Akciğer Filmi Okunması

Akciğer, solunum yollarında yer alan en önemli organdır. Burun yolu ile vücuda giren hava nefes borusundan geçerek bronşlara iner. Buradan akciğere inen temiz hava akciğerin içerisinde bulunan filtre ile temizlenerek kan dolaşımına karışır. 

Sağlıklı Akciğer Röntgeni Nasıl Olmalıdır? 

 Gelişen teknoloji ile akciğerin filminin çıkarılması yani detaylı olarak incelenmesi mümkün kılınmıştır. Röntgen filmi çekilerek akciğerin genel durumu hakkında ayrıntılı bilgiler elde edilebilir. Akciğer filminin sağlıklı bir bireyin vücudunda temiz çıkması durumunda herhangi bir sağlık problemi ortaya çıkmaz.

 Sağlıklı akciğer röntgeninin tamam siyah bir şekilde olması gerekmektedir. Röntgende kemikler beyaz olarak çıkar ancak akciğerler siyah şekilde yansır. Şeffaf siyahlığın üzerinde herhangi bir lekenin veya dumanlı bir görüntünün olmaması sağlıklı bir ciğer olduğunu göstermektedir. 

Akciğer Filmi Nasıl Yorumlanabilir? 

 Akciğer filmi yorumlaması mutlaka uzman bir doktor tarafından yapılması gerekir. Ancak diğer tıbbi tahlillerin aksine akciğer filmi belirli rahatsızlıkları net şekilde gösterebilir. Ciğer kısmının tamamen koyu bir siyah olması gereken filmde bazı değişiklikler hastalıkları ortaya koyabilmektedir. Sigara kullanımına bağlı yaşanan nefes darlıkları akciğer filmine beyaz dumanlı lekeler olarak yansır. Bu durum aynı zamanda akciğer kanserine de işarettir.

 Zatürre veya solunum yolları enfeksiyonlarının işaretleri ise daha da belirgindir. Zatürreli olan bir hastanın akciğer filminde net şekilde görülecek olan beyaz noktalar görülebilmektedir. Hastanın akciğer filminin doğru yorumlanması için belirli bir kaç detaya dikkat edilmesi gerekmektedir.

 Öncelikle hastanın çekim sırasındaki duruşu doğru olmalıdır. Bunun yanı sıra hastanın yaş, boy, kilo ve sağlık geçmişinin de iyi bilinmesi gerekmektedir. Aynı zamanda akciğer filminin değerlendirilmesi ve doğru yorumlanması için tek başına röntgen çıktıları yetersiz kalabilir. Bu durumda doktorun öngördüğü diğer tahlil ve testlerin de tamamen yapılmış olması gerekir. 

Genel Bakış

Doktorunuzun size akciğerinizde nodül olduğunu söylemesi korkutucu gelebilir. Yine de bu küçük, anormal lezyonlar yaygındır ve genellikle endişe verici değildir. Solunum yolu hastalıkları ve enfeksiyonları akciğerlerde nodüllerin oluşmasına neden olabilir. İlk kez yapılan göğüs tomografi (BT) çekimlerinde bulunan akciğer nodüllerinin yaklaşık %95&#;i kanser değildir [1]. Bununla birlikte, hiç sigara içmemiş olsanız bile teşhis konulduktan sonra nodüllerin takip edilmesi önemlidir. Genellikle &#;akciğerdeki leke&#; veya &#;gölge&#; olarak adlandırılan nodül, normal akciğer dokusundan daha yoğun olan yuvarlak bir alandır.

Akciğer Nodülü Nedir?

Akciğer nodülleri, akciğerde oluşan anormal bir büyüme olup akciğer grafiği ve göğüs tomografisinde &#;lekeler&#; gibi görünürler. Yuvarlak, madeni paraya benzer şekillerinden dolayı bazen &#;bozuk para lezyonları&#; olarak da adlandırılırlar.

Akciğer nodüllerinin çapı 3 cm den küçüktür. Akciğer grafiklerinde görülebilmeleri için boyutlarının en az 1 cm olması gerekir. Göğüs tomografisi daha ince ve ayrıntılı görüntüler sağlar ve 1 ila 2 milimetre&#;ye kadar küçük nodülleri algılayabilir [2]. 3 cm&#;den büyük lezyonlara nodül değil akciğer kitlesi denir ve kanser olma riskleri daha yüksektir [3]. Çoğu akciğer nodülü iyi huyludur (kanserli değildir) ve nadiren bir akciğer kanserinin belirtisidir.

Akciğer Nodülleri Ne Kadar Yaygındır?

Akciğer nodülleri çok yaygındır. Göğüs röntgeni veya BT taraması yapılan yetişkinlerin yarısına yakınında akciğer nodülü tespit edilmektedir [4].

Belirtiler

Akciğer nodülleri o kadar küçüktür ki solunum problemlerine veya başka semptomlara neden olmazlar. Bu nedenle, başka bir nedenle göğüs röntgeni çekildiğinde genellikle &#;yanlışlıkla&#; veya &#;tesadüfen&#; bulunurlar [3].

Belirtiler şunlar olabilir:

• Öksürük
• Kan tükürme
• Hırıltı
• Nefes darlığı, genellikle ilk başta hafif ve sadece aktivite ile
• Nodül büyük bir hava yolunun yakınında bulunuyorsa solunum yolu enfeksiyonları

Akciğerde Nodül Nedenleri

Akciğer nodülleri, kanserli olmayan anlamına gelen iyi huylu veya kanserli anlamına gelen kötü huylu olabilir. Çoğu iyi huylu akciğer nodülleri, enfeksiyonlardan veya hastalıklardan kaynaklanan iltihaplanmanın sonucudur.

Akciğerleriniz iltihaplandığında, küçük doku kitleleri gelişebilir. Zamanla, kümeler akciğerinizde sertleşerek bir nodül haline gelebilir.

Çoğu iyi huylu akciğer nodülünün nedenleri birkaç ana kategoriye ayrılabilir.

• Tüberküloz ve pnömoni gibi bakteriyel enfeksiyonlar; kuş veya yarasa dışkısında veya nemli toprakta, tahtada ve yapraklarda bulunan sporların solunmasından kaynaklanan mantar enfeksiyonları; yuvarlak solucanlar ve tenyalar gibi paraziter enfeksiyonlar
• Havadaki tahriş edici maddelerden, hava kirliliğinden veya romatoid artrit veya sarkoidoz gibi otoimmün durumlardan kaynaklanan iltihaplanma
• Ameliyat veya radyoterapiden kaynaklanan skar dokusu (yara izi)

Akciğer nodülünün daha az olan nedenleri şunlardır:

• Pulmoner enfarktüs (kan beslemesini kaybetmiş akciğer dokusu alanları)
• Arteriovenöz malformasyonlar (bir tür kan damarı anormalliği)
• Atelektazi (Akciğerin bir kısmının çökmesi)
• Pulmoner fibrozis (akciğer dokusunun skarlaşması)
• Amiloidoz (Akciğerde bir tür protein birikmesi)

Malign akciğer nodüllerinin en yaygın nedenleri akciğer kanseri veya vücudun diğer bölgelerinden akciğerlere yayılan kanserlerdir.

Malign tümörler: Akciğer kanseri, lenfoma, sarkom, karsinoid tümör
Metastazlar: Akciğerlere yayılmış meme kanseri, kolon kanseri, mesane kanseri ve prostat kanseri gibi diğer kanserler olabilir. Bir nodül başka bir kanserden kaynaklanan bir metastaza bağlıysa, genellikle birden fazla akciğer nodülü bulunur.

Tanı

Akciğer nodülleri için muhtemel üç tanı söz konusudur; kanserli olmayan, kanserli veya belirsiz modül. Doktorunuz akciğer grafisinde akciğer nodülü gördüğünde genellikle yaptıkları ilk şey, daha önce sahip olabileceğiniz herhangi bir röntgeni almak ve bunları karşılaştırmaktır.

Nodül uzun süredir oradaysa ve değişmediyse muhtemelen kanser değildir. Daha ileri testler gerekli olmayabilir. Bununla birlikte, karşılaştırma için daha önce röntgeniniz yoksa, nodül değişmişse veya nodül yeniyse daha ileri testler gerekebilir.

Doktorunuz ayrıca sizden ayrıntılı bir tıbbi geçmiş alacaktır. Size sorulabilecek bazı soruların örnekleri şunlardır:

• Sigara içiyor musunuz? Hiç sigara içtiniz mi?
• Tüberküloz, zatürre, ameliyat veya göğüs bölgesine radyasyon aldınız mı?
• Ne tür bir iş yapıyorsunuz?
• Asbest veya radon&#;a maruz kaldınız mı?
• Açık havada mı çalışıyorsunuz?
• Nereye seyahat ettiniz?

Bir nodül değişmemiş gibi görünüyorsa veya doktorunuz kanser olma riskinin düşük olduğuna inanıyorsa, &#;bekle ve izle&#; yaklaşımını kullanabilir. Üç aydan bir yıla kadar başka bir görüntüleme testi yaptırmanızı isteyecektir. İki veya daha fazla yıl boyunca değişmeden kalan tek, soliter nodüllerde genellikle ileri tetkik ve takip ihtiyacı duyulumaz [1].

Görüntüleme Yöntemleri

Nodül akciğer grafisinde tespit edilirse, ilk adım genellikle bilgisayarlı tomografi (BT) ile akciğerlerin değerlendirilmesi olacaktır. BT taramaları, daha fazla ayrıntı düzeyine sahip ve farklı açılardan çekilmiş görüntüler sağlayabilir. Bu önemlidir çünkü akciğer grafilerinde küçük kanserler gözden kaçabilir.

Diğer görüntüleme yöntemleri şunlardır:

MRI (manyetik rezonans görüntüleme): Bu görüntüleme testi, nodüle daha ayrıntılı bir bakış sağlamak için manyetik alanlar ve radyo frekansları kullanır.
PET (pozitron emisyon tomografisi) taraması: &#;Yapısal&#; testler olan CT taramaları ve MRI&#;dan farklı olarak, PET taraması &#;fonksiyonel bir testtir&#;. Bir nodülün içinde neler olduğunu söylemeye yardımcı olur. Bu testler özellikle daha önce göğüs radyasyonu, akciğer enfeksiyonu veya yara dokusuyla sonuçlanabilecek ameliyat geçirenler için yararlıdır. Lezyonun tutulumuna göre benign ya da malign olması hakkında fikir verir. Ayrıca tüm vücudu tarayarak başka bölgelerde metastaz olup olmadığını tespit eder.
Radyologlar tarafından &#;belirsiz&#;, yani tanı belirsiz olarak okunan akciğer nodüllerinin sayısı, akciğer kanseri taramasının kullanılmasıyla artmıştır. Nodül veya nodüllerinizin belirsiz olduğunu duymak kafa karıştırıcı olabilir.

Ne yazık ki, yalnızca görüntüleme testlerine dayanarak bir nodülün malign olup olmadığını bilmenin imkansız olduğu zamanlar vardır. Bu soruya cevap verebilmek için biyopsi yapılması gerekir. Neyse ki radyologlar, cerrahlar ve patologlar birlikte doku örnekleme ve analiz etmede daha az invaziv yöntemler kullanmaktadır.

Biyopsi

Nodülünüzün boyutu veya görünümü değiştiyse, tanınız belirsizse veya nodüllerinizin başka bir tümörden metastatik kanser olma olasılığı varsa, malign olup olmadığını belirlemek için nodülünüzden patolojik bir örnek gerekebilir.

Bu örneği almanın farklı yolları vardır:

İğne Biyopsisi: Size lokal anestezi verilecektir. Doktorunuz BT ya da ultrason eşliğinde iğne yardımıyla nodülden patolojik örnek alır.
Bronkoskopi: Doktorunuz boğazınızdan aşağıya ve akciğerinize optik ince bir tüp (bronkoskop) ile ulaşarak değerlendirir. Bronkoskopun ucundaki küçük bir cerrahi alet ile nodülden bir doku örneği alınır ve patolog bu biyopsi örneğini anormal hücreler için analiz eder.
VATS Biyopsisi: Genel anestezi altında ufak bir cilt kesisinden kamera ve cerrahi aletler kullanılarak nodülden bir parça alınarak ya da tamamı çıkarılarak örnek alınabilir.
Araştırmalar, akciğer metastazı olması beklenen bir kişide akciğer nodülü bulunduğunda ve biyopsi yapıldığında nodüllerin sadece yarısının metastaz olduğunu göstermektedir [5].

Özet

Bir akciğer nodülünü teşhis etmek için, doktorunuz önce size geçmişinizi ve risk faktörlerini soracaktır. Nodül bir röntgende bulunursa, daha ayrıntılı görüntüler elde etmek için başka görüntüleme testlerine ihtiyacınız olabilir. Bazı durumlarda, tanıyı doğrulamak için nodülün bir örneğini alıp incelemek gerekir.

Kanser Riski Nedir?

Genel olarak, bir röntgende tespit edilen bir akciğer nodülünün iyi huylu olma olasılığı %60&#;tır. BT taramasında bulunan bir akciğer nodülünün kanserli olmama olasılığı %99&#;dur [4].

Bununla birlikte, bir kişinin gerçek riski, yaş gibi çeşitli faktörlere bağlıdır. 35 yaşın altındaki kişilerde akciğer nodülünün malign olma olasılığı %1&#;den azdır. 50 yaşın üzerindeki kişilerde ise tüm akciğer nodüllerinin yarısı kanserlidir [1].

Özet
Bir röntgende tespit edilen akciğer nodüllerinin yüzde altmışı iyi huylu iken, bir BT taramasında bulunan akciğer nodüllerinin %99&#;u kanserli değildir.
Yaşadığınız ve seyahat ettiğiniz yer de bir rol oynayabilir. Örneğin araştırmalar, parazitik bir enfeksiyon olan schistosomiasis&#;e bağlı akciğer nodüllerinin Afrikalı göçmenlerde oldukça yaygın olduğunu bulmuştur [6]. Aynı şekilde, Güneybatı&#;da koksidiyoidomikoz gibi mantar enfeksiyonlarının neden olduğu nodüller de yaygındır [7].

Röntgende görünen akciğer nodüllerinin kanserli veya kanserli olup olmadığı konusunda rol oynayabilecek diğer faktörler:

Tedavi

Akciğer nodüllerinin tedavisi, tanıya bağlı olarak büyük ölçüde değişmektedir. Çoğu iyi huylu akciğer nodülü, özellikle görüntüleme yöntemleri ile iki veya daha fazla yıldır değişmeyen nodüller kendi haline bırakılabilir.

Nodülün kanser olması durumunda küçük boyutta tespit edilmesi tedavi olasılığını artırır. Aslında, akciğer kanseri için tedavi ve sağkalım oranları genel olarak son birkaç yılda önemli ölçüde iyileşmiştir.

Özet

Nodüller, akciğerlerde 3 cm veya daha küçük olan &#;lekelerdir&#;. Çoğu nodül kanserli değildir, bunun yerine enfeksiyon veya yara izi gibi şeylerden kaynaklanır. 50 yaş üstü ve sigara içen kişilerde kanser olma olasılığı daha yüksektir. Akciğer kanseri riski daha yüksek olan bazı kişiler için akciğer kanseri taraması önerilir.

Yazının Kaynakları:

1. McWilliams A, Tammemagi MC, Mayo JR, et al. Probability of cancer in pulmonary nodules detected on first screening. N Engl J Med. ;(10) doi/NEJMoa

2. Khan AN, Al-Jahdali HH, Irion KL, Arabi M, Koteyar SS. Solitary pulmonary nodule: A diagnostic algorithm in the light of current imaging technique. Avicenna J Med. ;1(2) doi/

3. Gould MK, Donington J, Lynch WR, et al. Evaluation of individuals with pulmonary nodules: When is it lung cancer? Diagnosis and management of lung cancer, 3rd ed: American College of Chest Physicians evidence-based clinical practice guidelines. Chest. ;(5 Suppl):e93S-eS. doi/chest

4. Cleveland Clinic. Benign Lung Tumors. Last reviewed July

5. Bellier J, Perentes JY, Abdelnour-Berchtold E, et al. A plea for thoracoscopic resection of solitary pulmonary nodule in cancer patients. Surg Endosc. ;31(11) doi/s

6. Gobbi F. Pulmonary nodules in African migrants caused by chronic schistosomiasis. Lancet Infect Dis. May;17(5):ee doi/S(16)

Sık Sorulan Sorular