4 Aylık Bebek Kakasında Kan

İlk aylarda bebeğin sağlığı hakkında birçok bilgi veren idrar ve dışkı, yeni anne babaların dikkat ettiği şeylerden… Eğer bebeğinizin kakasının kanlı ya da mukuslu olduğunu fark ederseniz, doktora başvurmanız gerekiyor. İstinye Üniversite Hastanesi Medical Park Gaziosmanpaşa’dan Çocuk Alerji İmmünoloji Uzmanı Prof. Dr. Ömer Cevit, bu belirtilerin Alerjik Proktokolit’e işaret edebileceğini söylüyor.

Bebeklerde doğumdan sonraki ilk 6 ayda görülebilen Alerjik Proktokolit, meme reddine, uyku bozukluklarına, ciddi gaz sorunlarına ve huzursuz bebek durumuna neden olabiliyor. En sık 2 ila 8 haftalık bebeklerde ortaya çıkıyor. Dışkıda kan ve mukus şikâyetiyle ortaya çıkması nedeniyle yeni çocuk sahibi ebeveynleri korkutan hastalıklardan biri…

Tıpta “Kalın Bağırsak Tepkili Besin Alerjisi (FPIAP)” olarak da adlandırılan hastalık, alerjik gıdanın tüketilmesi veya anne sütü aracılığı ile alınması durumunda bebeğin kalın bağırsağında bir iltihap oluşturuyor ve iltihap kendisini kakada mukus ve kırmızı renkli kanla belli ediyor. Bu şikâyetlerin dışında bazen bebekte gaz sancısı, meme reddi gibi yakınmalarla da ortaya çıkabiliyor. 

Bebeklerde artan gaz sorununa dikkat!

Sağlıklı bebeklerde görülen rektal kanamaların yüzde 60’ına, alerjik proktokolit yol açıyor. Hastalık genelde annenin diyetindeki inek sütü proteinine karşı bebeğin verdiği hücresel immün tepkiyle ortaya çıkmakta… 

İnek sütüne karşı alerjisi olan bebeklerin yüzde 30'unda artmış gaz sorunu, yüzde 22'sinde kaka yaparken ağrıya işaret eden kolik ve ıkınma davranışı, yüzde 27'sinde artmış aralıklı kusma, yüzde 20'sinde ise karın ağrısı ve artmış bağırsak hareketleri görülüyor.

Mama alan bebeklerde süt bazlı mamalara ve daha az olmak üzere soya bazlı mamalara karşı da alerji oluşabilir. FPIAP (alerjik proktokolit) nadiren hidrolize mamalara karşı da gelişebilir. Periferik eozinofili, hipoalbüminemi ve/veya anemi sık görülmez. 

Yaşamın ilk 6 ayında en sık görülen alerjik hastalıklardan alerjik proktokolitin, dışkıda kan görülmesi nedeniyle ebeveynlerde endişeye yol açsa da, diğer alerjik bebek hastalıklarına kıyasla daha selim ilerliyor. Kilo alımı ve boy uzaması gibi gelişim kriterlerinde sorun yaratmadığı sürece bebeklerin hemen hemen tümü yıl içinde düzeliyor. 

Kırmızı et ve yumurta da riski artırabilir

Hastalığa en sık neden olan alerjik gıdanın inek sütü olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Ömer Cevit, bazı durumlarda nadiren de olsa soya, buğday, yumurta, tahıl, kırmızı et, sebze gibi başka besinlerden de kaynaklanabileceğini ifade ediyor.  

Beslenme değişikliği dışında FPIAP'in kesin bir tedavisi bulunmuyor. Anne sütü alan bebeklerde anne beslenmesinden inek sütü ve ürünlerini, yumurtayı, soyayı ve diğer bazı besinleri çıkarmak gerekir. Anne sütü alan bebeklerin yüzde 12'ye varan grubunda ise annenin geniş besin diyetine rağmen rektal kanama durumu devam edebilir ve bu durumda hipoalerjenik mamaların kullanımı gerekebilir.

Kanlı gaitanın belirgin olduğu olgularda anne sütüne devam edilirse rektal kanama demir tedavisine rağmen anemiye ve hipoalbüminemiye neden olabilir. Bu şikâyetlere rağmen çoğu bebek 12 ay civarında inek sütü proteini içeren diyeti tolere edebilir.

Beslenme düzenlemesine rağmen rektal kanamanın devam ettiği durumda ise proktokolonoskopi ve biyopsi ile tekrar değerlendirme gerekir. Şiddetli reaksiyon riski genelde olmadığından nedensel ilişkiyi ortaya koymak için şikâyetler geçtikten sonraki aylar içerisinde diyete deneme besinler eklenebilir. Anne sütü her zaman formül mamalara tercih edilir ama bazen annelerin yediği proteinsel yapılar bebekte alerjik semptomlara neden olabilirler. Bu olgularda inek sütü proteini gibi bazı yiyeceklerin anne diyetinden çıkarılmasını gerektirebilir. Bununla birlikte, çoklu besin protein alerjilerinde annenin diyetinde zorluklar yaşanabilir ve formül mamalar da gerekebilir. FPIAP genelde bebek 1 yaşına girince iyileşme durumuna gelir ve genelde aylar arası iyileşmenin başlama sürecini oluşturur.

Çocukluk çağında kaka yaparken kan gelmesi sık görülen bir durumdur. Kakada kan olması bir çok hastalık habercisi olabilir.

Hangi durumlarda çocuklarda kakada kan olur?

Anal fissür ya da anüste çatlak: Çocukluk çağındaki dışkılama sırasındaki kanama nedenleri arasında ilk sırada yer alır. Her yaşta görülebilir.
Yaş ilerledikçe çocuğun kakası giderek katılaşmaya başlar. Bu dönemde çocuk daha katı ve büyük kaka yapmaya başlar. Bunun sonucu olarak anüs kenarında küçük çatlaklar (fissür) oluşabilir.
Anal fissür genellikle ağrılıdır. Ağrıdan dolayı çocuk kaka yapmak istemeyebilir. Bu kaka yapmayı daha da geciktirir. Daha katı ve daha hacimli kakalar giderek daha derin fissür açılmasına yol açan bir kısır döngü içine girer.

Nasıl tanı koyarız? Kaka ya da gayta üzerinde çizgi şeklinde kan görülmesi tipiktir. Kan hemen her zaman sert ve katı gaita ile birliktedir. Anal muayenede fissür kolaylıklar görülür. Fissürün dış ucunda genellikle bir deri katlantısı bulunur. Birçok anne bu katlantı nedeniyle doktora başvurur.

Tedaviye mevcut kabızlığın ortadan kaldırılmasıyla başlamak gerekir. Kabızlık uzun dönemde gaitanın yumuşatılması, aralıklarının sıklaştırılması ile ortadan kaldırılabilir. Aynı dönemde ılık oturma banyoları ve ağrı kesici kremlerle fissürün iyileşmesi sağlanmalıdır. Ağrısız ve yumuşak gaita yapmaya başlamak tedavide en önemli aşamadır. Ancak kolayca tekrarlayabileceği unutulmamalı, aile gaita ve beslenme alışkanlıkları konusunda uyarılmalıdır. Kronikleşen olgularda operasyon gerekebilir. Çocuklarda nadiren başvurulur.

Rektal Polip (Juvenil Polip): Polip bir sap ucundan ya da sapsız olarak bir yere bağlı bir çeşit urdur. Çocukluk çağında en sık kanama nedenlerinden biridir. yaşları arasında görülür. Büyüklüğü 2 cm ye kadar çıkabilir. Polip tek ya da birden çok olabilir. Barsak duvarına genellikle bir sapla bağlıdır. Kaka sürtünmesi ile kolayca kanar. Hemen tamamı iyi huylu urlar olmakla birlikte patolojik inceleme şarttır.
Ilk belirtisi kakada kan görülmesidir. Çizgi halinde gaitanın üzerine bulaşmış bir halde ya da kakadan hemen sonra birkaç damla olarak görülebilir. Bazı durumlarda polip makattan dışarı sarkabilir.
Kramp tarzı karın ağrıları ve hafif ishal de yakınmalar arasında bulunabilir. Kendiliğinden kopma sonrası daha fazla bir kanama olabilir.
Tanı çoğunlukla muayene ile konulur. Şüpheli olgularda ilaçlı kalın barsak filmi veya endoskopik muayene yapılmalıdır.

Tedavisi ameliyatla çıkarılmasıdır. Genel anestezi altında anal yoldan girişim uygulanır. Günübirlik cerrahi şeklinde yapılarak hasta aynı gün evine gidebilir.

Barsakların iç içe geçmesi (İnvajinasyon): En sık aylık bebeklerde görülmekle birlikte tüm yaşlarda görülebilir. Bol çilek jölesi şeklinde kanama ve kramplar tarzında zaman zaman gelen karın ağrıları ile birliktedir. Çocuk gaita yapmaz ya da yapınca da parlak kırmızı ve cıvık kıvamda kanlı yapar. Bir kabızlık ya da sıklıkla ishal sorası da görülebilir. Ağrılar arasında çocuk başlangıçta sakindir. Ancak erken fark edilmezse önce kusma ve karın şişliği; giderek ateş ve düşkünlük tabloya eklenir. Su kaybı nedeniyle hasta ileri derecede halsizdir. Barsakların birbiri içine eldiven parmağı ya da dürbün gibi girmesi olarak tarif edilebilir. Nedeni genellikle belli değildir. Daha büyük çocuklarda bu duruma küçük barsak urları(polip), kitleler ve doğuştan gelen bazı yapılar (divertikül gibi) yol açabilmektedir.

Tedavisi : Öncelikle hastanın genel durumu düzeltilmeli, sıvı ve elektrolit kayıpları yerine konulur.
Ameliyatsız Tedavi: İç içe geçmiş olan barsağın bu durumdan kurtarılmasına yönelik işlemleri içerir. Öncelikle Anal yoldan verilecek sıvı ya da havanın sağlanan basınçla içteki barsağın çeşitli görüntüleme yöntemleri kılavuzluğunda geri çıkarılması denenir. En sık uygulanan yöntem ultrasonografi ile izlenirken anüsten serum verilerek yapılmasıdır. Halen giderek daha sık uygulanmakta olan en güvenli yöntemlerden biridir. Erken dönemde(ilk saat) gelen hastaların % ’ı bu yöntemle tedavi edilebilir. Tedavi sağlanamazsa ve hastanın durumu uygun ise yeniden denenebilir. Bu yöntemle başarı sağlanamazsa hasta ameliyat edilmelidir.

Ameliyatsız tedavinin başarısız olması durumunda ya da belirtilerin başlamasının üzerinden uzun süre geçmişse doğrudan ameliyat yapılır. Ameliyatta barsaklar elle düzeltilir.

Ameliyatta elle düzeltme denemesi de başarısızlıkla sonuçlanırsa etkilenmiş barsak bölümü çıkarılarak barsaklar yeniden uç uca dikilir. Bu durum gecikmiş hastalarda daha sık meydana gelir.

"Bebeğin kakası ne renk olmalı?" sorusunun cevabı birçok ebeveyn tarafından merak ediliyor. Ancak maalesef bu sorunun genel bir cevabı yok; çünkü bebek kakası rengi aylara göre değişiyor. Bu nedenle, ebeveynlerin ay ay bebek gelişimine göre kaka renginin ne olması gerektiğini öğrenmesi gerekiyor ki birçok hastalığın da belirtisi olan farklı kaka renklerii önceden fark edilerek, erken teşhis sağlanabilsin. Gelin birlikte bebek kakası renkleri ve anlamlarına göz atalım.

Yenidoğan Bebeğin Kakası Nasıl Olur?

• Öncelikle, yenidoğan bebeğin ilk kakası doğumu izleyen ilk 24 saat içinde atılır. 
• Bebek en geç doğumdan sonraki ilk 48 saat içinde 'mekonyum' ismi verilen bu ilk kakayı yapmalıdır.
• Yenidoğan bebeğin ilk kakasının rengi siyaha çalan koyu bir yeşil tonda olabilir.
• İlk kakanın bu renkte olmasının nedeni ise doğumda yutulan sıvılardır ve bebeğin kakasının kanlı ya da sümüklü olması ilk gün için olağandışı değildir.
• Bebek ilk kaka olarak bilinen mekonyumu vücuttan attıktan sonra, gün boyunca yeşile çalan koyu sarı renkli cıvık bir geçici kaka dönemine girer.

Yenidoğan Bebeğin Kaka Yapma Sıklığı

• Öncelikle doğumu izleyen ilk birkaç gün için bebeğinizin kaka sıklığına çok takılmamalısınız.
• Bebeğiniz mekonyum denen ilk kakayı yaptıktan sonra ilk gün kaka yapabileceği gibi ilk kakasını yapması 2. günün sonunu da bulabilir.
• Sonraki günlerde ise, anne sütü ile beslenen bebekler günde yaklaşık 8 kez kaka yapabilirler. Anne sütü ile beslenen bebeğin kakası daha cıvık ve sulu olur.
• Formül mama ile beslenen bebekler ise günde yaklaşık kez kaka yaparlar ve kaka renkleri daha kıvamlı, koyu ve kokulu olabilir.
• Bebeğiniz kaka yaparken zorlanmadığı ve genel sağlık durumu normal seyrettiği sürece endişelenmenizi gerektirecek bir durum yoktur.

Kaynak:Temel Yenidoğan Bakımı

Ek Gıdaya Geçiş Döneminde Bebek Kakası Nasıl Olur?

• Ek gıdaya geçiş nedeniyle 6 aylık bebeğin kaka yapma sıklığı ve kaka renklerinde birçok değişiklik olabilir.
• Bebek tükettiği besinlerin hepsini sindiremiyor ve direk dışkılıyorsa, turuncu, sarı, kırmızı gbii değişik renklerde kaka yapabilir. 
• Ancak bu durumlar endişelenmenizi gerektirmez; normaldir.
• Eğer bebeğiniz henüz yememesi gereken bir şey yediyse, kaka renginde kırmızılık olabilir ve besin alerjisi geçirebilir.
• Ek gıdaya geçişle birlikte bebeğinizin kaka yapma sıklığında azalma da olabilir. Olabildiği kadar lifli gıdalar tüketmesini sağlarsanız, dışkılamayı da kolaylaştırmış olursunuz.

Bebeklerde Cıvık ve Sulu Kaka Neden Olur?

• Bebeklerin özellikle ilk 1,5 ay boyunca kakalarının sulu olması normal kabul edilir.
• Bu durumun sebebi ise bebeğin bağırsak emiliminin henüz yeterli düzeye gelmemiş olmasıdır. 
• Ayrıca, anne sütü ile beslenen bebeklerin kakası, devam sütü kullananlara kıyasla biraz daha cıvık olabilir ve karşılaştırma yapmak doğru değildir.
• Eğer iki durum da bebeğinize uymuyorsa ve bebeğinizin kakası yine de suluysa doktorunuza başvurmanızı tavsiye ederiz. 
• Dilerseniz bebeklerde ishal yazımıza göz atarak, sıvı kaybını önlemek için neler yapmanız gerektiğini görebilirsiniz.

Bebeğin Kakası Neden Yeşil Olur?

• Öncelikle, eğer bebeğiniz yenidoğansa ve kakasının rengi yeşilse bu durum normaldir.
• Bebeklerin ilk kakalarında koyu yeşil rengin sebebi doğumda yuttukları kandır ve bu renk, gün içinde yeşile çalan koyu bir sarıya dönecektir.
• Ayrıca, aylık bebeklerde de yeşil renkli kaka normaldir. 
• Bu durumun nedeni ise bebeğin karaciğerinden dökülen safra salgısının artmasıdır. 
• Eğer bebeğinizin durumu bu senaryolara uymuyorsa ve yine de kakasının rengi yeşilse sebebi bazı enfeksiyon hastalıkları olabilir. Bu nedenle, doktorunuza başvurmanızı tavsiye ederiz.

Bebeklerde Koyu Renkli Kaka Neden Olur?

• Yenidoğan bebeklerin kakasının renklerinin koyu olması normaldir ve bu durumun 2. aydan önce değişmesi beklenir.
• Ayrıca, anne sütü yerine devam sütüyle beslenen bebeklerin kaka rengi de daha koyu ve kokulu olacaktır.
• 4 aylık bebeğin kakasının renginin koyu olması ise demir takviyeleri nedeniyle olabilir.
• Özellikle 4. ya da 6. ayda başlanan demir takviyeleri, bebeklerde siyah renk kakaya neden olabilir.
• Eğer bebeğinizin genel sağlık durumu iyiyse, neşeliyse ve uyku gerilemesi yaşamıyorsa, endişelenmenizi gerektirecek bir durum yoktur.
• Ancak, bebeklerde siyah ya da koyu renkli kaka bağırsak enfeksiyonlarını ve dizanteri enfeksiyonunu da akla getirir. 
• Bu nedenle, eğer bebeğiniz 2 aydan büyükse ve demir ilacı almadığı halde kakası siyaha yakın bir koyu renge döndüyse doktorunuza danışmanızı tavsiye ederiz.

Bebeklerde Beyaz veya Gri Kaka Neden Olur?

• Özellikle yenidoğanlarda beyaz renk kaka rengi, kolik bebek sendromunu akla getirir. 
• Eğer bebeğinizde beyaz renk kakaya ek olarak uyku sorunları ve huysuzluk da varsa bebeğiniz kolik olabilir.
• Ayrıca, yenidoğanlarda görülen beyaz kakanın bir diğer nedeni de oldukça ciddi bir sağlık sorunu olan kolestatiksarılık olabilir.
• Ancak, daha büyük bebeklerde beyaz renk kaka karaciğer hastalıklarının habercisi olabilir.

Eğer bebeğinizin kakası beyaz, gri, krem rengi ya da renksiz kakaysa mutlaka doktorunuza başvurmanız gereklidir.

Bebeklerde Turuncu Kaka Neden Olur?

• Ek gıdaya geçişte turuncu renkli kaka görülmesi çok sık rastanan bir durumdur.
• Eğer bebeğiniz son günlerde havuç ya da tatlı patates gibi turuncu renkli gıdalar tükettiyse kakasının rengi turuncu olabilir.
• Bu durumun nedeni, bebeğinizin henüz o gıdaları sindirmeye hazır olmaması olabilir.
• Sindirilmeden dışkılanan turuncu renkli gıdalar kaka renginde turunculuğa neden olabilir. Ancak endişelenecek bir durum yoktur.
• Turuncu renkli bebek kakası herhangi bir hastalığın belirtisi değildir.
• Ancak turuncu kakaya eşlik eden ağlama krizleri, uyku sorunları, iştahsızlık gibi sorunlar da varsa doktorunuza başvurmanızı tavsiye ederiz.

Bebeklerde Sarı Kaka Neden Olur?

• Özellikle anne sütüyle beslenen bebekler için sarı kaka rengi oldukça normaldir; çünkü anne sütü ile beslenen bebeğin kakası sarı renkli, sulu ve kokusuz olur.
• Devam sütü ile beslenen bebeklerde ise koyu renkli, kıvamlı ve kokulu kaka olur. (Humus gibi)
• Eğer bebeğinizin kakasında ekstra bir sapsarı olma durumu varsa akla kullanılan ilaçlar gelir. Hem bebeğinizin hem de sizin kullandığınız bir ilaç sarı renkli kakaya neden olabilir.
• 6 aylık bebekte sarı renkli kaka ise ek gıdadan olabilir. Bebeğiniz henüz yediği besinlerin bir kısmını sindirmeye hazır olmayabilir ve sindirilmeden dışkılanan besinler kakanın rengini sarı yapabilir.
• Bu durumların hiçbirinde endişlenmenize gerek yoktur.

Bebeklerde Kanlı Kaka Neden Olur?

• 6 aylık bebeklerde kanlı kaka sanılan durumun nedeni bebeğin tükettiği besinler olabilir. Bu nedenle öncelikle bebeğinizin yediklerini gözden geçirmelisiniz.
• Eğer bebeğiniz son günlerde kiraz, çilek gibi besinler tükettiyse bu besinler sindirilmeden dışkılanmış olabilir ve kan sanmış olabilirsiniz. 
• Bebeklerde kanlı kakanın bir diğer nedeni ise alerjik proktokolit olabilir. Basitçe besin alerjisi olarak adlandırılan bu durum bebeğiniz henüz ek gıdaya geçmemiş dahi olsa yaşanabilir ve mutlaka doktorunuza başvurmanız gerekir.
• Bebeğin kakasında kan olmasının bir diğer nedeni de dışkılama sırasında kakaya bulaşan kılcal damar kanamalarıdır.
• Eğer bebeğinizin dışkılamasını kolaylaştırmak için poposuna bir şey sürdüyseniz, kılcal damarları zedelemiş olabilirsiniz.
• Eğer kanlı kakaya ek olarak, kaka kıvamında yoğunluk vev dışkılamada varsa bebeğiniz kabız olabilir.

Bebeklerde Kabızlık yazımıza göz atarak diğer belirtilerden de emin olmanızı ve doktorunuza danışmanızı tavsiye ederiz.

Sıkça Sorulan Sorular

6 aylık bebeğin kakası nasıl olmalı?

Ek gıdaya geçişle birlikte bebek kaka sıklığında azalma ve kıvamda koyulaşma görülebilir. Ayrıca bebeğin kakası yediği besinlerin rengine de dönebilir. Ancak eğer 6 aylık bebek kakasında kan varsa bu durum alerjik proktokolit habercisi olabilir.

Anne sütü ile beslenen bebeğin kakası nasıl olur?

Anne sütü ile beslenen bebeğin kakasının rengi açık sarı renk olabilir; bebek daha sık kaka yapabilir ve kaka kıvamı biraz cıvık olabilir.

Formül mama ile beslenen bebeğin kakası nasıl olur?

Formül mama ile beslenen bebeğin kakası koyu sarı renkli, kıvamlı ve kokulu olur. Formül mama ile beslenen bebeğin kaka yapma sıklığı ise ortalama günde kezdir.

Bebek kakası neden kötü kokar?

Özellikle formül mama ile beslenen bebeklerde kakanın ağır kokması normaldir. Bebeğin kaka renginde ve kıvamında bir sorun yoksa endişelenmemelisiniz.

Bebek ilk kakasını ne zaman yapar?

Mekonyum adı verilen ilk kakayı bebek ilk 24 saat içinde vücuttan atar. Ancak 48 saate kadar bebeğin ilk kakasını yapmaması normal kabul edilebilir.