) Sır E) Sadakat Asagidaki yargılardan hangisi Gabriel Marcel’in felsefesine uygun düşer? A) İnsan ancak akıl yoluyla hakikate erişebilir. B) Bütün bir gerçeklik sadece somut birey temelinde kavranabilir. C) Özgürlük aşkın alana ait bir kavramdır. D) Soyut olan yalnızca soyut felsefeler aracılığıyla anlaşılabilir. E) Varlık tanımlanabilir ve bu tanımdan hareketle bilinebilir. Gabriel Marcel’e göre insanın özü nedir? A) Rasyonel olmasıdır. B) Pasyonel olmasıdır. C) Varlıktan aldığı iradedir. D) Özgür olmasıdır. E) Durum içerisinde olma halidir. Aşağıdakilerden hangisi Gabriel Marcel’in felsefesi için söylenemez? A) Somuttur ve somut birey temelinde tesis edilmiştir. B) İnsan yaşamının karanlıkta kalmış yönlerini aydınlatmaya çalışır. C) Gündelik dünyayı aşmaya yönelik entelektüel bir faaliyetten ibarettir. D) İdealist ve rasyonalist varlık anlayışlarını eleştirir. E) Bir umut metafiziği geliştirmiştir. Sartre için hiçlik nasıl varlığa gelir? A) Hiçlik yokluk demektir, bu nedenle var değildir. B) Hiçliği varlığa getiren insandır. C) Hiçlik Tanrı tarafından gerçekleştirilir. D) Hiçlik bir yanılsamadır. E) Hiçlik dünyanın bir parçasıdır. Aşağıdakilerden hangisi kendinde varlığın bir özelliği değildir? A) Tamamlanmıştır. B) Kendi kendisiyle örtüşme içindedir. C) Eksiktir. D) Ne ise o olan varlıktır. E) Olduğu şey haline gelmek için çaba sarf etmez. Aşağıdakilerden hangisi kendi-için varlığın bir özelliğidir? A) Tamamlanmıştır. B) Kendi kendisiyle örtüşme içindedir. C) Ne ise o olmayan, ne değilse o olan varlıktır. D) Ne ise o olan varlıktır. E) Olduğu şey haline gelmek için çaba sarf etmez. - 68 - Aşağıdakilerden hangisi özgürlüğün bir özelliği değildir? A) Mutlaktır. B) Zorunludur. C) Kendi-için varlığın özelliğidir. D) Sınırlıdır. E) Tarihseldir. Aşağıdakilerden hangisi ötekinin bir özelliği değildir? A) Cehennemdir. B) Utanmama neden olur. C) Benimle çatışma halindedir. D) Kendi-için varlığı kendinde varlığa dönüştürür. E) Ötekinin bakışı benim için önemli değildir. Merleau-Ponty’nin varoluşçu fenomenolojisinin çıkış noktası nedir? A) İnsanın özgürlüğünü temellendirmektir. B) Bireyin somut varoluşunu kanıtlamaktır. C) Bedeni felsefenin merkezine yerleştirmektir. D) Kartezyen düşünceyi geliştirmektir. E) Husserl’i aşma çabasıdır. Aşağıdakilerden hangisi bedenin özelliklerinden değildir? A) Algının taşıyıcısı olması. B) Yönelim merkezi olması. C) Uzamda konum alması. D) Fiziksel bir nesne olması. E) Dili ve düşünceyi yansıtması. Aşağıdakilerden hangisi algının bir özelliğidir? A) Algı duyumdur. B) Algı yargıdır. C) Algı bilişsel bir aktivitedir. D) Algı bir bütün olarak bedene aittir. E) Görme eyleminde algılayan sadece gözlerdir. Aşağıdakilerden hangisi özgürlüğün bir özelliği değildir? A) Konumsaldır. B) Bedenseldir. C) Çevreye bağlıdır. D) Kültüreldir E) Mutlaktır. Aşağıdakilerden hangisi ötekinin bir özelliğidir? A) Cehennemdir. B) Fiziksel bir nesnedir. C) Kültür nesnesidir. D) Öncelikle zihindir. E) Farklı bir dünyaya aittir. Beauvoir’a göre kadın için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Kadın ötekidir. B) Kadın ve erkek arasında birey olmak bakımından fark yoktur. C) Kadın da erkek kadar özgür olabilir. D) Kadının doğası belirlenmemiştir. E) Kadın doğulmaz, kadın olunur. - 69 - Aşağıdakilerden hangisi eylemin bir özelliği değildir? A) Eylem bir aşmadır. B) Eylem bir amaca yönelir. C) Eylem tamamlandığında sona erer. D) Eylem bizi ötekine bağlar. E) Eylem bir ilerlemedir. Aşağıdakilerden hangisi varoluşun bir özelliği değildir? A) Varoluş dışarıya ve ötekine doğru bir yönelmedir. B) Varoluşun ilkesi belirsizliktir. C) İnsan ölmek için var olur. D) İnsan varoluşunun belirli bir amacı yoktur. E) Varoluş öngörülemezdir. Aşağıdakilerden hangisi özgürlüğün bir özelliğidir? A) Bireyseldir. B) Ötekilerle birlikte gerçekleşebilir. C) Özgürlük ahlaktan bağımsızdır. D) Sınırlıdır. E) Toplum tarafından belirlenir. Aşağıdakilerden hangisi kadına bakışı belirleyen faktörlerden değildir? A) Kadının doğası. B) Toplum. C) Aile. D) Eğitim sistemi. E) Kültür. Aşağıdakilerden hangisi genel olarak felsefenin özelliklerinden biridir? A) İmgelerle iş görür. B) Bireyin yaşamını somutluğu içinde, somut kavramlarla tasvir eder.. C) Kuru ve soyut kavramlarla varlığa ilişkin çıkarımlarda bulunur. D) Edebiyat gibi evrensel ve kuşatıcı bir yönü yoktur. E) Rasyonel olarak irrasyonel olanı anlamaya ve psişik bütünlüğü üzerinden tekliğinde bireyi betimlemeye çalışır. Aşağıdakilerden hangisi Samuel Beckett’in eserlerinden biri değildir? A) Hiç İçin Metinler B) Acaba Nasıl C) Proust D) Ecinniler E) Godot’yu Beklerken Asagidaki isimlerden hangi ikisi Godot’yu Beklerken’in iki ana kahramanıdır? A) Mersault-Rieux B) Vladimir-Estragon C) Mersault-Estragon D) Raskolnikov-Gregor Samsa E) Sonia-Gregor Samsa - 70 - Franz’ı “Kafka” yapan özelliği aşağıdakilerden hangisidir? A) Gerçek dünyanın hakikati olan ve ondan ayı olmayan bir başka dünya yaratmış olması. B) Dil, dünya ve varlık üçgeninde ontolojik çözümlemeler yapması ve insanı dil varlığı olarak analiz etmesi. C) İnsanı iradi bir varlık olarak resmetmesi ve romanlarında akıldan çok iradesiyle ön plana çıkan kahramanlar yaratmış olması. D) Romanlarında hep çağını aşan bir dil kullanması. E) Dönüşüm adlı eserinde insanı betimleyişi. Aşağıdakilerden hangisi Fyodor Mihailoviç Dostoyevski’nin eserlerinden biri değildir? A) Karamazov Kardeşler B) Öteki C) Budala D) Ecinniler E) İnsanlık Sinema felsefesi aşağıdaki felsefe disiplinlerinden hangisinin altında yer alır? A. Bilgi felsefesi B. Varlık felsefesi C. Bilim felsefesi D. Din felsefesi E. Sanat felsefesi Daniel Frampton’a göre sinema ile gerçeklik ilişkisi nasıldır? A. Sinema gerçekliğin birebir temsilidir. B. Sinema ile gerçeklik yakın akrabadır C. Sinema ile gerçeklik arasında herhangi bir bağ yoktur. D. Sinema tamamen hayal ürünüdür. E. Sinema gerçekliği yansıtmalıdır. Tarkovsky’ye göre sanatın amacı aşağıdakilerden hangisi olabilir? A Sanatın amacı insana nasıl yaşayacağını öğretmektir. B. Sanatın amacı insanı iyi olanı algılamaya hazırlamaktır. C. Sanatın amacı insanın topluma uyum sağlamasıdır. D. Sanatın bir amacının olması söz konusu değildir. E. Sanatın amacı insanı ölümsüzlüğe yaklaştırmaktır. Bergman’ın sinema dışında profesyonel anlamda ilgilendiği sanat dalı aşağıdakilerden hangisidir? A Tiyatro B. Müzik C. Heykel D. Bale E. Opera Bergman’ın sinemasının genel konuları arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz? A. Tanrı B. Ölüm C. Aile içi çatışmalar D. Yaşamın anlamsızlığı E. Günlük eğlence - 71 - Sosyal Psikolojiye Giriş-1 (Örnek Hazırlık Soruları) 1) Aşağıdaki ifadelerden hangisi “sosyal psikolojiyi’’ tanımlamaktadır? a) İnsanı evreni ve varlığı sorgulayan bilim dalıdır. b) İnsan davranışı inceleyen bilim dalıdır. c) Davranışlar ve zihinsel süreçler ile birlikte bunların altında yatan nedenleri inceleyen bilim dalıdır. d) Bireyin sosyal grup içindeki davranışlarını inceleyen bilimsel bir disiplindir. e) İnsan toplumlarını bilimsel, sistematik ve eleştirel olarak inceleyen sosyal bir bilimdir. 2) Aşağıdaki ifadelerden hangisi “sosyal psikolojinin temel hedefi” olarak kabul edilebilir? a) Grup içinde yaşamını sürdüren insanın duygu, düşünce ve davranışlarının başkalarının varlığından etkilenme biçimlerini incelemek b) Toplumları içinde bulundukları yere ve zamana göre nesnel ve somut koşullarıyla anlamak c) Toplumların tarihsel gelişim sürecinde geçirdikleri değişimin etkilerini ve yönünü açıklamak d) Toplumsal gruplar arasındaki benzerlikleri saptayıp genellemelere ulaşmak. e) İnsan davranışlarını inceleyerek davranışlar arasındaki neden sonuç ilişkisini bulmaya çalışmak. 3) “………………………; insanların söylediklerinin, eylemlerinin ya da yalnızca varlıklarının, düşüncelerimiz, duygularımız, tutum ya da davranışlarımız üzerinde yaptığı etkidir.” Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) İçgüdüsel Etki b) Bilişsel Etki c) Psikolojik Etki d) Sosyal Etki e) Bireysel Etki 4) Aşağıdaki ifadelerden hangisi sosyal psikolojinin ilgilendiği sorulardan değildir? a) İnsanlar birbirilerini nasıl algılarlar? b) Tutumlar nasıl oluşur ve değişir? c) İnsanlar niçin birbirilerine zarar verirler? d) İnsanlar liderlerini nasıl seçmektedirler? e) Kültürler nasıl oluşur? 5) Aşağıdaki yaklaşımlardan hangisinin “olayları içten-dışa (bireyden çevreye) doğru ele alan” bir yaklaşım olduğu söylenebilir? a) Sosyolojik yaklaşım b) Birleşme kuramları c) Davranışçı yaklaşım d) Gestalt psikolojisi e) Psikolojik yaklaşım 6) “Le Bon yüzyılı devrimlerle geçen Fransa’da ’de ki Paris ayaklanmasından oldukça etkilenmişti. İnsan kitlelerinin ne zaman ve nasıl biraraya gelerek kalabalıkları oluşturdukları gibi konular ilgisini çekmişti. Bu nedenle de bu kitleleri ……………… …………….. adı altında inceleme ihtiyacı duymuştu.” Aşağıdakilerden hangisi yukarıdaki boşlukta ifade edilen psikolojinin alt bir inceleme alanıdır? a) Toplum Psikolojisi b) Kalabalık psikolojisi c) Gelişim Psikolojisi d) Kültürlerarası Psikoloji e) Völkerpsikoloji - 72 - 7) “’da “Psikolojinin Kuralları” adlı kitabını yayınlamıştı. Amacı sosyal psikoloji olmamakla birlikte “sosyal psikolojinin ne olduğuna dair teorileştirmeleri sosyal psikolojinin kuruluşunda çok etkili olmuştu.” Yukarıda hakkında kısa bilgi verilen sosyal psikolojinin kurucularından olan bilimadamı kimdir? a) William McDougall b) Wilhelm Maximilian Wundt c) Gustave Le Bon d) William James e) Gordon Childe 8) “Sosyal davranışın temelinde taklit olayını görmesi, yüzyıl Fransız yazarı Tarde’ın etkisini gösterir. Tarde toplum taklittir diyerek insanların kişisel farklılıklarına rağmen nasıl olup da benzer davranışlar göstererek bir sosyal düzen kurabildikleri sorusuna çözüm aramıştır.” Yukarıda sosyal psikolojinin hangi öncül ismi ifade edilmektedir? a) William McDougall b) C. H. Cooley c) William James d) Edward A. Ross e) G. H. Mead 9) “Bazılarına göre sosyal psikolojide “modern devre”nin başlangıcı olan eserinde devresiyle karşılaştırıldığında önemli aşamalar görülmektedir. McDougall’ın önerdiği bireysel yaklaşımı kabul etmiş fakat onun kabullendiği “grup zihni” kavramına şiddetle karşı çıkmıştır. Ayrıca ’lerden itibaren önemi gittikçe artan davranışçılık akımına uyarak öğrenilmemiş içgüdü kavramını reddetmiş ve sosyal davranışta öğrenmenin önemini belirtmiştir.” Yukarıda hangi sosyal psikolojinin öncül ismi ifade edilmektedir? a) Edward A. Ross b) Gustave Le Bon c) Floyd H. Allport d) Muzaffer Sherif e) William James 10) “Sosyal psikolojide ’lerden itibaren ………… sosyal psikoloji akımı gelişim göstermiştir. Aslında ’lerde de ’larda da önemini koruyan …………. perspektife göre sosyal olayların temelinde yatan ………… süreçleri anlamak söz konusu o sosyal olayları daha iyi anlamayı sağlar.” Yukarıda kısaca açıklanan sosyal psikoloji akımı aşağıdakilerden hangisidir? a) Bilişsel b) Davranışçı c) Gelişimsel d) Kültürlerarası e) Katılımcı 11) Sosyal psikolojide “geçmişteki bir olguyu araştırmak ya da bir olguya ilişkin tarihsel eğilimi ortaya çıkarmak için başvurulan araştırma yöntemi” aşağıdakilerden hangisidir? a) Doğal Gözlem b) Survey c) Arşiv Araştırması d) Alan Deneyi e) Laboratuar Deneyi 12) Bireyi tüm yönleriyle derinlemesine inceleyerek davranışlarının nedenlerini belirlemeye çalışan araştırma yöntemi aşağıdakilerden hangisidir? a) Olay incelemesi b) Deneysel yöntem c) Mülakat d) Anket Uygulaması e) Gözlem - 73 - 13) “Laboratuvarın o dar yerinden ve sınırlı koşullarından ziyade alan daha geniş bir inceleme imkânı sunar. Yapmacıklıktan uzak, doğal hallerin sergilendiği bu bahsedilen yerlerde sahicilik ön plandadır.” Yukarıda ifade edilen sosyal psikoloji araştırmalarında kullanılan araştırma yöntemi aşağıdaki seçeneklerden hangisidir? a) Olay incelemesi b) Survey c) Alan Deneyi d) Laboratuvar Deneyi e) Doğal Deney 14) Aşağıdaki sosyal psikoloji araştırma yöntemlerinden hangisi önceden düzenlenmiş görüşmeler ve anketlerden oluşur? a) Alan Deneyi b) Olay incelemesi c) Laboratuvar Deneyi d) Survey e) Doğal Deney 15) “Laboratuvar deneyinde oluşturulamayacak olgular incelenebilir: kişilerin tutum ve davranışlarında sürekli etkileri olan önemli değişkenler incelenebilir. Çünkü tutum ve davranışları laboratuvar ortamında tam olarak incelenemez. Bu yüzden sosyal bilimlerde önemli bir yere sahiptir.” Yukarıda kısaca açıklaması verilen sosyal psikoloji yöntemi aşağıdakilerden hangisidir? a) Doğal deney b) Laboratuvar Deneyi c) Alan Araştırması d) Arşiv Araştırması e) Survey 16) Aşağıdaki seçeneklerden hangisi sosyal psikolojide kullanılan araştırma yöntemlerinden birisi olan Survey çalışmalarının avantajlarından birisi değildir? a) Sayısal çalışma olanağı sağlar. b) Ölçekler birçok konuyu kapsayabilir. c) İyi bir örnekleme tekniğiyle, araştırma bulgularından genellemeler yapma olanağı söz konusudur. d) Yazılı anket sayesinde katılımcılardan az bir zaman dilimi içinde çok bilgi elde edilebilir. e) Araştırmacı olayın sürecini etkilemez, olay kendiliğinde oluşur. Araştırmacı izleyici rolündedir. 17) “Bilinç hallerinin değil, davranışların, gözlemlenebilir durumlarının incelenmesini konu edinen bir psikoloji kuramıdır.” Yukarıda ifade edilen sosyal psikoloji kuramı aşağıdakilerden hangisidir? a) Evrimsel Yaklaşım b) Davranışçı Kuram c) Bilişsel ve Alan Kuramı d) Psikoanalitik kuram e) Rol ve Norm Kuramı 18) "Cinsellik ve Saldırganlık" kavramlarını insan davranışlarına yön veren iki temel dürtü olarak ileri süren araştırmacı aşağıdakilerden hangisidir? a) Wilhelm Wundt b) Kelley c) Freud d) Daryl J. Bem e) Davis - 74 - 19) “Bir tanıdığınız bir yerde söylenmemesi gereken bir laf ettiğinde, ona “patavatsız” demeniz; böyle konuşmuş olmasını patavatsız olmasına bağlıyorsunuz anlamına gelir. Böyle yaparak onun davranışından yola çıkarak kişilik hakkında bir çıkarsamada bulunuyorsunuz." Aşağıdakilerden hangisi yukarıdaki örneği anlatan bir çıkarsama türüdür? a) Heider’in naif psikoloji kuramı b) Davranış yanılgıları kuramı c) Olumsuzluk yanılgısı kuramı d) Uyuşan çıkarsamalar kuramı e) Kelley'in kuramı 20) “Bana rastgele bir bebek verin, soyu-sopu, yetenekleri, eğilimleri, becerileri, vs. ne olursa olsun, ondan istediğim şeyi yaratayım: bir doktor, avukat, tüccar, hatta bir hırsız, bir katil!” şeklinde görüşlerini çarpıcı biçimde ifade eden bilim adamı aşağıdakilerden hangisidir? a) Kurt Lewin b) Sigmund Freud c) John B. Watson d) Fritz Heider e) Harold Kelley 21) “Bütün insanlarda iki temel güdü vardır. Bunlar, çevremizdeki dünyaya ilişkin tutarlı parçaları birbirine uyuşan bir görüş oluşturma ve bulunduğumuz çevreyi kontrol altında tutma güdüleridir.” Yukarıda görüşleri kısaca ifade edilen sosyal psikoloji kuramcısı aşağıdakilerden hangisidir? a) Harold Kelley b) Sigmund Freud c) Ivan Pavlov d) John B. Watson e) Fritz Heider 22) “Bu kuramın merkezinde, belirli bir ayırıcı özelliğe sahip organizmalar üremeye daha yatkın olduğu için, belirli çevrelerde hayatta kalmayı kolaylaştıran bu kalıtsal özelliklerin gelecek kuşaklara aktarılması süreci olan doğal seçim bulunur.” Günümüze kadar sürekli tartışılmış olan bu yaklaşım aşağıdakilerden hangisidir? a) Evrimsel Yaklaşım b) Davranışçı Kuram c) Psikoanalitik Kuram d) Rol ve Norm Kuramı e) Fritz Heider’in Atıf Kuramı 23) Hormonların, bağışıklık sisteminin ve insan beynindeki sinirsel süreçlerin davranışlar üzerindeki etkisini inceleyen sosyal psikolojinin alt branşı aşağıdakilerden hangisidir? a) Psikoanalitik kuramı b) Davranışçı yaklaşım c) Duygusal etiketlendirme kuramı d) Evrimsel yaklaşım e) Sosyal nöroloji 24) “Sosyal bir davranışın nedenlerini durumsal özelliklere değil, kişisel özelliklere dayanarak açıklama eğiliminde bulunuruz.” Aşağıdakilerden hangisi ifade edilen atfetme yanılgısıdır? a) Temel Atfetme Yanılgısı b) Aktör-Gözlemci Yanılgısı c) Benlikle İlgili Yanılgılar d) Kendini Kayırma Eğilimi e) Zihinsel Kestirme Yöntemler - 75 - 25) “Yabancı marka giysiler her zaman daha kalitelidir; pahalı lokantalarda yemekler daha iyi ve hijyeniktir!” gibi yargılar hangi yanılgı türüne işaret etmektedir? a) Temel Atfetme Yanılgısı b) Zihinsel Kestirme Yöntemler c) Kendini Kayırma Eğilimi d) Aktör-Gözlemci Yanılgısı e) Benlikle İlgili Yanılgılar 26) Mehmet’in neden bir işi yapmadığını durumsal koşullara dayanarak açıklamak yerine (O gün Ahmet yorgundu), onun karakter özellikleriyle açıklamak (Ahmet tembeldir) ne tür bir yanılgıya bir örnektir? a) Zihinsel Kestirme Yöntemler b) Benlikle İlgili Yanılgılar c) Kendini Kayırma Eğilimi d) Aktör-Gözlemci Yanılgısı e) Temel Atfetme Yanılgısı 27) Kendimizle ilgili bilgilerin diğer bilgilere göre daha iyi hatırlarız. Hatta grup içi çalışmalarda bireyler, kendi yaptıklarını, diğer grup üyelerinin yaptıklarını unutmak pahasına daha iyi hatırlar. Araştırmalar herhangi bir konuyu kendimizle ilişkilendirdiğimizde daha iyi hatırladığımızı gösteriyor. Aşağıdakilerden hangisi ifade edilen atfetme yanılgısıdır? a) Sosyal Nöroloji b) Aktör-Gözlemci Yanılgısı c) Benlikle İlgili Yanılgılar d) Kendini Kayırma Eğilimi e) Zihinsel Kestirme Yöntemler 28) Tutum ile ilgili olarak aşağıda verilmiş olan ifadelerden hangisi yanlıştır? a) Uyulması gereken kurallar sistemini belirler b) Kişilik özelliğine bağlı olarak değişebilir c) Kişinin sahip olduğu değerlerle ilgilidir d) Bireyin iç dünyası ile ilgilidir e) Yaşam ve deneyimler sonucudur 29) Aşağıdakilerden ifadelerden hangisi tutumlar için söylenemez? b) Tutumlar insan nesne ve fikirlere yönelik değerlendirmelerdir c) Tutumlar mizaç ve kişiliğimizle ilişkilidir d) Tutumlar zaman içerisinde nadiren değişirler e) Tutumlar iknaya yönelik iletişimlerle değiştirilebilirler f) Tutumlar doğru koşular altında insanların davranışlarını öngörebilir 30) Aşağıdakilerden hangisi tutumun ögelerinden birisidir? a) Bilimsel ögeler b) Yönetsel ögeler c) Biyolojik ögeler d) Sosyolojik ögeler e) Duygusal ögeler 31) Ali çok sevdiği ve hayranı olduğu Kemal Sunal’ın yer aldığı filmleri izlemektedir. Bu davranış tutum ile ilgili faktörlerden hangisine örnek olarak gösterilebilir? a) Davranışsal b) Duygusal c) Bilgisel d) Zihinsel e) Algısal - 76 - 32) Aşağıdaki seçeneklerde "Likert ölçeği kurmak için gereken dört işlem" sıralamıştır. Söz konusu dört işlemden olmayan seçenek hangisidir? a) En ayırıcı maddeleri seçebilmek için madde analizi yapılır b) Beş kategori sırasıyla 5, 4, 3, 2, 1 puan ağırlığı almak üzere, her kişinin bütün ölçek maddelerine verdiği cevaplar toplanarak bir puan elde edilir c) Deneklerin tutum cümlelerine beş kategori üzerinden tepki göstermeleri istenir d) Belli bir tutumla ilişkili olduğu tahmin edilen çok sayıda tutum cümlesi bir araya toplanır e) Deneklerden en az iki tutum cümlesini karşılaştırmaları istenir 33) Aşağıdakilerden hangisi tutum değişim kuramlarından biri değildir? a) Öğrenme kuramları b) Bilişsel Dengeleme Kuramı c) İşlevsel kuramlar d) Psikoanalitik yaklaşım e) Bilişsel Çelişki Kuramı 34) Gerçek hayatta bireylerin tutumlarını geniş ölçekte değiştirecek bir çok unsur vardır. Aşağıdakilerden hangisi daha geniş ölçekte tutum değişimine neden olabilir? a) Aile çevresi b) Arkadaş çevresi c) Kitle iletişim araçları d) Mahalle ortamı e) Sınıf ortamı 35) Aşağıdaki örneklerden hangisi tutum değişikliğini açıklayan kuramlardan olan "sosyal yargı kuramını" ifade etmektedir? a) Bir şeyi sevmek, sevmemek, ondan hoşlanmak yada hoşlanmamak b) Meslek seçimi c) Kendi iç âleminde düzensizlikten ve tutarsızlıklardan hoşlanmama d) TV seyretme e) Arkadaşların seçimi 36) “Bu kuramın önde gelen isimleri bu kuramı deneysel psikoloji içerisinde geliştirip ortaya koymuşlardır. Yapılan araştırmaların temel çıkış noktası öğrenmenin tutum değişikliğine yol açıp açmamasını görmektir. Bu araştırmalarda araştırıcılar herhangi bir kuramı ispata çalışmaz, bunun yerine davranışın tutum değişikliği üzerindeki etki-tepki sürecini inceleyerek yapılan araştırmaları tutarlı bir temele oturtup deneysel psikolojiyle ilişki kurmasını sağlamak ve bulguları yorumlamak amacıyla bu kuram kullanılmıştır.” Açıklamada ifade edilen tutum değişikliklerine neden olan kuram aşağıdakilerden hangisidir? a) Bilişsel Dengeleme Kuramı b) Öğrenme Kuramları c) Bilişsel Çelişki Kuramı d) İşlevsel Kuramlar e) Psikoanalitik Kuramı 37) Aşağıdaki ifadelerden hangisi "tutarlılık kuramlarını" özetle açıklamaktadır? a) İnsanlar özünde tutarsızdırlar b) İnsanların bilişleri arasında bir tutarlılık yönelimi vardır c) Tutarlılık insan için önemsiz bir durumdur d) Bilme kabiliyeti insan için önemlidir e) Tutarlı olmaya çalışmak psikolojik bir takıntıdır - 77 - 38) Aşağıdaki örneklerden hangisi "bilişsel çelişki kuramına" ilişkindir? a) Okuldan uzaklaştırılmak b) Ailesinin yanından ayrılmak istemek c) Arkadaşlarından kötü alışkanlıklar edinmek d) Birisini seversek, ona iyi özellikler atfederiz ve onun hakkında söylenen kötü sözlere direniş gösteririz e) Sigarayı bırakmak isteyip bırakamamak 39) Etkileyici iletişim çalışmalarında esas olarak, iletişimin muhatapta meydana getirdiği tutum değişimi incelenmektedir. Yakından bakarsak, iletişimin muhatapta üç farklı amacı ya da sonucu olabilir. Aşağıdaki seçeneklerden hangisinde sözkonusu iletişimin üç sonucundan birisi ifade edilmiştir? a) Tutumu eleştirmek b) Tutumu tasdik etmek c) Propaganda yapmak d) Bireyler arası diyalog kurmak e) Yeni bir tutum geliştirmek 40) Aşağıdakilerden hangisi iletişimin özelliklerinden değildir? a) Güvenilirlik b) Tekrar c) Duygusal – Ussal İletişim d) Görüş Farkı e) İletişimin Sunum Sırası 41) "Gençlerin ikna olmaya daha açık oldukları, bunun tersine yaşlıların düşüncelerinde daha ısrarlı oldukları ve yıllardır süregelen alışkanlıklarını kolay kolay değiştirmedikleri yönündedir.” Bu inanış bize hangi kavramı incelemeyi zorunlu kılmaktadır? a) Ergenlik b) Cinsiyet c) Alışkanlıklar d) Yaş e) Kültür 42) “Propagandanın etkinliği ile doğrudan ilişkili değişkenlerin başında, propaganda kaynağının özellikleri gelir.” Aşağıdaki seçeneklerden hangisi bu özelliklerden birisidir? a) Yanlış olması b) İnanırlık c) Güvensizlik d) Yenilik e) Doğru olması 43) Aşağıdakilerden hangisi iletişimde hedef ögesinin özelliklerinden değildir? a) Kabiliyet b) Kendine Güven c) Dikkatin Dağılması d) Yaş e) Zekâ ve Eğitim 44) "İzlenim, belirli süreçlerden geçerek oluşturulur. Bunlar sözel olmayan çeşitli ipuçları olarak da belirtilir." Aşağıdaki seçeneklerden hangisi bu ipuçlarından birisi değildir? a) Fiziksel Özellikler b) Beden Dili c) İnandırıcılık d) Göz Teması e) Yüz İfadeleri - 78 - 45) “İzlenim oluşturma, bir başkası hakkında farklı kaynaklardan gelen bilgileri bir yargı haline getirme sürecidir. İzlenim oluşumunda 6 temel ilkeden söz edilmektedir.” Aşağıdaki seçeneklerden hangisi bu temel ilkelerden birisi değildir? a) Algılayıcılar algılanan kişinin her özelliğinden çok en çarpıcı özelliklerine dikkat ederler b) İnsanlara ilişkin bilgilerin işlenmesi onların davranışlarında tutarlı bir anlam algılamayı içerir c) İnsanların davranışlarını anlamlandırmak için kalıcı bilişsel yapılarımızı kullanırız d) Herkesi ve her şeyi, ayrı ayrı birey olarak görme yerine, algısal alanımızdaki uyarıcıları gruplayarak ya da sınıflandırarak örgütleriz e) İnsanlara güven vermek 46) İzlenim oluşturmada öncelikle algılanan özellikler aşağıdakilerden hangisidir? a) Kişilik özellikleri b) Karakter özellikleri c) Kişinin nezaketi d) Fiziki özellikler e) Güdüler 47) “İnsanlar hakkındaki kanılarımız, hangi kişilik özelliklerinin bir arada bulunduğu hakkında önceden belirlenmiş düşünce ve inançlarımızla şekillenir. İşte bazı kişilik özelliklerinin birbirleriyle ilişkili olduğuyla ilgili bu varsayım ve inançlar sistemine ………………………………………funduszeue.infoı verilir.” Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) Olumsuzluk yanılgısı b) Gizil kişilik kuramı c) Kişilik d) Olumluluk yanılgısı e) Öncelik etkisi 48) Peşin hükümlü olmak ve çok ayrıntılı tanımadığımız birine karşı ona “bu iyidir” demek ya da herhangi iyi bir eylemde bulunan birine “o, sürekli iyi biridir” demek bizi yanılgıya düşürebilir. Bu örnekler bize hangi yanılgı türünü anlatmaktadır? a) Olumluluk yanılgısı b) Yükleme yanılgısı c) Olumsuzluk yanılgısı d) Önyargı e) İzlenim yanılgısı 49) Günümüzde artık bir klasik çalışma olarak adlandırılan "otokinetik etki" diye bilinen görsel bir algı yanılmasından yola çıkarak kuramını açıklayan araştırmacı kimdir? a) Solomon Asch b) Şerif Mardin c) Muzaffer Şerif d) Milgram e) Kelley 50) Aşağıdakilerden hangisi Şerif Mardin tarafından toplumsal uyma ile ilintili olarak ortaya konulmuş olan kavramdır? a) Normatif etki b) Bilişsel etki c) Sosyal etki d) Psikolojik baskı e) Mahalle baskısı - 79 - 51) Aşağıdaki ifadelerden hangisi Milgram’ın Şok Deneyi ile ilgili değildir? a) Yanlış cevap veren öğrencilere elektrik şoku uygulanmıştır b) Davranışın şekillenmesinde otoritenin rolünü gözler önüne sermiştir c) İnsanın doğru bildiğinin grup tarafından nasıl değişebileceğini ve ya değişip değişmeyeceğini ölçmek amacıyla yapılan bir deneydir d) Uyma davranışının değişik boyutlarını gözler önüne sermiştir e) Sözde elektrik şoku veren bir deney düzeneği hazırlamıştır 52) Aşağıdaki araştırmacılardan hangisi "sosyal etki ve uyum" konularında çalışmıştır? a) Solomon Asch b) William James c) Şerif Mardin d) Kelley e) Edward A. Ross 53) “Lise öğrencisi Murat belediye otobüsüne biner ve bir yere oturur bir müddet sonra karşısında oturan ve ellerindeki kitaplardan lise öğrencisi olduğu belli olan bir kız öğrencinin kendisine baktığını fark eder ve hemen otobüsün camına ya da cep telefonun aynasına bakarak saçını ve kravatını düzeltmeye başlar.” Yukarıdaki örnek olay hangi sosyal psikoloji kavramına işaret etmektedir? a) İtaat b) Uyma c) Benimseme d) Normatif etki e) Etiketlenme 54) Sosyal gruplar durağan bir yapıya sahip değildir. Kısa ya da uzun dönemde bir değişim süreci yaşarlar. Ancak oluşum aşamaları hemen hemen birbirlerine yakındır. Grupların oluşum aşamaları dört kategoriden oluşmaktadır. Aşağıdaki seçeneklerden hangisi bu kategorilerden birisi değildir? a) Kontrol ve bütünlük oluşturma b) Motive olma ve grup amaçları doğrultusunda hareket etme ya da çalışma c) İletişim kurma ve sonucunda karar vermeleri d) İnsanların karşılıklı olarak birbirlerini kabullenmeleri e) Birbirileri arasında kan bağının bulunması 55) “Bir masanın çevresinde çalışan altı öğrenci bir grup değildir. Ancak psikoloji sınavına çalışmak için toplanmışlarsa bir grup oluştururlar.” Yukarıdaki örnek de grup anlamı taşınabilmesinde aranan en kapsayıcı özellik nedir? a) Ortak bir değer b) Ortak bir rol c) Özdeşlik duygusu d) Ortak bir amaç e) Statü 56) “Bir fikri, bir inancı, bir hareketi veya bir kişi ya da grubu hedefleyerek yanında veya karşısında gösteride bulunmak için kararlı bir şekilde toplanmış olan insanların meydana getirdiği sosyal yığına ………..… ………………… denir. Bu sosyal kalabalıklar, geçici de olsa amaçlarına ulaşmak için teşkilatlanmışlardır.” Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) Gösteri kalabalıkları b) Etkin Kalabalıklar c) Basit Kalabalıklar d) Seyirci ve Dinleyiciler e) Kararlı kalabalıklar - 80 - 57) Sosyal grupların başarısını etkileyen dört faktör bulunmaktadır. Aşağıdaki seçeneklerden hangisi söz konusu edilen faktörlerden birisi değildir? a) Gruba bağlılık b) Grubun kuralları c) Grubun yapısal büyüklüğü d) Grup üyelerinin geçmiş yaşantıları e) Grubun üyelerinin homojen ve heterojen bir özellik taşımaları 58) “Sosyal bilimcilerin kullandığı grup terimi, bireylerin gelişigüzel toplamından dört nedenle farklıdır.” Aşağıdaki seçeneklerin hangisi bu nedenlerden birisi değildir? a) Gruplar sosyal bir yapıya sahiptirler b) Grup üyeleri paylaşılan bir özdeşliğe sahiptirler. c) Grup üyeleri düzenli olarak birbirlerini etkilerler d) Gruplar fikir birliğine bağlıdırlar e) Grupların ortak değer ve normları yoktur 59) “……………………….., üyeleri arasında ortak amaçlar, çıkarlar ve bunları gerçekleştirme çabaları bulunan, üyelerinin grubun varlığını ve simgelerini bilinçli olarak ayırt ettiği ve göreli bir devamlılığı olan insanların oluşturduğu bir topluluktur.” Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) Sosyal grup b) Basit Kalabalıklar c) Sosyal yığın d) Etkin Kalabalıklar e) Gösteri kalabalıkları 60) Aşağıdaki seçeneklerde yeralan örneklerden hangisi sosyal gruba örnek olarak verilebilir? a) Kırmızı ışıkta bekleyenler b) Tiyatro izleyicileri c) Futbol izleyicileri d) Otobüs yolcuları e) Futbol takımı 61) Aşağıdakilerden seçeneklerden hangisinde çoğunlukla birincil grup ilişkilerini görebilmek mümkün olabilir? a) Siyasal Partiler b) Sendikalar c) Şehirler d) Bankalar e) Köyler 62) “Sosyal gruplar üyeleri için bir sosyal kontrol mekanizmasıdırlar.” Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde bu ifade daha doğru ifade edilmiştir? a) Grubun bütün faaliyetleri ortak bir grup amacına yöneliktir b) Grupların üyeler açısından çeşitli işlevleri vardır c) Gruplar üyelerin hareketlerini sınırlar d) Grupta geçerli olan kurallar grup üyelerinin nasıl davranacaklarını belirler e) Grup içinde mutlaka bir hiyerarşi mevcuttur - 81 - 63) “Grup, bireysel güç ve arzuları artıran, üyelerin güvenlik ve psiko-sosyal ihtiyaçlarını karşılayarak, grup üyelerini güdüleyici bir işlev de görmektedir. Çeşitli ihtiyaçlarını grup içinde karşılayan insanlar enerjik ve yaratıcı olurlar.” Bu parçada genel olarak anlatılmak istenen aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru ifade edilmiştir? a) Sosyal grupların fonksiyonları b) Sosyal grup türleri c) Sosyal grupların amaçları d) Sosyal grupların güç kaynakları e) Sosyal grup üyelerinin işlevleri 64) Aşağıdaki seçeneklerden hangisi sosyal grupların özelliklerinden birisi değildir? a) Sosyal Gruba Giren Kişilerin Kendilerine Özgü Rolleri Vardır b) Grubu Oluşturan Üyeler Arasında Ortak Yarar ve Değerler Vardır c) Her Sosyal Grubun Bir Yapısı Vardır d) Sosyal Gruplar Üyeleri İçin Bir Sosyal Kontrol Mekanizmasıdırlar e) Sosyal Gruplarda Ast Üst İlişkisi Olmaz 65) "…………… zekâ öyle görünüyor ki büyük oranda öğrenilmekte ve ömür boyunca ve tecrübelerimizden yararlanılarak gelişmeye devam etmektedir. Yani bu konudaki yetersizliğimiz sürekli gelişmektedir…" Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan zekâ türünü belirten seçeneği bulunuz? a) Bilişsel b) Duygusal c) Zihinsel d) Tecrübi e) Empatik 66) İnsanlar kendi kendilerine duygusal zekâlarını geliştirebilirler mi? Bu sorunun cevabı evettir. Fakat bunun oluşabilmesi için belirli şartlar vardır. Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde söz konusu şartlardan birisi bulunmaktadır? a) Empatik iletişim kurmak b) Sosyal yaşamda çevreye uyum sağlamak c) Kendi kendini motive etmek d) Mantıksal sorunları çözmek e) İnsanları anlama ve onlarla iyi ilişkiler kurmak 67) Aşağıdakilerden seçeneklerden hangisi Sherman ve Gardner’in zekâ türlerinden birisini ifade etmektedir? a) Dil İle İlgili Zekâ b) Mekânla İlgili Zekâ c) Müzikle İlgili Zekâ d) Dışa Dönük Zekâ e) Tat ve Koku Alma Zekâsı 68) Aşağıdakilerden hangisi insanların temel duygularından birisi değildir? a) Şaşkınlık b) Öfke c) Sevgi d) Saygı e) Cinsellik - 82 - 69) Zekâyı farklı boyutlarda ele alan birçok bilim adamı vardır ve bu konuda birçok teori geliştirmişlerdir. Örneğin Thorndike zekâyı genel olarak üç boyutta ele almıştır. Thorndike'ye göre aşağıdakilerden hangisi zekânın boyutlarından birisidir? a) Sosyal zekâ boyutu b) Müzikle İlgili Zekâ Boyutu c) Mekânla İlgili Zekâ Boyutu d) Soyut Kavramlarla İlgili Zekâ Boyutu e) İçe Dönük Zekâ Boyutu 70) Aşağıdaki seçeneklerin hangisi sosyalleşme süreci kapsamında ele alınan "bilişsel gelişim" konusu içerisinde değerlendirilemez? a) Algı gelişimi b) Bağımlılık c) Cinsiyetle ilgili rollerin öğrenilmesi d) Zekâ gelişimi e) Başarı güdüsü 71) “Ahlȃk gelişimi üzerinde çalışan gelişim psikologları ve sosyal psikologlar, çocuklarda “vicdan ve ahlȃk gelişimi” konusunda çeşitli araştırmalar yapmışlardır. Örneğin çocuklara karşı kimi davranış uygulamalarının ne gibi sonuçları olabileceği üzerinde düşünmüşlerdir.” Aşağıdaki seçeneklerin hangisi bu araştırmaların odağında yer alan bir örnektir? a) Çocuğa öğütler vermek b) Çocuğu kuvvet kullanarak cezalandırmak c) Fiziksel olmayan ceza d) Kanıt göstererek inandırma e) Sevgi esirgeme 72) “Bağımlılık, saldırganlık, taklitle öğrenme, bağımsızlık, başarı güdüsü ya da cinsiyetle ilgili rollerin öğrenilmesi ve ahlȃk gelişmesi konularında …………………………. süreci incelenebilir.” Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) Bireyselleşme b) Sosyal psikoloji c) Bilişsel gelişim d) Benlik gelişimi e) Sosyalleşme 73) Kohlberg’in ahlȃk gelişimi devrelerinin tamamlanması belirli aşamalara göre yapılmıştır. Ona göre ahlȃk gelişimi devreleri giderek yükselen bir biçimde ilerler. Bu aşamalar içerisinde yer alan "gelenek öncesi düzey" aşağıdaki seçeneklerin hangisinde belirtilmiştir? a) Kişinin bir üyesi olduğu ailenin, arkadaş grubunun ya da çevresinin beklentileri kendi başına değer taşır b) Bu düzeyde kişi, iyi-kötü, doğru-yanlış gibi kültürel kural ve değerlere açıktır c) Buradaki tutum sadece sosyal düzen ve beklentilere uymak değil aynı zamanda onlara sadakattir d) Kişi otoriteyi içselleştirmiştir ancak sorgulamaz e) Kişi, kendi seçtiği, üzerinde düşündüğü ahlȃk ilkelerine göre yargılarda bulunur 74) "Bağımlılık, saldırganlık, taklitle öğrenme, bağımsızlık, başarı güdüsü ya da cinsiyetle ilgili rollerin öğrenilmesi ve ahlȃk gelişmesi konularında …………………………. süreci incelenebilir. Yukarıdaki boşluğu doğru şekilde tamamlayan seçeneği bulunuz? a) Sosyal Psikoloji b) Benlik gelişimi c) Sosyalleşme d) Bilişsel gelişim e) Bireyselleşme - 83 -

konulu sunumlar: "İktisat Metodolojisi ve Araştırma Teknikleri*"— Sunum transkripti:

1 İktisat Metodolojisi ve Araştırma Teknikleri*
*Bu Ders Notları, Yrd. Doç. Dr. Nevzat Şimşek ve Yrd. Doç Dr. Mert URAL tarafından hazırlanmıştır

2 DOĞAL BİLİM – SOSYAL BİLİM AYRIMI
Bilime ilişkin genel özelliklerin belirlenmesinden sonra, doğal bilimlerin;Aynı bilimin birer alt dalı mı? Yoksa,Yöntem ve işlevleri farklı, kendilerine özgü birer bilim mi?oldukları sorusu gündeme gelmektedir.

3 DOĞAL BİLİM – SOSYAL BİLİM AYRIMI
Doğa da, insan müdahalesi dışında bir düzenin olduğu ön kabulüne çok fazla itiraz edilmediğinden, doğal bilimcilerin bu düzeni ortaya çıkarma arayışları problem olmamaktadıfunduszeue.infoğal bilimciler, araştırma nesnelerinin kendilerinin müdahalesine olanak tanımayan istikrarlı bir düzenlilik gösterdiğine yürekten inanmaktadırlar.

4 DOĞAL BİLİM – SOSYAL BİLİM AYRIMI
Doğal bilimcilerin tartıştıkları konu; bu düzenliliği sağlayan ilke ve kuralların zorunluluk taşıyıp taşımadığıdıfunduszeue.info bağlamda;Deterministik yaklaşım: Olup biten her şeyin kendilerinden önce gelen olgularca belirli ilkeler doğrultusunda belirlendiklerini savunmaktadıfunduszeue.inforministik yaklaşım ise: Doğada böyle bir zorunlu deterministik ilişkinin olmadığını savunmaktadır.

5 DOĞAL BİLİM – SOSYAL BİLİM AYRIMI
Acaba insan toplumlarında egemen olan bir düzenlilik var mıdır?Eğer varsa bu düzenlilik;doğadaki düzenlilikten nitelik olarak mı? Yoksaderece olarak mı farklıdır?Bu soru, insan davranışlarını konu edinen bilim dallarının, izlemeleri gereken yöntem konusunda farklı yaklaşımları gündeme getirmektedir.

6 DOĞAL BİLİM – SOSYAL BİLİM AYRIMI
İnsan toplumuna egemen düzenliliğin temelinde, toplumsal olarak yerleştirilmiş, bireylerin paylaştıkları değer ve ilkeler; iradi veya gayri iradi kabul ettikleri kurallar yatmaktadıfunduszeue.info kurallar, daima değişmeye ve değiştirilmeye açıktırlar.

7 DOĞAL BİLİM – SOSYAL BİLİM AYRIMI
Dolayısıyla, sürekli değişime konu olan bu inanç, değer ve kuralların ortaya çıkardığı düzenliliğin, bu anlamda, insan müdahalesine konu olmayan doğadaki düzenlilikle aynı olmayacağı açıktıfunduszeue.infoıca, sosyal bilimcinin dünyayı-toplumu kavraması sırasında, içinde bulunduğu sosyo-kültürel ortamdan etkilenmesi kadar, ileri sürdüğü görüşlerle toplumu etkileyip dönüştürmesi de olanaklıdır.

8 DOĞAL BİLİM – SOSYAL BİLİM AYRIMI
Acaba, aynen doğal bilimlerde olduğu gibi sosyal bilimlerin de, tüm zaman ve mekanlar için geçerli nitelikte genelleme yapması olanaklı değil midir?Toplumsal bilimlerde bizim dışımızda nesnel bir dünya (ideoloji, ahlâk, değer yargıları) söz konusudur. Bu bağlamda bilim adamları, ilgili soruya değişik yanıtlar vermektedirler.

9 YÖNTEM VE YÖNTEMBİLİM (METOD VE METODOLOJİ)
Bir incelemede izlenen yol anlamına gelen Yöntem sözcüğü, Yunanca meta (=doğru) ve odos (=yol) sözcüklerinin birleştirilmesinden oluşmuştur.Yöntembilim, yöntem sözcüğünden gelmekle birlikte, onu aşan bir anlama sahiptir. Kelime olarak Yöntem’in Bilimi anlamına gelmektedir.

10 YÖNTEM VE YÖNTEMBİLİM (METOD VE METODOLOJİ)
Yöntembilim, bilimsel olduğu ileri sürülen önermeleri kabul ya da reddetme karar ilkeleriyle funduszeue.infoş bir tanım:“Belirli disiplinler özelinde, gerçekliğin anlaşılması ve açıklanmasına yönelik bilgilerin üretilmesinde kullanılan yol, yöntem ve yordamları inceleyen bilim dalıdır.”

11 YÖNTEM VE YÖNTEMBİLİM (METOD VE METODOLOJİ)
Yöntem ve Yöntembilim Arasındaki FarklarYöntem kavramının içeriğini;Belirli bir amaca erişmek için gerekli mantıksal düşünme biçimi,Bu amaca erişmek için gerekli zihinsel ve eylemsel faaliyetlerin düzenlenmesi,Saptanan amaca en uygun biçimde ulaşabilmek için gereken tekniklerin seçilmesi ve organizasyonuoluşturur.

12 YÖNTEM VE YÖNTEMBİLİM (METOD VE METODOLOJİ)
Yöntem ve Yöntembilim Arasındaki FarklarDolayısıyla Yöntem’de, bir soruna veya amaca yaklaşmada hangi yolun en iyi olduğu ön plandadıfunduszeue.info Yöntem, daha çok, teknikleri ifade etmektedir.Yöntembilim ise, yöntemlerle ilgilidir, fakat bir soruna yaklaşmada neyin iyi neyin kötü olduğu yanıtını vermez. Yöntembilim, daha genel ilkelerle uğraşır.

13 YÖNTEM VE YÖNTEMBİLİM (METOD VE METODOLOJİ)
Yöntem ve Yöntembilim Arasındaki FarklarKısaca açarsak;Kavramların biçimlendirilmesi,Model kurulması,Hipotezlerin formülasyonu,Kuramların sınanması,gibi entelektüel sürecin belirli kuralları konusunda savların belirtilmesi Yöntembilim’in içeriğini oluşturur.

14 YÖNTEM VE YÖNTEMBİLİM (METOD VE METODOLOJİ)
Yöntem ve Yöntembilim Arasındaki FarklarDaha açık anlatımla;Model nedir?Model nasıl kurulur?Varsayımlar ideal tipler mi, yoksa gerçek mi olmalıdır?Öndeyileri varsayımlardan bağımsız olarak sınayabilir miyiz?Kuramların sınanmasından ne anlaşılmalıdır?gibi sorunlar incelenmektedir.

15 YÖNTEM VE YÖNTEMBİLİM (METOD VE METODOLOJİ)
Yöntem ve Yöntembilim Arasındaki FarklarBu sorunlar genel olarak şu ana başlıklarda toplanmaktadır:Bilimin amaçları nelerdir? Bilim betimleyici, açıklayıcı veya öndeyici olmayı mı amaçlamaktadır?Bilimsel açıklama nedir?Bilimsel kuram ve yasalar nelerdir? Kuram-yasa bağlantısı nasıl sağlanır? Bilimsel kuram ve yasalar nasıl keşfedilir?Kuramsal ifade ve gözlenen ilişkisi nasıl kurulur?Bilimsel yasa veya kuramlar nasıl sınanır, doğrulanır, yanlışlanır?Bütün bilimlerde bu ilk beş soruya verilen yanıtlar aynı mıdır?

16 YÖNTEM VE YÖNTEMBİLİM (METOD VE METODOLOJİ)
Yöntem ve Yöntembilim Arasındaki FarklarBu içeriğiyle Yöntembilim, gerçek dünyanın doğası hakkında kuramlar ve varılan sonuçların yöntemleri arasındaki ilişkiye bir bakıştır.

17 YÖNTEM VE YÖNTEMBİLİM (METOD VE METODOLOJİ)
Yöntem ve Yöntembilim Arasındaki FarklarYöntembilim – Yöntem ilişkisi bir başka sorunu gündeme funduszeue.infoştırmacılar, aynı yöntemle çalışırken, araştırma ve analizde aynı adımları atarken, çok farklı yöntembilim pozisyonlarına sahip olabilirler mi?VEYAÇok farklı yöntemleri kullanırken aynı yöntembilim ilkelerini savunabilirler mi?

18 YÖNTEM VE YÖNTEMBİLİM (METOD VE METODOLOJİ)
Yöntem ve Yöntembilim Arasındaki FarklarAynı Yöntembilim ilkeleri savunulduğu halde yöntem farklılıkları şu nedenlerden kaynaklanabilir:Araştırılan sorun(lar) hakkında araştırıcıların yargıları değişik olabilir. Aynı soruna verilen önem farklıdır. Sorun hakkında aynı şeyleri düşünme zorunluluğu funduszeue.infoştırıcıların içinde bulundukları ve varsaydıkları koşullarda yargıları farklılık gösterebilir. Başka koşullarda daha değişik yargılara sahip olabilirler.

19 YÖNTEM VE YÖNTEMBİLİM (METOD VE METODOLOJİ)
Yöntem ve Yöntembilim Arasındaki FarklarAraştırıcılar faktörlere değişik açılardan yaklaşabilirler. Faktörlerle ilgilenme dereceleri aynı funduszeue.info verilerin gerçekliği ve/veya niteliği konusunda değişik görüşleri savunabilirler. Örneğin fiyat endekslerini ele alalıfunduszeue.info fiyat endeksi gerçek fiyat değişmelerini yansıtır?VEYA Para arzını ele alalıfunduszeue.info para arzı hesaplama yöntemi gerçek para arzını verir?

20 YÖNTEM VE YÖNTEMBİLİM (METOD VE METODOLOJİ)
Yöntem ve Yöntembilim Arasındaki FarklarKısacası, aynı yöntembilim pozisyonuna sahip araştırmacıların hangi yöntemin iyi, faydalı olduğu hakkında değişik görüşleri olabilir.Yöntembilim ise, bu sorunlarla ilgilenmez.

21 YÖNTEMBİLİMSEL YAKLAŞIMLARIN TASNİFİ SORUNU
Yöntembilim TartışmalarıTartışmaları iki ayrı düzeyde ele alınabilir:Birinci düzey, genel anlamda yöntembilimsel yaklaşımların, bilimsel açıklamanın “nasıl” ve “niçin”lerini ortaya koyarken gösterdikleri farklılaşmayı konu edinmektedir. Bu düzeydeki yöntembilimsel tartışmaları da iki ayrım çerçevesinde ele alabiliriz:Birinci ayrım, doğal ve sosyal bilimlerin kullanabilecekleri yöntemlerin birbirleriyle ilişkisini konu edinmektedir. Buradaki temel tartışma, tüm bilim dalları için geçerli bir bilimsel yöntemin olup olmadığı noktasında toplanmaktadır. (Yöntembilimsel Tekçilik ve Yöntembilimsel İkicilik)

22 YÖNTEMBİLİMSEL YAKLAŞIMLARIN TASNİFİ SORUNU
Yöntembilim Tartışmalarıİkinci ayrım, doğal ve sosyal bilimlerin araştırma konu veya nesnesinin ele alınışına ilişkin bakış açıklarının farklılığını konu edinmektedir. Buradaki temel tartışma, parça ve bütün ilişkisi çerçevesinde toplanmaktadır. (Yöntembilimsel Bireycilik ve Yöntembilimsel Bütüncülük)İkinci düzey ise, yöntembilim tartışmalarının niteliğine göre farklılaşmalarını konu edinmektedir. Yöntembilimsel farklılık, sadece aynı konuda önerilen yöntemlerin farklılığından değil, bizzat kullanılan yöntemin özellikleri konusundaki farklı yaklaşımlardan kaynaklanabilir.

23 YÖNTEMBİLİMSEL YAKLAŞIMLARIN TASNİFİ SORUNU
Yöntembilim Tartışmalarıİkinci düzey devam…Bu açıdan yöntembilim literatürünü ikiye ayırmak olanaklıdır:Birincisi, bir konuda izlenmesi gereken tek yöntemi ve en iyi yöntemleri ortaya koymaya çalışan Kural Koyucu Yöntembilim veya Normatif Bilim,İkincisi ise, bir konuda izlene gelen yöntemi açığa çıkarmaya, belirginleştirmeye çalışan Betimsel Yöntembilim veya Pozitif Yöntembilim.

24 TEMEL YÖNTEMBİLİMSEL YAKLAŞIMLAR
1-YÖNTEMBİLİMSEL TEKÇİLİKTüm bilimler için geçerli tek bir bilimsel yöntem olabileceği görüşüdür.Yöntembilimsel tekçiliği savunan düşünürler; sosyal ve doğal bilimlerin nitelik olarak farklı olmadıklarını, bu yüzden sosyal bilimlerin doğal bilimlerle aynı yöntemleri kullanmaları gerektiğini ileri süfunduszeue.info göre sosyal bilimler, insan davranışlarını genel yasalara dayalı olarak nedensellik ilişkisi içinde açıklayan ve bilim adamının kişisel değer ve inançlarından etkilenmeyen, deneysel gözlemlerle doğrulanabilen teoriler oluşturmalıdırlar.

25 TEMEL YÖNTEMBİLİMSEL YAKLAŞIMLAR
2-YÖNTEMBİLİMSEL İKİCİLİKTüm bilimler için geçerli tek bir bilimsel yöntem olabileceği görüşüne karşı çıkarlar. Kişisel değerler ve zaman-tekrarlanabilirlik faktörlerinin önemi vurgulanır.Yöntembilimsel ikiciliği savunan düşünürler; sosyal bilimlerin hem araştırma nesnesinin hem de araştırmacının konumunun farklılığının ayrı bir yöntemi gerektirdiğini savunmaktadıfunduszeue.info göre sosyal bilimlerin amacı, insan davranışlarının genel yasalarını belirlemek değil, bu davranışı anlaşılabilir kılmak, kültürel gelenekler ve kişisel niyetleri de hesaba katarak, rasyonalitesini açıklığa kavuşturmaktır. Bunun yapılabilmesi için kullanılması gereken yöntemler, doğal bilimlerin kullandığı yöntemlerden farklıdır.

26 TEMEL YÖNTEMBİLİMSEL YAKLAŞIMLAR
3-YÖNTEMBİLİMSEL BİREYCİLİKGrupların davranışlarının yalnız bu grupları meydana getiren bireylerin faaliyetlerine bağlı olarak açıklanabileceğini belirtmektedir. Yani, sosyal teorilerin, bireylerin tavır ve davranışlarıyla temellendirilmesi gerektiğini savunmaktadır.Yöntembilimsel bireycilik; bütün açıklamaların ancak temel çözümleme birimi olarak rasyonel birey alınarak yapılabileceğini savunan yaklaşım olarak tanımlanıfunduszeue.info yaklaşıma göre sosyal bilimlerde bütün bilimsel açıklamalar, sonunda bireysel düşünce ve davranışlar cinsinden açıklamalara indirgenebilir nitelikte olmalıdır.

27 TEMEL YÖNTEMBİLİMSEL YAKLAŞIMLAR
4-YÖNTEMBİLİMSEL BÜTÜNCÜLÜKBilimsel açıklamalar bireyi değil bütünü esas almaktadır. Gerçeklik, gerçek olan, incelenmesi gereken parçayla ayrıştırılamayacak şekilde tamamen iç içe geçmiş bir bütündür.Bütün, parçaların tüm özelliklerini derinden etkilemektedir ve hiçbir parça (kişi, kurum veya faktör) bütünden ayrı olarak ele alıfunduszeue.infoşisel davranışları toplum etkiler. Dolayısıyla hiçbir sosyal etkinliğin anlamını sadece onu oluşturan parçalardan hareketle kurmak olanaklı değildir. Çünkü anlam, meydana geldiği bağlamın içinde oluşur.

28 TEMEL YÖNTEMBİLİMSEL YAKLAŞIMLAR
5-YÖNTEMBİLİMSEL ÇOĞULCULUKYöntem tartışmalarının bir veya birkaç yöntem üzerinde uzlaşmaya varılmasını olanaksız kılan çoğulcu yapısı, bu yaklaşımı ortaya çıkarmıştıfunduszeue.infoel bilgi üretiminde farklı yöntembilimsel yaklaşımların meşruluğunu öngörmekle yetinmeyip, aynı zamanda bilime alternatif her türlü bilgi üretimine de fırsat eşitliği tanınması gerektiğini savunması nedeniyle, yöntembilimsel anarşizm olarak da anılmaktadıfunduszeue.info tezi: Teorilerin değerlendirilmesinde evrensel olarak uygulanabilir herhangi bir yöntem funduszeue.info kuram, ancak karşıt kuramların saldırılarına yanıt bulmaya çalışarak, rakip görüşlerin yarattığı ortamda zenginleşerek kendini aşabilir, daha üst düzeyde bir gerçeklik ve geçerliliğe ulaşabilir.

29 KURAM, VARSAYIM, AKSİYOM, HİPOTEZ, DENEY
Kuram/Teori ve ModelBilim kavramının içeriği kuramların özellikleriyle doldurulmaktadıfunduszeue.infoen bahsedilirken, bilimsel özelliğe sahip olduğu düşünülen kuramlardan funduszeue.info kuramın bilimsel olması için ne tür özelliklere sahip olması gerektiği sorusu, bilim metodolojisinin temel sorunlarından birisidir.

30 KURAM, VARSAYIM, AKSİYOM, HİPOTEZ, DENEY
Kuram/Teori ve ModelKuram: Bir bütün olarak gerçekliği veya gerçekliğin belirli bir bölümünü açıklama; olay, olgu ve nesneler arasındaki düzenli ilişkilerden genel sonuçlar çıkarma ve bu sonuçlara göre gelecekle ilgili öndeyilerde bulunma amacı güden, geçerliliği, temel aldığı varsayımlarla sınırlı sistematik bilgi çerçevesidir.

31 KURAM, VARSAYIM, AKSİYOM, HİPOTEZ, DENEY
Kuram/Teori ve ModelTeorilerin temel özellikleri:Soyutlamalardan oluşfunduszeue.infoşık olan gerçekliği basitleşfunduszeue.info veya ilişkiler arasında neden-sonuç ilişkileri kurmaya çalışıfunduszeue.infoenebilmek ve uygulanabilmek için teoriler, bu özelliklerin yanında kullanışlı olmalıdır.

32 KURAM, VARSAYIM, AKSİYOM, HİPOTEZ, DENEY
Kuram/Teori ve ModelModel: Bir araştırma evreni içinde yer alan öğelerin aralarındaki ilişkileri anlamak, daha ileri çözümlemeler yapmak veya neden sonuç ilişkilerini yakalamak amacıyla oluşturulan teorik, matematiksel veya kavramsal nitelikli ilişkiler yumağıdıfunduszeue.infotta kuram ile neredeyse eşanlamlı olarak kullanılır.

33 KURAM, VARSAYIM, AKSİYOM, HİPOTEZ, DENEY
Kuram/Teori ve ModelModel kavramının günlük kullanımdaki anlamı ile metodoloji tartışmalarındaki anlamı birbirinden farklıdır.Günlük konuşma dilinde, yapılması planlanan bir işin üretiminde rehberlik edecek örnek anlamına gelmektedir. Örneğin, yatırım modeli, elbise modeli funduszeue.infoer yardımıyla karmaşık gerçeklik daha basit ve anlaşılabilir hale getirilir.

34 KURAM, VARSAYIM, AKSİYOM, HİPOTEZ, DENEY
Kuram/Teori ve ModelModeller;Gerçekliğe ilişkin varsayım ve hipotezleri olan teorilerden hareketle veyaDoğrudan verilere başvurarak,gelişfunduszeue.inforden hareketle oluşturulan modeller de bir teorik çerçeveye sahip olmalıdıfunduszeue.info-Harita ; Kuram-Coğrafya Bilgisi

35 KURAM, VARSAYIM, AKSİYOM, HİPOTEZ, DENEY
Varsayım ve Aksiyom (Postüla)Varsayım:Gerçekliği açıklamaya yönelik bir model kurarken, sınırlama ve basitleştirmelerin ifade edildiği önermeler VEYAKuramsal sonuçlara gidilebilmesi için başlangıçta öyle oldukları kabul edilen öncüllerdir.

36 KURAM, VARSAYIM, AKSİYOM, HİPOTEZ, DENEY
Varsayım ve Aksiyom (Postüla)İktisat – Ceteris Paribus:İktisadi değişkenlerden birisinin değişmesi durumunda, sonucu tahmin edebilmek için diğer tüm durumların değişmediği varsayımıdır.“Bir mala olan talep artarsa fiyatı yükselir.” önermesi; zevkler, tercihler, gelir, üretim kapasitesi gibi diğer tüm değişkenlerin sabit olması durumunda geçerlidir.

37 KURAM, VARSAYIM, AKSİYOM, HİPOTEZ, DENEY
Varsayım ve Aksiyom (Postüla)Aksiyom: Bir mantıksal sistemde, başka önermelerin üretilmesi için gerekli olan, yeni önermelerin üretilebilmesinde başlangıç noktası olarak alınan ve tanımı gereği doğru kabul edilen öfunduszeue.infom, doğruluğu a priori, bir kanıtlama yapılmaksızın herkesçe kabul edilen funduszeue.infoım, basitleştirmek için bilinçli olarak yapılan sınırlamalardır. Varsayımlar, hem doğru hem de yanlış olabilirler.

38 KURAM, VARSAYIM, AKSİYOM, HİPOTEZ, DENEY
Bir bilimsel araştırmanın sonucu hakkında henüz ispatlanmamış, fakat hem araştırmacının alanını somutlaştırmaya, hem de eldeki olgu ve ilişkileri mantıksal kurguyla bir araya getirmeye yarayan öfunduszeue.info, sınanabilir, yanlışlığı veya doğruluğu henüz ispatlanmamış önermedir.

39 KURAM, VARSAYIM, AKSİYOM, HİPOTEZ, DENEY
Gözlem, Deney, VeriUygulamada en çok tartışmaya neden olan konu Kuram-Veri-Gözlem ilişkisidir. Bu ilişkileri açıklamaya yönelik iki temel yaklaşım vardır:Pozitivist Görüş: Deneysel verilere ilişkin gözlem önermeleri ile kuramsal önermelerin birbirinden ayrılabileceğini söfunduszeue.info-pozitivist Görüş: Gözlem kuram yüklüdür, anlamlar teori bağımlıdır ve olgular teori yüklüdür. Yani;farklı teoriler, aynı olgudan farklı şeyler gözlemler,her kelime, içinde yer aldığı teorik çerçeveye göre anlam kazanır,neyin olgu olarak kabul edileceğini teori tanımlar.

40 İKTİSATTA VE İKTİSAT METODOLOJİSİNDE YÖNTEM
İktisatçıların temel amacı, iktisadi gerçekliğin işleyişini açıklamaya ilişkin doğru, tutarlı ve kabul edilebilir bilgi (teori, model, yaklaşım) üfunduszeue.infot yöntembilimcileri ise, iktisatçıların ürettiği bu bilgi ve teorilerin incelenmesini ve iktisatçıların bu etkinliği yaparken nasıl bir yöntem izlediklerini veya izlemeleri gerektiğini ortaya koymaya çalışmaktadıfunduszeue.info Koyucu (Normatif) İktisat Metodolojisi-olması gerekenBetimsel (Pozitif) İktisat Metodolojisi–olanın incelenmesi

41 KURAL KOYUCU (NORMATİF) İKTİSAT METODOLOJİSİ
Kural koyucu metodolojinin temel özelliği;Bilimsel bilgi ile bilimsel olmayan bilginin birbirinden ayırt edilmesinin temel amaç funduszeue.infoşımları:DoğrulamacılıkYanlışlamacılıkDurumsal çözümlemeAraçsalçılıkAraştırma programları metodolojisiİşlemselcilikÖnselcilikÖznelcilikYorumsamaKurumsalcılıkEvrimcilik

42 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 1-DOĞRULAMACILIK
A) İspatçılıkYüzyıllar boyu insanların doğru ve güvenilir kabul ettiği bilginin, akıl ya da duyular yoluyla deneyimle ispatlanabilen bilgi olduğu savunulmuşfunduszeue.info bilginin doğruluğunun ispatlanmasının da kabul edilebilir bir yöntemi (Akılcılık ve Deneycilik) olması funduszeue.infoı düşünce tarihinde akılcılık; kutsal kitapların açıklanmasında, deneycilik ise; kiliseye karşı yürütülen mücadelenin bilgisel zemininin oluşturulmasında önemli işlevler yüklenmiştir.

43 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 1-DOĞRULAMACILIK
A) İspatçılık1) Akılcılık: Bilgi edinmede ana etkenin akıl yürütme veya düşünce olduğunu kabul eden, aklı, duygusal algılardan bağımsız olarak bilgi sayan öğretidir. Aklı çıkarımlar yoluyla elde edilen bilgi en sağlam bilgidir.2) Deneycilik: Bilginin kaynağı olarak duyu ve deneyimleri esas alan, maddeyi ilk veri kabul eden düşünce sistemidir. Deneyciler, akılcıların tersine, insanın gözlem ve deneyimler yoluyla elde edeceği bilginin en sağlam bilgi olduğu inancındadıfunduszeue.info noktaları; sağlam ve güvenilir bilginin ispatı ancak doğrulama ile mümkündür.

44 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 1-DOĞRULAMACILIK
A) İspatçılık3) Tümdengelimcilik: Bütünden parçaya, tümelden tikele, genelden özele gidiş yöntemidir. Doğru olduğu kabul edilen tümel veya genel bir önermeden özel bir sonucun çıkarılmasıdır.Tümdengelim, verilmiş bazı aksiyom veya varsayımlardan, teorem ya da hipotez çıkarma veya ispat etme yöfunduszeue.infon doğruluğu, öncüllerin doğru olmasına bağlıdır. Ancak çıkarımın doğru olması, sonucun da doğru olduğunu funduszeue.infoısıyla, sadece aksiyomların doğruluğu ile sınırlı olması, tümdengelim yönteminin verimli bir akıl yürütme sistemi olmadığını düşündürmektedir.

45 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 1-DOĞRULAMACILIK
A) İspatçılık3) Tümdengelimcilik: …Ondokuzuncu yüzyıl iktisatçıları için iktisadın, soyut, hipotetik ve tümdengelimsel bir bilim olduğu söfunduszeue.infoci yüzyılda, özellikle de marjinal devrimden sonra, iktisatta matematiğin yoğun bir şekilde kullanılmasının bir sonucu olarak tümdengelimcilik yeniden güçlü bir şekilde iktisada egemen olmaya başlamıştır.Örneğin, mikro iktisatta modeller, aksiyomlara dayalı olarak tümdengelimsel bir düşünce izlenerek üretilmektedirler.

46 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 1-DOĞRULAMACILIK
A) İspatçılık4) Tümevarımcılık: gözlem ve sistematik deneysel çalışmanın bilgi edinmede en temel araç olduğunu savunan yaklaşımdıfunduszeue.info tek gözlemlerden genel ilkelere, tikel veya özel olandan tümel veya genel olana varmak için kullanılan akıl yürütme yöntemidir.Eğer genelleme içinde yer alan unsurların tümü, öncüllerde içeriliyorsa – tam tümevarımEğer genelleme, gözlem önermelerinin dışında kalan önermeleri de içeriyorsa – eksik tümevarımBilimde kullanılan eksik tümevarımdır. Çünkü ancak bu yolla bilineni tekrarlamanın dışında yeni bir bilgi üretmek olanaklıdır.

47 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 1-DOĞRULAMACILIK
A) İspatçılık4) Tümevarımcılık: Yöneltilen temel eleştiri, tikel önermelerin çokluğu, yapılacak genellemeye belirli bir güç kazandırsa da, bunun mantıksal olarak kesin bir sonuç sağlamayacağıdır’lü yıllarda Francis Bacon, gözlem ve deneyimin bilgi edinmede önemli olduğunu savunarak bu yöntemin temellerini atmış ve deneycilik önem kazanmaya başlamıştır. Bu nedenle tümevarımcılık ile deneycilik çoğu zaman eş anlamlı olarak kullanılmaktadıfunduszeue.infotta ilk tümevarımcı yaklaşım ’li yıllarda Richard Jones tarafından kullanılmıştır.

48 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 1-DOĞRULAMACILIK
B) Mantıksal PozitivizmÇağdaş bilim felsefesi ve bilim metodolojisinin bugünkü tartışma konularının oluşmasında, mantıksal pozitivizm önemli bir dönüm noktasıdıfunduszeue.infoıksal pozitivizm ifadesi, ilk kez yılında, kendilerini Viyana Çevresi olarak niteleyen bir grup düşünürün görüşlerini ifade etmek üzere A.E. Blumberg ve Herbert Feigl tarafından kullanılmıştıfunduszeue.infoıksal pozitivistler, felsefenin egemenliğini kırarak, insan zihninin önünde bir engel olarak duran metafizik tortuları ayıklamak için felsefeye karşı kesin ve katı bir tavır sergilemişlerdir.

49 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 1-DOĞRULAMACILIK
B) Mantıksal PozitivizmBu yöntemin amacı, bilimi metafizik sorunlardan ve anlamsız önermelerden arındırmak ve aynı zamanda, doğrudan gözlemlenebilir (verilmiş olan) içeriklerini göstermek yoluyla ampirik bilimin anlamını, kavramlarını ve önermelerini açıklığa kavuşturmaktıfunduszeue.infoıksal pozitivistlerin görüşleri:Anlamlılık ölçütüDoğrulanabilirlik ilkesiKarşılaşım (Tekabuliyet) kuralı

50 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 1-DOĞRULAMACILIK
B) Mantıksal Pozitivizm1) Anlamlılık Ölçütü:Bir söylemin bilgi içeriği taşıması veya anlamlı olabilmesi için, ya doğrudan olgusal bir dille ya da sonuçta olgusal bir dilin kısaltılması şeklinde ifade edilmiş olması gerekir. Bu şartları taşımayan iddialar metafizik, metafiziğin bir anlamı olmadığı için de anlamsızdıfunduszeue.infoıksal pozitivistlere göre, bir cümle totoloji (Bütün evlenmemişler bekardır veya Ahmet insandır) ise ve olgusal olarak doğrulanabilir bir içerik de taşımıyorsa anlamsız (metafizik) olarak değerlendirilmelidir.

51 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 1-DOĞRULAMACILIK
B) Mantıksal Pozitivizm2) Doğrulanabilirlik İlkesi:Bilim metodolojisi tartışmalarında doğrulama dendiğinde, daha çok varsayımlara dayalı olarak geliştirilen genellemelerin açıklama ya da öndeyi değerinin doğrulanması, onaylanması yani sınanması funduszeue.infoıksal pozitivistler, bilim olanla bilim olmayanı (metafizik-anlamsız) ayıracak bir ölçüt olarak doğrulanabilirlik ilkesini önermişfunduszeue.info ilkeye göre; bir önermenin doğruluğu duyumlarla tespit edilebilecek olgularla desteklenmelidir.Tüm etik içerik taşıyan önermeler de anlamsızdır.

52 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 1-DOĞRULAMACILIK
B) Mantıksal Pozitivizm3) Karşılaşım (Tekabuliyet) Kuralı:Bir teorinin bilimsel olabilmesi için, teorinin öngördüğü ilişki mümkün olduğu kadar matematiksel bir mantıkla formüle edilmeli, teoriyi oluşturan ifadeler de, gözlemsel ifadelerle açık olarak tanımlanabilecek nitelikte olmalıdır.Böylece yapılacak işlemsel tanımlarla teorik ifadeler gözlemsel ifadelere indirgenebilmeli ya da karşılaşım sağlanmalıdır.

53 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 1-DOĞRULAMACILIK
C) İktisatta Doğrulamacılıkİktisatta pozitivizm, tüm tekil önerme ve hipotezlerin pozitif ve sınanabilir olması gerekmediğini belirtirken, mantıksal pozitivizm, bunun tam tersini söfunduszeue.infof iktisat, dünyada insan ve eşyaların davranışları hakkındaki bilginin gelişmesiyle ilgilenmektedir ve dolayısıyla, pozitif ve sınanabilir önermelerin geliştirilmesini konu funduszeue.infot metodolojisinde sistematik tartışmalar Karl Popper ile başlamaktadır.

54 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 1-DOĞRULAMACILIK
C) İktisatta Doğrulamacılık …Yirminci yüzyılın başlarına kadar metodoloji tartışmaları, doğrulamacılığın mantıksal ve kavramsal çerçevesi içinde kalmak kaydıyla, akılcılar ile deneyciler arasında geçmekteydi. Bu yüzden, iktisat metodolojisindeki temel paradigma, doğrulamacılıktı.Bir metodoloji olarak doğrulamacılığın ciddi olarak ve alternatif önererek sorgulanması Popper ile başlamıştıfunduszeue.info mantıksal pozitivistlerin hem de Popper’in görüşlerini iktisat metodolojisine taşıyan kişi Terence Wilmot Hutchison olmuştur.

55 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 1-DOĞRULAMACILIK
C) İktisatta Doğrulamacılık …Hutchison-The Significance and the Basic Postulates of Economic Theory ()Hutchison, bilimsel teorilerin doğruluk veya yanlışlıklarının ancak deneysel sınama ile ortaya konabileceğini belirtmiş ve varsayımların da sınanması gerektiğini vurgulamıştır.

56 KURAL KOYUCU (NORMATİF) İKTİSAT METODOLOJİSİ
Kural koyucu metodolojinin temel özelliği;Bilimsel bilgi ile bilimsel olmayan bilginin birbirinden ayırt edilmesinin temel amaç funduszeue.infoşımları:DoğrulamacılıkYanlışlamacılıkBilimsel Araştırma Programları metodolojisi

57 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 2-YANLIŞLAMACILIK
A) Bilim Metodolojisinde YanlışlamacılıkKarl Popper’a kadar bilim metodolojisinin temel sorunu, bilimsel varsayım, hipotez veya önermelerin doğrulamasının nasıl yapılabileceği noktasında toplanmıştıfunduszeue.infoılaşma, bu doğrulamanın yapılmasını olanaklı kılacak yöntemler (tümevarım-tümdengelim) konusunda ortaya çıkmıştıfunduszeue.info Popper’in başlangıçta tümevarım sorununu çözmek üzere yaptığı girişim, bütün tartışmanın seyrini değiştirmiştir.

58 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 2-YANLIŞLAMACILIK
A) Bilim Metodolojisinde YanlışlamacılıkSir Karl R. Popper’de Viyana’da doğdu’de Viyana Üniversitesi’nde doktorasını funduszeue.info Çevresi’nin birçok toplantısına katıldı.Otto-Neurath (Resmi Muhalif)’de Almanca “Logik der forschung” adlı ilk kitabı, ’da “The Logic of Scientific Discovery” adıyla İngilizce’ye çevrilmiştir’de Yeni Zelanda’ya gitti’e kadar Canterburg University College’da felsefe funduszeue.infoa öğrendi.

59 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 2-YANLIŞLAMACILIK
A) Bilim Metodolojisinde YanlışlamacılıkSir Karl R. Popper’de “Open Society and its Enemies” adlı kitabı ile ün kazandı’da İngiltere’ye yerleşti’de Sir ünvanı aldı.Oxford ve Cambridge’de mantıksal pozitivizm revaçta olduğundan buralarda görev alamadı’da emekli olana kadar London School of Economics’de mantık ve bilimsel yöntem profesörlüğü yaptı.

60 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 2-YANLIŞLAMACILIK
A) Bilim Metodolojisinde YanlışlamacılıkYirminci yüzyılın bilim felsefesi tartışmalarının başında ‘bilimin rasyonalitesi’ sorunu funduszeue.infoşik anlayış, bilim rasyonalitesinin zaman içinde değişmediğini savunmaktadıfunduszeue.info karakterize eden ve bilim ile bilim olmayanın birbirinden ayırt edilmesini sağlayacak bazı ölçütler ileri sürülmüştür. Bunlar arasında doğrulanabilirlik önemli bir yer tutmaktadır.

61 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 2-YANLIŞLAMACILIK
A) Bilim Metodolojisinde YanlışlamacılıkDoğrulama işleminin esası, teori veya hipotezlerin olgusal dünya ile karşılaştırılması, tümevarım yöntemiyle genelleştirilmesi ve son sözün olgusal veya deneysel olana bırakılmasıdır. Varsayımları;Zihin, nesne ile ilişkiden önce boştur (deneycilik)İnsan zihni nesneleri nesnel olarak algılar (nesnelcilik)Gözlemlenen olguların özelliklerini ve ilişkilerini ifade eden tikel önermeler genellenebilir (tümevarımcılık)Tekrar olgu dünyasıyla karşılaştırılıp doğrulanabilen genellemeler birikimsel bir süreç izleyerek bilimin iskeletini oluştururlar (doğrulamacılık)

62 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 2-YANLIŞLAMACILIK
A) Bilim Metodolojisinde YanlışlamacılıkBu pozitivist, birikimci ve ilerlemeci bilim anlayışının varsayımlarının tümü Popper tarafından eleştirilir;Kuramdan bağımsız gözlem funduszeue.info bilgilerin genellemesiyle tümel bilgi elde etmek (tümevarım) mantıksal bir kesinlik taşıfunduszeue.infoelliğin ölçütü doğrulanabilirlik değil yanlışfunduszeue.infoel bilgi, doğruların biriktirilmesiyle değil, yanlışların ayıklanmasıyla funduszeue.info de, mantıksal pozitivistler gibi, öncelikle bilim ile bilim olmayanın ayrımı sorununa eğilir.

63 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 2-YANLIŞLAMACILIK
A) Bilim Metodolojisinde YanlışlamacılıkAncak, bilim olanla olmayanın ayrımımın yapılmasının gerekliliğini kabul etmekle birlikte, bunun anlamlılık-anlamsızlık ikilemi çerçevesinde ele alınmasına karşı çıkmaktadıfunduszeue.info’e göre, metafizik olmak, anlamsız olmak demek değildir. Çünkü anlamlılık, kişiler arasında meydana gelen uylaşımlar sonunda ortaya çıkmaktadır.

64 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 2-YANLIŞLAMACILIK
A) Bilim Metodolojisinde YanlışlamacılıkPopper’in doğrulanabilirlik ilkesine getirdiği eleştiriler:Adler-Bireysel Psikoloji: insan eylemlerini aşağılık duygusu motive eder. (Nehre düşen çocuk)Bir kuramın doğruluğunu onaylayacak, kuramı destekleyecek veri bulmanın çok kolay olduğunu fark eden Popper, bir kurama, nelerin kendisini doğrulayacağının değil, hangi durumlarda yanlışlanmış olacağının ifade edilmesinin bilimsellik kazandıracağını savunmaya başlamıştır.

65 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 2-YANLIŞLAMACILIK
A) Bilim Metodolojisinde YanlışlamacılıkPopper, doğrulanabilirliği, hem önermelerin mantıksal yapısı, hem de bilimsel açıklamanın mantığı açılarından eleşfunduszeue.infoış olduğu bilinen yapısal olarak olumlu bazı cümlelerin ilkece doğrulanabileceğini fakat yanlışlanamayacağına dikkat çeker. Örneğin;Tepegöz insanlar vardır. (bizim ulaşamadığımız bir yerlerde olabilir-ilkece yanlışlanamaz).Mars’ın yüzeyinde dağlar vardır. (ilkece yanlışlanabilir).

66 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 2-YANLIŞLAMACILIK
A) Bilim Metodolojisinde YanlışlamacılıkSadece potansiyel olarak yanlışlanabilir olmak da yeterli değildir.“Dünya’da deprem olacaktır.” çok fazla bilgi içfunduszeue.info’a göre, bir önermenin bilgi içeriği, onun yanlışlanabilirliğiyle doğru orantılıdır.“ yılında deprem olacaktır.” öncekine göre daha fazla bilgi içermektedir. Çünkü, yılında deprem olmazsa, önerme yanlışlanmış olacaktır.“ yılı Haziran ayında İstanbul’da bir deprem olacaktır.” önermesinin bilgi içeriği öncekilere oranla çok daha fazladır.

67 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 2-YANLIŞLAMACILIK
A) Bilim Metodolojisinde YanlışlamacılıkPopper’e göre, bilgi verici içeriğin yüksek olması, doğrulanabilir olmayı değil, yanlışlanabilir olmayı olanaklı kılacak bir formülasyonu funduszeue.info teori, ne kadar kesin bir şekilde ifade edilirse o kadar yanlışlanabilir hale funduszeue.infolojik açıdan, önermenin doğru veya yanlış olması önemli değildir.Önemli olan, önermenin mantıksal yapısının, hangi gözlem veya sınama sonunda yanlışlanmış olacağını açıkça ifade eden önermelere olanak tanıyıp tanımadığıdır.

68 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 2-YANLIŞLAMACILIK
A) Bilim Metodolojisinde YanlışlamacılıkPopper’in önerdiği bu bilimsel yöntem, sağlam ve kesin bilgiye ulaşmayı garantilememekte, sadece gerçeğe yaklaştığımızı bilmemizi sağlamaktadıfunduszeue.infoel bilgi, doğruların biriktirilmesiyle değil, yanlışların ayıklanmasıyla funduszeue.info’a göre bilim, doğru bilgi ile özdeş görülmemelidir. Hem Newton hem de Einstein kuramlarını bilimsel kabul ediyorsak, her ikisinin de aynı anda doğru olması mantıken olanaklı değildir. Üstelik her iki kuram da yanlış olabilir.

69 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 2-YANLIŞLAMACILIK
A) Bilim Metodolojisinde YanlışlamacılıkBir teorinin varsayımlarının bir veya birkaçının yanlış olması, doğrudan teoriden sağlanan sonuçların tümünün yanlış olduğu sonucunu getirmez. Örneğin;Bir Pazartesi günü birisi “Bugün günlerden Salıdır” dediğinde bu önerme yanlış olur. Fakat “Bugün Pazar değildir”, “Bugün Salı değildir” gibi önermelerin tümü doğfunduszeue.info yanlış önermenin belirsiz sayıda doğru sonuçları vardır.

70 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 2-YANLIŞLAMACILIK
A) Bilim Metodolojisinde YanlışlamacılıkBilimde mutlak doğruyu aramak yerine, kesinliğini bilmediğimiz ama yanlışlanabilme olasılığı bulunan bütün önermelerin kullanılabilir doğru sonuçlarından funduszeue.info teori potansiyel olarak yanlışlanabilir ama pratikte sınanamayabilir. Eğer teori potansiyel olarak yanlışlanabilir ve aynı zamanda sınanabilir ise olası iki sonuç vardır:Sınama sonucu olumlu ise, teori desteklenmiştir. (doğruluğu ispatlanmış değildir).Sınama sonucu olumsuz ise, teori yanlışlanmıştır. (yanlışlığı ispatlanmış değildir).

71 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 2-YANLIŞLAMACILIK
A) Bilim Metodolojisinde YanlışlamacılıkDoğrulamacılığa göre bilimin amacı; gerçeğe ulaşmaktır, bunun yöntemi de doğrulamadıfunduszeue.infoışlamacılığa göre bilimin amacı; gerçeğe yaklaşmaktır, bunun yöntemi de önermeleri yanlışlanabilecek biçimde formüle etmektir.

72 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 2-YANLIŞLAMACILIK
B) İktisatta Popper Etkisinin SınırlarıPopper, iktisatçılar üzerinde etkili olan bilim felsefecilerinin başında yer almaktadır. İktisatta Popper’in tezlerinin savunucuları çok az olmakla birlikte etkin olmaları nedeniyle Popper sürekli güfunduszeue.info, ‘deneysel bilim oyununun kuralları’ başlığı altında Popper’in yaklaşımının metodolojik ilkelerini maddeleştirmiştir.

73 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 2-YANLIŞLAMACILIK
B) İktisatta Popper Etkisinin Sınırları1) Bir teorinin bilimselliğini, yanlışlamaya karşı olan duyarlılığı belirler.2) Yeni bir teori kabul görebilmek için önceki teorilerden daha fazla deneysel içerik taşımalıdır.3) Kabul edilebilir yeni bir teori, yerini aldığı teorilerin tüm başarılarını açıklayabilmelidir.4) Teoriler daima mümkün olduğu kadar katı bir şekilde test edilmelidir.

74 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 2-YANLIŞLAMACILIK
B) İktisatta Popper Etkisinin Sınırları5) Deneysel olarak çürütülen herhangi bir teori reddedilmelidir.6) Böyle çürütülen bir teori sonradan tekrar diriltilmemelidir.7) Çelişkili bir teori kabul edilemez.8) Kullandığımız aksiyomları minimize etmeliyiz.9) Her yeni teori bağımsız olarak sıfunduszeue.info çerçevede Popper’in iktisattaki etkisi iki başlık altında ele alınabilir:İktisadi Uygulamada Yanlışlamacılıkİktisat Metodolojisi Tartışmalarında Yanlışlamacılık

75 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 2-YANLIŞLAMACILIK
B) İktisatta Popper Etkisinin Sınırlarıİktisadi Uygulamada Yanlışlamacılık: İktisadın uygulanmasındaki etkisinden kastedilen; Popper’in görüşlerini öğrendikten sonra, bilimsel etkinliklerini sürdürürken, iktisatçıların davranış veya yorumlarında ne gibi değişiklikler meydana geldiğfunduszeue.info konuda yapılan bir araştırmanın sonuçlarına göre, uygulamada iktisatçıların neredeyse tamamı teorilerini yanlışlamaya değil, doğrulamaya çalışmaktadıfunduszeue.infoa birlikte, iktisat yöntembilimcileri, iktisadın temellendirilmesinde Popper’den yararlanmaktadır.

76 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 2-YANLIŞLAMACILIK
B) İktisatta Popper Etkisinin Sınırlarıİktisat Metodolojisinde Yanlışlamacılık: İktisat metodolojisinde, yöntembilimsel bir ilke olarak yanlışlamacılığın kullanılabileceğine olumlu bakanların başında Terence Wilmot Hutchison funduszeue.infoson, Popper gibi, bilim ile bilim olmayanı birbirinden ayırmak için bir ölçütün gerekliliğine inanmakta ve en sağlam ölçütün sınanabilirlik olduğunu ileri süfunduszeue.info Friedman da (Araçsalcı), iktisada Popper’in görüşlerini taşıyan kişi olarak değerlendirilmektedir.

77

78 KURAL KOYUCU (NORMATİF) İKTİSAT METODOLOJİSİ
Kural koyucu metodolojinin temel özelliği;Bilimsel bilgi ile bilimsel olmayan bilginin birbirinden ayırt edilmesinin temel amaç funduszeue.infoşımları:DoğrulamacılıkYanlışlamacılıkBilimsel Araştırma Programları metodolojisi

79 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 3-BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROGRAMLARI METODOLOJİSİ
A) Bilim Felsefesinde Lakatos SenteziYirminci yüzyılın ikinci yarısından itibaren bilim felsefesi Popper, Kuhn ve Lakatos merkezli bir tartışmaya dönüşmüştüfunduszeue.info Lakatos, ’de Macaristan’da doğfunduszeue.info işgalinde, annesi ve büyükannesi öldürülünce iki kez isim değiştirdi’de Macaristan Eğitim Bakanlığı’ndaki görevi sırasında revizyonist düşünceleri nedeniyle yılları arasında hapis yattı.

80 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 3-BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROGRAMLARI METODOLOJİSİ
A) Bilim Felsefesinde Lakatos Senteziyılları arasında Alfred Renyi isimli matematikçinin yanında tercümanlık yaptı’da Macar ayaklanması sırasında Batı’ya kaçtı’da London School of Economics’e geçti ve burada bilim felsefesi ile tanışıp bu konuda dersler verdi. Bu dönemde Popper ile tanıştı yılında öldü.

81 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 3-BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROGRAMLARI METODOLOJİSİ
A) Bilim Felsefesinde Lakatos SenteziEsas yetişme alanı matematik felsefesi olan Lakatos, Popper ve Kuhn’un görüşlerini farklı bir kavramsal çerçevede sentezleyerek bilim felsefesi literatürüne “Araştırma Programları Metodolojisi” yaklaşımını kazandırmıştıfunduszeue.infoinden önceki yaklaşımları özetleyip daha sonra kendi yaklaşımını ortaya koyduğu en önemli makalesi:“Falsafication and the Methodology of Scientific Research Programmes”.

82 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 3-BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROGRAMLARI METODOLOJİSİ
A) Bilim Felsefesinde Lakatos SenteziLakatos’a göre doğrulamacılığın ilk saf biçimi akılcılıktıfunduszeue.infoel dürüstlük, ispatlanamayacak bir şeyi ortaya sürmeye karşıdıfunduszeue.info, olguların önermeleri ispatlayamayacağı ve mantığın hiçbir yanılgıya düşmeden teorinin içeriğini artıramayacağı gündeme gelince, bütün teorilerin eşit seviyede ispatlanamaz oldukları kanısı yayılmıştır.

83 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 3-BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROGRAMLARI METODOLOJİSİ
A) Bilim Felsefesinde Lakatos SenteziDaha sonra ise, bilimsel dürüstlüğün, kesin ispatlanmayı değil, sahip olunan destekleyici delillerin sağladığı olasılığın yüksekliğini gerektirdiği düşünülmeye başlanmıştıfunduszeue.info ise, tüm teorilerin eşit düzeyde ispatlanamaz olmaları gibi eşit düzeyde olanaksızlık taşıdıklarını savunmuştur. Bu ise, onun tümevarıma olan itirazının ta funduszeue.infos’a göre yanlışlamacılık 3’e ayrılır:Dogmatik YanlışlamacılıkMetodolojik YanlışlamacılıkSofistike Yanlışlamacılık

84 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 3-BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROGRAMLARI METODOLOJİSİ
A) Bilim Felsefesinde Lakatos Sentezi1) Dogmatik YanlışlamacılıkBilimin hiçbir kuramı doğrulayamamakla birlikte bazı teorilerin yanlışlığını tam bir kesinlikle ortaya koyabileceğini savunmaktadıfunduszeue.infoısıyla, bilimsel dürüstlük, deneyle çelişen tüm kuramlardan vazgeçmeyi funduszeue.info göre, bir teori ancak deneysel (gözlemsel) temele sahip olduğu zaman bilimseldir.

85 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 3-BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROGRAMLARI METODOLOJİSİ
A) Bilim Felsefesinde Lakatos Sentezi2) Metodolojik YanlışlamacılıkBir teoriyi reddetmek ile onun yanlışlığını ispat etmek birbirinden ayrılmaktadır. Bilimsel olanla olmayana ilişkin yeni bir ayrıştırıcı ölçüt öne sürüfunduszeue.info belirli “gözlemlenebilir” durumları yasaklayan ve bu yüzden “yanlışlanabilen” ve reddedilebilen teoriler bilimseldir; veya bir teori eğer “deneysel temel” taşıyorsa bilimseldir.

86 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 3-BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROGRAMLARI METODOLOJİSİ
A) Bilim Felsefesinde Lakatos Sentezi3) Sofistike YanlışlamacılıkBir teori eğer öncekinden veya rakibinden farklı olarak artan ampirik (deneysel) içerikle destekleniyorsa yani, eğer yeni olguların keşfine götürüyorsa ancak o zaman ‘bilimsel’ veya ‘kabul edilebilir’ bir teoridir.

87 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 3-BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROGRAMLARI METODOLOJİSİ
B) İktisatta Bilimsel Araştırma ProgramlarıBAP, aynı bakış açısına sahip kuramlardan oluşan tarihi süreci ifade funduszeue.infos, özele ilişkin kuramların tek başına ele alınmalarını reddetmişfunduszeue.info bilimsel kuram, kesin bir biçimde doğrulanamaz veya yanlışlanamaz.Önermeleri, yardımcı önermelerle birlikte sınarız. Sonuç olarak, onları doğruladığımız veya yanlışladığımızı bilmek konusunda emin olmalıyıfunduszeue.info durumda, tekil kuramlar yerine bağlı kuramlar (BAP) söz konusudur.

88 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 3-BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROGRAMLARI METODOLOJİSİ
B) İktisatta Bilimsel Araştırma ProgramlarıBAP, ampirik olarak çürütülemeyen, olması gereken hakkında saf metafizik inançlar topluluğu oluşturan bilimsel araştırma kuralları funduszeue.infos’da BAP 3 unsurdan oluşmaktadır:Sert ÇekirdekKoruyucu KuşakPozitif-Negatif Anlama Aracı (Heuristic)

89 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 3-BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROGRAMLARI METODOLOJİSİ
B) İktisatta Bilimsel Araştırma ProgramlarıSert Çekirdek; metafizik unsurdur, inançlardan oluşur. Bütün BAP’lar sert çekirdek ile karakterize edilir. Kısacası, sert çekirdek aksiyomlar funduszeue.infocu Kuşak; sert çekirdeği koruyan hipotezlerdir. Lakatos’da sert çekirdek kolay kolay değişmez ancak koruyucu kuşak daha esnektir, değişfunduszeue.info Aracı; BAP’ın nasıl anlaşılması gerektiğini belirler. BAP’ın dışarı ile temasını sağlar. Yani, bilgi büyümesi olarak değerlendirilebilmesi için her araştırma programı, kendi anlama aracına sahiptir.

90 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 3-BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROGRAMLARI METODOLOJİSİ
B) İktisatta Bilimsel Araştırma ProgramlarıAnlama Aracı, pozitif ve negatif anlama aracı olmak üzere ikiye ayrılıfunduszeue.infof Anlama Aracı: Kısmen araştırma programının reddedilebilir varyantlarını gelişfunduszeue.infof Anlama Aracı: Sert çekirdeğin araştırılmasına izin vermez, araştırmanın reddedilemez parçasıdıfunduszeue.info göre, yanlışlama ölçütü, bilimsel olan ile bilimsel olmayan önerme arasında ölçüt değfunduszeue.infocu kuşak, yardımcı hipotezlerle sert çekirdeği reddedişten korur.

91 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 3-BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROGRAMLARI METODOLOJİSİ
B) İktisatta Bilimsel Araştırma ProgramlarıBilgi büyümesi, araştırma programı ile sağlanır. Bu açıdan Lakatos’da kuramlar sınanır, fakat araştırma programları sınanamaz, değfunduszeue.infos’a göre eğer bir araştırma programı, önceki formülasyonun ampirik içeriğini büyütüyorsa kuramsal olarak “ilerleyici”, bunu sağlamıyorsa “yozlaşan-terkedilen” olarak funduszeue.infos’da ilerleyici-yozlaşan program ayrımı mutlak değil, görelidir. Zaman dönemi içerisinde bir araştırma programının niteliği değişebilir.

92 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 3-BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROGRAMLARI METODOLOJİSİ
B) İktisatta Bilimsel Araştırma ProgramlarıLakatos açısından bilimsel gelişme, yozlaşan BAP’dan ilerleyici BAP’a geçiştir. Önemli olan BAP’ın ampirik içeriğinin artıp artmadığıdır.Eğer yozlaşan BAP’ın ampirik içeriği halen ilerleyici BAP’ın ampirik içeriğinden fazla ise, ilki tercih funduszeue.infos, somut dünyada gözlendiği üzere bilimde değer yargılarının varlığını kabul ederken, aynı zamanda Popper’deki ampirik içeriğin artırılması gerektiği görüşünü desteklemektedir.

93 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 3-BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROGRAMLARI METODOLOJİSİ
B) İktisatta Bilimsel Araştırma ProgramlarıYanlışlama zorlukları ve bilgi büyümesi açısından bakıldığında Lakatos’un görüşleri ve somut iktisat bilimi arasında bir yakınlaşma görüfunduszeue.infoın içselliği-dışsallığı tartışmaları dikkate alındığında, hiçbir görüş diğerini yanlışlayamamakta, her zaman kendisi haklı çıkmaktadır. Bu tartışmaların ampirik içeriğin artmasına katkısı yoktur. Bu açıdan iktisatta ampirik içerik-öndeyiden çok, meydana gelme-açıklama ilişkisi geçerlidir.

94 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 3-BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROGRAMLARI METODOLOJİSİ
B) İktisatta Bilimsel Araştırma ProgramlarıAmpirik içerik söz konusu olduğunda, yanlışlamanın hemen hemen olanaksız olduğu görüşü Lakatos’u desteklemektedir.“Para Talebi İstikrarlıdır” hipotezi yanlışfunduszeue.infoımlamalara, ölçüm tekniklerine ve yaklaşıma göre para talebinin istikrarlı olduğu her zaman kanıtlanabilir, tersi de geçfunduszeue.infotta çeşitli okullar vardır. Okullar arasında yaklaşım, değerler, kullanılan kavramlar ve teknikler arasında fark vardır. Okullar bir arada bulunabilmektedir. Terkedilen bir okul tekrar canlanabilmektedir.

95 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 3-BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROGRAMLARI METODOLOJİSİ
B) İktisatta Bilimsel Araştırma Programlarıİktisatta bazen tarihsel olarak söyleneni yeniden ileri sürmek olanaklıdıfunduszeue.info, Keynesci Devrim’in, yozlaşan araştırma programından ilerleyici programa geçiş olduğunu ileri süfunduszeue.infos’da sert çekirdek metafizik unsurdur, inançlardır, sınanamaz. Dolayısıyla aksiyomların mutlak doğruluğunu savunmaktadır.

96 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 3-BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROGRAMLARI METODOLOJİSİ
B) İktisatta Bilimsel Araştırma Programlarıİktisatçılar tarafından incelenen araştırma programları genellikle Neo-klasik iktisada yöfunduszeue.info-klasik iktisatta sert çekirdek şunlardan oluşur:Rasyonel iktisadi hesaplama,Değişmeyen zevkler ve tercihler,Karar almanın bağımsızlığı,Tam haber alma,Tam kesinlik,Faktörlerin tam hareketliliği vb.

97 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 3-BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROGRAMLARI METODOLOJİSİ
B) İktisatta Bilimsel Araştırma ProgramlarıNeo klasik iktisatta pozitif anlama aracı:Piyasayı alıcı ve satıcılar olarak bölmek,Açık sonuçlar elde etmek için piyasa yapısını kesinlikle tanımlamak,Davranışsal varsayımlarda ideal tip tanımlamalar yapmak,İlgili ceteris paribus koşulların sınırlarını belirtmek funduszeue.info

98 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 3-BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROGRAMLARI METODOLOJİSİ
B) İktisatta Bilimsel Araştırma ProgramlarıKeynesci araştırma programıyla sert çekirdekte bazı değişmeler olmuştur:Rasyonel olmama,Belirsizlik,İstikrarsız beklentilerin olabilirliği söz funduszeue.infocu kuşak:Tüketim fonksiyonu, çarpan, otonom harcamalar kuramı, spekülasyon güdüsüyle para talebi, uzun dönemli faiz oranına bağlılıktıfunduszeue.infof anlama aracı:Milli gelir hesaplaması, tüketim fonksiyonu ve çarpanın istatistiksel tahminidir.

99 KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 3-BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROGRAMLARI METODOLOJİSİ
B) İktisatta Bilimsel Araştırma ProgramlarıNeo-klasik açıdan Talep Analizi araştırma programının sert çekirdeği:1) Temel iktisadi kuram, zorunlu olarak soyut, statik ve biçimde geneldir.2) Temel varsayımlar basit, tek ve değişmezdir. Varsayımlar ne gerçek ne de yanlışlamaya duyarlıdır.3) Tüketici faydasını maksimum kılmayı amaçlar.4) Sınırlı gelire sahiptir.5) Sınırsız istemleri vardır. Fakat azalan marjinal fayda yasası geçerlidir.6) Mal ve hizmetlerin fiyatları hakkında tam bilgiye sahiptir.

KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 3-BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROGRAMLARI METODOLOJİSİ
B) İktisatta Bilimsel Araştırma ProgramlarıNeo klasik açıdan Talep Analizi araştırma programının sert çekirdeği:…7) Almaşık kullanımlar için rasyonel hesaplama yapılır.8) Bireylerin kararları diğer bireylerden bağımsızdıfunduszeue.infof anlama aracı:1) Statik modeller yapmak,2) Postülaların sayısını minimuma indirmek,3) Genel kuramlar geliştirmek,4) Fiyatlar veya değişim değerlerinde yoğunlaşmak,5) Varsayımlar ve gerçekler arasındaki farklılıkları gidermek için kuramı yeniden yorumlamak.

KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 3-BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROGRAMLARI METODOLOJİSİ
B) İktisatta Bilimsel Araştırma ProgramlarıNeo klasik açıdan Üretim Fonksiyonu araştırma programının sert çekirdeği:1) Her firmanın üretim fonksiyonuna sahip olduğu varsayılmaktadır.2) Azalan verimler ilkesi geçerlidir.3) Üretim sürecinde girdiler birbirleriyle ikame funduszeue.infof anlama aracı:1) Kurulan modeller kâr maksimizasyonu veya maliyet minimizasyonu üzerinedir.2) Piyasa varsayımı yapılır. En ortak varsayım tam rekabettir.

KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 3-BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROGRAMLARI METODOLOJİSİ
C) İktisatta Bilimsel Araştırma ProgramlarıPozitif anlama aracı:…3) Mikro ve bireysel düzeyde modeller yapılmaktadır.4) Eksik rekabet piyasaları, zaman, heterojen sermaye gibi daha gerçekçi çapraşıklıklara girişmek yolu ile kuramları arıtılmaktadır.

KURAL KOYUCU YAKLAŞIMLAR: 3-BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROGRAMLARI METODOLOJİSİ
B) İktisatta Bilimsel Araştırma ProgramlarıÖzetle:İktisatta Lakatos’un metodolojisi sınırlı geçerliliğe sahiptir. Fakat diğerlerine göre bilimsel etkinliğe daha yakındıfunduszeue.infos’da dikkat çeken noktalardan bir tanesi pozitivizmle birlikte bilimden atılan metafiziğin tekrar saygı görmesidir.

BETİMSEL (POZİTİF) İKTİSAT METODOLOJİSİ
Kural koyucu iktisat metodolojisi başlığı altında toplanan yaklaşımların ortak özelliği:İktisat biliminin, bilimsellik niteliği kazanabilmesi veyaBir bilginin iktisat biliminin alanına dahil edilebilmesi için taşıması gereken özellikleri ya daSöz konusu bilgilerin elde edilmesi sürecinde uyulması gereken metodolojik ilkeleri konu edinmeleridir.

BETİMSEL (POZİTİF) İKTİSAT METODOLOJİSİ
Betimsel iktisat metodolojisinde ise:Yöntembilimci, iktisatçı teorisyenlerin fiili uygulamalarında ne tür kaygılar taşıdıklarını,Teori kurarken ve onu rakiplerine karşı savunurken niçin belirli metodolojik veya epistemolojik ilkelere sarıldıklarını,Dolayısıyla bilgi üretirken “fiilen” hangi yöntemleri kullandıklarını anlamaya ve açıklamaya çalışmaktadıfunduszeue.info, bilimle bilim olmayanı ayırmak için belirli ilkeler koymak değil, zaten bilim olarak kabul gören yaklaşım ve bilgilerin özelliklerini betimlemek önemlidir.