Domates Hangi Koşullarda Yetişir Yazınız

Bu arada bugün dünyanın dört bir tarafında 9 bin çeşit domates yetiştirildiğiniz biliyor muydunuz? Peki şimdi konumuza dönelim: Domates nasıl yetiştirilir? Domates Türkiye’de yetiştirilir mi? Domates nasıl bir iklimde yetişir? İşte domates yetiştirmek ile ilgili her şeyi ve püf noktalarını sizler için araştırdık.

Domates Nasıl Yetiştirilir?

Domates, anavatanı Güney Amerika olan bir sebzedir. İlk yetiştiricilerinin de Meksikalılar olduğu tahmin edilmektedir. Domates güneşi seven ve sıcak ve ılıman iklim sebzesidir. İki çenekli ve otsu bir bitki olan domatesin kazık şeklinde bir kök yapısına sahiptir. Tüylü bir yaprak yapısına sahip olan domatesin çiçekleri sarı renkte açar. Daha sonra bu çiçekler küçük yeşil domates halini alır ve bol güneş ışığında da kırmızı rengine dönüşür. Günümüzde farklı tipte ve boyutlarda yaygın olan kırmızı rengin yanında pembe, sarı, turuncu, mor, beyaz ve siyah renkte domatesler de bulunmaktadır. Domatesi bahçede, saksıda ya da yıl boyunca serada yetiştirmek mümkündür.

Domates Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?

Domates yetiştiriciliği öncesinde bir takım hazırlık süreci gerektiren bir işlemdir. Domatesi tohumdan yetiştirmek isterseniz şubat ayından mart ayının sonuna kadar domates tohumlarını ekmeniz gerekmektedir. Bunun için küçük saksılara ya da viyollere ekim yapılabilir. Bu tohumlar sıcak ve güneş alan bir yerde tutulmalıdır. Toprak sürekli nemli bırakılmalıdır. Çimlenen domates tohumları cm boyutuna geldiğinde ekilmelidir. Domates verimli ve humus açısından zengin topraklarda daha iyi yetişir. Bu sebeple ekim yapılmadan önce ekilecek alan iyi hazırlanmalı, toprak organik kompostla zenginleştirilmelidir. Peki hangi ayda ekim yapılmalıdır? Havalar iyice ısınmaya başladığından toprak da tam anlamıyla ısındığında ilkbahar aylarında ekim yapılmalıdır. Burada birkaç püf nokta vermek yerinde olacaktır:

• Domates bitkisinin domates kurdu, tırtıl, sinek gibi birtakım zararlıları vardır. Bunun önüne geçmek için çaprazlama ekim yöntemi önerilmektedir. Yani domates fidelerinin aralarına fesleğen, reyhan, kadife çiçeği gibi bu zararlıları uzaklaştıracak başka bitkiler ekilmelidir.
• Bir diğer püf nokta ise toprak mutlaka malçlanmalıdır. Bu hem ayrık otlarının çıkmasını önleyecek hem de sulama ihtiyacını azaltacak ve toprağı nemli kalmasına yardımcı olacaktır.
• Domates toprağın durumuna bağlı olarak 5- 7 günde bir sulama yapılmalıdır.

Domates Türkiye'de Yetişir Mi?

Domates sıcak ve ılıman iklimleri seven bir bitkidir. Bu sebeple Türkiye iklim olarak domates yetiştirmeye oldukça uygundur. Başta Akdeniz bölgesi olmak üzere Ege ve Marmara bölgelerinde çokça yetiştirilmektedir. Türkiye verilerine göre 12,8 milyonluk domates üretimiyle dünyada üçüncü sırada yer almaktadır.

Domates Ne Kadar Sürede Yetişir?

Domatesin uygun iklim ve sıcaklık koşullarına göre yetişme süresi farklılık göstermektedir. Ortalama olarak Mayıs ayında ekilen domates fideleri günlük bir sürede yetişir. Havaların sıcak ve ılıman olduğu yerlerde Kasım ayına kadar domates hasat edilebilir.

Domates Nasıl Bir İklimde Yetişir?

Domates sıcak ve ılıman iklimlerde daha iyi yetişmektedir. Soğuk havalardan hoşlanmaz. Domatesin yetişmesi için havanın 18 ila 27^o derece dolaylarında olması gerekmektedir.

Domateste Ekim Nöbeti

Art arda aynı bitki türünün yetiştirildiği topraklar bir süre sonra verimsizleşir. Toprağın belirli bir derinliğine kadar besin maddeleri tükenir. Toprak bu hale gelince de düzeltmek için kullanılan ağır kimyasallar hem toprakta tuzluluk yaratır hem de kalıntıları su kaynaklarıyla temas ettiğinde kirlilik yaratır. Bu da diğer canlıların yaşamını etkileyerek doğanın dengesini bozacaktır.

Öte yandan sürekli olarak aynı bitkinin yetiştirildiği topraklarda hastalıklar ve zararlılarda yoğunlaşma görülebilir. Bu yine önlem olarak aşırı derece zirai ilaç kullanımına sebep olacaktır. Böyle bir durumda da yine doğanın dengesinin bozulma ihtimali doğar.

Yukarıda bahsettiğimiz sebeplerden dolayı, sebze yetiştiriciliğinde ekim nöbeti uygulamalarının yapılması tavsiye edilir.

1. Domates derin köklü bir bitkidir. Dolasıyla yüzeysel köklü bitkiler ile art arda yetiştirilmelidir. Bunlara örnek olarak; hububat, pırasa, marul, soğan, sarımsak ve salata grubu verilebilir.
2. Domates yetiştirme döneminde yavaş gelişen bir bitkidir. Dolasıyla hızlı gelişen bitkiler ile art arda yetiştirilmelidir. Bunlara örnek olarak; tatlı mısır, ıspanak, marul, salata grubu, turp verilebilir.

Domateste Dikim Öncesi Toprak Hazırlığı

Ekim işlemlerine başlamadan önce yapılması gereken şey toprağı hazırlamaktır. Bu anlamda en doğru sonucu almak için mutlaka toprak analizi yaptırmak gerekir. Toprak analizleri doğrultusunda bitkinin ihtiyacı olabilecek gerekli besin elementleri taban gübreleri aracılığıyla toprağa verilir. Sonrasından son kez sulama yapılır ve toprak tava geldikten sonra ekim işlemine başlanabilir.

İyi yanmış çiftlik gübresi, kuşkusuz diğer bir çok üründe olduğu gibi domates yetiştiriciliğinde de çok önemlidir. Fide dikiminden gün önce 1 dekar sera için tabana ton çiftlik gübresi kimyevi gübrelerle karıştırılarak toprağın yüzüne serilerek en az cm derinliğinde toprak işlenmelidir.

Domateste Dikim Hangi Aralıklarla Yapılmalıdır?

Domateste fidelerin dikim işleminde kullanılılacak sıra arası ve sıra üzeri bırakılacak aralıklar çeşidin sırık veya yer çeşidi oluşuna, büyüme ve yayılma kuvvetine, toprak şartlarına ve yapılacak bakım işlerinin elle veya makineli olarak yapılmasına göre  ya da sıranın çift ya da tekli olması göre değişebilir.

Sırık domateste, dikim tek sıralıysa;

Sıraların aralığı 80cm, sıra üzeri aralıksa 60cm civarındadır.

Sırık domateste, dikim çift sıralıysa;

Sıraların aralığı cm, sıra üzeri aralıksa 60x40cm civarında olmalıdır.

Domateste Dikim İşlemi Sırasında Nelere Dikkat Etmek Gerekir?

Dikim yapılacak fidelerin uygun büyüklüğü gerçek yapraklı olduğu dönemdir. Bu dönemde fidelerin uzunluğu 15 cm civarındadır. Dikim işlemine başlamadan önce şunlara dikkat etmek gerekir;

• Fidelerin dikimi mutlaka donlar geçtikten sonra yapılmalıdır.
• Toprağın tava gelmiş olması gerekir.
• Dikim sabah erken saatlerde ya da akşam serinliğinde yapılmalıdır. Günün sıcak saatlerinde dikim yapılmaz.
• Fidelerin ilk yaprakları toprak üstünde kalmalıdır. Kök bağazı, 1 - 1,5 cm civarında toprakla örtülmelidir.
• Can suyu çok önemlidir. Fideler dikilir dikilmez can suyu verilmelidir.

Domateste Gübreleme Nasıl Yapılır?

Herhangi bir gübreleme programını kullanmadan önce şunun altını kesinlikle çizmeliyiz:

Toprak ve doku analizi yapılmadan, tarlanızdaki üretim geçmişi hesaba katılmadan herhangi bir gübreleme programı çıkartmak mümkün değildir.

Bu tarz bir durumda ciddi sonuçlar doğabilir. Bu nedenle tavsiyemiz, analizlerinizi yaptırmanız ve gübreleme programınızı bu doğrultuda oluşturmanız ya da profesyonel yardım almanız olacaktır. Burada odaklanacağımız konu ise domates bitkisinin genel olarak besin ihtiyacı ve gübreleme sisteminin arkasındaki temel mantığı anlamaya çalışmak olacak.

Domates Bitkisinin ve Meyvesinin Element Bileşimi

Domates bitkisinde ve meyvesinde bulunan en yaygın 5 besin maddesi şunlardır;

1. Potasyum(K)
2. Azot(N)
3. Kalsiyum (Ca)
4. Fosfor(P)
5. Magnezyum(Mg)

Aşağıdaki görselde belirtilen oransal dağılımlarından da anlaşılacağı üzere domates bitkisinin en çok ihtiyaç duyduğu element Potasyum ve Azot olarak karşımıza çıkar.

Eğer domates meyvesinin element bileşimine göz atacak olursak oranların biraz değiştiğini gözlemleyebiliriz. Meyve'de ciddi oranda (%57) Potasyum ve (%29) Azot bulunur. Buradan yola çıkacak olursak meyve gelişiminde bu iki besin elementinin yüksek öneme sahip olduğunu söyleyebiliriz.

Domateste Yaygın Kullanılan Gübreleme Programı

Domates yetiştiriciliğinde uzun yıllardır uygulanan tekniklerin sonucunda şöyle bir pratik ortaya çıkmıştır:

Domates bitkisi ortalama olarak hektar başı - kg Azot(N), 85 - 93 kg Fosfor(P2O5), - kg Potasyum(K2O), 30 - 35 kg Kalsiyum(CaO) ve 18 - 20 kg Magenzyum'a (MgO) ihtiyaç duyar.

Buradaki ihtiyaçlar bitkinin yaşamı boyunca duyduğu besin elementlerinin tamamını gösterir. Elbette bitkinin bulunduğu aşamaya göre ihtiyaçları da değişecektir.

Domateste ilk meyve büyümeye başlayıncaya kadar azotlu gübre uygulamalarına dikkat etmek gerekir. Bu aşamaya kadar bitkinin azot ihtiyacı düşüktür. Erken dönemdeki fazla azotlu gübreleme bitkilerin vejatatif olarak aşırı gelişmesine neden olurken meyve tutumunu azaltır.

Domateste kaliteyi en çok etkileyen element Potasyum olup, Azot-Potasyum oranı en az 1/2 veya 2/3 düzeyinde tutulmalıdır. Domates üretiminde toplam Azotun %'u, toprakta tutunması iyi olan Fosforun %'ü ve Potasın %'ı fide dikimi öncesinde taban gübresi olarak verilirken; geriye kalan kısımlar üst gübre olarak tatbik edilir.