Bulmacada Kan Dolaşımı

Omurgalılar kapalı bir dolaşım sistemleri bulunmasıyla ayırt edilirler; bu sistemlerin en gelişmiş olanı, insanın temsil ettiği yüksek derecede gelişmiş primatlardadır. Omurgalılardaki kapalı sistemler, öbekten öbeğe önemli ölçüde değişir; bazıları, tek bir sistem halinde birleşmiş solunum organlarıyla ve genel beden dokularıyla bir düzenlenmiştir. Daha ileri omurgalılarda, kan kalpten çift geçiş yapar; birinci geçişte kanı solunum organlarına (solungaçlara ya da akciğerlere), ikincisinde de bedenin öbür dokularına taşır. Omurgalıların çoğunluğunda, klorokruorinler (demirli porfirinle bileşmiş bir pigment), hemoeritrinler (demirli ama porfirinle bileşmiş olmayan pigment) ya da hemosiyanin (bakırlı bir solunum pigmenti) içeren dolaşım sıvıları bulunur. Bütün bu pigmentler, dolaşımdaki sıvının oksijen taşıma yeteneğini artırır. Çok ender istisnalar bir yana, omurgalılarda kan, son derece etkili bir oksijen taşıma aracısı olan ve bir proteine (globin) bağlı bir demir-porfirinden (hem) oluşan hemoglobin içerir. Bazı omurgasızlarda da hemoglobin bulunmakla birlikte, bu hemoglobin genellikle dolaşım ya da sölom sıvısında çözünmüş durumdadır. Yüksek derecede gelişmiş omurgasızlarda (derisi-dikenliler ve daha yüksek omurgasızlar) hemoglobin, özel kan hücreleri içinde bulunur. Omurgalılarınsa tümünde, bu tür hücreler içinde hemoglobin vardır. Balıklarda solungaç bulunduğu halde dolaşım bu genel yapıya uyar. Yuvarlakağızlılarda ve kelebeklerde kalp, kanı solungaçlara iter; sonra, sırt aortu aracılığıyla bedenin geri kalan bölümlerine dağıtır. Bu ilkel hayvanlarda bile başlıca kan damarları üstünde nispeten ilerlemiş bir denetim vardır ve kalp verimi, egzersizin getirdiği gereksinmelere göre ayarlanıfunduszeue.infoı ilkel omurgalılarda (keskisolungaçlılar ve yuvarlakağızlılar) kalbin içinde, yeniden dolmasına yardım eden bir negatif basınç oluşur. Kemikli balıklarda bu tür bir doluş desteği bulunmaz. Bazı yuvarlakağızlılarda, sıvıyı yarı açık boşluklara (sinüsler) hareket ettirmeye yardımcı ikincil kalpler bulunur.

İkiyaşayışlılarda ve sürüngenlerde, kalp üç odacıklıdır ama akış düzeni, kalbin iki ayrı pompa gibi etkili işlev görmesine olanak sağlar.

İnsanda dolaşım sistemi[değiştir kaynağı değiştir]

Çekirgede açık dolaşım sistemi.

Bu tip dolaşım sistemi yumuşakçalar ve eklembacaklılar gibi omurgasızların büyük bir kısmında görülür. Bu canlılarda hemosöl olarak adlandırılan vücut boşluklarında dolaşım sıvısı organları doğrudan sarar (yıkar) ve kan (dolaşım sıvısı) ile interstisyel sıvı (doku sıvısı) arasında ayrışma yoktur. Bu birleşik sıvıya hemolenf denir. Hayvan hareket ederken oluşan kas hareketleri hemolenf hareketini sağlar fakat sıvı akışını bir bölümden diğerine yönlendirilmesi kısıtlıdır. Kalp gevşediğinde kan açık gözenekler (por) aracılığıyla kalbe döner.

Hemolenf vücudun içini (hemosöl) tamamen kapsar ve tüm hücreleri sarar. Hemolenf su, inorganiktuzlar ve organikbileşiklerden oluşur. Birincil oksijen taşıyıcı molekül ise hemosiyanindir. Kılcal kan damarları bulunmaz.^{[kaynak belirtilmeli]}

Ayrıca, hemosit olarak adlandırılan hücreler vardır ki bunlar hemolenfte bağımsız bir şekilde gezer ve antropod bağışıklık sisteminde rol alırlar. Kanın damarlardan geçerek vücut boşluğuna aktıktan sonra toplanarak kalbe dönmesidir. Açık dolaşım derisi dikenlilerde (denizkestanesi, denizyıldızı vb.), eklem bacaklılarda (örümcek, arı, sinek vb.) ve yumuşakçalarda (deniz anası, istiridye, midye vb.) görülür.

Kapalı dolaşım sistemi[değiştir

Kalbi Besleyen Damarlar (Koroner Arterler)

Kalp de tıpkı diğer organlarda olduğu gibi hücrelerden oluşur ve oksijenlenmesi (kanlanması) gerekir. Her ne kadar kalbin her dört odacığı kanla dolu olsa da kalp beslenmesini kendi içindeki kanla değil; aort damarından ayrılan sağ ve sol koroner arterler aracılığı ile sağlar.

Koroner arterler aorttan 2 ana dal halinde çıkarlar: sağ koroner arter (right coronary artery veya kısaca RCA) ve sol ana koroner arter (left coronary artery veya kısaca LCA).

Sol ana koroner arter kısa bir mesafeden sonra 2 ye ayrılır: sol ön inen arter (left anterior descending veya kısaca LAD) ve sirkumfleks arter (circumflex artery veya kısaca Cx).

Kalbin Yapısı

Kalp insanın göğüs boşluğunda iki akciğerin arasında ve göğüs kemiğinin hemen arkasında yer alır (şekil 1).

Fallback or &#;alternate&#; content goes here.
This content will only be visible if the SWF fails to load.

Kalbin Bölümleri

Yaş ilerledikçe ağırlığı ve büyüklüğü artar. Normal kalp yumruktan biraz daha büyük kas yapısında güçlü bir pompadır. Dört boşluktan oluşur. Üstte sağ ve sol olmak üzere iki kulakçık (sağ atriyum ve sol atriyum), altta ise sağ ve sol olmak üzere iki karıncık (sağ ventrikül ve sol ventrikül) vardır (şekil 2, 3).

Şekil 2. Kalbin dışarıdan görünümü

Şekil 3. Kalbin içerden görünümü

Kalpte dört kapak bulunur: Triküspid kapak sağ kulakçık ile sağ karıncık arasında, pulmoner kapak sağ karıncık ile akciğerlere kan taşıyan büyük damar (pulmoner arter) arasında, mitral kapak sol kulakçık ile sol karıncık arasında ve aort kapağı sol karıncık ile ana atar damar / şah damarı (aort) arasında bulunur (şekil 4).

Şekil 4. Kalp kapaklarının önden ve üstten görünüşü

Kalbin etrafında içinde sürtünmeyi azaltan sıvı bulunan perikard bulunur (şekil 5).

Şekil 5. Perikard ve kalbin dışarıdan görünümü

Kalbin Çalışması

Organlardan gelen ve oksijeni az olan (kirli) kan toplardamarlar ile sağ kulakçığa dökülür. Buradan triküspid kapak aracılığı ile sağ karıncığa geçer. Sağ karıncık oksijeni az olan bu kanı pulmoner kapaktan pulmoner arter aracılığı ile akciğerlere pompalar. Akciğerlere gelen kan oksijenden zenginleşir. Oksijenden zenginleşen (temiz) kan akciğer toplardamarları ile sol kulakçığa buradan da mitral kapak aracılığı ile sol karıncığa geçer. Sol karıncığa gelen oksijenden zengin kan aort kapağından geçerek aort aracılığı ile tüm organlara pompalanır.

Kalbin Uyarı Sistemi

Kalp elektriksel bir uyarının kalp kası liflerine ulaşması sonucunda kasılır.

Kalpte bazı özel hücrelerle sinir liflerinden oluşan ve elektrik akımlarını taşıyan bir yol vardır. Buna “ileti sistemi” denir. Kendiliğinden oluşan bir uyarı bu ileti sistemi aracılığıyla kısa zamanda kalbin her köşesine ulaşır ve kalp kasının bir bütün olarak kasılmasını sağlar.

Kalp, vücudun otonom sinir sisteminden bağımsız olarak çalışabilen tek organıdır.

Uyarılar sağ kulakçıktaki kendi kendine elektrik akımı üreten sinüskulakçık düğümünden çıkar; kulakçıkların kasılmasını sağladıktan sonra kulakçık ve karıncık arasındaki bölgede bulunan kulakçık-karıncık düğümüne ulaşır. Oradan His demeti denen iletici liflerden geçer; His demetinin sağ ve sol karıncıktaki dallarına dağılarak kalbin kas dokusuna (miyokard) ulaşır ve bütün liflerin kasılmasına yol açar (şekil 6).

 

Şekil 6. Kalbin uyarı sistemi

Kalbi Besleyen Damarlar (Koroner Arterler)

Kalp de tıpkı diğer organlarda olduğu gibi hücrelerden oluşur ve oksijenlenmesi (kanlanması) gerekir. Her ne kadar kalbin her dört odacığı kanla dolu olsa da kalp beslenmesini kendi içindeki kanla değil; aort damarından ayrılan sağ ve sol koroner arterler aracılığı ile sağlar.

Koroner arterler aorttan 2 ana dal halinde çıkarlar: sağ koroner arter (right coronary artery veya kısaca RCA) ve sol ana koroner arter (left coronary artery veya kısaca LCA) (şekil 7). Sol ana koroner arter kısa bir mesafeden sonra 2 ye ayrılır: sol ön inen arter (left anterior descending veya kısaca LAD) ve sirkumfleks arter (circumflex artery veya kısaca Cx).

 

 

Şekil 7. Kalbi besleyen koroner arterlerin dışarıdan görünümü

nest...

93630 93631 93632 93633 93634