Siren Yunan Mitolojisi

Siren , Yunan mitolojisinde, denizcileri şarkısının tatlılığıyla yıkıma sürükleyen bir yaratık yarı kuş ve yarı kadın. Homer'e göre, batı denizinde Aeaea ile Scylla kayaları arasında bir adada iki Siren vardı. Daha sonra sayı genellikle üçe çıkarıldı ve İtalya'nın batı kıyısında, Napoli yakınlarındaydı. Onlar çeşitli deniz tanrısı Phorcys veya Muses biri tarafından Achelous nehir tanrısı kızları olarak söylendi.

Homer's Odyssey'de , büyücü Circe tarafından tavsiye edilen Yunan kahramanı Odysseus, Kitap XII, Sirenlere sağır olmaları için mürettebatının kulaklarını balmumu ile durdurarak şarkılarının tehlikesinden kaçtı. Odysseus, şarkılarını duymak istedi, ancak direğe bağlıydı, böylece gemiyi rotasından çıkaramayacaktı. Argonautica'daki Rodoslu Apollonius , Kitap IV, Argonauts bu şekilde yelken açtığında Orpheus'un öyle ilahi bir şarkı söylediğini söyledi: Argonauts'tan sadece biri Sirenlerin şarkısını duydu. ( Argonautica'ya göre , Butes tek başına Sirenlerin sesleriyle suya atlamak zorunda kaldı, ancak hayatı Afrodit için kült bir isim olan tanrıça Cypris tarafından kurtarıldı.) Hyginus'un Fabulae'sinde, Hayır. , bir faninin onlara direnme yeteneği, Sirenlerin intihar etmesine neden olur.

Ovid ( Metamorfozlar , Kitap V) Sirenlerin Persephone'un insan yoldaşları olduğunu yazdı. Hades tarafından taşındıktan sonra, onu her yerde aradılar ve sonunda kanatların deniz boyunca uçması için dua ettiler. Tanrılar dualarını verdiler. Bazı versiyonlarda Demeter, Persephone'u korumadıkları için onları cezalandırmak için kuşlara dönüştürdü. Sanatta Sirenler önce kadın başlı kuşlar, daha sonra bazen kanatlı, kuş bacaklı kadınlar olarak ortaya çıktı.

Sirenler, Asya'daki bir kuş-kadın imajıyla birlikte erken keşif tehlikelerinin eski bir hikayesinden evrimleşmiş gibi görünüyor. Antropologlar, Asya imajını bir ruh kuşu olarak açıklar - yani, kaderini paylaşmak için yaşayanları çalan kanatlı bir hayalet. Bu bakımdan Sirenlerin Harpiler ile yakınlıkları vardı.

Yunan mitolojisinde sirenler, pek çok efsane ve filme konu olur. En çok da denizkızlarıyla karıştırılan sirenler için şarkılar yapılır, şiirler yazılır. Homeros’un, Odysseus destanında sirenlerin yaşadığını söylediği Foça denizindeki kayalıklar, işte o zamandan beri siren kayalıkları ismiyle bilinir.

İzmir’in Foça ilçesindeki Orak Adası’nda yer alan ve volkanik tozların suyla buluşmasıyla ortaya çıkan Siren Kayalıkları, nesli tükenmekte olan Akdeniz foklarının barınma yeri olarak bilinse de bir mitin de parçasıdır. Homeros’un ünlü Odysseia Destanı’nda da karşımıza çıkan siren kayalıkları; geniş kanatlı, kuş gövdeli ve kadın başına sahip yaratıklar olarak tanımlanır. Sesleri ile denizcileri büyüleyen yüzleri çok güzel, sesleri çok etkileyici olan kadınların, denizcileri büyüledikleri, gemilerini bilinçsizce buraya doğru sürmeleri nedeniyle büyük çoğunluğunun öldükleri anlatılır.

Odysseia, ünlü Yunanlı şair ve yazar Homeros’un kaleme aldığı iki büyük destandan birisidir. İlyada Destanı’nda Truva’daki on yıl savaşlarını ve sonunda Yunanlıların galibiyetlerini anlatan Homeros, Odysseia’da ise Truva’yı ele geçirdikten sonra Yunan kahramanlarının eve dönüş yolculuğuna yer verir.

İthaka’ya dönmek için 20 yıllık yolculuk

İşte bu kahramanlardan birisi Odysseus’tur. Kral Odysseus, Truva’nın düşüşünden sonra vatanı İthaka’ya ve evine dönmek için yola çıkar. Fakat bu yolculuk umduğu gibi olmayacaktır. On yıl süren savaştan sonra Odysseus’un İthaka’ya dönmesi de tam on yılı alacaktır.

İlk olarak Homeros’un destanında karşımıza çıkan Foça’daki siren kayalıkları, Odysseus’un yolculuğunun bir bölümünü içerir. Truva savaşından dönerken tanrılar tarafından bir adada yaklaşık on yıl hapis tutulan Odysseus’a sonunda evine dönmesi için izin verilir. Odysseus’un baş düşmanı, deniz tanrısı Poseidon’dur. Bu yüzden Odysseus’un gemisi sürekli olarak kazaya uğramış ve rotasını şaşırmıştır. Tanrılar Odysseus’u eve dönmesine izin vermeyi kararlaştırdığında dahi Poseidon’un öfkesi sürmektedir.

Phokaia kıyılarına ulaşır…

Kendisine ait gemiyle dönüş yolculuğuna çıkan Odysseus, Ege Denizi’ndeki Phokaia kıyılarına ulaşır. Yoluna devam edebilmesi için sirenlerin yaşadığı adaların arasından geçmesi gerekmektedir. Orak adasının yakınlarındayken sirenlerin sesleri duyulur. Sirenlerin büyüleyici seslerini duyan denizcilerin bu seslerin etkisinde kalarak bu bölgeden ayrılmak istemediklerini bilen Odysseus, bu kayalıklara yaklaşırken kuşku içerisindedir.

İşte tam bu sırada Tanrıça Kirke altın tahtından seslenir;

“Kim yaklaşırsa bilmeden ve dinlerse sirenleri, yandı,

bir daha evinde onu ne karısı karşılar ne çocukları.

Durma orada yürü, arkadaşlarının da tıka kulaklarını,

Tatlı balmumuyla tıka ki, sirenlerin sesini duymasınlar.

İstersen dinle sen, ama bağlasınlar ayakta seni,

Hızlı geminin içinde iplerle bağlasınlar orta direğe,

Ondan sonra dinle sirenleri doya doya.

Ama dostlarına yalvarır da, dersen ki iplerimi çözün,

Bağlasınlar onlar senin bağlarını bir kat daha sıkı.”

Kirke’nin sözünü dinleyen Odysseus, sirenlerin büyüleyici seslerine kapılmamak için kendisini geminin direğine halatlarla sıkıca bağlayıp, ağzını da süngerle kapatır. Gemide çalışan tüm tayfaların bu sesleri duymasına engel olmak için de kulaklarını bal mumu ile kaplar. Böylece çok merak ettiği sirenlerin çıkardıkları sesleri yalnız kendisi duyacaktır.

Sirenlerin etkileyici sesinden büyülenir

Gemisi kayalıkların arasında yol alırken çok geçmeden sirenlerin etkileyici seslerini duyar. Duyduğu sesler, onu büyüler:

“Gel buraya dillere destan Odysseus, Akhalıların şanı şerefi,

durdur gemini de duy bizim sesimizi.

Hiç bir gemi buradan geçemedi,

durup dinlemeden tatlı ezgilerimizi.’’

Odysseus, bu çağrı üzerine ömrünün sonuna kadar bölgede kalmak için tayfalarına emir vermek ister. Ama ağzı kapalı, direğe bağlıdır. Tayfaları da kulakları tıkalı olduğundan sesini duyamaz. Böylece ölümün buz gibi kollarından sıyrılırlar. Sonuçta Odysseus’un gemisi burada durmayıp kayalıkların arasından süzülerek yoluna devam eder ve 20 yıl sonra karısı Penelope’ye kavuşur.

Homeros’un ilk defa Odysseus destanında sirenlerin yaşadığını söylediği Foça denizindeki kayalıklar işte o zamandan beri siren kayalıkları adıyla bilinir.

Yunan mitolojisinde sirenler

Yunan mitolojisinde sirenler pek çok efsaneye ve filme konu olmuştur. Adlarına şarkılar yapılıp, şiirler yazılmıştır. Sirenler, bir adada yaşadıklarına inanılan deniz kızlarıdır. Bu yerlerin tamamı uçurumlar ve kayalıklarla çevrili olarak betimlenmiştir.

Efsaneye göre; sirenler, yaptıkları doğaüstü müzikle buradan geçmekte olan teknelerdeki denizcileri büyülermiş. Müziğin ve sirenlerin güzelliğinin büyüsüne kapılan denizciler, ölene kadar burada kalmak isteğine kapılırlar, bu düşünceler içinde gemileriyle bölgedeki kayalıklara çarparmış.

Deniz kızlarından farklı olarak iki kuyruğa sahip olarak da betimlenen sirenler, bazı kaynaklara göre ise büyüleyici şarkılarıyla denizcileri tehlikeye düşüren yarı kuş, yarı kadın yaratık olarak tasvir edilir.

Homeros, sayılarıyla ilgili hiçbir şey söylemese de, sonradan konuyla ilgili yazanlar, hem isimlerine hem de sayılarına değinmişlerdir. Sayılarının genellikle iki ile beş arasında oldukları anlatılmıştır.

Mitolojide, sirenlerden kurtulanların yalnızca, Jason, Argo ve Odysseus oldukları yer almaktadır.

Sirenler veya Seirenler nedir?

1. Sirenler veya Seirenler: Yunan mitolojisinde kadın başlı, kuş gövdeli, müzik yapan yaratıklar.

Sirenlerden ilk kez Odysseia’da ve bahsedilmektedir.

2. Seirenler veya Sirenler: Seirenler (adları Batı dillerine Siren diye geçmiştir) Yunan mitolojisinin uydurduğu efsanelik yaratıklar arasında günümüze dek tutunan ve başka mitolojilerin etkisi altında karışıma, değişime uğrayan deniz kızlarıdır.

İlkin Odysseia'da sözü geçen Seirenler kadın gövdeli, kuş kanatlı ve güzel sesli olarak tanımlanır. Sonradan ortaçağın yarattığı ve özellikle kuzey folklorunda görülen figürlerin etkisiyle Sirenler kanatlı olmaktan çıkmış ve yarı insan, yarı balık biçiminde denizkızları diye canlandırılmıştır. Bugün de Siren ya da denizkızı deyince, belden yukarısı kadın, belden aşağısı pullu pullu ve yüzgeçli olan yaratıklar akla gelir. Ne var ki bu imge Yunan mythos'una büsbütün yabancıdır, Seiren figürünün aşağıda verilen metinden de anlaşılacağı gibi, balıkla hiçbir ilişkisi yoktur. Kirke Odysseus'u uğurlamadan önce yolda ne gibi tehlikelerle karşılacağını kendisine bildirir :

Seirenlere varacaksın sen en önce,

onlar büyüler yakınlarına gelen bütün insanları,

kim yaklaşırsa bilmeden ve dinlerse onları,

yandı, bir daha evinde onu ne karısı karşılar, ne çocukları.

Seirenler onu çayırda çınlayan ezgileriyle büyüler,

çayırın çevresinde kemikler vardır, öbek öbek,

bunlar kemikleridir etleri çürüyen insanların,

büzük büzük durur kemiklerin üstünde deriler.

Durma orada, yürü, arkadaşlarının da tıka kulaklarını,

tatlı balmumuyla tıka ki, onların sesini dinlemesinler,

istersen dinle sen, ama bağlasınlar ayakta seni,

hızlı geminin içinde iplerle bağlasınlar kollarından,

bacaklarından orta direğe,

ondan sonra dinle Seirenleri doya doya.

Öyle olur, Odysseus Kirke'nin dediğini yapar ve Seirenlerin önünden geçerken bağlı olduğu yelken direğinden kopmayı nasıl arzuladığını anlatır bize, ama Seirenlerin sesinden başka biçimlerine değgin bir şey söylemez. Öbür Yunan mythos yazarlarının Seirenleri uzun uzadıya tanımlamaları erken çağlardan beri vazo resimlerinde çok büyük bir yer tutmalarından ileri gelir. Mitograflar genellikle Seirenlerin ırmak tanrı Akheloos'un kızları olduğunu kabul ederler, anası Musalardan biriymiş, Melpomene ya da Terpsikhore. iki, dört ya da üç kız kardeş oldukları söylenir, adları da verilir. Yaman şarkıcı, hatta çalgıcı oldukları, bir trio yapıp, birinin lyra, öbürünün flüt çaldığı, üçüncüsünün de ezgi söylediği efsanelerde söz konusudur. Odysseus'tan başka Argonautların da Seirenlerin önünden geçtiği, ama o sırada Orpheus'un denizkızlarınkinden daha güzel bir ezgi tutturduğu için arkadaşlarını Seirenlere kavuşmak isteğinden vazgeçirdiği de anlatılır. Ovidius'a göre Seirenler bir zamanlar kuş kanatlı değil de, herkes gibi kızlarmış, Persephone'nin arkadaşlarıymış. Ama Persephone Hades tarafından kaçırılınca ne yapıp yapıp ona yetişmek için kanat bırakmışlar ve yerde, gökte arkadaşlarını aramaya koyulmuşlar. Daha başka yazarlar bu niteliklerinin bir tanrı cezası olduğunu ileri sürerler. Kaynakları ne olursa olsun Yunan mythos'unda Seirenlerin Harpyalara benzedikleri, onların bir başka türünü simgeledikleri açıktır. Seirenler efsanesinin bir gerçekle ilişkisi olup olmadığı zamanımızın bilgin ve gezginlerini ilgilendirmiştir. Bu masala simgesel bir anlam vermek isteyenler de olmuştur. Doğadan gelen bir çağrıya dayanamayıp kendini ölüme atan erkek motifi nice nice sür ve masallara konu olmuş, Heine'nin "Lorelei"ına karşılık bizde Melih Cevdet Anday'ın "Kolları Bağlı Odiseus" şiiri akla gelir. Bu uzun şiirin son bölümü doğrudan doğruya Seirenlere. değgindir, bu büyülü ezginin bambaşka yönden, şair yönünden bir yorumunu verir:

Kürekciler hasatsız denizi köpürttüler kürekleriyle,

tez yürüyüştü gemi gün batarken ulaştı Sirenlerin adasına,

yüreğim kopacak gibiydi, kanatlanıp uçacak gibiydi,

ama Sirenlerin izi bile yoktu ortada.

Yalnız bir ezgi, ta derinden, ta içerimden gelen

bir ezgi başladı yavaş yavaş yükselmeye;

o yabansı, o büyülü türküleri ben söylüyordum sağır gemicilere,

yalnız ben duyuyordum Sirenleri.

Kirke, bilge tanrıça, selam sana!

Sağ salim geçtim kendimi.