Küresel Isınma Ile Ilgili Bilmeceler

İnsan kaynaklı iklim değişikliğinin bir faciaya yol açabileceğini ne kadardır biliyoruz?

Son birkaç on yıldır iklim değişikliği konusunda çokça uyarı yapılıyor ve aşırı miktardaki sera gazı salınımları muhtemelen kamuoyunun dikkatini hiç bu kadar çok çekmemişti. 

Ama iklim değişikliğini anlamaya giden yol 19’uncu yüzyılın ortalarına; Victoria Devri’nde yaşayan bilim insanlarının yaptıkları ilk deneylerin aşırı karbondioksit salınımının bir gün gezegeni mahvedebileceğini kanıtladığı zamanlara dayanıyor. 

Diğer bir deyişle, küresel ısınma resmen yılı aşkın bir zaman önce keşfedildi. 

İlk iklim araştırmaları, bilim insanlarının 19’uncu yüzyılda bizim bugünkü termodinamik bilimi anlayışımızın ve bunun kimya ve moleküler fizikle olan bağlantısının temelini oluşturma çalışmalarından doğdu. Bu bilim insanlarından biri de, kariyeri boyunca ısı transferini yöneten mekanikler ve denklemler üzerinde kafa yoran Fransız matematikçi ve fizikçi Joseph Fourier idi. Dünya’nın neden bu kadar sıcak olduğu sorusuna cevap arayan Fourier, Güneş’ten ne kadar enerjinin Dünya’ya ulaştığını değerlendirdiğinde, Dünya’nın olduğundan daha soğuk olması gerektiğini anladı. 

İlk Öngörülerden Biri Yılında Yapıldı

Fourier aradığı cevabın atmosfer olması gerektiğini ve atmosferin bir şekilde ısının kaçışını engelliyor olduğunu öne sürdü. ’te yazdığı bir makalede, Fourier atmosferdeki gazların ısıyı hapsetme görevi gören engeller yaratıyor olması gerektiği varsayımında bulundu. O sırada, henüz hangi moleküler mekanizmaların ısıyı hapsettiğinden haberdar olmayan Fourier, yılında The American Journal of Science and Arts’ta yayınlanan bir yazısında, uzunca bir zaman içinde atmosferde tutulan ısı miktarının değişebileceği ve bu değişimin hem Dünya’nın doğal evrimi hem de insan faaliyetleri nedeniyle gerçekleşebileceği tahmininde bulundu. Bu, iklim değişikliğinin meydana gelebileceğinin ilk öngörülerinden biriydi. Peki ama, hangi belirli gazlar bu etkiye sahipti?

yılında, amatör bir bilim insanı olan Eunice Newton Foote’un yaptığı çarpıcı bir deneyin sonuçları açığa çıktı. İlk kez farklı gazların ısı hapsetme becerilerini test eden Foote, sonuçta su buharı ve karbondioksitin ısı tutan gazlar olduğunu buldu. yılında The American Journal of Science’da yayınlanan deneyiyle ilgili makalesinde, Foote karbondioksitle dolu bir atmosferin Dünya’nın ısısını yükselteceğini yazdı. 

İrlandalı bilim insanı John Tyndall da, ve yıllarında gazları test ettiği deneyler sonucunda, Foote’un bulgularına benzer şekilde, su buharı ve karbondioksitin inanılmaz derecede kuvvetli bir şekilde ısıyı hapsettiği sonucuna ulaştı. 

Arrhenius’ın Çarpıcı Öngörüsü

yılında, İsveçli fizikçi Svante Arrhenius, iklim değişikliğinin ilk modelini yarattı. Ne miktarda karbondioksitin küresel ısı seviyelerini değiştirebileceğini hesaplamak isteyen Arrhenius, dönemin diğer bilim insanlarının yaptığı çalışmaların verilerini de kullanarak yaptığı hesaplamalar sonucunda çarpıcı bir öngörüde bulundu: Atmosferdeki karbondioksit miktarı iki katına çıkarsa, bu Dünya’nın ısısını derece artırır. 

Ancak bir sonraki yüzyılın neler getireceğini hayal edemeyen Arrhenius, dikkate değer bir şekilde bugün hala oldukça geçerli olan bu analizi neticesinde gerçekleşecek iklim değişikliğinin çok yavaş meydana geleceğini ve atmosferdeki karbondioksit seviyelerinin yüzde 50 oranında artmasının yıl alacağını öngördü. Ama biz, sadece bir yüzyıl içinde bu seviyeleri yüzde 30 oranında artırdık.

Orijinal makale: JSTOR

KÜRESEL ISINMA: Atmosfere salınan karbondioksit gibi sera etkisi yaratan gazların, yer kabuğu ve denizlerin ortalama sıcaklıklarında artışa neden olmasına küresel ısınma denir. Sera etkisi doğal bir olaydır fakat çeşitli zararlı gazların insanlar tarafından atmosfere salınması sonucu denge bozularak küresel ısınmada artışa neden olur.

Dünya'daki sera etkisine neden olan gazlar % Su buharı, % Karbon dioksit, % Metan ve % ile Ozon'dur.

Sera etkisi: Atmosferin stratosfer katmanındaki gazlar ve su baharı doğal sera etkisi yaratarak dünyanın ısı dengesini korumaktadır. Bu katman güneşten gelen zararlı ışınları ve ısının bir kısmını yansıtarak uzaya geri gönderir. Geçen ışınlar da yer kabuğunu ısıtır ve ısınan hava tekrar yükselerek stratosferdeki sera gazları sayesinde atmosferde kalır.

Eğer sera gazları olmasaydı, gündüz güneşten gelen ışınlar dünyayı aşırı derecede ısıtır, geceleride dondurucu soğuklar olurdu. Gece ve gündüz arasındaki aşırı ısı farkı nedeniyle dünyada yaşam sona ererdi.

KÜRESEL ISINMANIN OLUŞUMU:

Dünya'daki sera etkisine neden olan gazların % su buharı, % karbon dioksit, % metan ve % ile ozon'dan oluşmaktadır. Petrol, kömür, doğal gaz gibi fosil yakıtların yanması sonucu atmosfere karbondioksit, metan ve azot oksitleri gibi zehirli gazlar yayılır. Bu gazlar atmosferdeki sera gazlarının artmasına neden olur. Bu nedenle zarar gören doğal sistem güneşten gelen ışınları daha fazla geçirerek yer yüzünün daha fazla ısınmasına neden olur. Ayrıca yer kabuğundan yansıyan ısının tekrar atmosfer dışına çıkmasını engelleyerek sera etkisinin artmasına neden olur. Sere etkisi de dünya sıcaklık ortalamalarını artırarak küresel ısınmaya neden olur.

Küresel ısınma: Meteorolojik sıcaklık kayıtları ilk olarak yılı itibariyle tutulmaya başlandı. O zamandan günümüze dünya sıcaklık ortalamaları karşılaştırıldığında son yıllarda 0,4 ile 0,8 C derece artış olduğu ortaya çıkmaktadır. Son yirmi yılda ölçülen artış ise 0,25 – 0,4 C derecedir. Bilim insanlarının yaptığı çalışmalara göre, küresel ısınmanın etkilerinin önümüzdeki yüz yıl içinde inanılmaz boyutlara ulaşarak dünya ortalamasında ila C derece artışa neden olacağı tahmin ediliyor.

Su 0 C derecede donarak sıvı halden katı hale geçer, yani buz olur. 0 C derecede buz haldeyken sıcaklığın 0,1 derece artması buzu eriterek sıvı hale dönüştürecektir. Bu durum göz önüne alındığında küçük ısı değişimlerinin dünya ne denli değişikliklere sebep olabileceği konusunda fikir edinebiliriz.

KÜRESEL ISNMANIN SONUÇLARI:

Küresel ısınma iklim değişikliklerine sebep olarak, şiddetli kasırgalar ve sellere neden olurken, uzun süreli kuraklıklar ile de çölleşmelere neden olmaktadır.

Kutuplardaki buzulların erimesi kıyı kesimlerin tamamen sular altında kalmasına sebep olacaktır. Bu da dünyadaki yaşanabilir alanı daraltacaktır.

Karlı dağlardaki ısı değişimleri nedeniyle sık sık çığlar oluşacak ve çevresindeki yerleşim yerlerine tehlikeye sokacak.

Su kaynaklarının hızla tükenmesi sonucu susuzluk baş gösterecek.

Sıcaklık artışları kuraklık, çölleşme ve orman yangınlarına neden olmaktadır.