Gebelik Önleyici Ilaç Isimleri

MİNİ HAPLAR

Mini haplar, her gün düzenli olarak aynı saatte kullanıldığında %99’a kadar çıkan doğum kontrolü sağlar.

Mini hapların sürekli olarak kullanılması gerekir.

Doğum kontrol haplarından farkları kadınlık hormonları olan östrojen ve progesterondan sadece progesteronu içermeleri, östrojen içermemeleridir. Etki düzeyleri benzerdir, ancak günün aynı saatinde düzenli kullanım çok önemlidir, saat gecikmelerinde etkileri azalır.

Ayrıca kanama düzensizliği özellikle ilk aylarda doğum kontrol haplarından daha sık görülür.

Mini haplar dozlarına bağlı olarak etki eder: Rahim ağzındaki mukus tabakasını kalınlaştırarak sperm geçişini engeller ve döllenen yumurtanın tutunmasını engellemek üzere rahim iç yüzeyini inceltirler, bazıları yumurtlamayı da belirli derecelerde engeller.

Mini hapların her gün aynı saatte içilmesi gereklidir, haplar cinsel ilişkiye girip girmemenizden bağımsız olarak düzenli kullanılmalıdır.

Mini haplar genellikle emziren anneler (6. haftadan sonra), hipertansiyonu olanlar, östrojene bağlı yan etkilerden yakınanlar(migren, bulantı, memelerde hassasiyet) ve bazı durumlarda ise 35 yaş üzerinde olan sigara içen kadınlarda önerilir.

Uygulama şekli

Mini haplar diğer ilaçlar gibi alınır, yani ağzınıza atıp birazcık suyla içebilirsiniz.

Mini hapları ilişkiye girseniz de girmeseniz de her gün düzenli şekilde, aynı saatte almayı ihmal etmeyin.

Mini hap kullanırken hiç ara verilmez, yani sürekli olarak her gün alınması gerekir. Mini hapı almayı 3 saatten uzun süreyle unutmanız etkisinin azalacağı anlamına gelir ve hamile kalma riski doğurur.

Mini hap alınması 3 saatten kısa bir süreyle unutulduğunda, fark edilir edilmez hemen alınması gereklidir. Daha sonra uygulamaya önerilen şekilde devam edilir (gerekirse günde 2 mini hap alınmış olur).

Mini hap alınması 3 saatten uzun bir süreyle gecikmişse sonraki 48 saat boyunca ek bir doğum kontrol yöntemi uygulanmalıdır.

İki veya daha fazla mini hap alınması unutulduysa 2 gün süreyle günde 2 mini hap alınmalı ve 48 saat süreyle ek bir doğum kontrol yöntemi uygulanmalıdır. Gerek varsa ertesi gün hapı kullanılmalıdır.

Avantajları

• Önerildiği şekilde kullanıldığında yüksek derecede etkilidir
• Kolay kullanılır
• Cinsel ilişkinin doğal akışında olmasını, kesilmemesini sağlar
• Emzirirken kullanılabilir (6. haftadan sonra)
• Östrojene bağlı yan etki yaşayanlar kullanabilir

Dezavantajları

• Kullanan kadınların yarısında kanama süresi uzar, 3 kadından 2’sinde lekelenme görülür
• Çok düzenli kullanılması gerekir
• Göğüslerde dolgunluk ve bulantı gibi geçici yan etkilere yol açabilir
• Cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruma sağlamaz

Hapların içinde gebeliği önleyici sentetik hormonlar bulunur. Hapların geri dönüşlü olan etkileri uygulama bırakıldığında ortadan kalkar. Yaygın olarak kullanılan haplarda düşük dozda progestin ve östrojen birlikte bulunur. Bu hormonlar normalde de kadın vücudunda bulunan hormonların benzerleridir. Yalnızca ritmik doğal dalgalanmaları yerine, hep aynı düzeyde hormon sağlayarak gebelik için elverişli ortamın oluşmasını önlerler.

Haplar Gebeliği Nasıl Önler?  

• Hapların,
• Ana etkileri kadında yumurtlamayı (ovülasyon) baskılamaktır,
• Rahim ağzında doğal olarak bulunan salgıyı spermlerin geçişini güçleştirecek şekilde    kalınlaştırıcı etkileri de vardır,
• Diğer bir etkileri rahmin iç duvarında, döllenmiş yumurtanın içine yerleşerek gelişebileceğidokuyu incelterek yumurtanın yerleşmesine elverişsiz hale getirmektir.

Haplar Etkili Bir Korunma Sağlar mı?

• Haplar kurallarına uygun kullanıldıklarında çok etkilidirler. Ancak unutulduklarında  etkileri azalır.

Koruyucu Haplar Nasıl Kullanılır? 

Hapların başlar başlamaz etkili olabilmesi için tercihen adetin ilk gününde, en geç ilk beş gün içinde kullanılmaya başlanması gerekir. İlişki olsun ya da olmasın her gün bir hap içilmelidir. Bazı kutuların içinde 21 hap, bazılarında ise 28 hap vardır. 28’lik kutulardaki ilk 21 hap hormon, son 7 hap ise kansızlığı önlemek ve ara verilmesi gereken günleri hatırlatmak amacıyla demir içerir. 28’lik haplar içilirken bir kutu bittiğinde hemen ikinci kutuya başlanmalıdır. 21’lik kutu bittiğinde yeni kutuya başlamak için yedi gün ara verilmelidir. Haplar unutulmadan her gün aynı saatte alınmalıdır.

UNUTULURSA

Bir hap için;

• Kaçıncı hap olduğuna bakmaksızın unuttuğunuz hapı hatırladığınızda hemen için ve  günün hapı dahil diğerlerini her gün almaya devam edin.

Birden fazla hap için;

• Unuttuğunuz haplardan birini hemen alın, diğerlerini paketten atın, kalanları her gün almaya devam edin.
• Unutulan haplar 2 &#; 4 adet ve ilk yedi günün haplarındansa yedi gün süreyle ek olarak bir bariyer yöntemle gebelikten korunun. Bu arada cinsel ilişkide bulunduysanız cinsel ilişki sonrası korunma uygulamanız gerekir.
• Yedi günlük ek korunma, hangi günlerde olduğuna bakılmaksızın beş ya da daha fazla hormon içeren hap unutulduğunda da gereklidir. Bu durumda hap içmeyi unuttuğunuz günlerde cinsel ilişkide bulunduysanız cinsel ilişki sonrası korunma uygulamanız gerekir.
• Beş ya da daha fazla hap unutulması halinde ya da unutulan haplar daha az sayıda ancak günün haplarındansa ara vermeden yeni bir pakete başlamalısınız. Bu durumda 28 haplık paketlerden kullanıyorsanız, hormon içermediklerinden son yedi hapı atarak yeni pakete başlamanız gerekir.
• 28 haplık paketlerden kullanıyorsanız, son yedi hap hormon içermediğinden unutulması sorun yaratmaz. Unuttuğunuz hapları atıp kaldığınız yerden devam edebilirsiniz.

BİR YA DA BİRKAÇ HAP İÇMEK UNUTULURSA

gün arasında 1 hap içmek unutulduğunda

Herkes Gebeliği Önleyici Hapları Kullanabilir mi?

Her yaştaki kadınlar hiç doğum yapmamış olsalar da hapları güvenle kullanabilirler. Geçmişinde ya da halen meme kanseri öyküsü, yüksek tansiyon, kalp damar hastalıkları açısından riskler taşıma, damar tıkanıklığı, kalp hastalığı ya da inme geçirmiş olma, karaciğer ya da safra kesesi hastalığı, migren ya da komplikasyon gelişmiş şeker hastalığı gibi durumlarda haplar kullanılmamalıdır. Hapların bazı antibiyotiklerle ve diğer bazı ilaçlarla etkileşime girdiği bilinmeli ve bu gibi durumlarda hekime danışılmalıdır. Emziren kadınlar doğumdan sonraki ilk 6 ayda, emzirmeyen kadınlar da doğumdan sonraki ilk 6 hafta hapları kullanmamalıdır. 35 yaş üzerinde olup sigara içen kadınlar hap kullanacaklarsa sigarayı bırakmalıdırlar.

Vücutta Gebeliği Önleme Dışındaki Etkileri Nelerdir?

Gebeliği önleme etkisinin yanı sıra haplar adet kanamalarının miktarını azalttığından bu nedenle oluşan kansızlığa karşı koruyucu etkileri vardır. Ayrıca adet öncesi gerginliği ve adet sancılarını önler, bazı kanserlere (yumurtalık ve rahim) karşı da koruyucudur.

Bazı kadınlarda hafif baş ağrısı, bulantı, kilo artışı, adet düzensizlikleri, göğüslerde hassasiyet ve sinirlilik görülebilir. Bunlar sağlığa zararlı olmayan ve genellikle birkaç ay içinde kendiliğinden geçen belirtilerdir.

UNUTMAYIN!

Hapları kullanırken;

• Şiddetli bir ağrı (karın, göğüs, baş ya da bacakta) ve nefes darlığı,  baş dönmesi, halsizlik  veya uyuşukluk,
• Bulanık görme, çift görme veya görme kaybı gibi bir durumla karşılaşıldığında, gecikmeden kontrol için hekiminize başvurunuz.

GEBELİĞİ ÖNLEYİCİ HAPLAR, CİNSEL YOLLA BULAŞAN ENFEKSİYONLARDAN KORUMAZ. Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan korunmanın en etkili yolu, cinsel ilişki sırasında kadın ya da erkeğin kondom kullanmasıdır.

Koruyucu haplar Üniversitenizin Mediko-sosyal Sağlık Merkezi Gençlik Danışma Birimi&#;nden, eczanelerden, sağlık ocaklarından, devlet hastaneleri ve SSK hastanelerine bağlı aile planlaması kliniklerinden, ana çocuk sağlığı ve aile planlaması merkezlerinden elde edilebilir ve bir hekim ya da ebe/hemşire tarafından verilebilir. Ancak kullanıma ilk kez başlamadan önce bir hekim ya da bu konuda eğitimli sağlık personeli ile görüşülmelidir.

ŞİKAYETİNİZ OLMASA DA  DÜZENLİ ARALIKLARLA SAĞLIK KONTROLÜNE GİTMENİZ SAĞLIĞINIZ İÇİN GEREKLİDİR.

İlginizi çeken konularda ya da soru ve sorunlarınız hakkında daha fazla bilgi ve danışmanlık hizmetini üniversitenizin mediko-sosyal sağlık merkezi gençlik danışma biriminden ve sağlık merkezlerinin ilgili birimlerinden edinebilirsiniz!

Kaynaklar:

Aile Planlamasında Temel Bilgiler, 2. Basım, İnsan Kaynağını Geliştirme Vakfı, Damla Matbaacılık, Ankara,

Current Obstetric & Gynecologic Diagnosis & Treatment, 5th edition, Benson R.C., Lange Medical Publications, California,

Hatcher, R.A. Rinehart, W., Blackburn, R., and Geller, J.S. The Essentials of Contraceptive Technology. Baltimore, Johns Hopkins School of Public Health, Population Information Program,

Improving Access to Quality Care in Family Planning, Medical Eligibility Criteria for Contraceptive Use, Second Edition, Reproductive Health and Research, World Health Organization,

Kontraseptif Yöntemler Uluslararası Basım, Hatcher R.A. at all. Çev. Ed. Dervişoğlu A.A., Demircioğlu Matbaacılık, Ankara,

Selected Practice Recommendations for Contraceptive Use, Reproductive Health and Research Family and Cummunity Health, World Health Organization, Geneva,

Temel Kadın Hastalıkları ve Doğum Bilgisi, Kişnişçi H.A. ve ark., Güneş Kitabevi, Ankara,

Ulusal Aile Planlaması Hizmet Rehberi, 2 cilt. T.C. Sağlık Bakanlığı, Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü, Ankara,

Doğum Kontrol Hapı Nedir?

Doğum kontrol hapları, kadınlar tarafından kullanılan ve korunmasız cinsel ilişkiye rağmen gebeliğin oluşmasını çok yüksek bir oranda önleyebilen bir doğum kontrol yöntemidir. Hormon içeren bu haplar, içerikleri nedeniyle hormonal kontraseptifler veya ağız yoluyla alınmaları nedeniyle oral kontraseptifler olarak da adlandırılır. Bu haplar gebeliğin önlenmesinde %99,9 gibi çok yüksek bir oranda etkilidir. Ancak HIV, bel soğukluğu veya herhangi bir başka cinsel yolla bulaşan hastalığa karşı koruma sağlamaz. Doğum kontrol hapları, östrojen ve progesteron hormonlarının bir kombinasyonunu veya yalnızca progesteron hormonunu içerir. Hapların içeriğinde bulunan hormonlar sentetik, bir diğer deyişle insan yapımı hormonlardır ve kadın vücudunda üretilen doğal formları ile aynı etkiyi gösterir. İçerdiği hormon türü ve bir döngüde kullanılacak olan hapların hormonal dengeleri her doğum kontrol hapı türü için farklı olabilir. Bu hapların tamamı her kadının kullanımı için uygun değildir. Dolayısıyla doğum kontrol hapı kullanımına başlamadan önce mutlaka hekim görüşü alınması önerilir.

Doğum Kontrol Hapı Avantajları

Doğum kontrol hapları, diğer birçok doğum kontrol yöntemine oranla önemli avantajlara sahiptir. Bu nedenle kadınlar tarafından gebelikten korunmak için sıklıkla tercih edilir. Bu avantajlardan bazıları şu şekilde sıralanabilir:

• 7/24 koruma sağlayarak cinsel ilişki durumunda doğum kontrolü hakkında herhangi bir ek işlem gerektirmez, böylelikle herhangi bir endişe veya hazırlık gerekliliği oluşturmaz.
• Adet döngüsünü düzenlemeye, anemiyi (kansızlık) önlemeye, hormonal dengeyi korumaya ve tüylenme, akne gibi bazı hormonal kaynaklı hastalığın tedavi edilmesine yardımcı olur.
• Ağrılı adet dönemleri olan kadınlarda bu sorunun giderilmesini, adet kanamasının daha az ve ağrısız olmasını sağlar.
• Birçok doğum kontrolü yöntemine oranla çok daha yüksek etkiye sahiptir.
• Kullanımının bırakılmasıyla birlikte kısa bir süre içerisinde doğurganlık yeteneği yeniden kazanılır.

Doğum Kontrol Hapı Dezavantajları

Doğum kontrol haplarının en önemli dezavantajı cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruma sağlamamasıdır. Bu tür enfeksiyonlardan korunmak için doğum kontrol hapı ile gebelikten korunan kadınların ek olarak prezervatif kullanımına özen göstermesi gerekir. Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunmada en etkili yöntem bir bariyer korunma türü olan kondom kullanımıdır. Dolayısıyla doğum kontrol hapı ile prezervatif kullanımının bir arada olması hastalıklara karşı etkili bir koruma sağlayacaktır. Tek eşli olan ve düzenli olarak sağlık kontrollerini yaptıran bireylerde cinsel yolla bulaşan hastalık riski daha düşük olduğundan doğum kontrol hapları tek başına da tercih edilebilir. Bu konuda karar bireye aittir.

Doğum Kontrol Hapı Nasıl Kullanılır?

Östrojen ve progesteron hormonlarını bir arada içeren kombinasyon türü haplar üç farklı alt gruba sahiptir. Bunlardan ilki olan monofazik haplar bir aylık döngüde kullanılır ve her hap eşit miktarda östrojen ve progesteron içerir. Döngü boyunca aktif (hormon içeren) haplar alınırken döngünün sonunda bir süre boyunca inaktif hap alınır ve bu süreçte adet kanaması gerçekleşir. İkinci grup olan multifazik haplar, döngü sırasında farklı seviyelerde östrojen ve progesteron alınmasını sağlar. Tıpkı monofazik haplarda olduğu gibi döngünün sonunda inaktif haplar alınır ve bu süreçte adet dönemi gerçekleşir. Üçüncü grup olan uzatılmış döngü hapları ise 13 haftalık döngüler halinde kullanılır. 12 hafta boyunca aktif haplar alındıktan sonra inaktif hap alınmaya başlar ve adet kanaması gerçekleşir. Bu hapları kullanan kadınlarda yılda üç kez adet kanaması olur. Tüm bu doğum kontrol hapı türlerine ek olarak bir de yalnızca progesteron hormonu içeren haplar söz konusudur. Mini hap olarak da adlandırılan bu haplar çeşitli nedenlerle östrojen hormonu alamayan kadınlarda tercih edilir. Döngü boyunca alınan tüm haplar aktiftir ve progesteron içeren haplar alınırken adet kanaması olabilir veya olmayabilir. Östrojen ve progesteron hormonlarını içeren kombinasyon hapları, farklı çeşitlere sahiptir. Aylık paketler halinde eczanelerde satılan bu ilaçlar 21 veya 28 günlük hap içerir. 21 adet olanlarda kutu bitiminde 7 gün ara verilir. 28 tablet olanlar ara vermeden kullanılır. Bazı uzatılmış döngü hapları 91 günlük döngü için gerekli olan hapları içerir. Sadece progesteron hormonu bulunduran haplar ise 28 günlük, yani 28 adet hap içerir. Türü ne olursa olsun doğum kontrol hapları her gün aynı saatte, hekimin veya eczacının önerdiği şekilde alınmalıdır. Hapların doğru şekilde, düzenli ve aynı saatlerde alınması doğum kontrolünün etkinliği ve koruyuculuğun en üst düzeyde olabilmesi için çok büyük bir öneme sahiptir.

Doğum Kontrol Hapı Yan Etkileri

Doğum kontrol hapları birçok kadın için güvenli ve etkili bir gebelik önleyici ajandır. Ancak hormon içerikli ilaçlar olmaları nedeniyle kişiden kişiye değişen çeşitli yan etkileri söz konusudur. Her kadının vücudu, doğum kontrol hapının içeriğinde bulunan hormonlara karşı farklı tepki gösterebilir. Ancak hapların yaygın görülen yan etkileri arasında şunlar yer alır:

• Cinsel istekte azalma
• Mide bulantısı
• Karın ağrısı
• Kilo artışı
• Göğüslerde gerginlik, dolgunluk ve hassasiyet
• Adet periyotları arasında gerçekleşen ara kanamalar
• Baş ağrısı
• Ruh halinde değişiklikler

Yukarıdaki yan etkiler genellikle doğum kontrol hapı kullanımının başladığı ilk haftalarda veya ilk aylarda yoğun olarak görülür. Sonradan vücudun haplara alışması ile birlikte yavaş yavaş azalarak yok olur. Uzun süren veya ciddi rahatsızlıklar yaratan haplar konusunda hekime danışılmasında fayda vardır. Bazı durumlarda bir doğum kontrol hapı bir kişide fazla yan etkiye neden olduğunda farklı bir hap türüne geçiş yapılması gerekebilir. Belirtilen yan etkilere ek olarak doğum kontrol haplarının bir diğer yan etkisi ise kan pıhtılaşması riskini artırmasıdır. Özellikle östrojen ve progesteron kombinasyonundan oluşan haplar damar içi kan pıhtılaşması olasılığını belirli bir ölçüde artırır. Bu olasılık sağlıklı kadınlar için oldukça düşüktür ve hamilelik, doğum gibi birçok doğal olayda pıhtılaşma riski yükselir. Ancak yine de kan pıhtılaşması riskindeki artış kalp krizi, hipertansiyon tansiyon, felç gibi olumsuzluklara zemin hazırlayabilir. Bu nedenle obezite, hareketsizlik, uzun süren yatak istirahati, hipertansiyon veya kanama bozukluğu gibi herhangi bir sağlık sorunu bulunan kişilerde farklı doğum kontrol yöntemlerinin tercih edilmesinde fayda olabilir. Bu ve bunun gibi sebeplerden dolayı aile planlamasında doğum kontrol hapı kullanımına başlamak isteyen kadınların öncelikle bir sağlık kontrolünden geçmesi, ardından jinekoloji uzmanlarından görüş alması gerekir. Bazı durumlarda çeşitli hastalıkları bulunan kadınların farklı bir tür doğum kontrol hapına yönelmesi ya da bu hapların kullanımını tercih etmemesi gerekebilmektedir. Aynı şekilde doğum kontrol hapı kullanan kadınların da düzenli olarak jinekolojik muayenelerini ve rutin tahlillerini yaptırmasında fayda vardır.

Siz de doğum kontrol yöntemi olarak doğum kontrol hapı kullanmaya başlamayı düşünüyorsanız jinekoloji uzmanlarına danışarak bu yöntemle korunmaya uygun olup olmadığınızı öğrenebilir, hekiminizin uygun görmesi halinde size önereceği ilacı kullanmaya başlayabilirsiniz.