Canlılar Ve Enerji Ilişkileri Test

Bütün canlılar beslenme, üreme, hareket etme, büyüme ve gelişme gibi yaşamsal faaliyetlerini gerçekleştirebilmek için enerjiye ihtiyaç duyar. Canlılar bu enerji ihtiyaçlarını besinlerden sağlar. Canlıların beslenme şekilleri farklılık gösterir. Kendi besinini kendisi üretebilen canlılara üretici canlılar denir. Yeşil bitkiler, siyanobakteriler ve algler güneş ışığını kullanarak kendi besinlerini üretebilirler. Besinlerini dışarıdan hazır alan canlılara tüketici canlılar denir. Hayvanlar, bazı bir hücreliler, mantarlar ve bazı bakteriler tüketici canlılardır.

Tüketici canlılardan bazıları sadece bitkisel besinlerle beslenir. Bu canlılara otçul canlılar adı verilir. Geyik, inek, koyun, tavşan, sincap, keçi, kelebek,
kunduz, zürafa, deve, antilop, at, eşek, zebra, su piresi, salyangoz, tırtıl ve çekirge otçul canlılara örnek verilebilir. Tüketici canlılardan bazıları sadece etle beslenir. Bu canlılara etçil canlılar adı verilir. Aslan, kaplan, kurt, köpek, tilki, kurbağa, tatlı su levreği, yılan, sazan, şahin, atmaca, kartal, baykuş ve çakal etçil canlılara örnek verilebilir. Tüketici canlılardan bazıları hem etle hem de bitkisel besinlerle beslenir. Bu canlılara hem etçil hem otçul canlılar adı verilir. Ayı,fare, tavuk, domuz, serçe ve insan hem etçil hem otçul canlılara örnek verilebilir.

Bazı bakteri ve mantarlar salgıladıkları enzimlerle canlı veya ölü organizmaları ayrıştırır. Böylece bir yandan kendi enerji ve besin ihtiyaçlarını sağlarken, bir yandan da üreticiler için gerekli kimyasal maddeleri oluştururlar. Bu canlılara ayrıştırıcılar adı verilir. Bir ekosistemdeki canlıların tümü beslenme bakımından birbirlerine bağlıdır. Canlılar arasındaki beslenme ilişkilerini bir zincirin halkalarına benzetebiliriz. Bu zincirin her halkasında değişik canlılar yer alır ve biri diğerinin besinidir. Bu şekilde madde ve enerjinin üreticilerden başlayarak, tüketicilere doğru iletilmesini sağlayan canlılar sırasına besin zinciri denir. Besin zincirlerinin ilk halkasını her zaman üretici canlılar oluşturur. Diğer halkalarını ise tüketici canlılar oluşturur.

Bazı canlılar birden fazla besin zincirinde yer alabilir. Bu durum besin zincirlerinin birbirleriyle bağlantılı olmasını sağlar. Birbirine bağlı besin zincirleri besin ağı oluşturur. Yeryüzündeki tüm canlılar çok büyük ve karmaşık bir besin ağı içerisinde birbirine bağlanmıştır.

Bitkiler, besin üretmek için güneş enerjisini kullanırlar. Ürettikleri besinin bir kısmını kendileri tüketirler bir kısmını ise sonraki basamaktaki canlıya aktarırlar. Örneğin meşe palamudu, geyik tarafından besin olarak tüketildiğinde yapısındaki enerji geyiğe geçer. Geyik bu enerjinin bir kısmını yaşamsal faaliyetleri için kullanır, bir kısmı atık olarak çevreye verilir. Bu enerjinin sadece %10’luk kısmı geyiğin vücudunda depo edilir ve besin zincirinin sonraki basamağında yer alan aslana aktarılır. Aslan geyiği yediğinde geyiğin yapısındaki enerjinin %10’unu vücudunda depolar.

Akbaba aslanı yediğinde ise, aslanın yapısındaki enerjinin %10’unu vücudunda depolar. Dolayısıyla besin zincirinin her basamağında, enerjinin küçük bir bölümü üst basamağa aktarılır. Üreticilerden tüketicilere doğru aktarılan enerji miktarı şematik olarak gösterildiğinde enerji piramidi oluşur. Enerji piramidinin ilk basamağında üreticiler, diğer basamaklarında tüketiciler bulunur. Bir enerji piramidinin tepesine doğru gidildikçe daha az besin ve enerji aktarılır. Ayrıştırıcılar tüketici canlılar grubunda olduğu hâlde enerji piramidinde gösterilmez.