Cocuklarda Sari Ishal

İshal genellikle sık karşılaşılan ve nadiren ciddi seyreden bir bulgu olsa da, hangi durumlarda müdahale  gerektirdiğini bilmek önemlidir. Çünkü, uygun tedavi edilmediğinde, sıvı kaybına yol açarak, çocuğunuzun vücudundaki su ve tuz dengesini bozabilir.

Çocuğumun normal dışkısı nasıl olmalı?

Normal dışkının sıklığı ve kıvamı, çocuğunuzun yaşına göre değişiklik gösterir. Küçük bebeklerin günde kez cıvık-yumuşak kıvamlı dışkılaması normaldir (anne sütü alan bebekler, mama ile beslenenlere göre daha sık dışkılayabilir). İlk 3 ayda, bazı bebekler günde 2 veya daha fazla dışkılarken, diğerleri haftada bir yumuşak kıvamlı dışkılar. İki yaşına geldiğinde çoğu çocuğun günde en az bir kez yumuşak fakat katı kıvamlı dışkılaması olmaktadır. Daha büyük çocuklarda ise bağırsak alışkanlığı her çocuğa göre farklı olabilir; bazıları her yemek sonrası, bazıları ise günaşırı tuvalete gidebilir. Dışkının kıvamı ve rengi de yaşa göre değişiklik göstermektedir. Özellikle anne sütü alan küçük bebeklerin dışkısı sarı, yeşil veya kahverengi olabilir, tanecikler içerebilir.

Çocuğumun ishal olduğunu nasıl anlarım?

İshal, çocuğunuzun cıvık veya sulu dışkılaması, veya her zamankinden daha sık dışkılaması olarak tanımlanır. Bebeklerde normal dışkılama sıklığının iki katına çıkması, daha büyük çocuklarda ise üç veya daha fazla sulu dışkılama olarak tanımlanır. Tüm çocukların dışkı kıvamı ve rengi beslenme ile ilişkili olmakla birlikte, sulu ve sümüksü dışkılara dikkat edilmeli, kan içeren veya siyah- katran rengi dışkılamalarda mutlaka doktora başvurulmalıdır.

İshalin Nedenleri

• Virusler ; Çocuklardaki ishalin en sık nedenidir. Daha çok kış aylarında görülür, sulu ishal, kusma, hafif ateş, baş ağrısı, karında kramplar, kas ağrıları ve iştahsızlığa neden olur. Bakterilerin neden olduğu ishali çoğu zaman viruslere bağlı olan ishalden ayırmak zordur, fakat ateş genellikle daha yüksektir, ishal kanlı veya sümüksü olabilir. Bakteri ve parazitlerin neden olduğu ishal genellikle içme suyunun temiz olmadığı, lağımın uygun şekilde boşaltılamadığı bölgelerde görülür. Sebep olan mikrobun bulaştığı yiyeceklerin veya içeceklerin tüketilmesi veya mikrop ile temas etmiş ellerin ağza götürülmesi ile hastalık gelişebilir.

• Antibiyotikler ; Antibiyotiklere bağlı ishal genellikle hafif seyreder ve antibiyotiklerin kesilmesine gerek olmaz. Fakat antibiyotik bittikten sonra düzelmeyen, şiddetli seyreden veya kanlı ishale yol açan durumlarda doktora başvurmak gerekir.

Çoğu ishal gün içerisinde düzelmektedir. Onbeş günü geçen ishal, enfeksiyonlar, sindirim bozuklukları, genetik hastalıklar, besin alerjileri gibi farklı nedenlerden kaynaklanabilir ve farklı şekilde tedavi gerektirebilir. Bu nedenle, on günden uzun süren ishalde doktora başvurmak gerekir.

SIVI KAYBINA DİKKAT

İshal vücutta sıvı kaybına yol açabilir. Sıvı kaybı bebekler ve küçük çocuklarda daha sık görülür. Hafif derecede sıvı kaybında susama hissi, hafif ağız kuruluğu görülürken, orta derecede sıvı kaybında idrar miktarında azalma (altı saat içinde idrar yapmama), ağladığı zaman gözyaşının azalması-olmaması, ağız kuruluğu ve gözlerde çöküklük, ağır derecede sıvı kaybında ise uyku hali, nabızda hızlanma ve idrar yapmama görülür.

İshalli çocuk nasıl beslenmeli?

Sıvı kaybı olmayan ve ağızdan beslenebilen çocuklar normal beslenmeye devam etmelidir. Pirinç, buğday, patates, ekmek, yağsız et, sebze ve meyve tüketebilir. Anne sütü alan bebeklerin ise sık sık emzirilmesi gerekir. Yeterli su ve sıvı gıda verilmelidir. Yağlı gıdalar, meyve suları, çok şekerli içecekler ishali artırabileceğinden önerilmemektedir. İshale yönelik ilaç tedavisi genellikle gerekli değildir ve doktorunuz tarafından önerilmedikçe kullanılmamalıdır. Orta-ağır sıvı kaybı olan çocuklarda şeker ve mineral içeren ağızdan sıvı tedavisini doktorunuzun önerdiği şekilde verebilirsiniz. Bu şeker ve mineral (tuz) karışımları hazır paketlerde bulunur ve önerilen miktarda su ile karıştırılarak belirli bir süre içerisinde içirilir. Ağızdan beslenemeyen çocuklara damardan sıvı tedavisi verilmesi gerekebilir.

Ne zaman doktora başvurmalı?

• Kanlı ishali varsa

• 1 yaşından küçük ve birkaç saat içinde herhangi bir şey yemedi veya içmediyse

• Şiddetli karın ağrısı varsa

• Çok halsizse, sürekli uyku hali veya huy değişikliği varsa

• Sıvı kaybı bulguları varsa: ağzı kuru, ağladığında gözyaşı yok veya bebeklerde saat, daha büyük çocuklarda saat boyunca idrar yapmadıysa

• Yüksek ateşi varsa

• İshali 10 günden uzun sürdüyse doktorunuza başvurmanız gerekir

İshalden nasıl korunmalı?

• Eller sık sık ve uygun şekilde yıkanmalıdır (30 saniye süre ile sabun kullanarak

yıkanmalı, tırnak içleri, parmak araları ve el bileklerini de içermeli)

• Alt bezi değişimi dikkatle yapılmalı ve sonrasında eller yıkanmalıdır.

• Temizliğinden emin olunmayan veya kaynağı bilinmeyen sular tüketilmemelidir.

• Çiğ yenen gıdalar dikkatlice yıkanmalıdır.

• İshali toparlayana kadar çocuğun okula gitmemesi, diğer çocuklara yayılmasını

önlemeye yardımcı olacaktır.

Yaz aylarında, sıcak havanın etkisiyle üreme ortamı olan mikroplar en çok besinleri seviyor. İshal riski ile de en çok karşı karşıya kalanlar ise çocuklar oluyor. Çocuğunuzun içinde besin artığı kalmış biberonu veya yıkanmamış emziği, oda sıcaklığında uzun süre kalmış gıdalar ile kirli su, mikropların en çok tercih ettiği yerler diyen Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Armağan Oğuz, “Çocuklarda ishal genellikle 1 haftaya kadar uzayabiliyor. Beraberinde pişik sıklığının artması da çocuklar için büyük bir huzursuzluk nedeni. Vücudun su kaybetmesi en büyük risk” ifadelerini kullandı.

BELİRTİLERİNE DİKKAT!

İshal belirtilerini aktaran Dr. Armağan Oğuz “Sık sulu dışkılama dışında, kusma, ateş, karın ağrısı, karında guruldama ve şişlik, huzursuzluk başlıca eşlik eden semptomlardır. Dışkıda kan ya da sümük görülebilir. Dışkı yeşil, sarı veya açık kahverengi olabilir” ifadelerini kullandı.

BESLENME ÇOK ÖNEMLİ

İshali olan çocuklarda beslenmenin önemine vurgu yapan Dr. Armağan Oğuz, bol su tüketmenin önemine dikkat çekerek sözlerine şöyle devam etti: “Anne sütü, çok değerli bir besin. O yüzden annelerin mutlaka 6 ay yalnızca anne sütü vermesi, sonra da 2 yıla yakın ek gıdalarla emzirmeye devam etmesi gerekiyor. Eğer, bebeğiniz ishalse, bebeğin kabul ettiği sıklıkta emzirin. Pişik ihtimali için bezini sık sık değiştirin ve pişik kremi kullanın. Çocuğunuz 6 aydan büyükse ve ek gıda alıyorsa, öğünlerinde, çorba (yağsız şehriye veya yoğurt çorbası), haşlanmış patates, yoğurt (veya ayran), pirinç lapası kullanın. Meyve olarak elma, şeftali ve muzu tercih edin. Çok şekerli gıdalar, ishal miktarını arttıracağı için uzak durun. Probiyotikler ishal nedeniyle kaybedilen barsak florasının yenilenmesinde etkilidirler. Probiyotik seçimi için doktorunuza danışın. Bir seferde çok gıda ya da su vermek çocuğunuzun kusmasına neden olabilir. Bu nedenle az az, sık sık besleyin.”

NE ZAMAN DOKTORA GİDİLMELİ?

Günde sekizden fazla dışkılayan ve ikiden fazla kusan bir çocukta sıvı kaybının kolayca gelişebileceğini söyleyen Dr. Armağan Oğuz “Uyku hali, beslenme isteksizliği, her gıda alımından sonra kusma, idrar miktarının azalması gibi durumlarda doktorunuza başvurun. Gaitada kan görülmesi ve ateşin eşlik ettiği yeşil-sümüksü kaka durumlarında dışkı tahlili gerekebileceğini ve çocuğunuzun doktora gitmesi gerektiğini unutmayın. İshal sonrası dönemde çocuğunuzun kaybettiği enerjiyi yerine koyabilmesi için beslenmesine bir öğün daha ekleyin ya da öğünlerinin besin içeriğini zenginleştirin” diyerek sözlerini noktaladı.

Çocuklarda karın ağrısı sık görülen şikayetlerden biri. Bu ağrılar çok çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir. Kimi zaman dikkate alınması gereken ciddi bir sağlık sorununa işaret edebilirken yalnızca gaz, kabızlık gibi barsak problemlerinden kaynaklanıyor olabilir. Çocuklarda görülen karın ağrılarının en yaygın nedenlerinden biri gastroenterit yani mide-barsak enfeksiyonudur. Çocuklarda görülen karın ağrılarının %’lik kısmı cerrahi olarak tedaviyi gerektirir. Bunun kalan kısmı kabızlık, ishal, enfeksiyon gibi nedenlere bağlıdır.

Çocuklarda Karın Ağrısı Tipleri Nelerdir?

Çocuklarda karın ağrısı sebepleri aniden gelişebilir ya da kroniktir. İşte karın ağrısı tipleri:

• Ani (akut) ağrılar: Bu ağrı tipinden önce çocukta benzeri bir şikâyet görülmez. Genellikle şiddetli yaşanır. Genel muayene ve tanıyı gerektirir.
• Kronik ağrılar: Çocukta uzun süre tekrar eden ağrılardır. Çocuğunuzda da bu türden bir karın ağrısı söz konusuysa uzmana başvurmalı ve detaylı araştırılmasını sağlamalısınız.

Çocuklarda Karın Ağrısı Neden Olur?

“Çocuklarda karın ağrısı neden olur?” sorusu sık merak edilen konulardan biridir. İşte çocuklarda karın ağrısı nedenleri:

• Ailevi Akdeniz Ateşi (FMF),
• Akut adrenal bez yetersizliği,
• Anemi gibi kan sistemine dair hastalıklar,
• Bağırsak, karaciğer ve safra yolunda oluşan bozukluklar,
• Besin zehirlenmesi,
• Gastroenterit (Mide-bağırsak enfeksiyonu),
• Hipoglisemi gibi metabolik sorunlar,
• İdrar yolu enfeksiyonu,
• Kullanılan bazı ilaçlar,
• Sindirim sistemi sorunları,
• Şeker hastalığı (Diabetus Mellitus),
• Zatürre gibi solunum yolu enfeksiyonları.

Çocuklarda Karın Ağrısı Tanısı Nasıl Konulur?

Çocuğun yaşadığı karın ağrısının nedeni belirgin değilse tanıya yardımcı olması adına idrar testi, kan testleri, dışkıdan örnek alınması gibi bazı testler yapılabilir. Bu testlerin yanı sıra ultrason, röntgen gibi görüntüleme tekniklerinden faydalanılarak ağrının nedeni tanımlanabilir. Bu testlerin tümüne ek olarak çocuğa genel bir fiziki muayene uygulanır ve hastalık öyküsü dinlenerek değerlendirilir.

Çocuklarda Karın Ağrısı Nasıl Tedavi Edilir?

Çocukta karın ağrısı tedavisi ağrıya neden olan faktörün belirlenmesine göre farklı yöntemlerle uygulanır. Örneğin; çocukta bağırsak düğümlenmesi veya apandisit gibi ciddi tıbbi sorunlar bulunuyorsa cerrahi tedavi uygulanır. İdrar yolu enfeksiyonu gibi durumlarda da ağrı kesici ve antibiyotik kullanımı gerekebilir. Çocukta karın ağrısı beslenme kaynaklıysa beslenme değiştirilir. Uygulanacak tedaviyi uzman hekim; hastalık öyküsü alarak, görüntüleme ve tanı testleri uygulayarak, fiziki muayene gerçekleştirerek karar verir. Çocuklarda karın ağrısı şık yaşanan şikayetler arasında olsa da ciddiye alınmalı ve çocuk mutlaka uzman bir hekim tarafından değerlendirilmelidir.

Çocuklarda Karın Ağrısına Neden Olan Hastalıklar Nelerdir?

Çocuklarda Karın Ağrısı Durumunda Dikkat Edilmesi Gerekenler:

Çocuğunuzun yaşadığı karın ağrısı çeşitli nedenlerden kaynaklanıyor olabilir. Ve bu karın ağrısının başlama şekli, konumu, sıklığı, yaşandığı süre, ağrıya eşlik eden çocuklarda karın ağrısı ateş, ishal, kusma, öksürük, taş düşürme vb. bulgular ağrı hakkında önemli bilgiler verir. Bu süreçte çocuğunuzun yaşadığı karın ağrısının ciddi olup olmadığını ayırt edebilmek adına dikkat etmeniz gerekenler aşağıdaki gibidir:

• Çocuğunuzun karın ağrısı göbek çevresinde başladıysa ardından karnın sağ alt tarafında indiyse ve bu süreçte çocuğunuzda iştahsızlık gözlemliyorsanız, ağrının olduğu sağ alt tarafa bastırınca ağrının şiddeti artıyor ve elinizi çekince daha şiddetleniyorsa mutlaka doktorunuza başvurun.
• Çocuklarda karın ağrısı ve kusma (sarı veya yeşil renkte), karın bölgesinde şişlik varsa bağırsak tıkanıklığı olabilir. Acil doktorunuza başvurmalısınız.
• İshal ve ara sıra karında ağrı yaşanıyorsa buna başka önemli bulgu eşlik etmiyorsa cerrahi işlem gerektiren bir durum bulunmaz.
• Karındaki ağrı üst solunum yolu enfeksiyonu ile birlikte yaşanıyorsa ve başka bir bulgu yoksa cerrahi işlem gerektiren bir durum bulunmaz.
• Çocuğunuz sık idrara yapıyor ve idrar yaparken yanma ile karın ağrısı yaşıyorsa idrar yolu enfeksiyonu için doktorunuza başvurmalısınız.
• Çocuğun yaşadığı ağrı yemekle oluyor karnın üst tarafında ve bastırdığınızda artıyorsa ülser ya da gastrit araştırması için doktorunuza gitmelisiniz.
• Karın ağrısı kabızlıkla birlikte yaşanıyorsa bu gaz sancısı olabilir.
• hafta önce karnın üst tarafı bisiklet kazası gibi bir durum nedeniyle travma almışsa ve ağrı başladıysa pankreas bezi yaralanmış olabilir bu nedenle doktorunuza başvurmalısınız.
• Karın ağrısı uzun süre sümüklü, kanlı ishalle yaşanıyorsa amip durumu söz konusu olabilir.
• Tekrar eden karın ağrısına karında şişlik, karnın üst tarafında ele gelen kitle ve çilek jölesi kıvamında dışkılama eşlik ediyorsa bağırsağın iç içe geçmesi söz konusu olabilir. Mutlaka doktorunuza başvurun.

Hem kendiniz hem de çocuğunuz için yaşanan karın ağrıları söz konusu olduğunda ağrıların nasıl geçeceğini düşünüyorsanız "Karın ağrısı nasıl geçer?" başlıklı yazımıza göz atarak konu hakkında bilgi edinebilirsiniz. 

Özellikle yaz aylarına doğru sık görülen ishal, yumuşak kaka yapma ve sık kaka yapma olarak tanımlanabilir.  Çocuklar genellikle ishal olur ve yine genellikle kendiliğinden düzelir. Mikrop enfeksiyonuna neden olan faktörler arasında en yaygını virüslerdir. Ardından bakteri ve parazitler gelir.

İshal, bir gün içerisinde üçten fazla ya da anne sütü ile beslenen bebeklerde her zaman olandan fazla kaka yapma ve daha sulu dışkılama durumudur. İshal en sık virüsler, bakteriler ve bazen de parazitler nedeniyle yaşanır. Mide ve bağırsak enfeksiyonlarında da ilk bulgu genellikle ishaldir. İshalle birlikte, bulantı, kusma, ateş ve karın ağrısı görülebilir. Bebek ve çocuklarda ishali kesmek için uygulanabilecek bazı yöntemler vardır ancak ishale sebep olan etken burada önemlidir. İshali durdurmak kadar ishal sırasında meydana gelen su kaybını önlemek de hayati önem taşır. Geçmeyen, uzun süren ishal için farklı sebepleri araştırmak gerekir.

Çocuklarda ishal nedenleri?

İshale sebep olan farklı sebepler vardır. Bunlar virüsler, bakteriler ve bazen de parazitlerdir.

Virüse bağlı ishaller

Virüsler içinde rota virüs, mide ve barsak enfeksiyonları sonucu ortaya çıkan gastroenteritin en sık rastladığımız sebebidir.  Gastroenterit, kusma ve ishale neden olan sık görülen bir bağırsak enfeksiyonudur. Birçok kişide rotavirüs ishali çok kötü yaşanmaz ancak az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerdeki çocuklarda ölümcül sonuçlar doğurabildiğinden önemli bir halk sağlığı sorunudur.  Vücuttan aşırı su kaybına neden olabilir. Bu durum ise bebekler açısından hayati risk taşır.

Virüsler nedeniyle yaşanan (Gastroenterit) bağırsak enfeksiyonları en sık kış aylarında görülmekle birlikte yılın her döneminde ishale sebep olabilirler.  Emzirilen bebeklerde anneden geçen koruyucu maddelerin ay civarında azalarak kaybolması ve ek gıdalara geçiş nedeniyle ay arası bebeklerde, anne sütü alamayan bebeklerde virüs kaynaklı bağırsak enfeksiyonlarına sık rastlanır. Rota virüs harici Norwalk ve Kalisi virüsü de enfeksiyonlara neden olurlar. Fakat bu virüsler büyük çocuklarda ve erişkinlerde daha sık görülürler. İshalin 14 günden daha uzun sürdüğü durumlarda sebep genellikle adeno virüslerdir.

Bakterilere bağlı ishaller

Koli basili, Şigella, Salmonella, Kolera, Kampilobakter ve Yersinia bebek ve çocuklarda ishale sebep olan bakterilerdir. Koli basili, bakterilere bağlı ishallerin en sık karşılaştığımız nedenlerindendir. Bu durumda ishal ani oluşur, sulu ishal ve kramp şeklinde karın ağrısıyla birlikte görülebilir.  Bebeklerde huzursuzluk, beslenme güçlüğü, sarı-yeşil renkli, kansız, iltihap hücresi (lökosit) içermeyen, sümükümsü olmayan dışkı gözlemlenir. Ancak bazı tipleri kanlı ishale de neden olabilmektedir.

Basilli dizanteri etkeni olan şigella ile oluşan bakteriyel gastroenteritlerin en tipik özelliği ise kalın bağırsağın son bölümlerinde oluşturduğu yaralar (ülserler) nedeni ile yaşanan kanlı ishal, karın ağrısı, yüksek ateş ve havaledir. Tedavi edilmezse hasta hafta süreyle bakteriyi kakayla atar ve hastalığın yayılmasına neden olur. 

Salmonella enfeksiyonları çocuklarda ishale neden olduğu gibi aynı zamanda gıda zehirlenmeleri ve tifoya da neden olabilir.  En sık bebeğin aylık döneminde rastlanır.  Bulantı, kusma, kramp tarzında karın ağrısı, ateş ve sulu ishale neden olur. Kaka genellikle kanlı değildir ve az miktarda iltihap hücresi görülebilir. Sağlıklı çocuklarda günde kendiliğinden iyileşebilir. Yenidoğan ve 3 ayın altındaki bebeklerde ve vücut direncini düşüren ciddi hastalıklar ve ilaçlar kullananlarda ise ağır enfeksiyonlara neden olabilir. Kolera, çok şiddetli ishallere neden olan bir mide-barsak enfeksiyonudur. Ağır sıvı kaybı nedeniyle ölümlere neden olabilir.

Parazitler

Mide, bağırsak enfeksiyonlarına neden olan parazitler içinde amipli dizanteri etkeni olan Entamoeba histolitika, kalın bağırsağı etkiler. Bu kanlı ishale neden olabilir. Amipli dizanteri, ani başlayan karın ağrısı, sık ve çok miktarda sulu veya yarı sulu dışkılama ile başlar. Kolit yani kalın barsak iltihabı gelişirse kakada bol kan ve mukus bulunur. Diğer sık görülen parazit olan Giardia lamblia, oniki parmak bağırsağı ve safra yollarına yerleşir. Yağlı, sarı renkli ve köpüklü ishale neden olur.  

Bebek ve çocuklarda ishal nedeni nasıl teşhis edilir?

Bebek ve çocuklarda ishal, karın ağrısı, ateş ve kusma şikayetleri ile birlikte görüldüğünde öncelikle akla mide, bağırsak enfeksiyonlarının neden olduğu gastroenterit gelmelidir. Tanıda kakada iltihap ve kan hücrelerinin varlığının ve yine kakada mide-bağırsak enfeksiyonuna neden olan mikropların araştırılması, vücutta genel olarak iltihap varlığını gösteren kan tetkikleri, sıvı kaybının neden olduğu önemli elektrolitlerin kayıpları mutlaka bakılmalıdır.

İshal ve kusma mide-bağırsak enfeksiyonlarının en önemli bulgularıdır ve bu yolla çocuklarda hayatı tehdit eden sıvı kayıpları meydana gelir. En önemli tedavi hastaların kayıplarının derecesine ve içeriğine göre gerekli sıvının eksiksiz ve acilen yerine konmasıdır. Özellikle küçük çocuklarda ve bebeklerde bu çok daha önemlidir. Ciddi sıvı kayıplarında hastanede yatarak tedavi gerekirken, hafif sıvı kayıplarında evde tedavi yeterli olabilir.

Virüslere bağlı enfeksiyonlarda antibiyotik tedavisi gerekmezken, bakteri ve parazitlerin oluşturduğu enfeksiyonlarda antibiyotik tedavisi gereklidir. Bağırsak hareketlerini etkileyerek ishali durduran ilaçlar çocuklarda kesinlikle kullanılmamalıdır.

İshalden tedavisi ve korunma yolları nelerdir?

Yapılan çok sayıda bilimsel çalışmada diğer birçok yararının yanında anne sütünün bu enfeksiyonlardan korunmada çok önemli olduğu saptanmış, uzun süre anne sütü alan çocuklarda almayanlara göre mide-bağırsak enfeksiyonunun çok az sayıda ortaya çıktığı ve olanlarda da daha hafif seyrettiği görülmüştür. Son yıllarda Rota virüs aşısı bulunmuş olup koruyuculuğu çok yüksektir. Dünyada ve ülkemizde yaygın olarak kullanılmaya başlanmış ve çok başarılı sonuçlar alınmıştır.

Önlem olarak beslenmeye, yiyeceklerin temizliği, el temizliği, yaşanılan ortamın temizliğine dikkat etmek gerekir.  Yapılan pek çok araştırma elleri sık ve iyi yıkamanın ishal vakalarında yüksek oranda koruyuculuğu olduğunu göstermiştir. Mide, bağırsak enfeksiyonları, bakteriyi taşıyan kişinin kakası ile temas eden kişilerin elleri ve yedikleri ile mikrobu ağız yoluyla almasıyla bulaşır. Bu enfeksiyon etkenleri hastanın dışkısı, yiyecekler, iyi yıkanmamış eller ile bulaşırken toplu bulunulan alanlar, kapı kolları, telefonlar, yuvalar, oyuncaklar da enfeksiyonun yayılmasında rol oynayabilir. Bu nedenle mide, bağırsak enfeksiyonlarından korunmanın en önemli yolu doğru el yıkamak ve temizlik kurallarına uymaktır.

İshalde hangi gıdalar yenilebilir?

İshalin şiddetini arttırmaması için lif açısından zengin besinler önerilmemektedir. Çok yağlı besinler verilmemelidir. Mümkün olduğunca az yağlı yemekler önerilir. Probiyotik besinlerden olan yoğurt, kefir, ayran gibi gıdalar önemlidir. Muz, patates, az yağ ile yapılmış makarna gibi gıdalar, bol su verilebilirken armut, kayısı gibi dışkılamayı kolaylaştırıcı meyveler, şekerli, yağlı yiyecekler verilmemelidir. Yoğurt, ayran gibi besinler besin değeri yüksek olan yağsız et, katı yumurta gibi gıdalar tercih edilebilir.