Anne Sütüne Su Karışırsa Ne Olur

Anadolu Sağlık Merkezi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Ayşe Sokullu, bebeklerin ve çocukların su tüketimine özen gösterilmesi gerektiğini söylüyor. Anne sütü alan bebeklerden, su içmeyi sevmeyen çocuklara kadar çözüm önerileri sunuyor.

“Anne sütü alan bebeğe, su verilmez” diye yaygın bir kanı var. Bu durumun istisnaları var mıdır?

Anne sütü alan bebeklerde; eğer süt yeterliyse, çocuk yeterli kilo alabiliyorsa sütle birlikte su vermek gerekmez. Su onları hasta edeceği için değil, midelerini boşuna suyla doldurmak yerine, susuzluklarını anne sütüyle gidermek istediğimiz için önermeyiz. Ama çocuk hastaysa, özel bir durumu varsa, mama eklenmişse ya da ek gıda alıyorsa o zaman çocuğa mutlaka su vermek gerekir. Bazen ailelere su önerdiğimizde “anne sütü alıyorken su verilmez ki” gibi bir inanışla, verilmesi gerekene de vermek istenmeyebiliyor, bunu önlemek açısından altını çizmek lazım.

Ek gıda alan bebeklere su verme miktarı ne olmalı?

Anne sütüne eklenmiş, meyve, sebze, katı gıda gibi ek gıda alanlara da mutlaka su vermek lazım. Eğer ilk 6 ay içinde bir bebekse ve hem anne sütü hem mamayı alıyorsa çok fazla vermeye gerek yok, mamalardan sonra birkaç kaşık su vermek, günlük yaklaşık cc su tüketmeleri yeterli olabilir. Burada hem anne sütü, hem mama alan bir bebek eğer kabızlık çekmiyorsa sıvı alımının yeterli olduğunu düşünebiliriz. Kabızlık kendini göstermeye başlarsa su tüketimini artırmak gerektiğini söyleyebiliriz.

Hastalık dönemlerinde su tüketimi nasıl olmalıdır?

Özellikle ateşli hastalıklar, su tüketimi çok artırır. Hastalıkta vücut su tüketiyor, ateşi düşürürken terle atıyoruz. Sıvı tüketimimiz, kalp atım hızımız ve tüm vücut döngümüz hızlanıyor onun için de su tüketimimizi mutlaka artırmamız gerekiyor. Özellikle ateşli hastalıklarda, bilhassa yaz aylarıysa ve ishal varsa günlük su ihtiyacı % artabilir. Böyle dönemlerde çocuğun idrar miktarını anne takip etmeli. Bezini uzun süredir ıslatmamışsa ya da tuvalet ihtiyacını hiç söylemiyorsa mutlaka az sıvı aldığını düşünmek gerekir.

Hareketli çocuklar için su tüketimi konusunda neler söyleyebilirsiniz?

Küçük çocuklar devamlı koşturuyorlar. Özellikle yuva çocukları günü çok aktif geçiriyorlar, onlara aralıklarla hatırlatıp su içirmek lazım. Günün sonundaki önemli halsizliğin sebebi aslında sıvı kaybı olabilir, huzursuzluk, hırçınlık da arkasından gelebiliyor.

Su içmeyi sevmeyen çocuklar için neler önerebilirsiniz?

Çocuk su içmeyi sevmiyor olabilir, eğer böyle bir durum varsa sevdiği gıdaları daha sulu şekilde hazırlayabiliriz. yaş arası sadece makarna, pilav, köfte, tavuk gibi katı gıdalarla beslenmeye yönelen çocuklar var. Bu çocuklara mutlaka çorba ve sulu yemek alışkanlığını kazandırmak gerekiyor. Tencere yemekleri ve çorbaları daha sulu hazırlayabiliriz. Şekerli ve asitli içecekler istemiyoruz ama iyi bir protein ve su desteği olan ayran gibi bir içeceği önerebiliriz. Sütü de öneriyoruz ama suyun birebir yerini tutması mümkün değil. Ayrıca çocukların psikolojisine hitap eden oyuncaklı bardaklar, değişik içme şekilleri de suyu sevdirmekte etkili olabilir.

“Çocuğunuzun istemesini beklemeden ona su verin”

Anadolu Sağlık Merkezi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları-Çocuk Nefrolojisi Uzmanı Doç. Dr. Neşe Bıyıklı, çocuklarda yetersiz su tüketiminin yol açtığı sorunlarla ilgili soruları yanıtladı. Doç. Dr. Bıyıklı, çocuklar, özellikle bebekler su ihtiyaçlarını ifade edemedikleri için uzun süre susuzluğa maruz kalabileceklerine dikkat çekiyor.

Çocuklar günde ortalama ne kadar su tüketmelidir? Yaşa göre miktar değişim gösterir mi?

Çocukların su gereksinimleri yaş ve kiloya bağlı olarak değişim gösterir. Bir yaşındaki bir çocuk yaklaşık 10 kg ağırlığındadır, su gereksinimi günlük ml’dir. 12 yaşındaki 30 kg ağırlığındaki bir çocuğun su gereksinimi ise ml’dir.

Tüketim miktarı mevsime göre değişir mi?

Sıcak havalarda terleme ve buharlaşma ile su ve tuz kaybı artar. Özellikle çocuklarda vücut yüzey alanı geniş olduğu için terleme ile kaybedilen miktar oldukça fazla olur. Normal hava sıcaklığı sırasında 30 kg olan bir çocuğun günlük sıvı tüketimi ml olmalı, daha sıcaklarda ise bu miktar ml’ye dek çıkabilir.

Su tüketimi konusunda nelere dikkat etmek gerekir? Ailelerin bu konuda yaptığı yanlışlar nelerdir?

Çocuklar su ve elektrolit dengesine çok duyarlıdırlar, ancak su gereksinimlerini fark edemeyebilirler ya da ifade edemeyebilirler. Aileler bunu akıllarında tutmalı ve çocuğa su içirmelidirler. Bazı aileler çocuktan tepki gelmediği için susamadığını düşünerek su vermeyi unutabilmektedir.

Su tüketiminin yetersiz olması ne gibi sonuçlar ortaya çıkar?

Su tüketiminin yetersiz olması özellikle sıcak iklimlerde çok ciddi durumlara yol açar. Bunlardan en önemlisi dehidratasyon’dur (vücut su kaybı). Dehidratasyon çocuklarda böbrek fonksiyonlarının bozulmasına ve böbrek yetmezliğine giden hastalıkların başında gelir. Bunun yanı sıra kan elektrolit dengesinde bozulmalar da ortaya çıkabilir. Kalp aritmileri, kas seyirmeleri, kramplar, kasılmalar, beyin ödemi bu hastalıklardan bazılarıdır.

Meyve suyu, suyun yerini tutar mı?

Hazır meyve suları suyun yerini kesinlikle tutmaz. Üstelik çocuğun susuzluk hissinin giderilmesine yol açtığından normal su tüketimini de olumsuz etkileyebilir. Çocuğa verilen sıvının 2/3’ ü su, 1/3’ ü ise ayran, taze meyve suyu gibi çeşitlendirilebilir.

Saklama koşulları ve içime hazırlama aşamalarını anne adayları için derledik.

Anne sütü pompası nasıl olmalı?

Piyasada çok çeşitli sağım pompaları mevcuttur. Ekonomik koşullara da bağlı olarak tercihen çiftli pompa edinmek hem zamandan hem de sarf edilen enerjiden tasarruf sağlayabilir.

Anne sütü saklama kapları nasıl olmalı?

Olası toksinleri engellemek için 3 veya 7 rakamlı geri dönüşüm sembolüyle belirtilen endokrin bozucu Bisfenol-A (BPA) ile yapılmış kapları tercih etmeyin.

Yumuşak, yarı bulanık ve 5 rakamlı geri dönüşüm sembolü olan ve/veya kabın altında PP (polipropilen) harfleriyle belirtilen ürünleri tercih edebilirsiniz.

Sütünüzü sağdığınız kap ya da poşetin üzerine sütünüzü koymadan önce, tarih ve saat yazmanız, sağdığınız sütün süresini belirleyebilmeniz açısından önemlidir.

Sağılmış anne sütü nasıl saklanmalı?

Sağdığınız sütü doğruca bebeğinize verebilir, buzdolabına koyabilir ya da dondurabilirsiniz.

Sağılmış süt, 22 derece olan oda sıcaklığında en az 6 – 8 saat tazeliğini korur. Hava sıcaklığı arttıkça bu süre azalacaktır. Eğer bebek bu sütü bitiremez ve bir miktar bırakırsa, kalan miktar buzdolabına konulup sonra tekrar bebeğe verilebilir.

Farklı saatlerde sağılan sütler aynı kapta toplanabilir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken soğuk olana soğuk olanı eklemektir; yani, yeni sağılan süt eskisine eklenmeden önce soğutulmalıdır. Farklı saatlerde sağılan sütler oda sıcaklığında tutulmuşsa birbirlerine eklenebilir.

Soğutulmuş süt bebeğe verilmeden önce süt dolu kap, akan sıcak bir suyun altında ya da fazla kaynar olmayan ocakta ısıtılmış bir miktar suyun içinde ılıtılabilir. Mikrodalgada ısıtma yöntemini kullanmayın.

Saklanan süt, zamanla iki tabakaya ayrılabilir, bu normaldir; hafifçe dairesel bir biçimde çalkaladığınızda tabakalar birleşir.

Sağılan sütlerin rengi farklı günlerde farklı görünebilir, normaldir; tüketilen yiyeceklere göre anne sütünün rengi değişebilir.

Dondurucuya giren süt, genleşir. O nedenle süt dondurulacaksa kaplar ağzına kadar doldurulmamalıdır. Bir bebek muhtemelen her beslenmede 60 – ml. süt içecektir; her bir kapta 60 ml. saklanabilir. Daha önce dondurulmuş süte buzdolabında saklanan süt eklenebilir.

Dondurulmuş sütü çözmenin en sağlıklı yolu geceden buzdolabı bölümüne indirmektir. Acil durumlarda ise dondurulmuş süt soğuk akan bir suyun altında yavaşça çözülmesi beklenebilir.

Yerden tasarruf etmek amacıyla sağma poşetleri yan yatırılarak konulabilir.

Bazı anneler sütleri çözüldükten hatta biraz bekledikten sonra sabun gibi bir kokunun ve tadın geldiğini söyleyebilir. Bu annelerin sütlerinde yağları parçalayan yüksek düzeyde lipaz enzimi olduğu düşünülür. Böyle bir süt kesinlikle güvenli olup bebeğe verilebilir.

Daha önce dondurulmuş olan süt çözüldükten sonra 24 saat buzdolabında saklanabilir. Ancak yeniden dondurulmamalıdır.

Pompa parçalarını, kapları ya da biberonları eğer içlerinden sadece anne sütü geçtiyse sterilize etmek Çünkü, taze anne sütü temasta bulunulan hemen hemen bütün bakterileri, virüsleri ve mantarları öldürür. Bu malzemeleri su ve sabunla yıkamak ya da bulaşık makinesine koymak yeterlidir.

Anne sütünü artırıcı besinler

sütü çoğaltan en önemli besin sudur. Günde en az 2,5 – 3 litre su için. Sütün önemli bir kısmının sudan oluştuğunu unutmayın. Kalsiyumdan zengin süt, yoğurt ve peyniri düzenli olarak tüketin. Her gün 1 yumurta veya 1 porsiyon etli sebze veya kurubaklagil anne süstüne olumlu katkıda bulunur. A vitamininin bolca bulunduğu havuç, yeşil yapraklı sebzeler, kayısıyı menülerinizden eksik etmeyin. Anne sütünü artırmak için her gün düzenli olarak taze sebze ve meyve yiyin.

1- Anne sütünü saklama yöntemleri

Sağılmış sütü bu amaçla üretilmiş steril kaplarda ya da önceden kaynatılmış cam kavanozlarda oda ısısında ('C) saat, buzdolabı rafında gün, derin dondurucuda ('C) ay saklanabilir. Süt kullanılmadan önce, kavanozunda sıcak su içinde bekletilerek benmari usulü (bir kabı kaynar suya oturtmak yoluyla içindekini ısıtma ya da eritme yöntemi) ısıtılır. Süt doğrudan ısı kaynağı üzerine konulmamalı ve asla ısıtılmamalıdır.

2- Su verilmesi gerekmez

Anne sütüyle beslenen bebeklere ayrıca su verilmesi gerekmez. Sütün içeriği, bebeğin ayına ve dış ortamlara uygundur. Ancak ek besinlere geçişle beraber bebeklere kaynatılmış ılıtılmış su verilebilir. İlk günlerde bebeklere sarılık olmasın diye verilen şekerli su hem bağırsak florasını olumsuz etkiler hem de bebeğin kan şekerini yükselterek gereksiz tokluk hissi yaratır, emme problemlerine neden olur

3- Gaz yapmaz

Kitaplara göre anne sütü gaz yapmaz ama günlük hayatta gaz yapacak besinlerle (kuru baklagiller, yeşil yapraklı çiğ sebzeler, soğuk gazlı içecekler gibi) beslenen ya da gazı olan annelerin bebeklerinin o günlerde huzursuzluğunun ya da gaz sancılarının arttığı gözlemlenir. Annelere besinleri iyice çiğnemeleri önerilir.

4- Anne sütü bebek için yeterlidir

Son yıllarda anne sütü vermek isteyen ve konunun önemini kavramış anne sayısı gittikçe artmıştır. Bilinçli annelerin en büyük endişelerinden birisi bebeğinin doymadığı yönündedir. Özellikle doğumu takip eden ilk günlerde bu endişe ek besin başlanmasına neden olmaktadır. Ama bebeğin ilk günlerinde gıda gereksinimi çok olmadığı için endişeye gerek yoktur. Bebek 1. gününde yaklaşık olarak kilo başına 30 ml ile ihtiyaçlarını karşılayabilir. Bu da gr. doğan bir bebek için ml demektir. Daha sonra her gün bu miktar kilo başına 20 ml artar ve yaklaşık bir hafta sonra ml/kg değerine ulaşır. Kaba bir hesapla ml günlük anne sütü ile bebeğin doyduğu söylenebilir.

5- Anne sütü kalitesi nasıl artar?

Sağlıklı beslenen annelerin süt kalitesi yükselir. Çünkü annenin beslenmesi süt kalitesini ve içeriğini doğrudan etkiler. Doğru beslenmeyen annede emzirme sırasında bir takım eksiklikler gelişir ya da sütün kalitesi düşebilir. Bu da bebeğin daha az kilo almasına neden olur. Ayrıca genetik faktörlere bağlı olarak sütün yağ miktarı da kişiden kişiye değişebilir.

6- Sütün bebeğe yetersiz geldiği kilo alma miktarıyla anlaşılabilir

Anne sütünün bebeğe yeterli gelip gelmediğine doktor karar vermelidir. Sütün yetmemesinin en belirgin işareti bebeğin yetersiz kilo almasıdır. Bebek alt sınır olarak ayda gram ve üzerinde kilo alıyorsa, anne sütünün yettiği düşünülür. Bu durumda annelerin ilk 6 ay emzirmeyi bırakmaması gerekir.

7- Annenin yedikleri sütünü de etkiler

Annenin çok yemek yemesi anne sütünün protein ve enerji içeriğini fazla değiştirmez. Sadece özellikle omega 3 yönünden zengin beslenme ya da omega 3 takviyesi, anne sütünü bu açıdan zenginleştirir. Öte yandan annenin yediği soğan ve sarımsak gibi kokulu gıdalar anne sütünün kokusunu değiştirip, bebeğin memeyi itmesine neden olabilir. Bunun yanı sıra anneler mutlaka beslenmelerine özen göstermeli ve bol su tüketmeliler. Dereotu, maydanoz ve naneden elde edilen bitki çayları anne sütünü artırır.

8- Annenin psiko-sosyal durumu rahatsa sütü de fazla olur

Anne ne kadar rahat bir yapıya sahipse sütü de o kadar fazla olur. Kaygılı, stresli, takıntılı ve mükemmeliyetçi annelerde süt verimi düşüktür. Ayrıca annenin iyi dinlenip düzenli uyuması süt verimini artıran önemli bir etkendir. İş hayatının yorgunluğu ve stresli ortamı, aile içi sorunlar, annenin geçirdiği hastalıklar, ağrı ve sancılar süt verimini olumsuz etkiler.

9- Emzirme tekniğindeki hatalar anne sütünün verimini düşürür

Emzirmeye geç başlamak, formül mamaya ve ek besine erken geçmek, bebeğe biberon ya da yalancı emzik vermek, bebeği memeye yanlış yerleştirmek, bebeğin meme başını doğru kavramaması, gece emzirmemek, saatten uzun süre emzirmemek anne sütü verimini düşürür.