A. MİLLİ GÜVENLİK KURULU VE MİLLİ GÜVENLİK KURULU GENEL SEKRETERLİĞİ HAKKINDA GENEL BİLGİ
Her devlet, milli varlığına, bekasına ve güvenliğine yönelik tehditlere karşı tedbirler almak durumundadır. Bu gereklilik doğrultusunda, devletler; bölgesel ve küresel ortamın izlenerek tehdit ve fırsatların tespit edilmesi ile bu hususlara matuf siyasetin belirlenmesini ve en uygun politikaların uygulanmasını sağlayacak süreç ve unsurları ihtiva eden milli güvenlik sistemlerini tesis etmektedirler.
Ülkemizin milli güvenlik yapılanmasının ilk adımı, 1933 yılında bir kararname ile kurulan ve temel görevi milli seferberlik olarak belirlenen Yüksek Müdafaa Meclisi ile atılmıştır. Bahse konu yapılanma, güvenlik anlayışının gelişimine paralel bir değişimden geçmiş ve son olarak 1982 Anayasası ile Milli Güvenlik Kurulu teşkil edilmiştir.
Avrupa Birliği üyelik süreci çerçevesinde gerçekleştirilen anayasal ve yasal değişikliklerle 2003 yılında bazı görev ve yetkilerinde kısıtlamaya gidilirken, 2017 yılında yapılan anayasa değişikliği ile bugünkü hâlini almıştır.
Hâlihazırda, iki ayda bir toplanan Milli Güvenlik Kurulu, alanında Devlet’in en üst koordinasyon kurulu olup; Cumhurbaşkanı`nın başkanlığında, Cumhurbaşkanı Yardımcıları, Adalet, Milli Savunma, İçişleri ve Dışişleri Bakanları ile Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanları`nın anayasal bir platformda bir araya gelmelerini sağlamaktadır.
Kurul toplantıları vasıtasıyla, karşılıklı fikir alışverişi ile millî güvenliğe ilişkin sorunların en üst seviyede görüşüldüğü ve tartışıldığı bir ortam sağlanmaktadır.
Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği de Milli Güvenlik Kurulu gibi uzun bir geçmişe sahip olan, 85 yıllık köklü bir kuruluştur. Sırasıyla Yüksek Müdafaa Meclisi Umumi Kâtipliği, Milli Savunma Yüksek Kurulu Genel Sekreterliği ve son olarak Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği adını alan kuruluşun mevcut hâli, Anayasa’nın 118’inci maddesinin son fıkrasında yer alan “Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği’nin teşkilatı ve görevleri Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile düzenlenir” hükmü gereğince çıkarılan 6 sayılı kararname ile düzenlenmiştir.
Ülkemizde Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemi çerçevesinde gerçekleştirilen yasal değişikliklerden sonra mevcut hâlini alan ve Cumhurbaşkanı’na bağlı olarak yapılandırılan Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği; hülasaten “Milli Güvenlik Kurulu’na ait faaliyetlerin işlemlerini yapmak”, “Milli Güvenlik Siyaseti Belgesi`nin hazırlanmasına ilişkin çalışmaları yürütmek” ve “Cumhurbaşkanı tarafından verilen diğer görevler ile mevzuatla kendisine verilen görevleri yerine getirmekle” görevlendirilmiştir.
Genel Sekreterlik; Cumhurbaşkanının onayı ile atanan Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri’nin yönetiminde, çoğunluğu üniversitelerin uluslararası ilişkiler, ekonomi, hukuk gibi bölümlerinden mezun olan, ayrıca yüksek lisans derecesine sahip bulunan uzman personeli ile mevzuatın kendisine verdiği görevleri yerine getirmektedir.
B. TARİHÇE
Ülkemizin milli güvenlik yapılanmasını 4 ana dönem halinde incelemek mümkündür.
- Yüksek Müdafaa Meclisi ve Umumi Katipliği Dönemi (1933 - 1949)
- Milli Savunma Yüksek Kurulu ve Genel Sekreterliği Dönemi (1949 - 1962)
- 1961 Anayasasına Göre Milli Güvenlik Kurulu ve Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği Dönemi (1962 - 1982)
- 1982 Anayasasına Göre Milli Güvenlik Kurulu ve Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği Dönemi (1984 -....)
- (1983 - 2003)
- (2003 - 2018)
- (2018 - .......)
Yüksek Müdafaa Meclisi ve Umumi Katipliği Dönemi (1933 - 1949)
a. Teşkil Tarzı
24 Nisan 1933 gün ve 14443 sayılı Kararname ile kurulmuş olan Yüksek Müdafaa Meclisi, Başbakanın başkanlığında, Genelkurmay Başkanı ve Bakanlar Kurulu üyelerinden oluşur. Yüksek Müdafaa Meclisine dilediği takdirde Cumhurbaşkanı başkanlık eder.
b. Görevi
Yüksek Müdafaa Meclisi'nin görevi, millî seferberlik bakımından vekilliklere verilecek vazifeleri tespit etmek ve gerekli esasları hazırlamak olarak belirlenmiştir. Yüksek Müdafaa Meclisi bu görevi yerine getirebilmek için senenin muayyen zamanında birbiri ardı sıra toplantılar yapar ve lüzumu halinde olağanüstü de toplanabilir.
c. Umumi Katiplik
Yüksek Müdafaa Meclisi Umumi Kâtibi, Millî Savunma Bakanlığı'nca tayin edilir. Umumi Kâtibin, bu konudaki görevini icra etmesi için seçilmiş memurlardan oluşan bir bürosu vardır.
Umumi Kâtip ve Bürosu, millî seferberliğe ait konuları önceden hazırlamak, ilgili kuruluşlarla koordine etmek ve mütalaalar almak, sonucu Yüksek Müdafaa Meclisi'ne sunmak ve Meclis’ten çıkacak kararları takip etmekle görevlendirilmiştir.
Yüksek Müdafaa Meclisi ve Umumi Kâtipliği, 24 Nisan 1933 gün ve 14443 sayılı Kararnamede ana hatları ile belirtilmiş olan görevlerini, bu tarihten kısa bir süre sonra 10 Ağustos 1933 günü çıkarılan 14819 sayılı Kararnameye Ek Talimatname ile yürütür.
Milli Savunma Yüksek Kurulu ve Genel Sekreterliği Dönemi (1949 - 1962)
a. Teşkil Tarzı
3 Haziran 1949 gün ve 5399 sayılı Kanunla kurulmuş olan Millî Savunma Yüksek Kurulu, Başbakanın başkanlığında ve onun teklifi ile Bakanlar Kurulu tarafından seçilecek Bakanlarla, Millî Savunma Bakanı ve Genelkurmay Başkanından oluşur. Cumhurbaşkanı bu kurulun tabii üyesidir. Bakanlar Kurulu'nun 1 Temmuz 1949 gün ve 3/9548 sayılı kararı ile Millî Savunma Yüksek Kurulu üyeliğine seçilecek Bakanlar; İçişleri, Dışişleri, Maliye, Bayındırlık, Ekonomi, Ticaret, Ulaştırma, Tarım ve İşletmeler Bakanları olup; seferde Harp Kuvvetleri Genel Komutanı Yüksek Kurulun tabii üyesidir. Kurul gerektiğinde Askeri Şura üyelerini ve her türlü uzmanları istişare için çağırabilir.
b. Görevi
Millî Savunma Yüksek Kurulu'nun görevi, Hükümetçe takip edilecek millî savunma politikasının esaslarını hazırlamak; bütün devlet teşkilatında, her türlü özel müessese ve teşekküllere ve vatandaşlara düşecek millî savunma ödev ve görevlerini tespit ile gereken kanuni ve idari tedbirleri almak üzere yetkili makamlara sunmak ve bu tedbirlerin uygulanmasını kovuşturmak; Topyekûn Millî Seferberlik Planı’nı barışta hazırlamak ve gereğinde tam olarak uygulanmasını sağlamak; yurt savunmasıyla ilgili işlerden Başbakanın lüzum gördüklerini inceleyerek mütalaasını bildirmek olarak belirlenmiştir.
Millî Savunma Yüksek Kurulu bu görevleri yerine getirmek için en az ayda bir defa toplanır. Millî Savunma Yüksek Kurulu'nun kararlarından doğrudan doğruya icra edilebilecek olanlar Başbakan tarafından ilgili yerlere tebliğ olunur. Bakanlar Kurulu Kararı gerektirenler Bakanlar Kurulu'na sunulur.
c. Milli Savunma Yüksek Kurulu Genel Sekreterliği
Millî Savunma Yüksek Kurulu çalışmalarını hazırlamak ve her türlü yazı işlerini yürütmek üzere 5399 sayılı Kanunun 6’ncı maddesi gereğince Millî Savunma Yüksek Kurulu Genel Sekreterliği ihdas edilmiştir.
Genel Sekreter, Genelkurmay Başkanının mütalaası alınarak Millî Savunma Bakanınca yapılacak teklif üzerine Bakanlar Kurulu kararıyla atanır.
Millî Savunma Yüksek Kurulu Genel Sekreterliği çalışmalarını 10 Nisan 1950 gün ve 14 sayılı Başbakanlık emirleriyle yayınlanan talimata göre yürütmüştür.
1961 Anayasasına Göre Milli Güvenlik Kurulu ve Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği Dönemi (1962 - 1982)
a. Teşkil Tarzı
Millî Güvenlik Kurulu, 1961 Anayasası'nın 111’inci maddesi gereği olarak çıkarılan 11 Aralık 1962 gün ve 129 sayılı Kanunla kurulmuştur. 1961 Anayasası'nın belirtilen maddesine ve 129 sayılı Kanuna göre Millî Güvenlik Kurulu; Cumhurbaşkanının, hazır bulunmadığı zaman Başbakanın başkanlığında, Başbakan, Genelkurmay Başkanı, Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcıları, Millî Savunma, İçişleri, Dışişleri, Maliye, Ulaştırma ve Çalışma Bakanları ile Kuvvet Komutanlarından oluşur. Lüzumu halinde Başbakanın daveti üzerine diğer Bakanlar ve kuruluşların uzman kişileri toplantıya katılırlar, fakat oylamaya iştirak edemezler. Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri toplantılara katılır, fakat oylamaya katılamaz.
b. Görevi
Millî Güvenlik Kurulu bu görevleri yerine getirmek için ayda bir defa toplanır. Kurul ayrıca, Kurul Başkanı’nın talebi üzerine olağanüstü olarak toplanabilir. Kurul, kararlarını çoğunlukla alır ve eşitlik halinde Başkanın bulunduğu tarafın oyuna itibar olunur.
c. Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği
Bahse konu kanunla Başbakanlığa bağlı olarak kurulan Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği'nin görevleri; Millî Güvenlik Kurulu'nun görevleriyle ilgili çalışmaları ve incelemeleri yapmak ve teklifleri hazırlamak; Millî Güvenlik Kurulu'nca teklif ve Bakanlar Kurulu'nca tasvip edilmiş olan bütün karar, prensip ve planlar ile bu konudaki mevzuatın sorumlu organlarda tatbikatını takip etmek ve bu maksatla belirli zamanlarda raporlar hazırlayarak Millî Güvenlik Kurulu'na sunmak; Millî Güvenlik Kurulu ile ilgili toplantıların hazırlıklarını yapmak olarak belirlenmiştir.
Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği'nin kuruluş, görev ve çalışma usulleri, Millî Güvenlik Kurulu'nca hazırlanan ve Bakanlar Kurulu'nca tasvip edilen bir Yönetmelikle tespit edilmiştir.
1982 Anayasasına Göre Milli Güvenlik Kurulu ve Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği Dönemi (1982 - 2003 Dönemi)
a. Teşkil Tarzı
Milli Güvenlik Kurulu, 1982 Anayasası'nın 118’inci maddesi gereği olarak çıkarılan 01 Kasım 1983 gün ve 2945 sayılı Kanunla kurulmuştur. 1982 Anayasası'nın belirtilen maddesine ve 2945 sayılı Kanuna göre Milli Güvenlik Kurulu; Cumhurbaşkanının başkanlığında, Başbakan, Genelkurmay Başkanı, Milli Savunma, İçişleri, Dışişleri Bakanları, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanları ve Jandarma Genel Komutanından oluşur. Kurul toplantılarına üyeler dışında, gündemin özelliğine göre ilgili bakan ve kişiler de çağrılarak bilgi ve görüşleri alınabilir, ancak bu kişiler oylamaya katılamazlar. Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri toplantılara katılır, fakat oylamaya katılamaz.
b. Görevi
1982 Anayasası'nın 118’inci maddesi Milli Güvenlik Kurulu’nu; Devletin milli güvenlik siyasetinin tayini, tespiti ve uygulanması ile ilgili alınan kararları ve gerekli koordinasyonun sağlanması konusundaki görüşlerini Bakanlar Kurulu'na bildirmekle görevli kılmıştır.
Anayasa’nın söz konusu maddesi çerçevesinde çıkarılan 2945 sayılı Millî Güvenlik Kurulu ve Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği Kanunu’nda ise Millî Güvenlik Kurulu’nun görevleri aşağıdaki şekilde sıralanmıştır:
- Devletin millî güvenlik siyasetinin tayini, tespiti ve uygulanması ile ilgili kararların alınması ve gerekli koordinasyonun sağlanması konusunda görüş tespit etmek;
- Devletin millî güvenlik siyaseti doğrultusunda tespit edilen millî hedeflerin ve hazırlanan millî plan ve programların gerçekleştirilmesine ilişkin tedbirleri belirlemek;
- Devletin millî güvenlik siyasetini etkileyecek millî güç unsurlarını ve ülkenin siyasi, sosyal, iktisadi, kültürel ve teknolojik durum ve gelişmelerini sürekli takip ederek değerlendirmek; millî hedefler yönünde güçlenmelerini sağlayacak temel esasları tespit etmek;
- Devletin varlığı, bağımsızlığı, ülkenin bütünlüğü ve bölünmezliği, toplumun huzur ve güvenliğinin korunması hususunda zorunlu gördüğü tedbirleri tespit etmek;
- Anayasal düzeni koruyucu, millî birlik ve bütünlüğü sağlayıcı, Türk Milletini Atatürkçü düşünce, Atatürk ilke ve inkılâpları doğrultusunda ve millî ülkü ve değerler etrafında birleştirecek millî hedeflere yönlendirici gerekli tedbirleri belirlemek; sayılan bu hususlara yönelmiş yurtiçi ve yurtdışı tehdide karşı koymak, bu tehdidi etkisiz kılmak için gerekli strateji ve temel esaslar ile birlikte planlama ve uygulama hizmetleri konularında görüşleri, ihtiyaçları ve ele alınması lüzumlu gördüğü tedbirleri tespit etmek;
- Olağanüstü hallerle sıkıyönetim, seferberlik veya savaş hali ilanı için görüş tespit etmek;
- Olağan hal ile savaş, savaşı gerektiren ve savaş sonrası hallerde kamu ve özel kurum ve kuruluşlar ve vatandaşlara düşecek topyekûn savunma, millî seferberlik ve diğer konularda hizmet ve yükümlülükler ile bu hususlarda yapılacak planlara temel teşkil edecek esasları tespit etmek;
- Devletin millî güvenlik siyasetinin ön gördüğü hususlar ve topluma yönelik hizmetler ile topyekûn savunma hizmetlerinin gerektirdiği mali, ekonomik, sosyal, kültürel ve diğer konulara ilişkin tedbir ve ödeneklerin kalkınma plan, program ve yıllık bütçelerde yer almasını sağlamak üzere gerekli esasları tespit etmek;
- Millî Güvenlik kapsamına giren konularda yapılan ve yapılacak milletlerarası anlaşmalar hakkında görüş tespit etmek;
- Tespit ettiği bu görüş, tedbir ve esasları Kurul kararı halinde Bakanlar Kurulu'na bildirmek ve kanunlarla verilen diğer görevleri yerine getirmek.
Millî Güvenlik Kurulu, bu görevlerini yerine getirmek için ayda bir defa olağan toplanır. Ayrıca Cumhurbaşkanının gerekli gördüğü ve Başbakan veya Genelkurmay Başkanının önerilerini uygun bulduğu hallerde olağanüstü de toplanabilir. Kurul toplantıları Cumhurbaşkanının başkanlığında yapılır. Cumhurbaşkanı katılmadığı zamanlar Kurula Başbakan başkanlık eder. Kurul, kararlarını çoğunlukla alır ve eşitlik halinde Başkanın bulunduğu tarafın oyuna itibar olunur. Milli Güvenlik Kurulu kararları Başbakan tarafından Bakanlar Kurulu gündemine öncelikle alınmak suretiyle görüşülür ve gerekli kararlar alınır.
c. Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği
2945 sayılı kanunla Başbakana bağlı bir kuruluş olarak teşkil edilen Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği’nin görevleri, bahse konu kanunda aşağıdaki şekilde sıralanmıştır:
- Millî Güvenlik Kurulu'nun görevleriyle ilgili olarak gerekli her türlü çalışma, araştırma, inceleme ve değerlendirmeyi yapmak, bunların sonuçlarını teklifleri ile birlikte Cumhurbaşkanı, Başbakan ve Millî Güvenlik Kurulu'na sunmak;
- Millî Güvenlik Kurulu kararlarının hazırlanmasında, bu kararlara ilişkin Bakanlar Kurulu kararlarının uygulanmasında, Bakanlar ve ilgili kurumlar ve kuruluşlarla müşterek çalışmalar yapmak; uygulamaları takip ve kontrol etmek; düzenleyici, yönlendirici ve koordine edici işbirliğinde bulunmak;
- Millî Güvenlik Kurulu’nun sekreterlik hizmetlerini yürütmek;
- Bakanlar Kurulu'nun millî güvenliğin sağlanması sorumluluğuna ilişkin olarak; Devletin savunma siyaseti dışında millî güvenlik siyasetini tayini, tespiti, uygulama ve gerektiğinde düzeltme ve değiştirme görevlerini doğrudan veya bakanlık, kurum ve kuruluşlarda yapılacak müşterek çalışmalarla araştırmak, incelemek, planları hazırlamak ve bu konudaki uygulamaları takip ve koordine etmek, yönlendirmek, sonuçları değerlendirmek;
- Millî Güvenlik Kurulu Kararları ile bunlara ilişkin Bakanlar Kurulu Kararları doğrultusunda 2945 sayılı Kanunun ilgili maddelerinde belirtilen konularda gerekli olan hizmet ve faaliyetleri planlamak, yürütmek ve ilgili Bakanlık, kamu ve özel kurum ve kuruluşlardaki bu konulara ilişkin uygulamaları takip ve kontrol etmek, yönlendirmek ve koordine etmek;
- Silahlı Kuvvetlerin görev alanı dışında kalan topyekûn savunma hizmetlerini koordine etmek ve bu konudaki düzenlemeleri takip etmek; bu hizmetlerle ilgili plan ve esasların tespiti, düzeltilmeleri ve değişiklik işlemlerini yürütmek; bu esaslara göre bakanlık, kurum ve kuruluşların yapacakları planların gerçekleşmesi ve uygulamalarını temin ve takip etmek. Milletlerarası antlaşma ve anlaşmalar gereğince aynı konu ile ilgili hizmetleri yerine getirmek ve getirilmesini sağlamak. Olağan hal ve savaş, savaşı gerektiren ve savaş sonrası hallerde topyekûn savunma sivil hizmetleri yönünden kamu ve özel kuruluşlara düşecek görev ve yükümlülüklere ait kanuni ve idari tedbirleri tespit ederek gerçekleşmesi için faaliyetlerde bulunmak;
- Şiddet olaylarının yaygınlaşması ve kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması sebepleriyle ilan edilen olağanüstü halde alınacak tedbir, yapılacak iş ve işlemlerin tespit çalışmalarını yapmak; uygulamada işbirliğinin sağlanması için gerekli tedbirleri tespit etmek ve bu konudaki tekliflerini Başbakana sunmak;
- Millî güvenlik siyasetinin öngördüğü tedbirlerin alınması ve hizmetlerin yürütülmesi ile topluma yönelik hizmetler ve topyekûn savunma sivil hizmetlerinin gerektirdiği mali, ekonomik, sosyal ve diğer tedbirlerin kalkınma plan ve programlarında yer alması, yıllık bütçelerde bunlar için ödenek ayrılması konularında Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı ile işbirliği ve koordinasyonda bulunmak;
- Cumhurbaşkanı, Başbakan ve Millî Güvenlik Kurulu'nca ve kanunlarla verilen diğer görevleri yürütmek.
Genel Sekreterlik birimlerinin kuruluş, görev ve yetkileri ile ilgili diğer hususlar Bakanlar Kurulu'nun 10 Şubat 1984 tarih ve 84/7706 sayılı kararı ile kabul edilen MGK Genel Sekreterliği Yönetmeliği ile düzenlenmiştir.
1982 Anayasasına Göre Milli Güvenlik Kurulu ve Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği Dönemi (2003 - 2018 Dönemi)
Ülkemizin AB üyelik süreci çerçevesinde çıkarılan ve anayasal ve yasal reformlar içeren uyum paketleri ile 1982 Anayasası'nın 118’inci maddesi gereği olarak çıkarılan 01 Kasım 1983 gün ve 2945 sayılı Kanunla kurulmuş olan Millî Güvenlik Kurulu’na ilişkin bazı değişiklikler gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda, Anayasa’nın 118’inci maddesinde 03 Ekim 2001 tarihinde ve 2945 sayılı kanunda 15 Ocak 2003 tarihinde gerçekleştirilen değişikliklerle Millî Güvenlik Kurulu’nun kuruluşu, görevleri ve çalışma usulleri ile ilgili yeni düzenlemeler yapılmıştır.
Gerçekleştirilen değişikliklerle;
- Başbakan Yardımcıları ile Adalet Bakanı da Kurul üyeleri arasına dâhil edilerek, Kurul’un üye sayısı, değişikliğin yapıldığı tarih itibariyle 15’e çıkarılmış;
- Millî Güvenlik Kurulu’nun görev tanımı yeniden yapılmış ve sınırlandırılmış;
- Eski kanunda öncelikle dikkate alınması öngörülen Millî Güvenlik Kurulu kararları, Bakanlar Kurulu tarafından değerlendirilerek uygun bulunması halinde kabul edilecek tavsiye kararları haline getirilmiş;
- Kurul’un ayda bir defa yerine iki ayda bir defa toplanması esası getirilmiş;
- Kurul’un olağanüstü toplanmasında Genelkurmay Başkanı’nın teklif etme yetkisi kaldırılmıştır.
Yapılan bu değişiklikler sonrasında Anayasa’nın 118’inci maddesi, “Millî Güvenlik Kurulu; Devletin millî güvenlik siyasetinin tayini, tespiti ve uygulanması ile ilgili alınan tavsiye kararları ve gerekli koordinasyonunun sağlanması konusundaki görüşlerini Bakanlar Kuruluna bildirir. Kurulun, Devletin varlığı ve bağımsızlığı, ülkenin bütünlüğü ve bölünmezliği, toplumun huzur ve güvenliğinin korunması hususunda alınmasını zorunlu gördüğü tedbirlere ait kararlar Bakanlar Kurulunca değerlendirilir” şeklinde değiştirilmiştir.
Gerçekleştirilen değişikliklerle 2945 sayılı kanunda Millî Güvenlik Kurulu’nun görevi ile ilgili olarak yer alan ifadeler, “Millî Güvenlik Kurulu, 2’nci maddede belirtilen millî güvenlik ve Devletin millî güvenlik siyasetine ilişkin tanımlar çerçevesinde Devletin millî güvenlik siyasetinin tayini, tespiti ve uygulanması ile ilgili konularda tavsiye kararları alır ve gerekli koordinasyonun sağlanması için görüş tespit eder; bu tavsiye kararlarını ve görüşlerini Bakanlar Kuruluna bildirir ve kanunlarla verilen görevleri yerine getirir”, şeklinde değiştirilmiştir.
Söz konusu sistemde; Kurul toplantıları Cumhurbaşkanı’nın başkanlığında yapılmakta; kararları çoğunlukla alınmakta ve eşitlik halinde Kurul Başkanının bulunduğu taraf çoğunluğu sağlamış sayılmakta; Kurul, Başbakanın teklifi üzerine veya doğrudan Cumhurbaşkanının çağrısı ile de toplanabilmekte; Kurul’un gündemi Cumhurbaşkanı tarafından düzenlenmekte ve gündem hazırlanırken Başbakan ve Genelkurmay Başkanı’nın önerileri dikkate alınmakta; Kurul üyesi bakanlar ile diğer bakanların gündeme girmesini istedikleri konular, Başbakan’ın da görüşü alınarak Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri tarafından Cumhurbaşkanı’na sunulmakta; Kurul toplantılarına gündeme göre ilgili bakanlar ve kişiler de çağrılarak bilgi ve görüşleri alınabilmektedir.
Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri de Kurul toplantılarına katılmakta ancak oy hakkı bulunmamaktadır. Millî Güvenlik Kurulu kararları Başbakan tarafından Bakanlar Kurulu gündemine öncelikle alınmak suretiyle görüşülmekte ve gerekli kararlar alınmaktadır. Yapılan yasal değişiklik çerçevesinde Başbakan, Millî Güvenlik Kurulu’nun tavsiye kararlarının ve görüşlerinin değerlendirilmek üzere Bakanlar Kuruluna sunulması ve Bakanlar Kurulu’nda kabulü halinde bu tavsiye kararlarının uygulanmasının koordinasyonu ve izlenmesi için bir Başbakan yardımcısını görevlendirebilmektedir.
Ülkemizin AB üyelik süreci çerçevesinde Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği ile ilgili de önemli yasal değişiklikler gerçekleştirilmiştir. 07 Ağustos 2003 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 4963 sayılı kanunun getirdiği yeni düzenleme ile, Başbakan’a bağlı bir teşkilat olan Genel Sekreterliğe sivil bir Genel Sekreter atanması mümkün kılınmıştır. Söz konusu yasal değişiklikten önce, MGK Genel Sekreteri, Orgeneral-Oramiral rütbesindeki Silahlı Kuvvetler mensupları arasından Genelkurmay Başkanı’nın inhası ve Başbakan’ın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu’nun kararıyla atanıyordu. Bahse konu değişiklikten sonra ise Genel Sekreter, Başbakan’ın teklifi ve Cumhurbaşkanı’nın onayı ile atanmaktadır. Söz konusu atamanın Türk Silahlı Kuvvetleri mensupları arasından yapılmasının öngörülmesi halinde Genelkurmay Başkanı’nın olumlu görüşünün alınacağı da yeni düzenlemede yer almaktadır.
Gerçekleştirilen yasal değişikliklerle Genel Sekreterliğin görevleri de önemli ölçüde değiştirilmiş ve “Millî Güvenlik Kurulu’nun sekreterlik hizmetlerini yürütmek ve Millî Güvenlik Kurulu’nca ve kanunlarla verilen görevleri yerine getirmek” olarak tanımlanmıştır. Gerçekleştirilen bu değişiklikler çerçevesinde, Genel Sekreterliğin kuruluş, görev ve yetkileri ile personeli ve iç çalışma düzenine ait hususlar 08 Ocak 2004 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği Yönetmeliği ile düzenlenmiştir.
1982 Anayasasına Göre Milli Güvenlik Kurulu ve Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği Dönemi (2018 - ..... Dönemi)
Ülkemizde Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemi çerçevesinde anayasal ve yasal reformlar içeren gayretler neticesinde, mevcut hâli ile parlamenter hükûmet sistemi çerçevesinde faaliyetlerini yürüten Milli Güvenlik Kurulu ve Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği, 1982 Anayasası'nın 118’inci maddesinin gereği olarak çıkarılan 15 Temmuz 2018 tarihli ve 6 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile yeniden teşkilatlandırılarak, bu doğrultuda çalışmaya başlamıştır.
Bu kapsamda, Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Milli Güvenlik Kurulu’na ilişkin bazı değişiklikler gerçekleştirilmiştir. 15 Temmuz 2018 tarihinde gerçekleştirilen söz konusu değişikliklerle Millî Güvenlik Kurulu’nun kuruluşu, görevleri ve çalışma usulleri ile ilgili yeni düzenlemeler yapılmıştır.
Gerçekleştirilen değişikliklerle;
- Cumhurbaşkanı Yardımcıları, Kurul üyeleri arasına dâhil edilerek, Jandarma Genel Komutanı da Kurul üyeliğinden çıkarılarak, Kurul’un üye sayısı,
10’a düşürülmüş;
- Gerektiğinde Kurul`un, doğrudan Cumhurbaşkanı`nın çağırısı ile de toplanması sağlanmış;
- Cumhurbaşkanı`nın katılmadığı zamanlar, Kurul`a Cumhurbaşkanı Yardımcısı`nın başkanlık etmesi düzenlenmiş;
- Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği`nin görev tanımı yeniden yapılmış;
- Bu çerçevede, Milli Güvenlik Siyaseti Belgesi`nin hazırlanmasına ilişkin çalışmaların Genel Sekreterlikçe yürütülmesi esası getirilmiş;
- Genel Sekreter`in Cumhurbaşkanı`na karşı sorumlu olduğu belirtilmiştir.
Hâlihazırda işlemekte olan yeni sistemde de; Kurul toplantıları Cumhurbaşkanı’nın başkanlığında yapılmakta; kararları çoğunlukla alınmakta ve eşitlik hâlinde Kurul başkanının bulunduğu taraf çoğunluğu sağlamış sayılmakta; Kurul, doğrudan Cumhurbaşkanının çağrısı ile de toplanabilmekte; Kurul’un gündemi Cumhurbaşkanı tarafından düzenlenmekte ve gündem hazırlanırken Cumhurbaşkanı Yardımcıları, Kurul üyesi bakanlar ile diğer bakanlar ve Genelkurmay Başkanı`nın gündeme girmesini istedikleri konular, Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri vasıtasıyla Cumhurbaşkanı’na sunulmakta; Kurul toplantılarına üyeler dışında, gündemin özelliğine göre ilgili bakan ve kişiler de çağrılarak bilgi ve görüşleri alınabilmektedir.
Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri, önceki dönemlerde olduğu gibi, Kurul toplantılarına katılmakta, ancak oy hakkı bulunmamaktadır. Millî Güvenlik Kurulu kararları, Genel Sekreterlik tarafından Cumhurbaşkanlığı`na gönderilmekte ve Cumhurbaşkanı tarafından işleme alınmaktadır.
Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri`nin atanması ile ilgili de önemli değişiklikler gerçekleştirilmiş; yeni düzenleme ile 2003 yılında getirilen atamaya ilişkin usul ve esaslar değiştirilerek, inha ve teklif müessesesi kaldırılmış, Genel Sekreter`in atanmasına ilişkin takdir hakkı, doğrudan Cumhurbaşkanı`na verilmiştir.