Koyunlarda Kuzuluk Çıkması

Koyunlarda Doğum Öncesi Ve Sonrası Davranışlar

Doğum Öncesi:

• Ayakta durma
• Yere yatma
• Daire çizerek yürüme
• Ani hareketler
• Dudakları yalama
• Dili dışarı çıkarma
• Yeri eşeleme
• Acıyla meleme

Annelik davranışı, kuzuyu yoğun olarak yalama, meleme ve doğumu takip eden ilk 6 saat emmesi için ayakta durma şeklinde karakterize edilebilir ki; emme davranışı, kuzu tarafından tanınma ve koyun-kuzu arasındaki bağı oluşturmayı kolaylaştırır.

Doğumu yaklaşan bir koyun, sürekli olarak gezinir. Daha tedbirli ve ürkektir. Daha az otlar. Sürüden ayrı bir yerde kuzulayabileceği sakin bir yer arar. Genellikle doğum için tozlu alan arayışı vardır.

Gebeliğin son dönemindeki dengeli beslenme, fetal gelişim ve doğumda yaşama gücü açısından çok önemlidir. Gebe koyunların gelişimini, embriyonik ve fetal büyümeyi, metabolik süreçlerin devamını, meme bezi büyümesini, kolostrum ve süt verimini etkileyen enerji ve protein, rasyonda yeterince bulunmalıdır. Besin maddelerinin yeterli miktarda dokulara taşınması; aynı zamanda ovaryum gelişimi, postnatal büyüme, üreme performansı ve metabolizmayı da etkiler. Koyunların beslenmesi; direkt olarak doğum ağırlığını, süt miktarını, ana-yavru bağının kurulmasını, doğum sonrası kuzu büyümesini ve koyun ölümlerini tetiklemektedir.

Doğum Sonrası:

• Baş kısmından başlayarak kuzuyu yalayarak kurutma ve yavru zarlarını temizleme
• Yavrusunu tanımak için yalama esnasında meleme
• Kuzuyu memeye yönlendirme
• Kuzu ve annesi arasında bağlılık oluşturma (İlk 30 dakika içerisinde oluşur)
• 12 saat içerisinde kuzunun uzaklaştırması ve annelik isteğinin kaybolması

Yeni doğan kuzular, saatte bir emzirilmeye ihtiyaç duyarlar. Genellikle kuzular, doğumdan sonraki ilk saat içinde öz annesi ile yabancı bir anne arasında ayrım yapabilirler. Ancak, emzirmenin doğumdan sonraki ilk birkaç saat boyunca engellenmesi durumunda kuzuların ayırt etme kabiliyeti, 48 saat arasında kaybolmaktadır.

Doğumdan hemen sonra hem kuzu hem de koyun birbirlerini tanımayı öğrenmek zorundadır. Kuzulama öncesi ve sırasında bölmede kaba ve kesif yem bulunması koyunun doğum sonrası kuzusu ile ilgilenmesini ve emzirmesini kolaylaştırır, böylece koyun ve kuzu arasındaki ilişkiyi güçlendirir. Yeni doğan kuzunun erken gelişimi ve hayatta kalması, tamamen annesinin sağladığı bakıma bağlıdır.

Doğum sonrası ilk saat içerisinde anne ile kuzu arasında güçlü bir bağın kurulması; kuzu ölümlerinin azaltılması açısından önem taşımaktadır. İdeal olarak; koyunlar ve kuzuları arasında kuvvetli bir bağ kurmak ve kuzuların hayatta kalma şanslarını optimize etmek için koyunların doğumdan sonra en az 6 saat boyunca doğum yerinde kalmaları gerekir.

Evcil hayvanlardan en çok ineklerde görülen prolapsus uteri / rahim sarkması, doğum ve yavru atmayı izleyerek, çoğunlukla gebeliğin şekilllendiği dişi üreme organının kendi içinden geçip ters dönerek dışarı sarkması olarak tanımlanır. Vajina ve rahim sarkması sığırlarda sık görülen, koyunlarda ara sıra, keçilerde ise daha nadir görülen bir problemdir. Vajinal sarkmaya kıyasla rahim sarkması daha büyük, daha uzundur (genellikle ayakta dururken dizlerine doğru sarkar), koyu kırmızı renktedir.

Rahim sarkması tıbbi bir acil durum olarak kabul edilir. Etkilenen hayvan hızlı bir şekilde tedavi edilmezse şoka girebilir veya kan kaybından ölebilir. Rahim uygun olmayan bir şekilde geri itilirse, iç kanamaya ve hayvanın ölümüne neden olabilir. Ek olarak iç kanamaya yol açabilecek damarların zarar görme olasılığı azaltılmak için hayvanların hareketi kısıtlanmalıdır. Zamanında müdahale olmazsa, hastalığın seyri olumlu değildir.

Rahim sarkmaları, vajinal sarkmalar gibi kalıtsal değildir. Rahim sarkması uygun şekilde onarılırsa inek normal bir üreme varlığını sürdürebilir. Genetik bir yatkınlık olmamasına rağmen, rahim sarkması yaşayan ineklerin bu sorunu hiç yaşamamış ineklere göre tekrar sarkma riski daha yüksektir. Yerine koyulan rahimde gelişebilecek bakteriyal enfeksiyonlar sonucu hayvanlarda üreme de yavaşlama ya da hiç ürememe görülebilir.

Rahim Sarkaması Nedenleri Nelerdir ?

Çoğunlukla yaşlı ineklerde ve doğumun 3. dönemi ve doğumu takip eden gün içinde şekillenir.

• Güç doğumlar,
• Büyük yavru ve ikiz gebelikler,
• Yavru zarlarının atılmaması durumunda tedavi sırasında yavru zarlarının zorla çekilmesi,
• Östrojenden zengin yemlerin yedirilmesi,
• Özellikle hipokalsemiyle ( kalsiyum eksikliği) seyreden durumlarda dişi üreme organlarının tembelliği,
• Doğuma müdaheleden önce suları boşalmış ve yavru zarlarının dişi üreme organına yapıştığı güç doğumlarda zorla çekip çıkarma,
• Sonbahar ve kış mevsimlerinde,
• Hareketsizlik,
• Hayvanın arka tarafının alçak olduğu zeminlerde,
• Timpani gibi karın içi basıncı arttıran durumlarda ortaya çıkabilmektedir.

Yüksek vücut kondisyonu, yaş ve cins gibi diğer birçok faktör de hayvanların rahim sarkmalarına yatkın hale gelmesine neden olur. Süt ineklerinde, etçi ineklere göre daha fazla görülür. Unutulmaması gereken önemli bir faktör de, bir ineğin bir kez rahim sarkması meydana geldiğinde, tekrar sarkma olasılığının yüksek olmasıdır. Bu durum önemli bir sürü yönetim sorunudur.

Koyunlarda ise risk altındaki koyunların yaklaşık % 0,1'i oranında meydana gelir. Rahim sarkması, kuzulamadan hemen sonra veya 12 - 48 saatlik bir aradan sonra ortaya çıkabilir.

İlk durumda genellikle, büyük bir kuzunun doğum sürecinin uzaması sonucu olarak ortaya çıkar. 12 - 48 saatlik bir aradan sonra ortaya çıkan rahim sarkması, genellikle enfeksiyondan kaynaklanan ağrı ve posterior üreme yolunun şişmesi ve zorlanması sonucu oluşan ıkınmadan kaynaklanır ve kuzu / kuzuların doğumuna yardım girişimine bağlı olarak gelişir.

Östrojen İçeren Bitkiler

• Soya -soya küspesi
• Baklagiller
• Meyankökü
• Şerbetçi otu
• Adaçayı
• Isırgan otu
• Maydanoz

Rahim Sarkması Tanısı Nasıldır?

Rahim sarkması Boyut (diz seviyesine kadar) - Belirgin karunküller ("düğmeler") - Genellikle fetal membranların yapışık kalmasıyla kolayca tanısı konur.

Rahim Sarkması Tedavisi Nasıldır?

Tedavide hayvanlar , kasılmaları engellemek, red işlemini kolaylaştırmak ve bu sürede dışkılamayı önlemek için epidural anesteziye alınır. Ayakta ya da yatar pozisyondaki hayvanların arka kısmının yükseltilmesi dışarı çıkan kitledeki ödemin azaltılması ve reddi bakımından önemlidir. Dışarı çıkan rahim eğer yavru zarları atılmamışsa, yavru zarlarından ayrılıp iyice temizlenmelidir. Rahmin yerine daha rahat konması için; rahmi kayganlaştırmak için antibiyotikli pomadlar ve yara tozları dökülür. Red işlemi gerçekleştikten sonra rahim içi ve ağızdan antibiyotikler kullanılır ve vulvaya dikiş atılır. Daha sonrası için uygun antibiyotik ve rahmin çabuk toparlaması için hormon tedavileri uygulanabilir. Tedavi için lütfen veteriner hekiminize başvurunuz.

Kaynaklar:
funduszeue.info
funduszeue.info
funduszeue.info
Çiftlik Hayvanlarında Doğum ve Jinekoloji Kitabı

Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde daha da yakın, tam da bugünkü zaman içinde, uçsuz bucaksız “ADEN” bahçesinin beton yığınlarına dönüştüğü bir zaman içinde, uzak bir köyde bir koyun sürüsü yaşarmış. Başlarındaki çoban, obur mu obur, müsrif mi müsrif, tembel mi tembel, bencil mi bencilmiş. Kendinden başka bir şey düşünmez, açgözlü ve bencilce tavırlarıyla sürüsüne de zulmedermiş. Çobanın onlara ot verip karınlarını doyurmasına karşılık sürüdeki koyunlar da çobana yağ, peynir, ayran olsun diye sütlerinden; yün, döşek, urba olsun diye derilerinden, hatta kimi zaman kavurma olsun diye canlarından vazgeçerlermiş. Fakat ne yapsalar çobanı doyuramaz, gereksiz ihtiyaçlarını karşılamaya güç yettiremezlermiş. İşin ilginç yanı, başlarında bir çoban olmasa ne su ne de karınlarını doyuracak otu bulabileceklerine inanmazlarmış. Daha da korkuncu, dağlarda kurda kuşa yem olma korkusuymuş. Dünya bu ya, böyle gelmiş böyle giderken sürünün kendilerine olan inançları körelir, kötü kaderlerinden kurtulmaya çalışmak akıllarına bile gelmezmiş. Çobanın ayda yılda bir önlerine koyduğu kaya tuzlarını da kendilerine yapılmış bir hoşluk addeder; etleri semirsin, yumuşasın diye değil de kara gözlerinin hatırına sanırlarmış.

Sürüdeki hiçbir koyun çobana kavurma olmaktan kurtulup yeterince kocayamasa da içlerinden yaşça en olgun olanlarının geceleri uykuya dalmadan diğerlerine anlattıkları bir efsane varmış. Efsane, koyunların bir zamanlar doğada özgürce dolaştıklarını anlatırmış. Her ne kadar bu efsaneyi nesillerdir anlatmaktan vazgeçmemiş olsalar da artık tatlı bir uyku masalı olmaktan öteye bir anlamı kalmamış,  bugünkü hallerine bakıp da aralarından gerçek olduğuna inanan çıkmazmış. Ta ki kuzuluktan yeni çıkmış hayalperest genç bir koyun, efsanenin bir zamanlar yaşanmış, gelecekte de yaşanabilecek olmasına inanıncaya kadar. Bu genç koyun hayatı bilmemenin verdiği cesaretle ve hep yarın güzel şeyler olacağı hissiyatıyla dağda bayırda şen şakrak dolaşır, günlerini böyle geçirirmiş. Sürüdeki her koyunun kendi kusurunu görmeyip karşısındakinin kusuruna laf ettiği bir devirde sürü, bırakın çobanın zulmüne karşı birlik olmayı bu genç koyunla bile  alay eder, onunla uğraşır dururlarmış.

Günlerden yine çobanın sürüye kaya tuzu verip geniş yapraklı bir ağacın altında tembellik yapmaya koyulduğu bir günde sürü, çobanın yaptığı bu hoşluk karşısında sevinerek büyük bir iştah ve afiyetle tuzları yalamaya koyulmuş. İyice susayınca da kendilerini dere kenarına atıp kana kana su içmeye başlamışlar. Genç koyun da sürü ile birlikte suyunu içerken birden rüzgârın kesilmesiyle dupduru, kıpırtısız kalan dere, güneşin de keskinliği sayesinde berrak mı berrak bir hale bürünüp adeta bir aynaya dönüşmüş. Şimdiye kadar kendini sadece karşısındakilerde gören genç koyun, kendini onlarla aynı renk sanırmış ve hiç bu açıdan kendine bakmadığı için bir anda şaşakalmış. Sürüdeki bütün koyunların rengi, bozulmaya yüz tutmuş ormanın renginden midir yoksa kalabalıkların oluşturduğu grilikten midir bilinmez, hayatları kadar az renkli, bir o kadar da birbirinin aynıymış. Fakat o gün genç koyunun derede kendi suretini görmesiyle her şey bir anda değişmiş. İçinde korkuyla karışık, cesareti andıran bir duygu uyanmış. İçinin kıpırtısı renginin farklılığı birde neşesi, onu tarifi imkânsız düşüncelere sevk eder olmuş. Karşısında gördüğü suret, daha önce gördüğü hiçbir koyuna benzemeyen bir kara koyun suretiymiş. Artık neden diğerlerinden farklı hissettiğini biliyormuş.

BİZİ ARAYIN, HİKÂYENİN DEVAMINI BİRLİKTE YAZALIM.

SATAN DAHA İYİSİNİ BULSUN

 ALAN HALİNDEN MEMNUN OLSUN

ONLAR ERSİN MURADINA

GÖKTEN ÜÇ ELMA TOHUMU DÜŞSÜN TOPRAKLARINA

HERKES MUTLU MESUT YAŞASIN

FANİ İŞLER DESİN SORANLARA