Kızlarda Boy

CEYDA ERENOĞLU - GAZETE HABERTURK

Büyüme bir bebeğin doğduktan yetişkin boyuna gelene dek yaşadığı süreç olarak tanımlanıyor. Büyüme ile boyut değişikliği, gelişme ile ise işlevlerdeki değişiklik kastediliyor İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Endokrinoloji Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Pediatrik Endokrinoloji ve Adolesan Bilim Dalları Öğretim Üyesi Prof. Dr. Oya Ercan, büyümenin en hızlı olduğu dönemlerin ilk yaşlar ve ergenlik süreci olduğunu söylüyor. Sağlıklı bir çocuğun boy ve ağırlık ölçümlerinin, erişkin boyutuna gelene dek yaşına ve cinsine uygun gerçekleşmesi gerekiyor. Artışların düzenli devam etmemesi sorun olduğu anlamına geliyor.

KEMİK YAŞI İÇİN SOL EL RÖNTGENİ GEREKİYOR

Büyüme (boy anlamında) kızlarda 18, erkeklerde 19 kemik yaşına ulaşıldığında tamamlanıyor. Kemik yaşı, takvim yaşı adı verilen ve insanın doğum tarihine göre hesaplanan yaştan farklı olarak değerlendiriliyor. Bu nedenle aynı boyda olan iki erkek çocuğun kemik yaşları farklı olabiliyor. Kemik yaşı, sol el ve bileğin röntgeninin çekilmesi ve değerlendirilmesi ile belirleniyor. İlk yaşlarda çok önemli bir cinsiyet farklılığı gözlenmese de ergenlik dönemi erkeklerde ortalama 2 yıl geç başladığı ve kızların büyümesinin hızlanması erkeklere göre 2 yıl önce gözlendiği için büyüme hızı (yaş büyüdükçe) ergenlik dönemine gelene kadar azalıyor.

ERGENLİKTE KIZLAR YILDA 8 CM BÜYÜYOR

Bir bebeğin ilk yıl ortalama 25 cm uzaması beklenirken, ikinci yılda bu değer ortalama 11 cm. oluyor. Boy 2 - 4 yaşları arasında yılda ortalama 7 cm, 4 yaşından ergenliğe kadar ise yılda 5 - 6 cm artıyor. Büyüme hızı ergenlik döneminde hızlanıyor ve kızlarda yılda 7 - 8 , erkeklerde ise cm'e ulaşıyor.

ÇOCUĞUNUZUN BOYUNU BU FORMÜLLE HESAPLAYIN

Prof. Dr. Oya Ercan, bir çocuğun cinsiyetinin belirlenmesi şartı ile doğmadan önce bile, gelecekte erişeceği boyu öngörmenin mümkün olduğunu söylüyor. Buna göre çocuk kız ise baba boyundan 13 cm çıkarılıyor ve anne boyu çıkan rakama eklendikten sonra elde edilen sayı ikiye bölünüyor. Bu şekilde çıkan rakam kız çocuğunun olası, "Hedef boyu" olarak adlandırılıyor. Erkek çocuk için ise tersi yapılıyor. Bu defa anne boyuna 13 cm ekleniyor, baba boyu ile toplanıyor ve çıkan değer ikiye bölünüyor. Bu en olası erişkin boy değeri olarak bilinse de erişkin boyunun bu değerin 10 cm altı veya 10 cm üstü bile olabileceğine dikkat çekiliyor.

OBEZİTE ERKEN ERGENLİK NEDENİ

Obezite yani şişmanlık, özellikle erkek çocuklarda ergenliğin erken başlamasına yol açarak erişkin boyunun kısa kalmasına neden olabiliyor. Kız çocuklarda da aynı etki görülmekle birlikte erkeklerin boy açısından, şişmanlıktan daha çok etkilendikleri belirtiliyor. Diğer yandan şişman çocukların çocukluk çağında yaşıtlarına göre daha uzun olabileceğinin unutulmaması gerekiyor. Ancak bu durum yanıltıcı olup bu çocukların erişkin boylarının genelde kısa kalabildiği belirtiliyor. Bu her şişman çocuk çocuklukta uzun, erişkin döneminde kısa olacak anlamına gelmese de, uzun şişman çocukların genellikle erişkin boyundan yedikleri kabul ediliyor.

ERKEN GÖĞÜS GELİŞİMİ YA DA KILLANMADAN ŞÜPHELENİN

Boy değerlendirmesinin, ergenliğin ilk belirtisi olan göğüs gelişmesi ya da kıllanma gözlendiğinde yapılması gerekiyor. Ailelerin çocuklarını iyi gözlemlemeleri ve bu belirtilerin varlığında çocuklarının boyunun yaşıtlarına göre uzun olduğu büyüsüne kapılmadan hemen bir çocuk endokrinoloğuna gitmeleri öneriliyor.

UZAMA ADET GÖRDÜKTEN SONRA DURUR MU?

Ergenlik döneminde kız çocukları yaklaşık 16 - 20 cm, erkekler ise 25 - 28 cm civarında uzuyorlar. Kız çocuklarda büyümenin adet gördükten sonra durmadığı belirtiliyor. Erken adet gören kızlarda boy yaklaşık 10 cm, normal zamanda adet gören kızlarda ise yaklaşık 5 cm daha uzayabiliyor. Eğer boy, büyüme hormonu yetersizliği veya tiroid hormonu yetersizliği gibi nedenlerle artmayacaksa, bunun ancak adet gördükten hemen sonraki dönemde düzeltilebildiği, yılların bunu telafi etmekte yetersiz kaldığı belirtiliyor.

ANNE BABA KISALIĞI UYARI OLMALI

Anne babası kısa olan bir çocuğun kısa olmasının bazen bir uyarı olarak kabul edilmesi gerekiyor. "Hedef boy" formülü ile anne baba boyundan hareketle çocuğun erişkin boyunun tahmin edilmesi sağlanıyor. Ancak anne veya baba bir problem yüzünden kısa kalmışlarsa kısa boylu olmanın o çocuğun kaderi olarak kabul edilmemesi gerekiyor. Bu durumda problemin ortaya konulması ve çocuğun tedavi edilmesi öneriliyor.

UZAMAYAN BOYUN NEDENİ BÜYÜME HORMONU EKSİKLİĞİ Mİ?

Boy artışını doğrudan büyüme hormonunun etkilediği belirtiliyor. Büyüme hormonunun eksik salgılanması; diğer hormonların da eksik salgılanması anlamına geliyor. Bu durum doğumsal olabildiği gibi beynin bazı hastalıkları nedeniyle ortaya çıkabiliyor. Bu soruna ışın tedavisi veya tümörler de neden olabiliyor. Buna karşın büyüme hormonu eksikliğinin nedeni çoğu kez bilinmiyor. Belli yaşa kadar normal büyüyen çocukta, boy artışında duraklama veya yavaşlama olup çocuk yaşıtlarından geri kalmaya başladığında büyüme hormonu eksikliği olduğu düşünülüyor. Bu çocukların hafif kilolu oldukları, yüzlerinin yaşlarına göre daha çocuksu olup ergenliğe geç girmeleri de dikkat çeken detaylar arasında bulunuyor.

HER AKŞAM ENJEKSİYON

Çocukta teşhis için gerekli uyarı testleri, kemik yaşı ölçümü gibi önemli tetkikler yapıldıktan sonra bir eksiklik söz konu ise; büyüme hormonu tedavisine başlanıyor. Bunun, uzun bir tedavi süreci olduğu belirtiliyor. Tedavi boyunca çocuğa her akşam yatmadan önce enjeksiyon yapılıyor. Bu enjeksiyonlar, çocukların kendi kendilerine uygulayabilecekleri kadar kolay kullanımlı oluyor. Tedavinin, çocuğun normal erişkin boyuna ulaşana kadar devam ettiği belirtiliyor.

ÖNEMLİ OLAN BÜYÜME HIZI

Boy uzamasında çocuğun hangi yaşta, kaç cm. olduğundan çok, büyüme hızının önemli olduğu belirtiliyor ve yıllık büyüme temposuna bakmak gerekiyor. Çocuğun yaşına uygun hızla büyüyüp büyümediği, doktor kontrolünde ya da büyüme çizelgesinden ebeveyn tarafından izlenebiliyor. Burada büyüme takibinin hep aynı ölçüm cihazları ile yapılması önem taşıyor. İdeal bir takip için; en az iki ölçüm yapılıp bir yıllık büyüme hızına bakılması gerekiyor.

ÇOCUĞUNUZUN BÜYÜME HIZINI TAKİP İÇİN

*Yaşıtlarıyla karşılaştırma yapın.
* Kıyafetlerinin ve ayakkabılarının küçülüp küçülmediğini kontrol edin.
* Büyümesini evde ve duvarda oluşturduğunuz basit bir boy çizelgesi ile izleyin.
* "Nasılsa uzar!" diye zaman yitirmeyin ve büyümeyle ilgili bir şüphe oluşması halinde derhal doktora götürün.
* Güvenerek gittiğiniz doktorun önerdiği tedaviden korkmayın ve uygun görülen hormon tedavilerinin halk arasında korkulduğu gibi kısırlığa yol açmadığını unutmayın

İstanbul Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Feyza Darendeliler, bebeklikte ilk 1 - yaşına kadarki beslenmenin boy ortalamasını belirlediğini belirtti.

Çocukluk döneminin en büyük özelliği, sürekli bir büyüme süreci göstermesi. Ne var ki her çocuk sağlıklı büyüme ve gelişme sürecini yaşayamıyor. Gerek hastalıklara gerekse beslenme yetersizliğine bağlı olarak çocuğun gelişiminin durması, en çok boy uzamasını etkiliyor.
Çocukluk çağında büyümede duraklama veya boy kısalığı altta yatan hastalığın ilk belirtisi olarak kabul ediliyor. Ayrıca, bağırsak sistemi hastalıkları, doğumsal kalp hastalıkları, kronik diyare, talasemi ve böbrek hastalıkları gibi birçok hastalıkta uygun tedavi yapılmazsa boyun kısa kalması bekleniyor.
İstanbul Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Büyüme ve Gelişme ve Pediatrik Endokrinoloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Feyza Darendeliler, bebeklikte ilk 1 - yaşına kadarki beslenmenin boy ortalamasını belirlediğini belirtiyor. Boy uzamasının 18 - 19 yaşa kadar sürdüğünü anlatan Prof. Darendeliler, konuyla ilgili sorularımızı yanıtladı

Ne zaman danışmalı?
Boy kısalığı nedir?
- Boyun büyüme eğrilerinde 3. persantil dediğimiz en alt çizginin daha altında olması, büyüme hızının düşük olması veya anne babaya göre boyun kısa olmasını boy kısalığı kabul ediyoruz. Bu durum doktora danışmayı ve tetkik gerektirir. 

Boy kısalığının nedenleri ve buna yol açan faktörler nelerdir?
- Ailevi boy kısalığı, yapısal boy kısalığı ve ergenliğin gecikmesi, iskelet sistemi hastalıkları, doğum kilosunun düşük olması, beslenme bozukluğu, uzun süreli hastalıklar (kalp, böbrek, kan hastalıkları gibi), uzun süreli ilaç kullanımı, Turner sendromu, hipotiroid, büyüme hormonu eksikliği ve sevgi yoksunluğunu nedenler arasında sayabiliriz. Turner sendromu sadece kız çocuklarında 2 bin 'de bir görülen ve en önemli bulguları erken yaşlarda boy kısalığı ve ileriki yaşlarda ergenlik yokluğu olan bir hastalıktır. Büyüme hormonu eksikliği 3 bin 'de bir görülür ve sıklıkla tek bulgusu boy kısalığı veya büyümede duraklamadır. Hipotiroidi sıklığı da 3 bin 'de birdir ve doğumsal formlarında boy kısalığı dışında zeka geriliği de görülür. Doğum tartısı gebelik süresine göre düşük olarak doğan ve ilk 2 yaşta büyümede yakalama yapamayan çocukların da nihai boyları kısa olur.

Beslenme, ana neden
Bunlardan Türkiye'de en çok öne çıkan nedenler hangileri?
- Özellikle hayatın ilk yıllarında geçirilen beslenme bozukluğu daha sonraki yaşlarda boy kısalığına neden oluyor. Uzun süren beslenme bozukluğu olan çocukta önce kilo düşer sonra boy kısa kalır. Sağlıklı büyümek ve bodurluğu önleyebilmek için sağlıklı bir beslenme ilk koşul. 

Boy kısalığının toplumda görülme sıklığı nedir?
- Yüzde 3 - 15 arasında değişir. Bunların yüzde 80 - 85'ini normal kısa olarak kabul ediyoruz. Bunların nedenleri yapısal ve ailevidir. Normal kısa boyluluk toplumda en sık görülen boy kısalığıdır. Bu çocukların boyları kısa ancak büyüme hızları normaldir. Bir kısmının anne ve babası da kısa boylu olup kalıtsal faktörler ön plandadır. Patolojik yani tedaviye ihtiyacı olan grubun oranı ise yüzde 15 - Bunlarda boy kısa ve büyüme hızı düşüktür. Bunları da ikiye ayırıyoruz. Bazılarında orantısız bir boy kısalığı (kol ve bacaklar kısa) vardır. Orantılı boy kısalıkları içinde Türkiye'de uzun süreli beslenme bozukluğu sonucu gelişen ve bodurluk diye adlandırdığımız boy kısalığı yüzde 12 - 16 oranında görülür. 

Bu hastalıklara bağlı görülen boy kısalığı kaç santimetredir?
- Patolojik boy kısalıklarında nihai boy, hastalıklar arasında değişiklik gösterse de genelde kızlarda - , erkeklerde - santimetre arasında değişir. İskelet sistemi hastalıklarında nihai boy daha kısadır ( santimetre civarı).

Sevgisizlik de etken
Psikososyal nedenler nelerdir?
- Sevgi yoksunluğu yaşayan çocuklarda örneğin olumsuz aile yapısı olanlarda, bazı yuva çocuklarında kısa boyluluk görülebiliyor.

Doğum kilosu ve boyu önemli mi?
- Türkiye'de yılda dünyaya gelen 1 milyon bin çocuğun 37 bin 'ü 2,5 kilonun altında doğuyor. Bunlar arasında kısa boylu kalanların sayısı ise 2 bin Düşük doğum tartılı çocukların yani zamanında kilonun altında dünyaya gelenlerin yüzde 80 - 85'i normal yaşıtlarını yakalıyor. Yüzde 10 - 15'i ise kısa boylu kalıyor. Bu çocuklarda tipik bir bulgu, zayıf ve iştahsız olmaları, üçgen bir yüze ve zayıf bir görünüme sahip olmaları. Tedavi görmezlerse nihai boyları kızlarda , erkeklerde santimetrede kalıyor. Doğumdaki boy uzunluğu olarak da 47 santimetre altını kısa kabul edebiliriz.

Spor yapmak etkili mi?
- Spor mucizevi şekilde boy uzatmıyor ancak özellikle çocuklar için çok yararlı. Kemik yoğunluğunu artırarak ileride osteoporozun daha az görülmesini sağlıyor. Kas kitlesi ve akciğer kapasitesinin artmasına yol açıyor. Bunların dışında egzersiz bazı hormonların salımını artırdığından büyüme hormonunun salgılanmasını arttıran faktörlerden biri olarak gösterebiliriz. 

Tedaviyle ne kadar uzama sağlanıyor?
- Büyüme hormonu eksikliğinde erken yaşlarda büyüme hormonu tedavisinin başlanması tedavinin başarısı açısından çok önemli. Hipotiroidin doğumsal formlarının yenidoğan döneminde taranarak tanı konması (topuktan kan alınarak) ve tiroid hormonuyla hemen tedaviye başlanması gerekir. Erken tanı ve tedaviyle boy kısalığının yanı sıra zeka geriliği de önlenmiş olur. Turner sendromunda erken büyüme hormonu tedavisiyle normal nihai boya erişilmesi mümkündür. Doğum tartısı gebelik süresine göre düşük doğan ve kısa boylu kalan çocuklarda büyüme hormonuyla nihai boy, başarıyla uzatılıyor. Çocuk büyüme hormonuyla normal sınırların içine giriyor. Anne babasına göre beklenen boya ve toplam normallerinin içine giriyor. Uzama oranı örneğin 2 yaşında başladığınız çocukta çok daha fazla olur. Eğer ki bu tedavi başlanırsa kızlarda , erkeklerde santimetreye varıyorlar. 

Büyüme hormonunun kullanılmadığı durumlar var mı?
- İskelet sistemi hastalıklarının tedavisi çok zordur. Bunlarda büyüme hormonuyla değil cerrahi uzatma tedavisi verilebilir. Cerrahi uzatma da her hastada uygulanamayabilir. 

Türkiye'de büyüme hormonu tedavisinde başarı oranı nedir?
- Büyüme hormonuyla özellikle kısa ve uzun dönemde çok başarılı sonuçlar alınıyor. Ancak ülkemizdeki büyüme hormonu ve Turner sendromu verileri değerlendirildiğinde hastaların tanı ve tedaviye başlama yaşı oldukça geç görülüyor. Bu da hastalığın tanısının geç konulduğu ve tedavi açısından başarı şansının azaldığının bir göstergesi. Boy kısalığına neden olan hastalık ne kadar erken teşhis ve tedavi edilirse boy uzatma tedavisinde de başarı şansı o kadar artar. 

Türkiye'de ortalama kadın ve erkek boyu ne kadar?
- Erkekler için santimetre, kadın için santimetre olarak kabul edilir. Alt sınır olarak da kadınlarda , erkeklerde santimetre kabul edilir. Ancak toplum yıllar içinde uzuyor kadın ve erkeklerde ortalama ve alt sınır değerlerinin 3 santimetre uzadığını söyleyebiliriz. 

Yaşlara göre ortalama boy

ERKEK ÇOCUKTA (Üst sınır)
- Doğum: cm
- 6 ay : cm
- 1 yaşında: cm
- 2 yaşında: 84 cm
- 3 yaş: cm
- 4 yaş: cm
- 5 yaş: cm
- 6 yaş: cm
- 7 yaş: cm
- 8 yaş: cm
- 9 yaşında: cm
- 10 yaşında: cm
- 11 yaşında: cm
- 12 yaşında: cm
- 14 yaşında: cm
- 16 yaşında: cm

(Alt sınır)
- Doğumda: cm
- 6 ayda: cm
- 12 ayda: 68 cm
- 2 yaşında 77 cm
- 3 yaşında 87 cm
- 4 yaşında
- 5 yaşında 98 cm
- 6 yaşında cm
- 7 yaşında cm
- 8 yaşında cm
- 9 yaşında cm
- 10 yaşında cm
- 11 yaşında cm
- 12 yaşında cm
- 14 yaşında cm
- 16 yaşında cm

KIZ ÇOCUKTA (Üst sınır)
- Doğum: cm
- 6. ay: cm
- 12 ay: 73 cm
- 2 yaş: cm
- 3 yaş: 95 cm
- 4 yaş: cm
- 5 yaş: cm
- 6 yaş: cm
- 7 yaş: cm
- 8 yaş: cm
- 9 yaş: cm
- 10 yaş: cm
- 11 yaş: cm
- 12 yaş: cm
- 14 yaş: cm
- 16 yaş : cm

(Alt sınır)
- Doğum: 47 cm
- 6 ayda: 58 cm
- 12 ay: cm
- 2 yaş: cm
-3 yaş:
- 4 yaş: 92 cm
- 5 yaş:
- 6 yaş: cm
- 7 yaş: cm
- 8 yaş: cm
- 9 yaş: cm
- 10 yaş: cm
- 11 yaş: cm
- 12 yaş: cm
- 14 yaş: cm
- 16 yaş: cm

Basit bir boy hesaplama yöntemi

Erişkin insanda normal beklenen boy için basit bir hesaplama yöntemi:
Kız çocuk için; anne ve baba boyunun toplamından 13 çıkarılacak, çıkan sonuç ikiye bölünecek. Ortaya çıkan sayı, çocuğun olması gereken boy uzunluğunu verir.
Erkek çocuk için anne ve baba boyunun toplamına 13 eklenecek, çıkan sonuç ikiye bölünecek. 

Kız ve erkeklerde büyüme hızı

İlk 1 yaşta; yılda 25 cm
1 - 2 yaş arası; yılda  cm
2 - 4 yaş arası; yılda 7 cm 
4 - 12 yaş arası yılda 5 cm büyürler 
Ergenlik dönemi boyunca kızlar 15 - 20 cm, erkekler 20 - 25 cm uzar

İSTANBUL (AA) - Medicana Bahçelievler Hastanesi Çocuk Endokrinolojisi Uzmanı Dr. Aliye Sevil Sarıkaya, en hızlı büyüme döneminin ergenliğe giriş dönemi olduğunu belirterek, 'Bu dönemin erken gerçekleşmesi kemik gelişiminin erken tamamlanarak boy kısalığına sebep olabilir.' ifadesini kullandı.

Medicana'dan yapılan açıklamada görüşlerine yer verilen Sarıkaya, erken ergenliğin günümüzün problemi olduğunu, iyi takip etmek gerektiğini aktararak, bu konuda ailelere bazı uyarılarda bulundu.

Erken ergenliğin günümüzde çokça görüldüğünü belirten Sarıkaya, şunları kaydetti:

'Ergenlik kızlarda memelerin, erkeklerde ise testislerin büyümesi ile başlar. Ergenlik dediğimiz gelişim süreci kızlarda ortalama yaşlarında, erkeklerde ise yaşlarında başlamaktadır. Ergenlik sürecinin tamamlanması 4 ila 6 yıl arasında sürer ve genellikle kızlarda , erkeklerde yaşlarda ergenlik sona erer. Kızlarda 8 yaşından önce, erkeklerde 9 yaşından önce başlayan ergenliğe 'erken ergenlik' diyoruz. Erken ergenlik günümüzün ana problemi. Erken ergenlik kızlarda erkeklere nazaran daha fazla görülüyor.

Ailelerin erken ergenliği anlaması erkeklerde biraz daha zor olabiliyor. Çünkü erkeklerdeki ergenliğin ilk belirtisi testislerin büyümesidir. Kızlarda ergenliğin ilk belirtisi meme gelişimidir. Kızlarda meme gelişimi ilk seferinde memede bir acıma ve sertlikle başladığı için onlar bu duruma daha aşinalar. Annelerine hemen şikayet edebiliyorlar ve anne bakınca fark ediliyor. Erkeklerde biraz daha geç fark edilebiliyor.'

- 'Tümöral nedenler erken ergenliğe neden olabilir'

Aliye Sevil Sarıkaya, hipotalamusta hipofiz tümörü nedeniyle oluşabilecek hormon bozukluklarının erken ergenliğe yol açabileceğini bildirdi.

Kızlarda erken ergenliğin daha fazla görüldüğünü belirten Sarıkaya, 'Daha fazla görülse de sanki normal bir ergenliğin erkene kaymış versiyonu gibi olup altından önemli bir sebep çıkma durumu daha nadirdir. Erkeklerde ise tümöral nedenlerle başlama olasılığı daha fazla olup erkeklerde erken ergenliği çok iyi takip etmek gerekir. Hipofizden salgılanan hormonların uyarısıyla ergenlik başladığı için erken ergenlikte hipofizi ilgilendiren tümöral bir sebepten şüphelenebiliriz. Erkeklerde bir hastalığı işaret etme ihtimali çok daha fazla.' ifadelerini kullandı.

- 'Tüketilen gıdaların özellikle çocuklar için organik olmasına aileler çok dikkat etmeli'

Hormonlu gıda ve plastik malzemelerin hormon bozulmasına yol açarak erken ergenliğe sebep olabileceğini vurgulayan Sarıkaya, şu bilgileri verdi:

'Günümüzde tüketilen hormonlu gıdaların da erken ergenlik üzerinde rol oynadığı varsayılıyor. Bugünkü beslenme koşullarının erken ergenlik üzerinde çok fazla etkisi var. Plastik olan şişeler ve ürünlerin paketlendiği diğer plastik malzemelerde bile hormon bozucu etki gözlemlenebiliyor. Tüketilen gıdaların özellikle çocuklar için organik olmasına aileler çok dikkat etmelidir. En hızlı büyüme dönemi ergenliğe giriş dönemi. Bu dönemin erken gerçekleşmesi kemik gelişiminin erken tamamlanarak boy kısalığına sebep olabilir. Kız çocuklarında en hızlı büyüme dönemi ergenliğe giriş dönemidir. Erkek çocuklarında ise ergenliğin ortası ve ortadan sonraki dönemde en çok gelişim görülmektedir. Kız çocuklarında meme gelişiminden adet kanamasına kadar olan süreçte boy çok hızlı uzamaktadır. Fakat adet kanaması sonrası da 2 seneye kadar boy büyümesi az da olsa devam edebilmektedir. Erken ergenlikte kemikleşme erken tamamlanmaktadır. Büyüme plakları erken ergenlikte erken kapandığı için büyüme durmakta ve boy kısalığı sorunu ortaya çıkmaktadır.'

Ailelerden en çok büyüme ve gelişme anlamında boy kısalıkları konusunda şikayet aldıklarını bildiren Sarıkaya, aynı zamanda kız çocuklarının erken ergenlikte küçük yaşta adetle karşılaşmasının bazı psikolojik sorunlara da yol açabildiğini aktardı.