Engin Arık

Uğur Can Biçer 

Parçacık fiziği uzmanı Prof. Dr. Engin Arık ve 6 kişilik ekibini taşıyan uçak 30 Kasım 'de Isparta'da düştü.

Prof. Dr. Engin Arık’ın yanı sıra Boğaziçi Üniversitesi’nden araştırma görevlisi Özgen Berkol Doğan, yüksek lisans öğrencisi Engin Abat; Doğuş Üniversitesi’nden Prof. Dr. Şenel Fatma Boydağ, Doç. Dr. İskender Hikmet, araştırma görevlisi Mustafa Fidan da düşen uçakta hayatını kaybetti.

Toryum madeninin enerjiye dönüştürülmesiyle Türkiye'nin iç ve dış borçlarının toplamının kez ödenebileceğini söyleyen ve bu konuda çalışmalar yapan Prof. Dr. Engin Arık'tan geriye bu sözler kaldı:

"Türkiye’nin toryum yatakları, dünyanın en zengin yatakları. Türkiye tüm enerji ihtiyacını senede 50 ton toryumla karşılayabilir. Bir ton toryumu enerjiye dönüştürdüğünüzde bir milyon petrolün enerjisi eş değer. Kuracağımız Türk Hızlandırıcı Merkezi'nde de proton hızlandırıcısı düşünüyoruz. İleride belki prototip toryum nükleer santrali yapmamıza olanak sağlar."

Prof. Dr. Engin Arık'ın öğrencisi Türk Fizik Derneği Başkanı Baki Akkuş, hocasının ölüm yıl dönümünde Odatv'ye açıklamalarda bulundu.

"SEN CUMARTESİ GEL DEDİ BANA"

Türk Hızlandırıcı Merkezi projesi kapsamında değişik üniversitelerde toplantı yaptıklarını ifade eden Baki Akkuş, "Sıradaki durağımız Isparta idi. Ben de gidecektim. Benim burada izin sorunlarım vardı. Sen Cumartesi gel dedi bana. Cumartesi Antalya'ya bilet aldım. Oradan Isparta'ya geçerim diye. Sonra da o malum olay oldu. Kaza demeyeceğim ona uçak düştü." diye konuştu.

Baki Akkuş, sorularımıza şöyle yanıt verdi:

Engin Arık ve ekibinin çalışmalarının önemi neydi?

"Prof. Dr. Engin Arık İstanbul Üniversitesi'nde lisansını okudu. Sonra ABD'ye gitti eşi Metin Arık ile birlikte. Dünyanın en iyi üniversitesinde doktora yaptı.

Ondan sonra çok önemli yerlerden kendisine ve eşine teklifler yapılmasına rağmen ülkesine döndü.

Türkiye şartlarında o zaman ciddi sıkıntılar yaşadı.

Bu sıkıntılarla mücadele etti, uğraştı. Tek derdi bilimsel anlamda ülkeye katkı yapmaktı. Bürokrasiyle çok uğraştı.

Vizyonu çok genişti. Türkiye'nin kalkınması için gerekli olan tek şeyin bilime ve araştırmalara önem vermek olduğunu söylüyordu.

"ENGELLERLE KARŞILAŞTI"

Biz de onun izinden gidiyoruz. Bunun için çok uğraştı ama o zamanki yıllarda engellerle karşılaştı. Hastalandı, kanser oldu, onu yendi ama bilimsel anlamdaki çalışmalarına ve ülkemizin bilimsel ve teknolojik anlamda ileri gitmesi için de çalışmalarını aksatmadı. Gençlerle birlikteydi. Onunla çalıştım ve çok sevdiğim hocam idi.

Çalıştığı konulardan bir tanesi. CERN'deki çalışmalarda görevliydi.

İsviçre'ye Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi'ne sürekli gidiyordu.

Toryum ile ilgili çalışmalar yapıyorduk. Bu konu Türk Hızlandırıcı Merkezi'nin projesi üzerine kuruluydu. Bu kapsamda 13 üniversite bir araya geldik ve bilim insanlarıyla proje Devlet Planlama Teşkilatı'na verildi.

Gelen bütçeyle çalışmalar yapılmaya başlandı. Gayet de iyi gidiyordu Bunu sabote etmek isteyenler oldu ama bunu başaramadılar.

Tek hedefimiz bilimsel araştırmayla Türkiye'nin kalkınması için yaklaşık 10 tane lokomotif teknolojiden biri olan hızlandırıcı teknolojisini geliştirmekti. Türkiye'de bu teknoloji ne yazık ki yok.

Bu konuda çalışanlar var çok az kişi. Türk Hızlandırıcı Merkezi bunu karşılamak amacıyla kuruldu.

civarı bilim insanı buradan CERN'e çalışmaya gidiyorlar ama teknoloji aktarımı, transferi olmadığı için eksiklik vardı. Onu gidermek amacıyla bu proje hayata geçirildi.

TORYUM DÜŞÜNCESİ NASIL ÇIKTI

Onunla uğraşırken de onun içindeki 4 alt projeden birisi de proton hızlandırıcısıydı.

O hızlandırıcı içinde de Toryumu kullanalım düşüncesi oluştu.

Toryum Türkiye'de MTA'nın yaptığı kazılarla bin ton rezerv olduğu devlet belgelerinde var.

Bir de Malatya'da bin ton olduğu söyleniyor. Ama netleşmiş değil.

Toryum tabi önemli. O zaman da Nobel Fizik Ödülü Sahibi Carlo Rubbia'nın öne sürdüğü ADC'de yakıt olarak Toryum kullanılıyor.

Nükleer santrallerde yakıt olarak uranyum kullanılıyor.

Toryumla öne sürdü bunu Carlo Rubbia.

HİNDİSTAN'DAN SONRA TÜRKİYE

Dünyada en çok Toryum rezervine sahip ülke, Hindistan'dan sonra Türkiye.

Toryum rezervinin olması bir şey ifade etmiyor. Toryumu saf hale getirmek önemli. Dünyada ülke bu teknolojiyi kullanıyor.

Onun üzerine uğraşıyorduk Engin Hoca önderliğinde.

O arada da Türk Hızlandırıcı Merkezi projesi kapsamında değişik üniversitelerde toplantı yapıyorduk.

Sıradaki durağımız Isparta idi.

"BEN KAZA DEMİYORUM"

Ben de gidecektim. Benim burada izin sorunlarım vardı. Sen Cumartesi gel dedi bana. Cumartesi Antalya'ya bilet aldım. Oradan Isparta'ya geçerim diye. Sonra da o malum olay oldu. Kaza demeyeceğim ona uçak düştü.

Herkes bir şey diyor. Uçağın kaza mıdır başka bir şey midir diye. Ben kaza demiyorum ona.

Basında çıktı. Bir sürü tapeler çıktı. Eşi de Metin Hoca da bunları söylüyor. Ben şüphe ediyorum dediğim zaman neden şüphe ediyorsunuz diyeceksiniz. Birileri bir şey yapmışsa herhalde bunu şüphe bırakmayacak şekilde yapmışlardır. Ben uçak düştü diyorum ve 6 bilim insanımızı kaybettik.

KRİTİK İSİM ENGİN ARIK

Onlar bizim için bilim şehidimizdir. Kritik isim Engin Arık idi.

Gerçekten tüm siyasilerle görüşüyordu. Ülkenin kalkınması için bilim ve teknolojiden başka çıkar yol olmadığını söylüyordu.

Ben de söylüyorum. Bunları anlatmaya çalışıyordu ama vefat edince bunlar rafa kalktı.

Proje minimize edildi. Kimisi korktu, kimisi vazgeçti.

Lider olmayınca da olmuyor.

-Türkiye’nin şu anda bir hızlandırıcısı var mı?

Türkiye'nin şu an eski adı Türkiye Atom Enerji Kurumu yeni adı Nükleer Enerji Enstitüsü'nün bir proton hızlandırıcısı var.

Ankara'da Sarayköy'de.

Ama bizim Türk Hızlandırıcı Merkezi'ndekiyle ilgisi yok.

Bu tamamen Türkiye'nin ihtiyacı olan, hastanelerde kullanılan MR veya günlük rutin üretilen bir kurum.

10 sene oldu kurulalı orada da bir üretim duymadım."

FETÖ PARMAĞI MI VAR

Atlasjet'in, İstanbul- Isparta seferini yapan World Focus'tan (Dünyaya Bakış Hava Taşımacılığı A.Ş) kiraladığı yolcu uçağı, Süleyman Demirel Havalimanı'na inişe geçtiğinde sırada Keçiborlu Türbetepe'de düştü. Yedisi mürettebat 57 kişi yaşamını yitirdi.

FETÖ'nün Isparta yapılanmasıyla ilgili hazırlanan iddianamede FETÖ'cü Muammer Görgeç'in cep telefonundaki yaklaşık beş dakika süren ses kaydına göre, Görgeç ile kimlikleri tespit edilemeyen iki kişinin Isparta'daki uçağın düşmesiyle ilgili konuştuğu iddia edildi.

Şüpheliler'in Görgeç'e "Uçağı İsrailliler düşürdü. Ölen akademisyenler toryum üzerinde çalışıyordu. Çalışmalarda görev alan bir akademisyen uçakta yoktu. O akademisyeni bulup toryum bölgelerini tespit edelim" dediği öne sürüldü.

Prof. Dr. Metin Arık, "WikiLeaks belgeleri yayımlanmaya başlanınca, sabotaj olduğuna kanaat getirdim. Wikileaks belgelerinde, kazanın yaşandığı günün akşamı, dönemin Sivil Havacılık Genel Müdürü Ali Arıduru'nun, Amerika Büyükelçisi'ni telefonla arayıp ABD ile olan işbirliğinin gizli tutulmasını istediği öne sürüldü. Mahkeme tutanaklarına giren bu iddiaya göre Ali Arıduru, ABD Büyükelçisi'nden, ABD'li uzmanların soruşturmaya yardım ettiğinin açıklamamasını istiyor. FETÖ'nün Isparta yapılanmasıyla ilgili hazırlanan iddianamede sanık olan iki kişinin Isparta kazasıyla ilgili telefonda konuşması şüpheleri arttırıyor" ifadelerini kullandı.

ZAMAN AŞIMINA UĞRADI

Prof. Dr. Engin Arık ve ekibinin uçağın düşmesiyle hayatlarını kaybettiği olay, 30 Kasım 'da zaman aşımına uğradı.

ENGİN ARIK KİMDİR

Engin Arık, ölümünden önce Boğaziçi Üniversitesi Fizik Bölümü‘nde Profesör olarak görevini yürütüyordu. Toryum madeninin enerji sorununa temiz ve ekonomik bir çözüm olabileceği yolundaki görüşleri ile tanındı.

14 Ekim ’de İstanbul’da doğan Arık, Atatürk Kız Lisesi‘ni yılında bitirdi. Arık ’da İstanbul Üniversitesi’nden matematik ve fizik diploması aldıktan sonra, aynı üniversitenin Kuramsal Fizik Kürsüsü‘nde öğrenci asistanı olarak çalışmaya başladı.

Engin Arık, deneysel yüksek enerji fiziği alanında Pittsburgh Üniversitesi’nde ’de master (MSc) ’da doktor (PhD) unvanı aldı. Doktora çalışmasının ana temasını değişik elementler üzerine hyperon demeti yollanarak gözlenen rezonansları oluşturuyordu. doktora sonrası araştırmacı olarak Londra Üniversitesi ve Rutherford Laboratuvarları‘nda hidrojen hedef üzerine yollanan pion demeti ile exotic delta oluşumlarını inceleyen deneylerde yer aldı.

’da Türkiye’ye dönerek Boğaziçi Üniversitesi Fizik Bölümü’ne girdi. Deneysel yüksek enerji fiziği alanında yaptığı çalışmalarla yılında doçent oldu. ’te, Control Data Corporation’da iki yıl çalışmak üzere üniversiteyi bıraktı ve ardından Boğaziçi Üniversitesi’ne dönerek ’de profesör oldu.

Arık ve arasında Viyana’da Birleşmiş Milletler’in bir kuruluşu olan Comprehensive Test Ban Treaty Organization‘da radionuclide görevlisi olarak çalıştı.

’dan sonra CERN‘deki çalışmalara katıldı. ATLAS ve CAST deneylerine katılan Türk bilim insanlarına liderlik yaptı. Arık deneysel yüksek enerji fiziği alanında yüzün üzerinde makale yayımlamış, yüzlerce atıf aldı.

Aynı zamanda Türk Ulusal Hızlandırıcı Projesi‘nin de yürütücülüğünü yapan Arık, 30 Kasım tarihinde Isparta’daki düşen uçakta hayatını kaybetti.

Arık, Boğaziçi Üniversitesi’nde kendisiyle aynı bölümde profesör olan Metin Arık ile evliydi ve iki çocuğu vardı.

yılında yayınlanan Webometrics raporunda yer alan h-index’i sıralamasına göre, Türkiye’deki bilim insanları içerisinde ilk sırada yer almakta.

funduszeue.info

Bildiğim kadarıyla, toryum'un yüzyılın en stratejik maddesi olması büyük bir olasılık. Eğer yılına kadar yapılması planlanan yeni tip nükleer enerji santralleri gerçekleşirse, toryum bir numaralı element olacak. Çünkü yeni tip reaktörlerde yakıt olarak kullanılacak. Eğer biz toryum ile elektrik enerjisi üretebilmek olanağına kavuşursak, bu trilyonlarca varil petrole eş değerde bir enerji kaynağı olacak.