Deneme Yazı Türleri

deneme yazı türleri

Deneme Özellikleri ve Türleri

Deneme, yazarın herhangi bir konuda kesin yargılara varmadan kişisel fikir veya düşüncelerini kendi kendine konuşuyormuş gibi bir üslupla yazdığı yazılardır. Deneme türünün ele alınan konularında kanıtlanma amacı duyulmaz, bunun yerine “bence”, “benim diyeceğim şudur” gibi ifadeler kullanılarak kişisel duygu ve düşüncelere yer verilir. Hayat, ölüm, aşk, sanat, felsefe, din, ahlak, gelenek, siyaset gibi her konu denemenin konusu olabilir.

Eskiden deneme türüne verilen “muhasebe” ismi deneme türünün konusu hakkında bizlere ipucu vermektedir. Çünkü denemelerde toplumsal konular, kişisel düşüncelere, iç hesaplamalara yer verilir.

Denemenin Teknik Özellikleri

Denemede cümleler açık, anlaşılır, sade bir biçimde; içtenlikle ve sohbet havası içerisinde yazılır.
Denemede kişisel tez ve düşünceler samimi, içten bir üslup ile anlatılır.
Deneme bir plan içerisinde oluşmaz.
Yazar ele aldığı konuyu ispatlama, kanıtlama gereği duymadan kendi fikir veya düşüncelerini kişisel görüşlerini dile getirir.
Yazar denemesini kendi kendisiyle konuşuyormuş gibi kaleme alır.
Düşünsel planda yazılması ile makaleye benzemektedir. Lakin denemeler makaleden kısa yazılardır.
Deneme yazmak için uzman olmaya gerek yoktur. Lakin geniş bir kültür birikimi gerekmektedir.
Yazar, denemenin sonunda kesin bir yargı, sonuca varma gibi bir amaç edinmez. Bunun yerine konuda düşündürücü, öğretici, inandırıcı ve ufuk açıcıdır.

Konularına Göre Deneme Türleri

İşlediği konulara göre denemeler 3 gruba ayrılır

Kişisel Duyarlılık ve Dikkati Konu Alan Denemeler
- Kişilerin kendini sorguladığı denemelerdir.
Öğretici – Eleştirel Denemeler
- Bu denemelerde eleştiriye yakın bir kişinin, toplumun eksik ve yanlış olan yönleri ile birlikte bazı yapıt ve sanatçılarla ilgili olan kişisel düşüncelerini anlatır.
Toplumsal ve felsefi konularda bireysel düşünceyi anlatan denemeler
- Bu tür denemeler bireyi ve yaşamı sorgulayan düşüncelerin ağır bastığı denemelerdir.

Dünya Edebiyatında Deneme

İnsanlarda yeni ufuklar açıp onları düşünmeye y

kaynağı değiştir]

İyi bir deneme yazmanın yollarından biri, belli bir konudaki düşünceleri önce bir kâğıda gelişigüzel not etmektir. Bundan sonra not edilen düşünceleri, anlaşılmalarını kolaylaştıracak bir düzene sokmak gerekir. Bir deneme için her zaman, okurun ilgisini çekecek ve denemeyi sonuna kadar okunmasını sağlayacak bir giriş cümlesi çok önemlidir. Deneme, aynı ölçüde dikkat çekici bir biçimde de bitirilmelidir. Denemeyi okurken yazarla birlikte düşünsel yolculuğa çıkan okurun sonunda düş kırıklığına uğramaması, deneme yazarı açısından dikkat edilmesi gereken bir noktadır.

Öte yandan, düşüncelerin paragraflara göre düzenlemesi gerekir. Öne sürülen her yeni düşünce için ayrı bir paragraf kullanılmalı ve her paragrafta bir ana düşünce işlenmelidir. Birçok deneme üç ya da daha fazla paragraftan oluşur. Denemenin paragraflara bölünmesi, söylenmek istenilenin kolay ve açık bir biçimde ortaya koyulmasını sağlar.

Deneme yazarları[değiştir kaynağı değiştir]

- Deneme, yazarın belli bir konuda görüşlerini kısa biçimde anlattığı edebiyat türüdür. Denemelerde edebiyat, sanat, insanlar, gelenekler, hatta gülünç olaylar gibi değişik konular ele alınabilir. Örneğin, İngiliz yazar Charles Lamb yüzyılın başlarında, "Domuz Rostosu Üzerine" adlı bir deneme yazmıştı. Bu denemede ateşle oynamayı seven bir Çinli çocuğun rastlantı sonucu kızarmış domuz etini tadan ilk insan olduğu mizah yollu anlatılıyordu.

Yazımı[değiştir
Deneme nedir, özellikleri nelerdir? Deneme yazısı örnekleri
Deneme Özellikleri
Kişisel görüşleri, kesin bir yargıya varmadan aktaran bir yazı çeşidi olan deneme türünün özellikleri şu şekilde sıralanabilir:
Deneme türünde yazar; kendi arzusuna göre seçtiği bir konudaki görüşlerini ve düşüncelerini ispatlamaya girişmeden ve okuyucuyu inandırmaya çalışmadan aktarır.
Denemeler, ele alınan konuların rahat ve akıcı bir şekilde anlatılmasıyla oluşturulur.
Yazarın kişisel deneyimlerini aktaran orta uzunluktaki yazılardır.
Denemeler için bir konu sınırlaması yoktur. Yazan kişi özgürce bir konu seçer ve o konu hakkındaki fikirlerini aktarır.
Denemeleri diğer fikir yazılarından ayıran en önemli özellik, soyut ancak evrensel konuların işlenebilmesidir. Denemelerde aşk, ahlak, etik, güzellik, kültür gibi konulara rastlamak mümkündür.
Denemeler de tıpkı makaleler gibi düşünsel bir alt yapıyla yazılırlar ancak denemeler, makalelerden daha kısa yazılardır.
Denemelerde çeşitli bilim dallarına ait kavramlara yer vermek yerine, günlük konuşma dilinde sıklıkla kullanılan kelimelere başvurulur. Bu sebeple bu türde verilen yazılar geniş kitleler tarafından rahatlıkla okunabilmektedir.
Deneme Örnekleri
Yukarıda detaylı bir şekilde tanımlanan deneme yazısı örnekleri aşağıda verilmiştir:
“En önemsiz ve en anlamsız sıkıntılar en fazla can yakan sıkıntılardır ve aynen küçük harflerin gözleri daha fazla yorması gibi, küçük meseleler de bizi daha fazla tedirgin eder. Ufak tefek sıkıntılar bizi tek bir büyük sıkıntıdan daha fazla incitir. Evdeki dikenler ne kadar sık ve ne kadar inceyse, bizi o kadar sert ve farkına varmaksızın yakalar ve ısırırlar.”
“Çok gariptir; çağımızda işler o hale geldi ki felsefe, anlayışlı insanlar arasında bile, ne teorik ne pratik hiçbir yararı ve değeri olmayan boş ve kuru bir laf olup kaldı. Bence bunun nedeni, felsefenin ana yollarını sarmış olan safsatalardır. Felsefeyi, çocuklar için ulaşılmaz, asık suratlı, çatık kaşlı ve belalı göstermek büyük bir hatadır. Onun yüzüne bu sahte, bu kaskatı bu çirkin maskeyi kim takmış?”
nest...
120563 120564 120565 120566 120567