Nazime Sultan

Arka kapak

Editörün görüşü

Öncelikle yazar Prof. Dr. Ali Akyıldız, yaptığı çalışmalar ve yazdığı kitaplarla Türkiye ve dünya tarih literatürüne önemli katkılarda bulunmuş değerli bir isim. İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Tarih Kürsüsü Başkanı. Hemen hemen her yazdığı eser çeşitli kurumlarca ödüllere layık görüldü. Bu kitap, ilk defa yayınlanacak belgeler üzerinden Sultan Abdülaziz’in kızı, Halife Abdülmecid’in kız kardeşi Nazime Sultan ve bu sultan bağlamında son dönem “Osmanlı Sarayı”nı anlatan çok orijinal ve önemli bir eser. Tüm özellikleriyle hem yazar hem de bu çalışması tarih kitaplığımızı çok farklı bir boyuta taşıyacak ve yine çok farklı kapıların açılmasını sağlayacak nitelikte.

En önemli cümle

Son Dönem Osmanlı Haremi'nden Mektup Var!

Bu kitap neden önemli

Bu kitap, Osmanlı Devleti'nin son yıllarında Osmanlı hanedanının kadın üyelerinden biri olan Nazime Sultan'ın hayatı ve yazdıkları çerçevesinde; dönemi, hanedan üyeleri arasındaki ilişkileri ve onların gündelik yaşamlarını, hanedan üyelerinin toplumsal olaylara bakışını ve toplumla ilişkilerini ortaya koyarken ilk defa gün yüzüne çıkarılan belgelerden yararlanmaktadır. Bu kitap, günümüz insanının zihnindeki "hanedan üyesi kadın" imajını ters yüz edecektir.

Anahtar kelime

Osmanlı tarihinin dönüm noktalarından birisi olan Abdülaziz Han’ın şehid edilmesi mevzusu gün geçtikçe daha da aydınlanıyor… Türk basınında ilk defa yayınladığımız, Abdülaziz Han’ın kızı Nâzime Sultan’a ait bir hatıra, Osmanlı tarihinin en tartışmalı meselelerinden olan bu katil hadisesine farklı bir boyut kazandırıyor…

Burada ilk defa yayınlayacağımız vesikayı ve Sultan Abdülaziz Han’ın kızı Nâzime Sultan’ın babasının katli sırasında gördüklerini nakletmeden önce padişahın vefatı hâdisesini kısa da olsa hatırlatmakta fayda vardır. Sultan Abdülaziz Han erkân-ı erbaa (dört kişi) diye adlandırılan Mithat Paşa, Hüseyin Avni, Mütercim Mehmed Rüştü Paşa ile Şeyhülislâm Hasan Hayrullah Efendi’nin ve önceden elde ettikleri altmış kadar yandaşlarının tertip ettiği bir darbe neticesi 30 Mayıs 1876 günü tahttan indirilmiş ve dört gün sonra da şehid edilmiştir.

PADİŞAHIN HAL’İ

Sultan Abdülaziz Han, yukarıda isimleri verilen dört kişinin şahsî kin ve garezleri ve bazı yabancı devletlerin parmağı ve yardımları sayesinde yapılan bir darbe neticesinde tahtından indirildi. Hâdise özetle şöyle olmuştu: Hüseyin Avni, Mithat, Rüştü ve Süleyman Paşalar tarafından bu darbenin 30 Mayıs 1876 Salı sabah saat 4.30 civarlarında yapılması kararlaştırılmıştı. Hüseyin Avni Paşa önceden, talim için Suriye’den getirttiği askerlerin, kışlalarda yer açılana kadar saray bahçesinde kalması için sultandan izin almıştı. Süleyman Paşa, hal’ gecesi bu askerler ile 300 Harbiye talebesine, padişaha bir suikast yapılmak istendiğini, yarın bu hususta erkenden tedbir alınacağını, verilecek emirlere aynen riâyet etmeleri gerektiğini, kimsenin giriş-çıkışına müsaade etmemelerini ve bunun padişahın emri olduğunu söylemişti. İşte bu askerler gece saat dört civarında uyandırıldılar ve Harbiye talebeleri ile birlikte sarayı kuşattılar. Dünyanın en büyük ve modern harp gemileri ve zırhlılarından oluşan donanma, zaten geceleyin Dolmabahçe açıklarına demirlemişti.

Hal’in esas tertipçileri de geceden beri Kuzguncuk’ta Hüseyin Avni Paşa’nın yalısında, dürbünlerle sarayı gözetliyorlardı. Burada bulunmaları, eğer darbe muvaffak olamazsa toplantı yaptıklarını söyleyerek kendilerini temize çıkarmak içindi. Sultan Abdülaziz Han ise ibadet ve istirahattaydı… Her şey planlanmış ve saray karadan ve denizden ablukaya alınmış, hal‘ kararı Dârüssaâde Ağası Cevher Ağa vasıtasıyla Pertevniyal Vâlide Sultan’a bildirilmişti. Vâlide Sultan, derhal oğlunun odasına çıkıp onu uyandırdı. Ama hal’i oğluna doğrudan söylemeye cesaret edemiyordu. Tam bu esnada top sesleri duyulmaya başlamıştı. Sultan Abdülaziz Han, büyük bir teessürle: “Bunlar Sultan Murad’ın cülûs toplarıdır vâlide. Beni amcam Sultan Selim Han’a döndürdüler ve bu işi Avni Paşa yapmıştır. Zannederim Rüştü ile Ahmed Paşa da bu işte birliktir. Cenâb-ı Hakk’ın takdiri böyle imiş” diyerek hızla giyindi. Sultan Abdülaziz Han ve yakınları hemen sarayın rıhtımına indirildiler ve Topkapı’ya götürülmek üzere burada kendilerini bekleyen kayıklara bindirildiler. Bu hazin manzarayı bir kişi daha seyrediyordu ki o da gelecekte tahta çıkacak olan şehzade Abdülhamid idi. Amcası ve âilesinin kayıklara bindirildiği ve zırhlıların açığından geçirilerek Sarayburnu’na çıkarıldığı sahneyi, hayatının sonuna kadar unutmayacak, bu işi yapanların simaları asla hâfızasından silinmeyecekti. Sultan Abdülaziz Han ve efradı, Topkapı Sarayı’na nakledildi. Ailesine ve kendisine öğle yemeği verilmedi. Bizzat Hüseyin Avni Paşa’nın emriyle ve kasten, amcası Sultan Üçüncü Selim Han’ın şehid edildiği daireye yerleştirildiler. Bunların hiçbirisi tesâdüf değildi. Cinayetin safhaları birer birer tatbik ediliyordu. Hemen o gün, 30 Mayıs 1876 Salı günü, Veliahd Murad Efendi tahta çıkarıldı.

Yazının devamını Yedikıta Dergisi 38. sayısından (Ekim 2011) okuyabilirsiniz.