2021 Asgari Ücret Vergi Kesintisi

Türkiye’de yaşanan ekonomik dalgalanma, çalışma yaşamındaki dengeleri de etkilemiştir. Döviz kurundaki hareketler, enflasyon ve makroekonomik değişkenler asgari ücret başta olmak üzere diğer ücretlerin/ ödemelerin de olağan artışından daha yüksek oranda artmasına neden olmuştur. Asgari ücretin artışı sigortalıların gelirlerini artırmasının yanında işletmelerdeki birçok işgücü parametresini de etkilemiştir.

Asgari ücretin tanımı ve belirlenme usulü, sayılı İş Kanunun maddesine dayanılarak “Asgari Ücret Yönetmeliği” kapsamında yapılmaktadır. Asgari ücret, işçilere normal bir çalışma günü karşılığı ödenen ve işçinin; gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün fiyatları üzerinden asgari düzeyde karşılamaya yetecek ücreti ifade eder. Asgari ücretin amacı; adaletli bir ücret düzeyi sağlamak, ekonomik istikrarı devam ettirmek ve yüksek istihdam düzeyine ulaşmaktır.  Bu nedenle, İş Kanunu’na tabi olsun veya olmasın bütün çalışanlar ve sektörler için din, dil, ırk, yaş ve cinsiyet ayrımı yapılmaksızın herkes için tek bir ücret belirlenmektedir.

Asgari ücret, yılına kadar altı aylık periyotlarda geçerli olmak üzere yılda iki kez belirlenirken, günümüzde yılda bir kez Ocak ayında belirlenmektedir. 

yılına göre yılında net asgari ücret % oranında arttı ve ,40 TL olarak belirlendi.  yılı için brüt asgari ücret bir önceki yıla göre %39,87’lik artış ile brüt TL belirlendi. %5 indirim sonrası asgari ücretin işverene maliyeti  ,70 TL oldu.  Günlük Sigorta Primine Esas Kazanç (SPEK) matrahı alt sınırı ,80 TL, günlük SPEK matrahı üst sınırı ,00 TL, aylık SPEK matrah alt sınırı ,00 TL ve aylık SPEK matrah üst sınırı ,00 TL belirlendi.

 25 Aralık Cumartesi günü resmi gazetede yayımlanan sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (b) bendiyle Asgari Geçim İndirimi (AGİ) uygulaması tamamen kaldırıldığından artık sigortalılara AGİ ödemesi yapılmayacaktır. Bu durum evli, çocuklu ve eşi çalışmayan sigortalıların aleyhine bir durum yaratmıştır.

Yine sayılı Kanunun 2 nci maddesiyle sayılı Kanunun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasına eklenen bent ile asgari ücretin aylık brüt tutarından işçi Sosyal Güvenlik Kurumu primi ve işsizlik sigorta primi düşüldükten sonra kalan tutarına isabet eden ücretler istisna kapsamında tutularak, asgari ücrete kadar ücretlerden gelir vergisi kesilmeyeceği düzenlenmiştir. Yine sayılı Kanunla brüt asgari ücrete kadar kısımdan damga vergisi de alınmayacaktır. Asgari ücrete kadar kısım, gelir ve damga vergisinden istisna tutularak çalışanların gelirinin artırılması amaçlanmıştır.

Asgari ücretteki artış oranı çalışanların ücretlerinin yanında birçok işgücü piyasası uygulamasını da etkilemektedir:

İşsizlik ödeneği: İşsizlik ödeneğinin alt ve üst sınırları brüt asgari ücrete göre belirlenmektedir. Alt sınır asgari ücretin %40'ı, üst sınır ise %80'idir.  yılında en düşük işsizlik ödeneği ,60 TL’ye, en yüksek işsizlik ödeneği ise ,20 TL’ye yükselmiştir.

Kısa çalışma ödeneği: Kısa çalışma ödeneği brüt asgari ücretin %60'ıdır. Dolayısıyla en düşük ödenek brüt asgari ücrete göre belirlenmektedir. En yüksek ödenek ise brüt asgari ücretin %'si kadar olmaktadır.   yılında yapılan artış ile en düşük kısa çalışma ödeneği miktarı ,4 TL’ye , en yüksek kısa çalışma ödeneği miktarı ise TL’ye yükselmiştir.

İstihdam teşvikleri: İstihdamı desteklemek adına günümüzde yaklaşık 20 adet prim teşviki, desteği veya indirimi bulunmaktadır. İstihdam teşviklerinin bazıları doğrudan asgari ücret dikkate alınarak hesaplandığı gibi bazıları sigortalının kazancına göre hesaplanmaktadır. Örneğin; kamuoyunda %5 puanlık işveren teşviki olarak bilinen teşvik, sigortalının kazancına göre belirlenmektedir. Bu teşvik tutarı, asgari ücretli için yılında aylık ,8 TL iken yılında ,2 TL olarak uygulanacaktır. yılında SPEK tavan miktarı, (asgari ücretin 7,5 katı) TL olarak hesaplamakta ve tavan SPEK’in %5 indirimi ,5 TL olarak hesaplanmaktadır. teşvikinin üst sınırı kazanca göre değil asgari ücrete göre hesaplandığı görülmektedir. Geriye dönük teşvik uygulamalarının kaldırılmasıyla, yılında söz konusu teşviklerin hesaplanması ve uygulanması hassas bir süreci içinde barındırmaktadır.

Sigorta Primine Esas Kazançtan İstisna Olan Tutarlar: Yemek parası (fiili çalışılan her gün için) 10,01 TL, çocuk yardımı (çocuk başına ve en fazla 2 çocuğa kadar) aylık ,08 TL, aile yardımı aylık ,40 TL, özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları aylık ,2 TL SPEK’ten istisna tutulabilir. Bu yolla işletmeler önemli miktarda tasarruf sağlayabilmektedir.

Öte yandan esnek yan haklar olarak sigortalılara sağlanan ve çalışma karşılığı olmayan ödemelerin ödeme şekilleri ve ödeme içeriklerinin SPEK’e dahil edilip edilmeyeceği noktasında dikkatli olmak gerekmektedir.

Zorunlu genel sağlık sigortası (GSS) primi: Hane içindeki ortalama geliri brüt asgari ücretin üçte birinin üzerinde olan kişilerin ödemesi gereken prim tutarı brüt asgari ücretin %3'ü tutarındadır. GSS prim ödemeleri  yılında ,32 TL iken,  yılındaki artış ile ,12 TL olmuştur.

Askerlik, doğum hizmet borçlanması: Emeklilik için gün satın alanlar yani borçlananlar, brüt asgari ücretin %32'si üzerinden ödeme yapmaktadır. 30 günlük ödeme miktarı  yılında ,80 TL iken, yılında ,28 TL’ye yükselmiştir.

Yurtdışında geçen sürelerin borçlandırılması: Yurtdışında geçen süreler için borçlananlar brüt asgari ücretin %45'i üzerinden ödeme yapmaktadır. 30 günlük ödeme  yılında ,88 TL iken; yılında ,8 TL’ye yükselmiştir.

4/B (BAĞ-KUR) Primleri: BAĞ-KUR prim ödemeleri brüt asgari ücretin %34,5'i tutarındadır. Primlerin zamanında ödenmesi halinde 5 puan indirim sağlanarak bu oran %29,5 olmaktadır.  yılında 30 günlük indirimsiz ödeme miktarı ,24 TL, 5 puan indirimli miktarı ,36 TL iken; yılında 30 günlük indirimsiz ödeme miktarı ,36 TL, 5 puan indirimli miktarı ,18 TL olmuştur.

İdari para cezaları: Sosyal güvenlik mevzuatı bakımından sayılı Kanuna göre uygulanan idari para cezaları, brüt asgari ücret tutarına göre belirlenmektedir. Ceza miktarları  yılında TL üzerinden uygulanmaya başlanmıştır. Örneğin; bir kişiyi sigortasız çalıştırmanın denetim raporuyla tespit edilmesi halinde işe giriş cezası X 2 = TL olarak uygulanacaktır.

yılında SGK Denetim elemanına defter belge ibraz etmemenin yaptırımı (bilanço esasına göre defter tutmakla yükümlü olanlar) TL olarak uygulanacaktır. sayılı kanunun inci maddesindeki yükümlülükleri yerine getirmemenin yaptırımları yeni asgari ücret dikkate alınarak hesaplanacaktır. İş ve sosyal güvenlik mevzuatındaki yaptırımlara maruz kalmamak için uzman kişilerden destek alınması daha da önemli hale gelmiştir.

Öte yandan İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile İş Kanunu kapsamında Kurumlarca uygulanan idari para cezaları maktu tutar olarak belirlenmekte ve her yıl yeniden değerleme oranı kadar artırılmaktadır. Bu kapsamda yılına göre yılında idari para cezaları yaklaşık %36 oranında artmıştır.

Bireysel emeklilik sistemi (BES): Bireysel emeklilik sistemine katılanlar için devlet katkısı üst sınırı, brüt asgari ücretin yıllık tutarının %25’i kadardır. Mecliste görüşülmekte olan Kanun teklifiyle bu oranın %30’a çıkartılması planlanmaktadır.  yılında devlet katkısının üst sınırı TL’ ye yükselmiştir.

Öte yandan zorunlu Otomatik Bireysel Emeklilik Sigortası (BES) kesintisi brüt kazancın %3’üdür. Asgari ücretle çalışan sigortalının ücretinden  en az TL BES kesintisi olacaktır. Ücret arttıkça BES kesintisi de artacağı için TL brüt ücret alan sigortalıdan TL BES kesintisi yapılacaktır.

Geçici iş göremezlik ödeneği: Raporlu olan ve ayakta tedavisi süren kişilere günlük kazancının 2/3’ü, yatarak tedavisi sürenlere günlük kazancının yarısı tutarında SGK tarafından geçici iş göremezlik ödeneği ödenmektedir. Asgari ücretle çalışan sigortalılara ödenen geçici iş göremezlik ödeneğinin alt sınırı asgari ücrete göre belirlenmektedir. yılında bu tutarlar yatan hastalar için 59,6 TL, ayaktaki hastalar için 79,5 TL; yılında yatan hastaların günlük geçici iş göremezlik ödeneği 83,40 TL, ayakta tedavisi süren hastaların günlük geçici iş göremezlik ödeneği ,20 TL olmuştur.

Analık ve hastalık halinde iş göremezlik ödeneği tutarı son üç aydaki ortalama kazançları dikkate alınırken; yılındaki düzenleme ile bu tutar artık iş göremezliğin başladığı tarihten önceki 12 aydaki ortalama kazanç dikkate alınacaktır. Ayrıca, iş göremezliğin başladığı tarihten önceki son bir yıl içerisinde günden az kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olanlara hastalık ve analık halinde, ödeneğe esas tutulacak günlük kazanç, iş göremezliğin başladığı tarihteki günlük prime esas kazanç alt sınırının iki katını geçemeyeceği hükmü getirilmiştir. Bu uygulama ile sahte sigortalılık yoluyla fazla geçici iş göremezlik ödeneği almanın engellenmek istenmiştir. 

Çırak, kalfa, stajyer ve mesleki eğitim gören öğrencilerin ödemeleri: yılında lise stajyeri, üniversite stajyeri (zorunlu staj), mesleki eğitim merkezinde aday çırak, çırak öğrencilere net asgari ücretin %30’u, ,02 TL ödenecektir. Mesleki eğitim merkezinde kalfalık yeterliği olan sınıf öğrencisine ise net asgari ücretin yarısı olarak ,70 TL ödenecektir. Bu düzenleme ile yeterliliği olan öğrenciye daha fazla katkı sağlanmak amaçlanmaktadır.

Yukarıda sayılan ödeme kalemlerinin dışında işgücü piyasasında ve sosyal hayatta bir çok unsur asgari ücrete göre belirlenebilmektedir. Asgari ücretin net veya brüt tutarı üzerinden belirlenen hesaplamaların dikkatle yapılması önerilmektedir. 

İmdat TÜRKAY

Gelir İdaresi Grup Başkanı

Özet: 22/12/ tarihli ve sayılı Kanunla, sayılı Gelir Vergisi Kanununa eklenen ve işverenler tarafından 1/1/ tarihinden itibaren çalışanlara yapılan ücret ödemelerine uygulanmak üzere yapılan düzenlemeye göre; hizmet erbabının, ödemenin yapıldığı ayda geçerli olan asgari ücretin aylık brüt tutarından işçi sigorta primi ve işsizlik sigorta primi düşüldükten sonra kalan tutarına isabet eden ücret tutarı gelir vergisinden istisna edilmiştir. Ayrıca, asgari ücretin aylık brüt tutarına isabet eden kısmı damga vergisinden de istisna edilmiştir. Anılan istisnanın uygulanmasına ilişkin olarak Gelir İdaresi tarafından seri funduszeue.info Gelir Vergisi Genel Tebliği yayımlanmıştır. Çalışmamızda asgari ücret istisnasının uygulama esaslarına değinildikten sonra, işverenler tarafından net ücret üzerinden çalışanlara ödenen ücret ödemelerine asgari ücret istisnasının işverenler tarafından uygulanıp uygulanmayacağı konusunda yapılan tartışmalara değinilecektir.

Anahtar kelimeler: İşveren, Ücret, Asgari Ücret İstisnası, Brüt Ücret, Net Ücret, Ücret Matrahından İndirimler, Vergi Tevkifatı.

Giriş

sayılı Kanunla, sayılı Gelir Vergisi Kanununun 23/18 maddesine eklenen düzenleme ile tarihinden itibaren uygulamaya başlayan asgari ücret istisnası henüz yasama organında kanunlaşma sürecindeyken iş hayatında uygulamada yaşanması muhtemel sorunlar kamuoyunda ve maliye camiasında özelliklede uygulamayı yapacak işverenlerin maaş tahakkuk birimlerinde tartışmaya başlanmış ve Vergi İdaresince konu hakkında yayımlanan seri funduszeue.info GVGT ile tereddüt edilen birçok konu açılığa kavuşturulmuştur. Ancak, bu kez de iş hayatında oldukça yaygın olan işverenlerle çalışanlar arasındaki iş sözleşmelerine dayanılarak yapılan net ücret ödemelerinde söz konusu istisnanın uygulanıp uygulanmayacağı hususu tartışılmaya devam edilmektedir.

1. Yeni Ücret İstisnasına İlişkin Yasal Düzenleme

22/12/ tarihli ve sayılı Kanunun 2 nci maddesi ile sayılı Kanunun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasına eklenen bent hükmüne göre; “Hizmet erbabının, ödemenin yapıldığı ayda geçerli olan asgari ücretin aylık brüt tutarından işçi sosyal güvenlik kurumu primi ve işsizlik sigorta primi düşüldükten sonra kalan tutarına isabet eden ücretleri (Şu kadar ki, istisnayı aşan ücret gelirinin vergilendirilmesinde verginin hesaplanacağı gelir dilim tutarları ve oranları, istisna kapsamındaki tutarlar da dikkate alınarak belirlenir. Ödenecek vergi tutarı, bu suretle bulunan vergi tutarının içinde istisna tutara isabet eden kısım düşülmek suretiyle hesaplanır. İstisna nedeniyle alınmayacak olan vergi ilgili ayda aylık asgari ücret üzerinden hesaplanması gereken vergiyi aşamaz. Birden fazla işverenden ücret alanlarda bu istisna sadece en yüksek olan ücrete uygulanır.).” gelir vergisinden istisna edilmiştir.

sayılı Kanunla, 1/1/ tarihinden itibaren hizmet erbabının ücretlerinin; asgari ücretin gelir vergisi matrahına isabet eden kısmının gelir vergisinden ve asgari ücretin brüt tutarına isabet eden kısmının damga vergisinden istisna edilmesi ile asgari geçim indirimi uygulamasının kaldırılmasını da içeren düzenlemeye göre;

• Hizmet erbabının, ödemenin yapıldığı ayda geçerli olan asgari ücretin aylık brüt tutarından işçi sosyal güvenlik kurumu primi ve işsizlik sigorta primi düşüldükten sonra kalan tutarına isabet eden ücretleri gelir vergisinden istisna edilmiştir.
• Asgari ücret istisnası uygulamasında, istisnayı aşan ücret gelirinin vergilendirilmesinde verginin hesaplanacağı gelir dilim tutarları ve oranları, istisna kapsamındaki tutarlar da dikkate alınarak belirlenecektir.
• Ödenecek vergi tutarı, bu suretle bulunan vergi tutarının içinde istisna tutara isabet eden kısım düşülmek suretiyle hesaplanacaktır.
• İstisna nedeniyle alınmayacak olan vergi ilgili ayda aylık asgari ücret üzerinden hesaplanması gereken vergiyi aşamayacaktır.
• Tam zamanlı çalışmayan hizmet erbabına yapılan ücret ödemeleri ile yeni işe başlayan ve işten ayrılan hizmet erbabına yapılan kıst ücret ödemelerine istisna tam olarak uygulanacaktır.
• Birden fazla işverenden ücret alanlarda bu istisna sadece en yüksek olan ücrete uygulanacaktır.
• Asgari ücretin üzerinde ücret alan ve vergi indirimine hak kazanan hizmet erbabının, gelir vergisi matrahının yeterli olması halinde, hem engellilik indiriminden hem de bu istisnadan faydalanması mümkün bulunmaktadır.
• Hizmet erbabına ödenen ücretlerin aylık brüt asgari ücrete isabet eden kısmı üzerinden damga vergisi alınmayacaktır.
• Ücret gelirlerinin vergilendirilmesinde, asgari ücret gelir vergisinden istisna edildiği için uygulama alanı kalmayan "Asgari geçim indirimi" düzenlemesi tarihinden itibaren yürürlükten kaldırılmıştır.
• Aynı Kanun ile Damga Vergisi Kanunu’nda yapılan düzenleme uyarınca, asgari ücretin brüt tutarı kadar ücret damga vergisinden de istisna edilmiştir.

İşverenler tarafından tarihinden itibaren çalışanlarına ödenecek ücret ödemelerinin vergilendirilmesinde, Gelir Vergisi Kanununda yer alan mevcut hükümler, sayılı Kanunla GVK’nın 23 üncü maddesine eklenen 18 inci bent hükmü ile tarihinden itibaren çalışanlara ödenen ücret ödemelerinde uygulanmaya başlayan asgari ücret istisnası hakkında Vergi İdaresince 27 Ocak tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan seri funduszeue.info Gelir Vergisi Genel Tebliğinde yapılan açıklamalar doğrultusunda hareket edilmesi gerekmektedir.

2. Asgari Ücret İstinasına İlişkin Olarak Seri funduszeue.info GV Genel Tebliğinde Yapılan Açıklamalar

İşverenler tarafından 'den itibaren çalışanlara yapılan ücret ödemelerinde uygulanan ücret istisnasının usul ve esasları seri funduszeue.info Gelir Vergisi Genel Tebliğinde açıklanmıştır. Tüm çalışanlara ödenen ücretlerde uygulamaya başlayan istisnaya ilişkin olarak yayımlanan söz konusu Genel Tebliğde; 

• Asgari ücret istisnasının, asgari ücrette ve asgari ücretin üzerindeki ücretlerde uygulama esasları,
• Asgari ücret istisnasının çalışanlara ödenen ücret tutarından hesaplanan vergiden nasıl mahsup edildiği,
• Maaş ödemesinin yanı sıra aynı dönemde yapılan ve ücret olarak değerlendirilen prim, ikramiye, huzur hakkı, mesai ücreti, döner sermaye ücreti, ek ders ücreti gibi ödemelerde istisnanın nasıl uygulanacağı,
• Birden fazla işverenden ücret alınması durumunda istisnanın uygulanması,
• Tam zamanlı çalışmayan (Kıst dönem) çalışanlarda istisnanın uygulanması,
• Yıllık beyanname verilmesi durumunda istisnanın uygulanması,
• Çeşitli kanunla kapsamında uygulanan gelir vergisi teşviklerinde ( sayılı Serbest Bölgeler Kanunu, sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu, sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu, sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun) istisnanın uygulanması, 
• İstisnanın ücret bordrosunda nasıl gösterileceği,

gibi konular detaylı açıklama ve örneklerle açıklanmıştır.

sayılı GVK’nın 61 inci maddesinde ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatler olarak tanımlanmış ve ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunmasının onun mahiyetini değiştirmeyeceği belirtilmiştir.  Dolayısıyla, hizmet erbabına ödenen aylık ücret, mesai, prim, ikramiye, gider karşılığı ve sair adlarla yapılan tüm ödemeler ve sağlanan menfaatler de ücret kapsamında değerlendirilmektedir.

sayılı GVK’nın 63 üncü maddesinde ücretin gerçek safi değerinin işveren tarafından verilen para ve ayınlarla sağlanan menfaatler toplamından sigorta primi, şahıs sigortası primi ve sendika aidatı gibi kesinti ve ödemelerin indirildikten sonra kalan miktarı olduğu hüküm altına alınmıştır. sayılı GVK’nın 23 üncü ve müteakip maddelerinde gelir vergisinden istisna edilen ücret ödemelerine, aynı Kanunun 31 inci maddesinde ise engellilik indirimine yer verilmiştir. Ücret ödemelerine ilişkin istisna ve indirimler ücret bordrosunda gösterilmekte, ancak gelir vergisi matrahına dâhil edilmemektedir.

sayılı GVK’nın 94 üncü maddesinde tevkifat yapmak zorunda olan mükellefler sayılmış, aynı maddenin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde, hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61 inci maddede yazılı olup ücret sayılan ödemelerden ve üncü maddelere göre vergi tevkifatı yapılacağı belirtilmiştir. Ücret gelirleri genel olarak tevkif suretiyle vergilendirilmekte olup, yapılan kesintiler işverenler tarafından muhtasar ve prim hizmet beyannamesi ile beyan edilmek suretiyle ödenmektedir.

sayılı Kanunla, sayılı GVK’nın 23/18 numaralı bent ile 1/1/ tarihinden itibaren yapılan ücret ödemelerine uygulanmak üzere, hizmet erbabının ödemenin yapıldığı ayda geçerli olan asgari ücretin aylık brüt tutarından işçi sosyal güvenlik kurumu primi ve işsizlik sigorta primi düşüldükten sonra kalan tutarına isabet eden ücretleri gelir vergisinden istisna edilmiştir. Aynı Kanunla, asgari ücretin brüt tutarı kadar ücret tutarı damga vergisinden de istisna edilmiştir.

Ücret istisnası uygulamasının  usul ve esasları şöyledir;

• İstisnayı aşan ücret gelirinin vergilendirilmesinde, hizmet erbabının ilgili aydaki gelirine ilişkin verginin hesaplanacağı gelir dilim tutarları ve oranları, istisna kapsamındaki tutarlar da dikkate alınarak belirlenecektir.
• İstisna nedeniyle alınmayacak olan vergi, ilgili ayda aylık asgari ücret üzerinden hesaplanması gereken vergiyi aşmayacaktır.
• Hizmet erbabının birden fazla işverenden ücret alması halinde istisna sadece en yüksek olan ücrete uygulanacaktır.
• Ücret gelirlerinin vergilendirilmesinde, maaş ödemesinin yanı sıra aynı dönemde yapılan ve ücret olarak değerlendirilen prim, ikramiye, huzur hakkı, mesai ücreti, döner sermaye ücreti, ek ders ücreti gibi ödemeler de dikkate alınmak suretiyle kümülatif matrah esas alınarak vergilendirme yapılacaktır.
• Ücretin vergilendirilmesinde, ilgili dönemlerde uygulanan indirim ve istisnalar bu ödemelerin toplamına bir kez uygulanmaktadır. Dolayısıyla ilgili ayda yapılan ücret ve ücret sayılan ödemelerin toplamına anılan istisnanın bir kez uygulanması gerekmektedir.
• sayılı GVK’nın 61 inci maddesinin üçüncü fıkrasında, bu Kanunun uygulamasında ücret sayılan ödemeler düzenlenmiştir. Aynı Kanunun 62 nci maddesinde, işverenler hizmet erbabını işe alan, emir ve talimatları kapsamında çalıştıran gerçek ve tüzel kişiler olarak tanımlanmış ve 61 inci maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen ücret sayılan ödemeleri yapanlar da bu Kanunda yazılan ödevleri yerine getirmek bakımından işveren olarak kabul edilmiştir.

Dolayısıyla, yönetim ve denetim kurulu üyelerine ödenen huzur hakkı, bilirkişilere, resmi arabuluculara, eksperlere, spor hakemlerine, sporculara yapılan ödemeler gibi ücret sayılan ödemelerin vergilendirilmesinde, GVK’nın 23/18 numaralı bendinde düzenlenen istisnanın uygulanması mümkün bulunmaktadır.

• Yapılan düzenleme ile 1/1/ tarihinden itibaren sayılı GVK’nın 32 nci maddesinde düzenlemiş bulunan asgari geçim indirimi uygulaması kaldırıldığından bu tarihten itibaren yapılan ücret ödemelerinde asgari geçim indirimi uygulanmayacaktır.
• Hizmet erbabının ücret gelirinin, ilgili ayda geçerli olan asgari ücretin brüt tutarı kadar olması halinde, brüt tutardan, işçi sosyal güvenlik kurumu primi ve işsizlik sigorta primi kesintisi yapılacak, gelir vergisi ve damga vergisi kesintisi yapılmayacaktır.
• Hizmet erbabının asgari ücretiyle birlikte mesai ücreti, sosyal yardım, ikramiye gibi ücret sayılan gelirler elde etmesi durumunda ise toplam ücret gelirinin; ilgili ayda geçerli olan asgari ücretin aylık brüt tutarından işçi sosyal güvenlik kurumu primi ve işsizlik sigorta primi düşüldükten sonra kalan kısmı gelir vergisinden istisna olacak, bu tutarı aşan kısım vergilendirilecektir. İstisna tutarını aşan kısmın vergilendirilmesinde, istisna kapsamında olan matrah da dikkate alınarak vergi tarifesinin uygulanacak dilim ve vergi oranı belirlenecektir. İstisna suretiyle sağlanan menfaat asgari ücretin ilgili ayda hesaplanan vergisini geçemeyecektir.
• sayılı GVK’nın 23/18 numaralı bendinde yapılan düzenleme ile getirilen istisna, ödemenin yapıldığı ayda geçerli olan asgari ücretin aylık brüt tutarından işçi sosyal güvenlik kurumu primi ve işsizlik sigorta primi düşüldükten sonra kalan tutarına isabet eden ücretleri ile sınırlı olup, sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa tabi sigortalı olarak sosyal güvenlik destek primi ödemek suretiyle yeniden çalışmaya başlayan hizmet erbabının ödeyeceği sosyal güvenlik destek primi işçi payının %7,5 olması istisna tutarını değiştirmeyecektir.
• Hizmet erbabının elde ettiği ücret ve ücret sayılan gelirlerinden sayılı GVK’nın 31 (engellilik indirimi) ve 63 üncü maddesinde yer alan (şahıs ve hayat sigorta primleri gibi) indirimler düşülecek ve varsa Kanunun 23 ve müteakip maddelerinde düzenlenen istisna kapsamındaki ücret ödemeleri gelir vergisi matrahına dahil edilmeyecektir. Daha sonra asgari ücret matrahı indirilerek vergiye tabi matrah bulunacaktır.
• İstisna tutarını aşan kısmın vergilendirilmesinde, istisna kapsamında olan asgari ücret matrahı da dikkate alınarak vergi tarifesinin uygulanacak dilim ve vergi oranı belirlenecektir. Bu istisna suretiyle sağlanan menfaat asgari ücretin ilgili ayda hesaplanan vergisini geçemeyecektir.
• Tam zamanlı (kıst dönem) çalışmayan hizmet erbabına yapılan ücret ödemeleri ile yeni işe başlayan ve işten ayrılan hizmet erbabına yapılan kıst ücret ödemelerine istisna tam olarak uygulanacaktır.
• Aynı zamanda birden fazla işverenden ücret alınması halinde, istisna uygulaması, sadece en yüksek ücretin elde edildiği işveren tarafından gerçekleştirilecektir. Söz konusu işverene bu durumu bildirme yükümlülüğü hizmet erbabına aittir. Birden fazla işverenden aynı tutarda ücret alındığı durumda, istisnayı uygulayacak olan işvereni hizmet erbabı kendisi belirleyecektir. İstisnadan faydalanılan işverende, istisnanın tamamından faydalanılamaması durumunda kalan tutar için diğer işverende istisnadan faydalanılması mümkün değildir.
• 16/12/ tarihli ve sayılı Türk Uluslararası Gemi Sicili Kanunu ile sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 12 nci maddesine göre, Türk Uluslararası Gemi Sicilinde kayıtlı gemilerde ve yatlarda çalışan personele ödenen ücretler gelir vergisinden istisna edilmiştir. Bu Kanun kapsamında çalışan ve şartları taşıyan hizmet erbabına yapılan ücret ödemeleri üzerinden gelir vergisi kesintisi yapılmamaktadır. Dolayısıyla, istisna kapsamındaki bu ücretlere sayılı Kanunun 23/18 numaralı bendi uyarınca ayrıca istisna uygulanması söz konusu değildir.

Bilindiği üzere, yılı öncesinde;

-6/6/ tarihli ve sayılı Serbest Bölgeler Kanununun geçici 3 üncü maddesi uyarınca bölgede imalat faaliyetlerinde çalışan personele ödenen ücretleri üzerinden,

/6/ tarihli ve sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununun geçici 2 nci maddesine göre Ar-Ge, tasarım ve destek personeline ödenen ücretleri üzerinden,

/2/ tarihli ve sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanunun 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasına göre, Ar-Ge, tasarım ve destek personeline ödenen ücretleri üzerinden,

/8/ tarihli ve sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun geçici 21 inci maddesine göre, ilgili yılda uygulanan asgarî ücretin aylık brüt tutarının prim ödeme gün sayısına isabet eden tutarı üzerinden,

hesaplanan gelir vergisinin asgarî geçim indirimi uygulandıktan sonra kalan kısmı, verilecek muhtasar ve prim hizmet beyannamesi üzerinden tahakkuk eden vergiden terkin edilmekteydi.

sayılı Kanunun 23/18 numaralı bendiyle ihdas edilen istisna uygulaması ve asgari geçim indirimi uygulamasının kaldırılması nedeniyle, teşvik kapsamındaki bu ücret ödemelerine, öncelikle sayılı Kanunun 23/18 numaralı bendinde düzenlenen istisna uygulanacak ve istisna sonrası vergi, ilgili düzenlemelerdeki sınırlamalar çerçevesinde tahakkuktan terkin edilecektir. Diğer kanunlarda yer alan benzer istisna ve teşvikler için de hesaplama aynı şekilde olacaktır.

seri funduszeue.info Gelir Vergisi Genel Tebliğinde yapılan açıklamaya göre, sayılı Vergi Usul Kanununun inci maddesinde ücret bordrosuna ilişkin hükümlere yer verilmiş ve ücret bordrosunda yer alması gereken bilgiler sayılmış olup, işverenlerin bu bilgilere yer vermek suretiyle ücret bordrolarını diledikleri şekilde düzenleyebileceklerdir. seri funduszeue.info Gelir Vergisi Genel Tebliğinde yer alan örnekler istisna suretiyle alınmayacak olan vergi tutarının belirlenebilmesine yönelik olarak hazırlanmış olduğundan; ücret bordrolarının ve bordro düzenlenmesine esas hesaplamaların, Genel Tebliğdeki örneklerle aynı sonucu doğuracak, diğer bir ifadeyle, istisna nedeniyle alınmayacak verginin ilgili aydaki asgari ücretin vergisini geçmeyecek şekilde farklı yöntemlerle hesaplanması ve ücret bordrosunda gösterilmesi mümkün bulunmaktadır.

3. Ücret Ödemesinden Yapılan Vergi Tevkifatının Esasları

sayılı Gelir Vergisi Kanununa göre ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatler olarak tanımlanmış ve ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunmasının onun mahiyetini değiştirmeyeceği belirtilmiştir. Dolayısıyla, hizmet erbabına ödenen aylık ücret, mesai, prim, ikramiye, gider karşılığı ve sair adlarla yapılan tüm ödemeler ve sağlanan menfaatler de ücret kapsamında değerlendirilmektedir. Ücretin gerçek safi değerinin işveren tarafından verilen para ve ayınlarla sağlanan menfaatler toplamından sigorta primi, şahıs sigortası primi ve sendika aidatı gibi kesinti ve ödemelerin indirildikten sonra kalan miktardır. Aynı Kanunda gelir vergisinden istisna edilen ücret ödemelerine ve engellilik indirimine yer verilmiştir. İstisna ve indirimler ücret bordrosunda gösterilmekte, ancak gelir vergisi matrahına dâhil edilmemektedir.

Gelir Vergisi Kanununda, tevkifat yapmak zorunda olan mükellefler sayılmış olup hizmet erbabına ödenen ücretler ile ücret sayılan ödemelerden vergi tevkifatı yapılacağı belirtilmiştir. Ücret gelirleri genel olarak tevkif suretiyle vergilendirilmekte olup, yapılan kesintiler işverenler tarafından muhtasar ve prim hizmet beyannamesi ile beyan edilmek suretiyle ödenmektedir. Ancak, tevkif suretiyle vergilendirilmemiş ücret gelirleri ise tutarı ne olursa olsun yıllık beyannameyle beyan edilmektedir.

4. Net Ücret Ödemesinde Vergi Tevkifatı

İşverenler tarafından hizmet erbabına yapılan ücret ödemeleri üzerinden tevkif edilen vergiler kanuni süresinde vergi dairesine muhtasar ve prim hizmet beyannamesi ile beyan edilmektedir. Vergi tevkifatı, kapsam dahilindeki nakten veya hesaben yapılan ödemelere uygulanır. Bu maddede geçen hesaben ödeme deyimi, vergi tevkifatına tabi kazanç ve iratları ödeyenleri istihkak sahiplerine karşı borçlu durumda gösteren her türlü kayıt ve işlemleri ifade etmektedir. Vergi tevkifatı, ücretler dışından kalan ödemelerde gayrisafi tutarlar üzerinden yapılır. Kesilmesi gereken verginin ödemeyi yapan tarafından üstlenilmesi halinde bu vergi, bilfiil ödenen miktar ile ödemeyi yapanın yüklendiği verginin toplamı üzerinden hesaplanır.

Bu durumda, işverenler ile hizmet erbabı arasında ücret ödemesinin net ücret olarak kararlaştırılması halinde, ücretin brütü üzerinden tevkif edilecek verginin işveren tarafından üstlenilmesi suretiyle, net ödeme yapılması gerekmektedir. Yani, personele net ücret ödemesi kararlaştırılmış ve verginin işveren tarafından karşılanması benimsenmiş ise net ödenen ücretin önce brütü bulunacak ve tevkif edilecek vergiler işveren tarafından karşılanmak suretiyle ücretliye net ücret ödemesi yapılabilecektir.

Gerçek ücretlerin vergilendirilmesinde safi ücret tutarı vergiye tabidir. Safi ücret tutarı ise işveren tarafından çalışanlara ödenen para ve ayınlarla sağlanan ve para ile temsil edilebilen yararlar toplamından gayrisafi ücret tutarından indirimler ile engellilik indiriminin düşülmesi suretiyle hesaplanmaktadır. Safi ücret tutarına ise gelir vergisi tarifesi uygulanmak suretiyle gelir vergisi hesaplanmaktadır. Vergi tevkifatı, ücretler dışından kalan ödemelerde gayrisafi tutarlar üzerinden yapılmaktadır. Kesilmesi gereken verginin ödemeyi yapan tarafından üstlenilmesi halinde bu vergi, bilfiil ödenen miktar ile ödemeyi yapanın yüklendiği verginin toplamı üzerinden hesaplanır.

Buna göre, işverenler ile hizmet erbabı arasında ücret ödemesinin net ücret olarak kararlaştırılması halinde, ücretin brütü üzerinden tevkif edilecek verginin işveren tarafından üstlenilmesi suretiyle, net ödeme yapılması mümkün olabilmektedir. Ayrıca, net ücret üzerinden anlaşmaya varılmış olması durumunda, gelir vergisi ücretin brüt tutarı üzerinden hesaplanacak olup, bu vergiyi işverenin karşılaması halinde ise karşılanan tutarın da ücret olarak vergiye tabi tutulması gerekmektedir (funduszeue.infoÖzelge Sistemi, Ankara Vergi Dairesi Başkanlığının tarih ve BGİBGVK sayılı özelgesi de bu yöndedir.).

5. Yılı Öncesinde İşverenler Net Ücret Üzerinden Sözleşme İmzalattırdıkları Hizmet Erbabına Asgari Geçim İndirimini Nasıl Ödemekteydiler?

İşverenler ve çalışanların net ücret üzerinden imzaladıkları hizmet sözleşmeleri ücretlinin lehine olacak her durumda tartışma konusu olmuştur. Bunlardan biri de geçmiş dönemlerde yılları arasında uygulanan asgari geçim indirimi uygulamasında yaşanmıştır. İşvereni ile net ücret anlaşması yapan çalışanlar geçmiş dönemlerde asgari geçim indirimini alamama durumu ile karşılaşmış ve bu konuda Gelir İdaresi yayımlamış olduğu seri funduszeue.info Gelir Vergisi Genel Tebliğinde; net ücret üzerinden anlaşmak suretiyle çalışanların da asgari geçim indiriminden yaralanacakları, hesaplanan vergiden mahsup edilen asgari geçim indirimi tutarlarının net ücretleri ile birlikte ücretliye ödeneceği belirtilmiştir. Konuyu bir örnekle açıklarsak, asgari geçim indiriminin uygulandığı son ay olan Aralık/ ayında işvereni ile TL net ücret üzerinden sözleşme imzalayan ve eşi ücretli olarak çalışıp, çocuğu olmayan bir ücretlinin, asgari geçim indirimi tutarı hesaplanan yıllık tutarın 1/12’si olan ,31 TL, aylık olarak hesaplanan gelir vergisi tevkifatı tutarından mahsup edilecektir.

Buna göre, TL net ücret üzerinden işvereni ile anlaşan ücretliye, Aralık/ ayında mahsup edilen asgari geçim indirimi tutarı kadar yani ,31 TL ücretliye daha fazla ödeme yapılmıştır. Diğer bir ifadeyle ücretlinin net eline geçen tutar TL değil, asgari geçim indiriminin ilave edilmiş olan ,31 TL olmuştur.

6. Net Ücret Ödemesinden Brüt Ücretin Hesaplanması

sayılı GVK’ya göre işverenler tarafından hizmet erbabına yapılan ücret ödemeleri üzerinden tevkif edilen vergiler kanuni süresinde vergi dairesine muhtasar ve prim hizmet beyannamesi ile beyan edilmektedir. GVK’nın 96’ncı maddesine göre; vergi tevkifatı, 94’üncü madde kapsamına giren nakten veya hesaben yapılan ödemelere uygulanır. Bu maddede geçen hesaben ödeme deyimi, vergi tevkifatına tabi kazanç ve iratları ödeyenleri istihkak sahiplerine karşı borçlu durumda gösteren her türlü kayıt ve işlemleri ifade eder. Vergi tevkifatı, ücretler dışından kalan ödemelerde gayrisafi tutarlar üzerinden yapılır. Kesilmesi gereken verginin ödemeyi yapan tarafından üstlenilmesi halinde bu vergi, bilfiil ödenen miktar ile ödemeyi yapanın yüklendiği verginin toplamı üzerinden hesaplanır. Bu durumda, işverenler ile hizmet erbabı arasında ücret ödemesinin net ücret olarak kararlaştırılması halinde, ücretin brütü üzerinden tevkif edilecek verginin işveren tarafından üstlenilmesi suretiyle, net ödeme yapılması mümkün bulunmaktadır. Yani, personele net ücret ödemesi kararlaştırılmış ve verginin işveren tarafından karşılanması benimsenmiş ise net ödenen ücretin önce brütü bulunacak ve tevkif edilecek vergiler işveren tarafından karşılanmak suretiyle ücretliye net ücret ödemesi yapılabilecektir.

Net TL Olarak Yapılan Yardımların Brütünün Hesaplanması: Net ücret %15’lik birinci vergi diliminde ise brüt ücret aşağıdaki formülle bulunabilir. Vergi diliminin değişmesi durumunda yani %20, %27, %35 ve %40 olması durumunda formülde değişecektir.

Net ücret/0,=Brüt ücret

Brüt ücret=/0,=,87

Net ücret=,87X0,= bulunur.

Örneğin, işveren tarafından çalışana net TL bir menfaat sağlanması durumunda, bu net ücretin brütü bulunur ve bunun üzerinden gerekli kesintiler yapılarak net ücrete ulaşılır.

Brüt ücret=/0,=,32 TL olur. Brüt ücret tutarından yasal kesintileri yaptığımızda net ücrete tekrar ulaşılır.

• İşçi adına sosyal sigorta kesintisi=,32 X%14 = ,16
• İşçi adına işsizlik sigortası kesintisi=,32X%1 =19,58
• Gelir vergisi matrahı=,32 – ,74=,58
• Hesaplanan gelir vergisi=,58X%15=,69
• Damga vergisi kesintisi=,32X0,=14,86
• Kesintiler Toplamı =,29           
• Net Ücret=Brüt Ücret-Kesintiler
• Net ücret=,,29= TL olarak bulunur.

Yine yılında geçerli asgari ücretin net tutarı, asgari geçim indirimi tutarı (,31 TL) hariç (,,31=) ,59 TL olup, bu tutara formülü uyguladığımızda brüt ,50 TL’ye ulaşılabilir. Brüt ücret= ,59/0,=,50 TL’dir. Ancak asgari ücret yılında gelir vergisi ve damga vergisinden istisna edildiği için yılında bu formül geçerli değildir. Vergi tevkifatı, ücretler dışından kalan ödemelerde gayrisafi tutarlar üzerinden yapılmaktadır. Kesilmesi gereken verginin ödemeyi yapan tarafından üstlenilmesi halinde bu vergi, bilfiil ödenen miktar ile ödemeyi yapanın yüklendiği verginin toplamı üzerinden hesaplanır. Buna göre, işverenler ile hizmet erbabı arasında ücret ödemesinin net ücret olarak kararlaştırılması halinde, ücretin brütü üzerinden tevkif edilecek verginin işveren tarafından üstlenilmesi suretiyle, net ödeme yapılması mümkün olabilecektir.

7. Brüt Ücretten (Gayrisafi Ücretten) Net Ücrete Geçişte Neler Dikkate Alınmaktadır?

Gelir vergisi uygulamasında ücret ödemelerindeki vergi tevkifatı sistematiğine baktığımızda brüt ücretten net ücrete doğru bir süreç izlediği görülmektedir. Net Ücret=Gayrisafi ücret-OYAK kesintisi- sosyal sigorta primi- işsizlik sigortası primi-hayat sigortası priminin %50’si-şahıs sigorta primi %’ü-sendika aidatı-engellilik indirimi aylık tutarı-gelir vergisi-damga vergisi şeklinde bulunmaktadır ve hizmet erbabına bu tutar ödenmektedir. Buna göre, bir işçinin varsayalım Ocak/ ücret bordrosunda şöyle yer almaktadır. İşçi evli ve eşi çalışmamakta olup bir çocuğu bulunmaktadır.

8. Net Ücret Alanlarda Gayrisafi Ücret Matrahından İndirim Konusu Yapılacak Unsurların Net Ücrete İlavesi Durumu

Gelir Vergisi Kanununa göre ücretin gerçek safi tutarı; işveren tarafından verilen para ve ayınlarla sağlanan yararlar toplamından (yani ücretin gayrisafi tutarından) aşağıda yer alan indirimlerin (GVK’nın 63 ve Maddeleri) yapılmasından sonra kalan miktardır.

• Emekli aidatı ve sosyal sigorta primleri,
• Sosyal güvenlik destekleme primi,
• İşsizlik sigortası primi,
• Hayat/şahıs sigorta primleri,
• OYAK ve benzeri kamu kurumlarınca yapılan yasal kesintiler,
• Sendikalara ödenen aidatlar (işçi ve memur sendikaları),
• Engellilik indirimi.

Brüt ücret ödemesinde, yukarıda yer alan indirimlerin olması halinde işverenlerin bu indirimlerden dolayı ortaya çıkan vergi avantajını çalışanına yansıtması gerekmektedir. Ancak, net ücret üzerinden anlaşan ücretli ve işverenler açısından bu durum biraz karmaşıktır. İşveren ve ücretli aslında her türlü indirimleri düşünerek başlangıçta net ücret üzerinden bir anlaşmaya varmaktadırlar. Ama bir de çalışana kanunen verilmiş bir indirim hakkı vardır. Ücretlinin lehine olan bir durumun mutlaka çalışana yansıtılması gerekmektedir. Ücretlinin ödediği şahıs/hayat sigorta primi, sendika aidatı, engellilik indirimi gibi unsurları net ücretten de anlaşmış olsalar, işverenin kişinin net ücretine bu indirimlerden kaynaklanan vergi avantajını yansıtması gerekmektedir. Uygulamada ise bu durum böyle olmamakta ve genellikle işverenler örneğin özel hayat sigortası harcamalarını gelir vergisi matrahından düşürülmesine izin vermemektedirler. Gerekçe ise ücretlinin net maaş üzerinden anlaştığı ve bu tarz indirimleri yapmasının zorunlu olmadığıdır. Böylece, brüt ücret matrahından indirim konusu yapılabilen bir şahıs/hayat sigorta prim ödemesinden kaynaklanan vergi avantajı net ücret anlaşmasında ücretliye yansıtılmamaktadır.

Net Ücret Alan Çalışanların Engellik İndiriminden Yararlanması Konusunda Gelir İdaresinin Görüşü

sayılı GVK’nın maddesine göre, ücret matrahından indirilecek aylık engellilik indirimi tutarları, tarihinden itibaren geçerli olmak üzere aşağıdaki şekilde belirlenmiştir. Ücretliye aylık ücret ödemesinde yararlanma hakkı olan aylık engellilik indirimi ücret matrahından düşülmek suretiyle vergi matrahı azaltılmakta ve kalan tutar üzerinden vergi kesintisi yapılmaktadır.

Konu hakkında Gelir İdaresine sorulan bir soruda; firma tarafından sendikayla yapılan toplu sözleşme kapsamında net ücret üzerinden anlaşma sağlandığı, firmada, Gelir Vergisi Kanununa göre engellilik indiriminden faydalanan işçilerin bulunduğu, net ücret anlaşması yapıldığından işçilerin maaşlarına asgari geçim indirimi dışında herhangi bir vergi avantajı veya dezavantajının yansıtılmadığı, ancak sendikaların vergi indirimlerinin işçilerin net maaşlarına ilave edilmesi gerektiği yönünde görüşleri olduğu belirtilerek, konu hakkında görüşü talep edilmesi üzerine verilen görüşte; GVK’nın 31’inci maddesinde; çalışma gücü kayıp oranı asgari %40 ve üzerinde olanların ücret ve/veya kazançlarına engelli derecelerine göre kanunen belirlenen miktarda engellilik indiriminin uygulanacağı açıklanmaktadır.

Aynı Kanunun 61’inci maddesinde, ücret; işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatler olarak tanımlanmış olup 63’üncü maddesinde, ücretin gerçek safi değeri işveren tarafından verilen para ve ayınlarla sağlanan menfaatler toplamından söz konusu maddedeki bentlerde belirtilen indirimler yapıldıktan sonra kalan miktar olduğu belirtilmiştir. Anılan Kanunun 94’üncü maddesinde, yapmış oldukları ödemelerden vergi tevkifatı yapacaklar sayılmış olup, aynı maddenin birinci bendinde ise, hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61’inci maddede yazılı olup ücret sayılan ödemelerden, ve ’üncü maddelere göre vergi tevkifatı yapılacağı hüküm altına alınmıştır. Diğer taraftan, aynı Kanunun 32’nci maddesine göre, ücretin gerçek usûlde vergilendirilmesinde asgarî geçim indirimi uygulanır. Konu ile ilgili olarak seri funduszeue.info Gelir Vergisi Genel Tebliğinin "Asgari Geçim İndirimi Tutarının Hesaplanması" başlıklı 5'inci bölümünde; "Net ücret üzerinden anlaşmak suretiyle çalışanlar da asgari geçim indiriminden yararlanacak olup, hesaplanan vergiden mahsup edilen asgari geçim indirimi tutarları net ücretleri ile birlikte ücretliye ödenecektir." denilmiş ve net ücret üzerinden anlaşmak suretiyle çalışanların asgari geçim indiriminden faydalanması durumu örnekle açıklanmıştır.

Öte yandan, sayılı Vergi Usul Kanununun 8’inci maddesinde, "Vergi kanunları ile kabul edilen haller müstesna olmak üzere; mükellefiyete veya vergi sorumluluğuna mütealik özel mukaveleler vergi dairesini bağlamaz." hükmü yer almaktadır. Vergi esas itibariyle ücretliden aranmakta ve özel anlaşmalar vergi idaresini bağlamamaktadır. Kesilmesi gereken verginin ödemeyi yapan tarafından üstlenilmesi halinde ise bu vergi, bilfiil ödenen miktar ile ödemeyi yapanın yüklendiği verginin toplamı üzerinden hesaplanmaktadır. Dolayısıyla, çalışanlara ücretlerinin net olarak ödenmesinin kararlaştırılması durumunda, net ödenen ücretlerin brüte dönüştürülmesi ve tevkif edilecek vergilerin bu tutar üzerinden genel esaslara göre hesaplanması gerekir. Asgari geçim indirimi uygulaması sonucu sağlanan vergi avantajı çalışana ait olup kurumca yüklenilen vergi miktarında bir değişikliğe neden olmadığı için ücretlinin net maaşına yansıtılması gerekmektedir. Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalara göre; engelli olarak çalışan işçiler için düzenlenen maaş bordrolarında engellilik indirimine ilişkin tutarın, öncelikle gelir vergisi matrahı toplamından mahsup edilmesi, engelli indiriminin mahsubundan sonra kalan gelir vergisi matrahı üzerinden hesaplanan gelir vergisi tutarından da aylık asgari geçim indirimi tutarının mahsup edilmesi gerekmektedir. Ancak, mahsup edilecek tutar, asgari ücret üzerinden hesaplanan gelir vergisi tutarı ile ücretlinin maaşı üzerinden hesaplanan gelir vergisi tutarlarını aşamayacaktır.

Buna göre, toplu iş sözleşmesi kapsamında çalışanlara net ücret üzerinden ödeme yapılması durumunda, engelli çalışanların ücretlerinde engellilik indiriminden oluşan vergi avantajı, engelli çalışanlara yansıtılacaktır. Dolayısıyla engellilik indirimi nedeniyle sağlanan vergisel avantaj, çalışanın eline geçen net ücret tutarını artıracaktır (funduszeue.infoÖzelge Sistemi, İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığının tarih ve [/] sayılı özelgesi.).

9. Yeni Sistemde Asgari Ücret Tutarından Yapılan Kesintiler

16 Aralık tarihinde Asgari Ücret Tespit Komisyonu Kararı ile tarihleri arasında işçiye bir günlük normal çalışması karşılığında ödenecek asgari ücretin günlük ,80 lira ve aylık ,4 lira tespit edilmiştir. Böylece, asgari ücretin net tutarı ,40 lira, brüt tutarı ,4 lira ve işverene maliyeti ise ,70 lira olarak belirlenmiş bulunmaktadır. yılı için net asgari ücret %50,51 oranında, işverene maliyeti ise %39,87 oranında artmış bulunmaktadır. Asgari ücretteki artışın işverene birebir maliyet olarak yansımamasının nedeni, gelir vergisi ve damga vergisinin kaldırılması sayesinde olmuş bulunmakta olup asgari ücrette bu oranda bir artış, asgari ücretten gelir vergisinin kaldırılması ile mümkün olabilmiştir. Yeni sistemde ise asgari ücretten gelir ve damga vergisi kesilmemekte ve asgari geçim indirimi uygulaması da yapılmamaktadır.

01/01/ - 31/12/ Dönemi Asgari Ücretin Netinin Hesabı (TL / AY)

Asgari ücretten gelir ve damga vergisinin kaldırılması ile asgari ücret ile çalışanlar tarihinden itibaren gelir vergisi ve damga vergisi ödemeyecektir. yılında liralık brüt asgari ücretten sigorta primleri düşüldükten sonra kalan ,40 liralık vergi matrahı net maaş olarak bu çalışanlara ödenecektir. Bu durumda, asgari ücretle çalışan bir işçinin gelir vergisi ve damga vergisi toplam (,01+37,9=) lirayı bulan bir vergi avantajı sağlamaktadır. Böylece asgari ücretlinin bir işçinin maaşından sadece sigorta primleri kesilecek ve net ücret kendisine ödenecektir.

  Asgari Ücretin Üzerinde Maaş Alanlarda Asgari Ücret İstisnası Uygulaması

Asgari ücret istisnasından asgari ücret alan veya asgari ücretin üzerinde ücret geliri olan tüm çalışanlar yararlanabilecektir. Asgari ücret seviyesinden maaş alanlar için gelirlerindeki asgari ücret kadar kısım vergiden istisna tutulacaktır. Böylece bu çalışanlar için de ,40 TL’lik gelir vergisi vergi matrahına denk gelen ,01 TL’lik gelir vergisinden vazgeçilmektedir. Asgari ücret tutarının üzerinde maaş alanlarda ise, istisnadan kaynaklı vergi avantajı Ocak-Temmuz döneminde ,01 TL, Ağustos ayında ,37 TL ve Eylül-Aralık/ aylarında ise ,68 TL vergi avantajı sağlanmaktadır. Asgari ücretin brüt tutarı olan TL üzerinden hesaplanan 37,9 TL damga vergisinden de vazgeçilmektedir çünkü asgari ücretin brüt tutarı damga vergisinden istisna edilmiştir. Bu tutarın üzerinde kalan tutarlar için gelir vergisi ve damga vergisi hesaplanacaktır. Asgari ücretin üzerinde maaş alanlarda, yılında Ağustos ayı itibariyle asgari ücret tutarına isabet eden ücret gelirinin vergi dilimi %15’ten %20’ye yükselmekte ve istisna tutarı değişmektedir.

Örnek: İşverenin işyerinde çalışan ücretlinin yılı için brüt ücreti TL’dir. Ücretliye yapılan başkaca bir ödeme yapılmamakta ve sayılı Kanunun 63 üncü maddesi uyarınca kesilen sigorta primi dışında bir indirimi bulunmamaktadır. Ücretliye yılının ilgili aylarında yapılacak net ücret ödemesi aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.

Geçmiş dönemde uygulanan asgari geçim indirimi uygulaması asgari ücretli dahil tüm çalışanların aylık maaşlarına uygulanıyordu ve ödenecek gelir vergisinden mahsup edilmek suretiyle ücretlinin ödeyeceği vergi azaltılıyor ve bunun sonucunda ücretlinin net maaşında artış oluyor ve aylık olarak çalışana yansıtılıyordu. yılında asgari ücret tutarından kesilen ,01 TL’lik gelir vergisini dikkate aldığımızda, asgari geçim indirimi uygulamasında ücretlinin kendisi, eş ve çocuk durumuna göre kesilen verginin tamamı veya durumuna göre bir kısmı çalışana iade ediliyordu. AGİ kalkmamış olsaydı yılı için en yüksek AGİ üç çocuklu eşi çalışmayan bir ücretli için en fazla asgari ücretten kesilen gelir vergisi tutarı olan ,01 TL olacaktı. Aslında asgari ücret istisnası ile tüm çalışanlar bir asgari ücretlinin en fazla alacağı AGİ tutarı kadar bir gelir vergisi teşvikinden yeni uygulama ile tüm çalışanlar yararlanmış olmaktadır. Yani AGİ’nin kalkması çalışanlar açısından bir vergi avantajından yararlanamama anlamına gelmekle beraber, yeni asgari ücret istisnası ile çalışanlar daha yüksek bir gelir vergisi iadesinden yararlanmış olmaktadırlar. Eski AGİ sisteminde herkes asgari ücretten kesilen gelir vergisi tutarı kadar yararlanamıyordu. Oysa şimdi asgari ücretten kesilen gelir vergisi kadar bir vergi ücretlilere yapılan tüm ücret ödemelerinden kesilen vergi toplamından mahsup edilmektedir.

Dolayısıyla, aslında AGİ kalkmış olsa da maaşların tamamında üç çocuklu ve eşi çalışmayan yani en yüksek AGİ miktarınca vergiden vazgeçilmiş durumdadır. Olaya tüm çalışanlar açısından bakarsak, eski sisteme yani AGİ uygulamasına göre bu yeni asgari ücret istisnası ile her çalışan eşit olarak vergi istisnasından yararlanmakta ve tüm çalışanlar bu menfaatten eşit olarak yararlanmaktadır. Yeni uygulama ile asgari ücretliler ve bu tatardan daha yüksek maaş alanlar yani tüm çalışanlara ,01 liralık bir vergi iadesi yapılıyor. Devlet alacağı bu kadarlık gelir vergisinden ve asgari ücretin brütü olan TL’ye isabet eden 37,9 TL damga vergisinden vazgeçmektedir. Devletin vazgeçtiği gelir vergisi ve damga vergisini topladığımızda ücretlilere yansıtılan aylık tutar TL’yi bulmaktadır.

Net Ücret Üzerinden Ücret Alanlar Asgari Ücret İstisnasından Yararlanabilecek mi?

Asgari ücret istisnası uygulamasında en sıkıntılı konu, işvereni ile net ücret üzerinden anlaşıp sözleşme imzalayan ve bu şekilde ücret alan çalışanların durumunun ne olacağı konusudur. Net ücret anlaşması öyle bir anlaşmadır ki yıl içinde vergi oranı ve sigorta prim kesintileri gibi her türlü kesinti oranları artsa da azalsa da bunun maliyetine işveren katlanır ve çalışan bunlarla ilgilenmez. Çalışan anlaşmış olduğu net ücrete bakar bunun brütünün bulunup kesintilerin yapılıp sigorta ve vergi idaresine yatırılmasına karışmaz. Net ücrette yıl boyunca ücretlinin eline geçen ücret değişmez ve sabittir. Brüt ücret anlaşmasında ise kesinti oranları özelliklede vergi dilimlerine göre vergi tarifesindeki oranlar arttıkça ücretlinin yılsonuna doğru eline geçen net ücreti azalır.

Yeni ücret istisnasından net ücret üzerinden ücret alan çalışanların yararlanıp yararlanamayacağı konusunda tartışma konusu olan hususları şöyle özetlemek mümkündür;

• Asgari ücret istisnası nedeniyle vazgeçilen verginin ücretlinin lehine olarak net ücretine eklenmelidir,
• AGİ kalkmasaydı ücretlinin eş ve çocuklarına göre aldığı AGİ tutarı ne kadar net maaşına ekleniyorsa, hiç olmazsa bu kadarlık kısım ücretlinin net maaşına eklenmelidir,
• Net ücret sözleşmesine göre ücret ödeyen işveren bu istisnadan kaynaklanan vergiyi çalışan yansıtmak zorunda değildir, çünkü her türlü kesintiler, istisnalar ve benzeri indirimler düşünülerek yani yapılacağı varsayılarak çalışanla net ücret anlaşması yapılmıştır ve bu tutarın ilave olarak ödenmesi mümkün değildir,
• Asgari ücret istisnasının tıpkı AGİ ve engellilik indiriminde olduğu gibi çalışanın net ücretine eklenmelidir ve bu konuda Vergi İdaresi bir düzenleme yapmalıdır,
• İşveren net ücret anlaşması yaptığı ücretliye Aralık/ ayında net ücretine ilave ederek çalışana ne kadar AGİ ödüyor ise aynı şekilde hiç olmazsa yılında da sanki AGİ varmış gibi hak ettiği tutar kadar ilave ödeme yayabilir,
• Asgari ücret istisnası vergi matrahının hesaplanması sırasında belli bir tutarın vergi dışı bırakılması konusudur ve AGİ ile kıyaslanamaz, zira AGİ de hesaplanan vergiden ücretlinin medeni durumu ve çocuk sayısına göre hesaplanan bir tutarın mahsubu söz konusudur ve ücret istisnasının sistematiği ile tamamen farklıdır,
• Uygulamadan kaldırılan asgari geçim indirimi sistemi bir vergi iadesi sistemiyken, asgari ücret tutarına kadar ücrete getirilen vergi istisnası ise belli tutardaki bir ücretin vergi dışı bırakılmasını öngören istisna sistemidir,
• Bu konu işverenler ile çalışanlar arasındaki özel hukuk hükümlerine göre çözülmesi gereken bir husustur ve çalışanların talebiyle net ücretten brüte geçilerek sorun çözülmelidir.

Gelir Vergisi Kanununa göre ücretin gerçek safi tutarı; işveren tarafından verilen para ve ayınlarla sağlanan yararlar toplamından yani ücretin gayrisafi tutarından ilgili maddelerde sayılan indirimler yapıldıktan sonra kalan miktardır. Bu miktara da vergi tarifesi uygulanarak gelir vergisi kesintisi yapılmaktadır. tarihinden geçerli olmak üzere getirilen yeni ücret istisnası uygulamasına göre; hizmet erbabına yapılan ücret ödemesinin, ödemenin yapıldığı ayda geçerli olan asgari ücretin aylık brüt tutarından işçi sosyal güvenlik kurumu primi ve işsizlik sigorta primi düşüldükten sonra kalan tutarına isabet eden ücret tutarı kadar kısmı gelir vergisinden istisna edilmiştir. Yani asgari ücretin gayri safi tutarından veyahut brüt tutarından sigorta primleri düşüldükten sonra kalan safi ücret tutarı kadar kısmı gelir vergisinden istisna edilmiştir.

İstisnanın sistematiğine baktığımızda safi ücret tutarının tespiti aşamasında yani vergi kesintisine tabi olacak ücret tutarının tespiti aşamasında istisnanın uygulandığı görülmektedir. Bir başka deyişle, yapılan düzenleme vergi istisnası şeklinde olup, safi ücretin bir kısmı doğrudan vergi dışı bırakılmaktadır. Böylece hesaplanacak gelir vergisi düşük hesaplanmaktadır. Asgari geçim indirimi uygulamasında ise durum böyle değildi. AGİ’de vergi hesaplanmakta ve hesaplanan AGİ tutarı hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilmek suretiyle kişinin net ücreti artırılmış olmaktaydı. Oysa asgari ücret istisnası daha gelir vergisi hesaplanmadan önce kişinin safi ücret tutarının hesaplanması aşamasında dikkate alınan bir husustur.

Bu durumda, işverenleri ile net ücret üzerinden anlaşan çalışanların asgari ücret istisnası nedeniyle vazgeçilen gelir vergisi ve damga vergisi tutarı kadar kısmın kendilerine ödenmesi gerektiğini ileri sürerek işverenleri ek bir ödeme yapmaya zorlamaları hukuken mümkün görünmemektedir. Mevcut durumda, asgari ücret istisnasının brüt ücret üzerinden anlaşmalı çalışanların lehine bir sonuç yarattığı ve net ücret üzerinden anlaşan çalışanların aleyhine bir durum olduğu söylenebilir. Ancak, net ücret sözleşmesinin yapısı böyledir ve işverenleri AGİ’de olduğu gibi çalışanların net ücret gelirine bu tutarın eklenmesi gerektiğini söylemek doğru görünmemektedir. Net ücret sözleşmesinde, işverenin sigorta ve vergi kesintilerini hangi oranda yaptığı çalışanı ilgilendirmez, tüm indirimlerin yapılacağı baştan varsayılarak çalışanın eline sadece üzerinde anlaşılan net ücret geçer ve ücretli diğer indirim ve kesintiler gibi hususlara karışmaz. Dolayısıyla, sonradan brüt ücret tutarından yapılacak indirimler konusunda yasal mevzuatlarda yapılan değişiklikler ücretliyi bağlamaz o sadece alacağı net ücret neyse onu bilir.

İşverenler ve çalışanlar yeni istisna uygulamasına göre oturup yeniden görüşmeleri ve net ücretten brüt ücrete geçme konusunda anlaşmaları her zaman mümkün bulunmaktadır. Ancak hiçbir işveren maliyetlerinin artacağını ileri sürerek net ücret üzerinden anlaştıkları sözleşmeleri süresi bitmeden değiştirme yoluna gitmeyecektir. Unutulmaması gereken husus hiçbir işverenin net ücret tutarına bu istisnadan kaynaklı vergi avantajının çalışanına ödemesi konusunda yasal olarak zorlanamayacak olmasıdır. Özellikle Vergi İdaresinin AGİ’de olduğu gibi yapacağı bir idari düzenleme ile işverenleri bu konuda zorlamasını beklemek doğru değildir. Çünkü AGİ’nin sistematiği ile asgari ücret istisnasının sistematiği dikkate alındığında net ücret üzerinden çalışanları ile anlaşan işverenleri ilave ödeme yapma konusunda zorlamak mümkün değildir. Ayrıca gelir vergisinin hesaplanmasındaki sistematiğe baktığımızda gayrisafi ücret tutarından safi ücret tutarına geçilmesi yani brüt ücretten net ücret geçilmesi şeklinde bir süreç izlenmektedir.

Tabi olaya çalışanlar açısından bakmak suretiyle bir değerlendirme yapılması da mümkün bulunmaktadır. Bir görüşe göre, Vergi İdaresi geçmiş dönemde yapmış olduğu düzenlemeyle; net ücret üzerinden anlaşmak suretiyle çalışanların da asgari geçim indiriminden yararlanacakları ve hesaplanan vergiden mahsup edilen asgari geçim indirimi tutarlarının net ücretleri ile birlikte ücretliye ödeneceği yönünde uygulamaya yön verdiyse; bu konuda da çalışanların hakkı olan asgari ücret istisnasının net ücret üzerinden yapılacak sözleşmelere ilave edilmesi sağlanmalıdır. Öte yandan, Gelir İdaresi vermiş olduğu görüşlerde net ücret alan çalışanların ödemiş oldukları şahıs/hayat sigorta primleri ile ücretlinin hak ettiği engellilik indirimlerinin ücret matrahından düşülmesi gerektiği ve sağlanan vergi avantajının ücretlinin net maaşına yansıtılması gerektiğini belirtmiştir. 

Ancak bu indirimlerin hepsi vergi tevkifatı yapılmadan önceki gayrisafi ücret tutarından yapılacak indirimlerdir ve asgari ücret istisnası ile kıyaslanamaz. Biri indirim diğeri ücret istisnasıdır. Yani asgari ücret istisnası ücretliye ödenecek aylık maaş tutarından ne kadar vergi kesileceği konusunda yapılan bir düzenlemedir. Yani ücretliye ödenecek maaştan kesilen gelir vergisini azaltan bir istisna olayıdır. Halbuki net ücret üzerinden kesilen vergi konusu çalışanı ilgilendirmez işveren brütü bulur kesintiyi yapar ücretli adına sorumlu sıfatıyla vergi dairesine bu kesintiyi yatırır.  Sözleşme gereğince aldığı net maaşı bilen ücretli kalkıp da işverenine, benim net maaşıma vergi istisnasından kaynaklanan vergiyi ilave et diyemez. O zaman işveren de vergi ve sigorta prim oranları arttığında der ki; vergi oranı arttı, sigorta prim kesintisi arttı benim maliyetim arttı bende senin net maaşını azaltıyorum diyebilir.

Asgari ücret istisnasından kaynaklanan vergi teşvikinin net ücret üzerinden anlaşanlarda işverenlere destek olduğu, brüt ücretten anlaşanlarda ise çalışana destek olduğunu söylemek mümkündür. Gelir İdaresi tarafından hazırlanan seri funduszeue.info GVGT’de yer alan örneklere baktığımızda hesaplamaların brüt ücret üzerinden yapıldığı görülmektedir. Çünkü ücretin vergilendirme şekli brütten nete doğrudur. Örneklerde net ücret alan bir ücretliye ilişkin örnek yoktur çünkü Gelir Vergisi Kanununda işverenlerin yapacağı gelir vergisi tevkifatı, çalışanlar ile işverenleri arasındaki yapılan net veya brüt ücret anlaşmasına göre değil, gayrisafi ücret tutarından yapılacak indirimler sonucunda safi ücret tutarı yani gelir vergisi matrahı üzerinden vergi tevkifatı yapılması üzerine kurgulanmıştır.

Ayrıca, Gelir İdaresi işveren ve çalışanlar arasında özel bir sözleşme hükmü gereğince net ücret üzerinden anlaşmanın yapılması piyasa şartlarında özel hukuk hükmüne göre yapılmaktadır. Dolayısıyla, bu konu işverenler ile net ücret anlaşması yapan çalışanlar arasında yürüyen bir süreçtir. Bu sorun nasıl çözülecekse çözülsün sürecin sonunda işverenlerin çalışanların lehine olacak bir uygulama yapması tüm çalışanların beklentisidir. Bu nedenle, Vergi İdaresinden net ücret konusunda, yeni ücret istisnasının nasıl uygulanacağı konusunda özelge beklemek doğru değildir ve bu konu özelge ile çözülecek bir konu değildir. Net ücret konusunda bu istisnadan kaynaklanan tutarın çalışanların net maaşına eklenmesi hususu bu kadar kolay olsaydı Genel Tebliğle çözülürdü. Ortada özel hukuk hükümlerine göre iki tarafın anlaşarak imzaladığı bir ücret sözleşmesi var ve burada çalışan net olarak örneğin on bin veya onbeş bin lira ücret alacağını beyan etmektedir. Kesintilerin tüm sorumluluğu da işveren tarafından yapılarak Devlete yatırılmaktadır. İdare sadece net ücret anlaşmasında netten brüte geçilmesini ve vergi kesintisinin yapılmasını söyler. İdarenin istisna nedeniyle kesilmeyecek verginin net ücrete ilave edilmesi gerektiğini işverene söylemesini beklemek doğru değildir. Böyle bir durumda, işverenlerin GVK’nın maddesinde yer alan 18 bent halindeki tüm ücret istisnaları için aynı şekilde hareket etmesini gerektirir ki bu doğru değildir.

Sonuç

sayılı Kanunla, sayılı GVK’ya eklenen 23/18 numaralı bent hükmü ile 1/1/ tarihinden itibaren yapılan ücret ödemelerine uygulanmak üzere, hizmet erbabının ödemenin yapıldığı ayda geçerli olan asgari ücretin aylık brüt tutarından işçi sosyal güvenlik kurumu primi ve işsizlik sigorta primi düşüldükten sonra kalan tutarına isabet eden ücretleri gelir vergisinden istisna edilmiştir. İstisnayı aşan ücret gelirinin vergilendirilmesinde, hizmet erbabının ilgili aydaki gelirine ilişkin verginin hesaplanacağı gelir dilim tutarları ve oranları, istisna kapsamındaki tutarlar da dikkate alınarak belirlenecektir. Ayrıca, sayılı Kanunla hayata geçirilen asgari ücret istisnası nedeniyle, ücret ödemelerine yılından bu yana uygulanan asgari geçim indirimi sistemi de tarihi itibarıyla yürürlükten kaldırılmıştır. 

İstisna nedeniyle alınmayacak olan vergi, ilgili ayda aylık asgari ücret üzerinden hesaplanması gereken vergiyi aşmayacaktır. Hizmet erbabının birden fazla işverenden ücret alması halinde istisna sadece en yüksek olan ücrete uygulanacaktır. Ücret gelirlerinin vergilendirilmesinde, maaş ödemesinin yanı sıra aynı dönemde yapılan ve ücret olarak değerlendirilen prim, ikramiye, huzur hakkı, mesai ücreti, döner sermaye ücreti, ek ders ücreti gibi ödemeler de dikkate alınmak suretiyle kümülatif matrah esas alınarak vergilendirme yapılmaktadır. Ücretin vergilendirilmesinde, ilgili dönemlerde uygulanan indirim ve istisnalar bu ödemelerin toplamına bir kez uygulanmaktadır. Dolayısıyla ilgili ayda yapılan ücret ve ücret sayılan ödemelerin toplamına anılan istisnanın bir kez uygulanması gerekmektedir.

Mevcut istisna uygulamasında net ücret anlaşması üzerinde ücret alan çalışanların aleyhine bir durum olduğunu söylemek mümkün olmakla beraber, bu konuda işverenleri yasal olarak zorlamak ve net ücret üzerinden çalışanlara ilave olarak asgari ücret istisnasından kaynaklanan vergi avantajını çalışana yansıtmasını istemek doğru değildir. Bu konu tamamen çalışanlar ile işverenlerin kendi aralarında çözeceği özel hukuk hükümlerine tabi olan bir konudur. Çalışanların işverenlerine müracaat ederek net ücret sözleşmelerinin iptal edilerek brüt ücret üzerinden sözleşme yapmak için talepte bulunmaları durumunda işverenin bu talebi kabul etme zorunluluğu bulunmamaktadır.  Ancak, işverenlerin yılında AGİ’den dolayı çalışanın net maaşına eklediği AGİ tutarı kadar bir kısmı ekleyip ödemesi durumunda kimsenin bu uygulamayı neden yapıyorsun deme hakkı da yoktur. Bu konu işverenler ile ücretliler arasında çözülecek bir husustur.

Net ücret konusunda AGİ’de olduğu gibi Gelir İdaresinden bir düzenleme yapmasını beklemek doğru değildir. Bu konuda Gelir İdaresinden görüş istense dahi İdarenin işverene istisnadan kaynaklı vergi avantajını çalışanın net ücretine ilave etmesini söylemesi mevcut yasal düzenlemeler kapsamında pek mümkün görünmemektedir. Mevcut Gelir Vergisi Kanununda ücretin vergilendirme sistematiği belli olup bu konuda gayrisafi ücret tutarı ve safi ücret tutarı yer almakta ve gelir vergisi matrahının tespitinde ücretli ve işveren arasında yapılan iş sözleşmesinin net ücret veya brüt ücret olup olmadığı önemli değildir. Şayet net ücret üzerinden anlaşılmış ise de işveren brüte tamamlayıp gelir vergisi kesintisini yapacak ve çalışana net ücreti ödeyecektir.

Sonuç olarak, tarihinden itibaren asgari ücretten gelir vergisi ve damga vergisinin kaldırılması ile birlikte asgari ücret ile çalışanlar artık hiç vergi ödemeyecektir. yılında asgari ücretin brüt aylık TL’lik tutarından %15 oranındaki sigorta prim kesintileri düşüldükten sonra kalan ,40 TL’lik vergi matrahı net maaş olarak asgari ücretliye ödenecektir. Böylece asgari ücretle çalışan bir işçinin gelir vergisi ve damga vergisi istisnasından dolayı toplam lirayı bulan bir vergi avantajı ortaya çıkmaktadır. Özetle, asgari ücretlinin brüt aylık tutarından sadece sigorta primleri kesilecek ve kalan net ücret kendisine ödenecektir. Asgari ücret düzeyinin üzerinde ücret alanlar da söz konusu ücret istisnasından benzer şekilde yararlanacaklardır.

İşverenlerin asgari ücret istisnasını, çalışanların ücret bordrolarında Genel Tebliğdeki örneklerde aynı sonucu doğurması kaydıyla ve istisna nedeniyle alınmayacak gelir vergisi ve damga vergisinin ilgili aydaki asgari ücretten kesilen vergileri geçmeyecek şekilde, farklı yöntemlerle yapmaları mümkün bulunmaktadır. İşverenlerin, tarihinden itibaren çalışanlarına ödenecek ücret ödemelerinin vergilendirilmesinde uygulamaya başladıkları ücret istisnası hakkında, Vergi İdaresince yayımlanan seri funduszeue.info Gelir Vergisi Genel Tebliğinde yapılan açıklama ve örneklere göre hareket etmelerinde fayda vardır.

"Bu yazıda yapılan açıklamalar, tamamıyla yazarına ait olup, hiçbir şekilde yazarın çalıştığı kurumunu bağlamaz, kurumunun görüşü olarak kullanılamaz ve değerlendirilemez."

NAZALI VERGI & HUKUK

[email protected]

Yukarıda yer verilen açıklamalarımız, hukuki görüş ve tavsiye niteliğinde olmayıp, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir; bu sebeple belirtilen konularda bir aksiyon almadan önce, bir uzmana danışmanızı tavsiye ederiz. NAZALI’ya işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz