Çelik Temel Detayı Dwg

Benzer belgeler

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI İNŞAAT TEKNOLOJİSİ ÇELİK ÇİZİMLER MSP Ankara,  Bu modül, mesleki ve teknik eğitim okul/kurumlarında uygulanan Çerçeve Öğretim Programlarında yer alan yeterlikleri kazandırmaya yönelik olarak öğrencilere rehberlik etmek amacıyla hazırlanmış bireysel öğrenme materyalidir.  Millî Eğitim Bakanlığınca ücretsiz olarak verilmiştir.  PARA İLE SATILMAZ.  İÇİNDEKİLER AÇIKLAMALAR iii GİRİŞ 1 ÖĞRENME FAALİYETİ-1 2 1. ÇELİK PROFİL VE LEVHA ÇİZİMLERİ 2 Çeliğin Yapısı ve Çelik Mamulleri 2 Çeliğin Yapısı 2 Standart Profiller 3 Özel Üretim Profilleri 5 Kapalı Yapı Profilleri (Borular) 5 Açık Yapı Profilleri 6 Lamalar 7 Çelik Profil Çizimleri 7 Çelik Profillerin Ölçülendirilmesi 11 Çelik Levhalar 14 Düz Levhalar 14 Silindirik ve Kubbeli Levhalar 14 Baklavalı veya Çıkıntılı Levhalar 15 Oluklu Levhalar 15 Çelik Levha Çizimleri 16 Çelik Levhaların Ölçülendirilmesi 18 UYGULAMA FAALİYETİ 19 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 21 ÖĞRENME FAALİYETİ-2 22 2. ÇELİK BİRLEŞİM GEREÇLERİ ÇİZİMİ 22 Çelik Birleşim Gereçleri 22 Bulon (Cıvata) 22 Perçin 23 Kaynak 24 Çelik Birleşim Gereçlerinin Projede Gösterilişi 26 Çelik Bağ Levhası Çizimleri 29 Çelik Birleşim Gereçleri ve Sembol Çizimleri 32 Bulon Gösterim Çizimleri 32 Perçin Gösterim Çizimleri 36 Kaynak Gösterim Çizimleri 36 UYGULAMA FAALİYETİ 38 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 39 ÖĞRENME FAALİYETİ-3 41 3. BASİT KESİTLİ ÇELİK KONSTRÜKSİYON VE BİRLEŞİM DETAYLARI 41 Basit Kesitli Çelik Konstrüksiyonlar 41 Çelik Temeller 41 Çelik Kolonlar 46 Çelik Kirişler 48 Çelik Döşemeler 50 Çelik Kirişli Çatılar 52 i  Çelik Kafes Kirişli Çatı Tipik Birleşim Detayları 54 Bulonlu Birleşim Detay Çizimleri ve Ölçümlendirilmesi 60 Kaynaklı Birleşim Detay Çizimleri ve Ölçümlendirilmesi 65 Perçinli Birleşim Detay Çizimleri ve Ölçümlendirilmesi 67 UYGULAMA FAALİYETİ 72 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 74 MODÜL DEĞERLENDİRME 75 CEVAP ANAHTARLARI 76 KAYNAKÇA 77 ii  AÇIKLAMALAR AÇIKLAMALAR KOD MSP ALAN İnşaat Teknolojisi DAL/MESLEK Çelik Yapı Teknik Ressamlığı MODÜLÜN ADI Çelik Çizimler Bu modül çelik profiller ve levhalar, birleşim gereçleri, basit kesitli çelik konstrüksiyon ve birleşim detaylarıile MODÜLÜN TANIMI ilgili bilgi, beceri, tavır ve tutumların kazandırıldığı öğrenme materyalidir. SÜRE 40/24 (40/24 uygulama tekrarı yapmalı) ÖN KOŞUL Bu modülün ön koşulu yoktur. YETERLİK Basit çelik yapı elemanlarını çizmek Genel Amaç Gerekli ortam sağlandığında çizim kurallarına uygun olarak çelik proje temel çizimlerini yapabileceksiniz. Amaç 1. Çelik profil ve levha çizimlerini doğru olarak MODÜLÜN AMACI yapabileceksiniz. 2. Çelik birleşim gereçleri çizimlerini doğru olarak yapabileceksiniz. 3. Basit kesitli çelik konstrüksiyon ve birleşim detayı çizimlerini doğru olarak yapabileceksiniz. EĞİTİM ÖĞRETİM Ortam: Teknik resim atölyesi ORTAMLARI VE Donanım: Planlar ve çizim araçları DONANIMLARI Modül içinde yer alan her öğrenme faaliyetinden sonra verilen ölçme araçları ile kendinizi değerlendireceksiniz. ÖLÇME VE Öğretmen modül sonunda ölçme aracı (çoktan seçmeli DEĞERLENDİRME test, doğru-yanlış testi, boşluk doldurma, eşleştirme vb.) kullanarak modül uygulamaları ile kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek sizi değerlendirecektir. iii  GİRİŞ GİRİŞ Sevgili Öğrenci, Değişimin en büyük olgusu, ona ayak uydurmak ve geliştirmektir. Gelişim içerisinde yapılan buluşlar, üretim sistemleri, insanlara büyük kolaylıklar sağlar. Teknolojinin hızla gelişmesi ile oluşan yeni yaklaşımları, sistemleri öğrenmek ve takip etmek olmasa olmazlarımızdan olmalıdır. Çelik çizimler; çelik yapı proje çizimleri, ayrıntılı detay çizimleri ve tasarım yapma gibi yeterliklere hazırlık amacı taşımaktadır. Burada kazanılacak bilgi ve becerilerin, tutum ve davranışların, eksiksiz olarak yerine getirilmesi ve uygulanması çelik yapıların çizimi ve imalatında hatasız üretim için temel etkendir. Bu modül sizlere çelik yapı projelerinin, birleştirme gereçlerinin, çelik yapı elemanlarının, gereçlerinin ve çelik kafes kiriş tip detay çizimlerinin standart ve yönetmeliklere uygun olarak çizim tekniğini kullanarak ölçekli çizebilme, beceri ve mesleki alışkanlıkları kazandırmak amacı ile hazırlanmıştır. Bu modül sonunda, çelik profillerin, levhaların, çelik yapı elemanlarının basit kesitleri ve çelik kafes kirişlerin tip birleşim detaylarını çizmeyi öğreneceksiniz. 1  ÖĞRENME FAALİYETİ–1 ÖĞRENME FAALİYETİ-1 AMAÇ Bu faaliyette verilen bilgiler doğrultusunda ve uygun ortam sağlandığında çelik standart, özel üretim, kapalı ve açık profil çizimleri ile çelik levha çizimlerini doğru olarak yapabileceksiniz. ARAŞTIRMA  Çelik yapıların çiziminde kullanılan ölçek çeşitlerini araştırınız ve sınıf ortamında arkadaşlarınızla paylaşınız. 1. ÇELİK PROFİL VE LEVHA ÇİZİMLERİ Çeliğin Yapısı ve Çelik Mamulleri Çeliğin Yapısı Çelik malzeme, tabiatta bulunan demir cevherinden, birtakım işlemler sonucu, hadde veya döküm mamulü olarak elde edilir. Demir cevherinde C (karbon), Mn (manganez), P (fosfor), Si (silis), S (kükürt) gibi maddeler karışık olarak bulunur. Karışımda bulunan zararlı maddelerin belirli bir yüzdeye kadar uzaklaştırılmaları ve bazı maddelerin de ilave edilmesi gerekir. Fazla karbon, kükürt, fosfor, arsen, bakır, silisyum, azot vb. maddelerin uzaklaştırılması; krom, manganez, silisyum, molibden gibi maddelerin ilave edilmesi gerekir. Bu maddeler:  Krom : Mukavemeti artırır.  Manganez : Mukavemeti artırır, sıcakta işlenmesini kolaylaştırır.  Silisyum : Mukavemeti artırır.  Molibden : Bilhassa yüksek sıcaklıklarda çeliğin mukavemetini artırır.  Karbon : Çeliğin mukavemeti üzerindeki etkisi çok büyüktür.  Fosfor : Çeliğin çok gevrek olmasına ve çabuk kırılmasına yol açar. Bu da zararlı bir etkendir.  Kükürt : Çeliğin yüksek sıcaklıkta gevremesine ve kırılmasına neden olur. 2  Standart Profiller Hadde çeliğinden yapılan standart profiller; tek başlarına, perçinli, cıvatalı ve kaynaklı bağlantılarla birleştirilerek yapı elemanı olarak kullanılabilmektedir. Boyları 6–10 m arasında değişen standart profiller başlık ve gövde denilen iki kısımdan oluşur ve kesit şekillerine göre isim alır. I Profilleri  Normal I profili Bu profiller cm olarak yükseklikleri ile belirtilir. Örneğin 22 cm yüksekliği I çeliği, I 22 işareti ile belirtilir. I çeliklerinin h yüksekliği 8–60 cm, başlıklarının eğimi % 14'e eşittir. Bu nedenle bulonla birleşimde kama biçiminde pul kullanılması gerekir. Döşeme kirişi olarak kullanıldıkları takdirde az bel verirler. Bu kirişlerde kuvvetler, gövde düzlemi içinde kiriş eksenini dik olarak etkiler.  Geniş başlı I profili Geniş başlıklı ve başlık yüzeyleri birbirine paralel olan IP çelikleri de cm olarak yükseklikleri ile belirtilir. Örneğin; IP 22 gibi. Başlık iç yüzeyleri eğimli olabilir (h=10–18 cm'ye kadar eğim % 9). Başlık yüzeyleri birbirine paralel olan IP çeliklerinin hı yükseklikleri cm’dir. Bu profiller mesnetlerde (dayanaklarda) amaca uygun olarak kullanıldığı gibi sınırlanmış yapım yüksekliği hâlinde esas kiriş olarak da kullanılır. Başlıklarında perçinleme ve vidalama kolaydır.  Geniş ve paralel başlıklı I profili Gövdenin alt ve üstündeki başlıklar düzdür. Gövde yükseklikleri mm'ye kadar olanların genişlikleri yüksekliklerine eşit olur. Gövde kalınlığı – mm arasında olan bu profillere H profili denir. Bu profillerin pek çok çeşitleri vardır. Örnek olarak I profili; IPE, IPEo, IPEv, IPB, IPBl, IPBv vb. profiller bulunmaktadır. Ayrıca I profilleri olarak Avrupa HE, HL, HD, HP, ve IPN profilleri ile İngiliz UB, UC ve Amerikan W profilleri de bulunmaktadır (Euronorm Avrupa kesit I profilleri). Şekil I profilleri 3  U Profili Yüksekliği 30– mm, başlık genişliği 33~ mm ve gövde kalınlığı 50~ mm, başlık eğimi %5~% 8 arasında değişir. Yapı elemanlarının oluşturulmasında tek olarak veya iki U profili gövdelerden veya başlıklardan birleştirilerek kullanılır. İşareti yanına cm olarak yüksekliğinin yazılması suretiyle belirtilir (DIN ) (Şekil ). Şekil U profilleri L Profili Köşebent veya korniyer profilidir. Kesit boyutları 20x30x3 mm ile xx16 mm arasında değişir.  Eşit kollu L profili (korniyer) Kol genişlikleri 20~ mm'dir. L işareti yanına mm olarak kol yüksekliği X kol genişliği X kol kalınlığı Lı xh x dj yazılarak gösterilir. Örneğin; L 80x80x10 gibi. Kuvvettaşıyan perçinler için minimum L 50x50x5 gereklidir. Ekonomik bakımdan büyük kol kalınlıklarından mümkün olduğunca kaçınılmalıdır. Eşit kollu L çelikleri; ek yerlerinde, dolu gövdeli kirişlerin başlıklarında; kafes kiriş çubuklarında vb. yerlerde kullanılır.  Eşit kollu olmayan L profili (korniyer) Bunlar da L işareti yanına mm olarak kol yüksekliği X kol genişliği X kol kalınlığı h xb x dj yazılarak gösterilir. Örneğin; L x50x8 gibi. Kol genişlikleri 30x20 veya 40x20 mm'den x veya x mm'ye kadar değişir (Şekil ). Şekil L profilleri 4  T Profili  Yüksek gövdeli T profili Yükseklik ile ayak genişliği birbirine eşit olup cm’dir. Bu profiller, ┴ işareti yanına yüksekliğin yani genişliğin cm olarak yazılması ile gösterilir. Örneğin, ┴ 5 gibi. Ayak yüzeylerinin eğimi % 2'dir. Camlı örtü döşemelerine ara demiri olarak ve kaynaklı çelik yapılarda kullanılır.  Geniş ayaklı T profili Yükseklik ayak genişliğinin yarısına eşittir. Ayak genişlikleri 2~ 14 cm’dir. Bu profiller, ┴ işareti yanına cm olarak ayak genişliği X yükseklik yazılarak gösterilir. Örneğin, ┴ 12x6 gibi. Ayak üst yüzeyinin eğimi % 2, gövdenin iki yanal yüzeyinin eğimi % 4’tür. Z Profili Yapı elemanı olarak az kullanılan bu profillerin yükseklikleri 30~ mm, genişlikleri 30~80 mm ve gövde kalınlıkları mm arasında değişir. Özel Üretim Profilleri Standart profiller dışında, uygulama projesinin gerektirdiği şekillerde profiller haddeden çekilerek veya bükülerek yapılabilir. Profil kesitleri çelik boyunca aynı veya farklı olacak şekilde yapılabilir. Hafiflik için I profilinin gövdesi boyunca zikzaklı olarak kesilmesiyle elde edilen iki parçanın kaydırılıp ek parça kullanılarak kaynak ile yeniden birleştirilmesi sonucu petek kirişler elde edilebilir (Şekil ). Şekil Özel üretim profiller (petek kirişler) Kapalı Yapı Profilleri (Borular) Mat ve D.K.P. çelik bantlardan yapılan kapalı profiller daire, kare ve dikdörtgen kesitinde yapılır. Profil borular çeşitli ve standart boyutlarda bulunur. Bu profiller yük taşıyıcı eleman olarak genellikle kolonlarda, mobilya ve kaplama işlerinde, ayrıca T, Z ve L kesitinde olanlar çelik kapı ve pencere doğramalarının yapımında kullanılır (Şekil ). 5  Şekil Kapalı yapı profilleri Açık Yapı Profilleri Çelik yapı elemanları için özel olarak istek üzerine yapılır. Yük taşıyıcı olmaktan çok kaplama, doğrama ve çelik konstrüksiyon işlerinde kullanılır. Mat ve D.K.P. çelik borular profilin açınım ölçüsü kadar genişlikte kesilir, bükülerek istenilen profil elde edilir. Bu malzemelere bükme profiller de denir (Şekil ). Şekil Açık yapı profilleri 6  Lamalar Dar Lama Çelikleri Genişlikleri mm’ye kadar, kalınlıkları ise 8 mm’ye kadar olan şerit biçimindeki lama çeliklerine ince lama çeliği adı verilir. Normal Lama Çelikleri Genişlikleri 12~ mm ve kalınlıkları 5~60 mm olan dikdörtgen kesitli lama çelikleri 30 m uzunluğa kadar üretilebilmektedir. Geniş Lama Çelikleri Bu lama çeliklerinin kenarları keskin olup dikdörtgen şeklindeki kesitlerinin genişliği ~ 1 mm ve kalınlıkları 5~60 mm arasındadır. Bu lama çelikleri başlık levhası olarak kullanılır. Düğüm levhası olarak kullanılmaları uygun değildir (Şekil ). Şekil Lama çelikleri Çelik Profil Çizimleri Çelik konstrüksiyon projelerinde sıkça kullanılan profiller ve çizimleri önemli yer tutmaktadır. Öncelikle kesiti çizilecek olan profil kesitine karar verilir. Çizimlerde genellikle 1 / 1, 1 / 2, 1 / 5 ve 1 / 10 ölçekleri kullanılır. Örnek olarak biz IPE serisi profile ait bir çizim yapalım (Şekil ). 7  Şekil IPE Serisi profiller IPE profiller başlıkları düz olan yapı profilleridir ve piyasada genellikle St çeliğinden imal edilmiş olanları bulunmaktadır. Türkiye’de genellikle St cinsi profil üretilmektedir. IPE serisi profil tablosu aşağıda gösterilmiştir. 1: IPE serisi profil tablosu 8  Örneğimizde IPE kesitini ele alacağız. Profilin genel kesiti Şekil ’daki gibidir. Şekil Çizilecek IPE profili Profilin B ile gösterilen ve tf kalınlığında olan kısmına profilin başlığı adını veriyoruz. Aynı şekilde başlıklara dik olarak konumlanmış ve tw kalınlığındaki kısmı da gövde olarak adlandırıyoruz. Profili çizebilmek için Şekil ’da da görüldüğü gibi bazı parametrelere ihtiyaç vardır. B: Kesitin genişliği H: Kesitin yüksekliği tf: Başlık kalınlığı tw: Gövde kalınlığı r: Gövdenin başlığa birleştiği kısımdaki çeyrek dairenin yarıçapı Bir profil çizimine başlayabilmek için profilin kesit geometrisini bilmemiz gerekmektedir. Bu değerler genellikle çelik profil üreticileri ya da çelik profil ithal eden firmalar tarafından çelik projesi çizen bürolara sunulmaktadır. IPE serisi profil tablosunda değerleri Tablo ’deki IPE serisi profil tablosundan alınmış, bu değerler Tablo ’de gösterilmiştir. KESİT KESİT ÖLÇÜLER TASARIM ÖLÇÜLERİ YÜZEY ALANI ALANI G h b tw tf r A hi d Ø min pmax AL AG kg/m mm mm mm mm mm cm2 mm mm mm mm m2/m m2/t IPE 22,4 5,6 8,5 12 28,48 ,0 ,0 M10 54 58 0, 34,36 Tablo IPE serisi profil tablosu değerleri Bu tabloya göre; B: mm , H: mm, tf: 8,5 mm, tw: 5,6 mm, r mm’dir. 9  Çizim yapabilmenin birkaç yolu vardır. Bunlardan biri direkt kâğıt üzerine elle çizim yapmaktır. Bunun için de cetvel kalem ve pergel gibi araçlara ihtiyaç duyulmaktadır. Fakat günümüzde artık projelerin neredeyse hepsi bilgisayar ortamında CAD programlarıyla çizilmektedir. Profil tablodan alınan değerlerle r yarıçapı kullanılmadan çizilir daha sonra da daire cetveli veya pergel (CAD ortamında fillet komutu) kullanılarak başlık ve gövdenin birleştiği noktalar yuvarlatılır. Tablodan alınan değerler Şekil ’da gösterilmiştir. Şekil Tablodan alınan değerler El ile çizimde kurşun kalemle üst başlık ve gövde için paralel çizgiler çizilerek sınırlar belirlenir. Profil başlığı ile gövdenin kesiştikleri iç köşelerden (r) kadar uzaklıktan pergel ile daireler ya da daire parçaları çizilir. Bu daireler profil çizgilerine teğettir (Şekil ). Şekil Kurşun kalem ile profil ve daire çizimleri 10  İyi bakıldığında IPE profilimizi oluşturan hatlar göze çarpmaktadır. Artık rapido kalem ile kesiti tamamlamak kalmıştır. Uygun çizgiler birleştirildiğinde IPE profil kesitimiz hazırdır (Şekil ). Şekil I Profilinin çinilenmesi Çelik Profillerin Ölçülendirilmesi Şekil I profilinin ölçülendirilmesi ve çizimi bitmiş profil 11 Aynı mantıkla diğer yapı profilleri de çizilebilmektedir. Uygulama: Aşağıda verilen değerler ışığında; UPN serisi U profilini çiziniz (Şekil , Tablo , 4, 5). Şekil UPN serisi profil tablosu Avrupa kesit U- profiller UPN DIN , , NF A () STATİK DEĞERLER KESİT KUVVETLİ EKSEN y-y ZAYIF EKSEN z-z G Iy Wel.y Wpl.y iy Avz Iz Wel.z Wpl UPN serisi profil3 tablosu statik değerler KESİT KESİT ÖLÇÜLER TASARIM ÖLÇÜLERİ YÜZEY ALANI ALANI 13  G h b tw Tf r1 R2 A d Ø emin emax AL AG kg/m mm mm mm Mm mm mm cm2 mm mm mm m2/m m2/t UPN 25,3 75 8,5 11,5 11,5 6 32,2 M16 39 46 0, 26,15 Tablo UPN serisi profil tablosunda değerleri Çelik Levhalar Çeşitli kalınlık ve boyutlarda bulunur, levha olarak ve ayrıca diğer profillerin elde edilmesinde kullanılır. Presler altında istenilen düzgünlüğe getirilebilir ve şekillendirilebilir. Sac levhalar yüzey şekillerine göre düz, baklavalı veya çıkıntılı, oluklu, silindirik veya kubbeli levhalar olmak üzere dört gruba ayrılır. Düz Levhalar Çelik yapı elemanlarında birleştirme, kaplama ve üst işlemlerinde kullanılan sac levhalar, kalınlıklarına göre ince, orta ve kalın olmak üzere üç kısma ayrılır. İnce sac levhaların kalınlıkları 3 mm’den az, orta sac levhalar 3~5 mm kalınlığında ve kalın levhalar 5~60 mm kalınlığındadır (Şekil ). Şekil Düz sac levhalar (ince, orta ve kalın) Silindirik ve Kubbeli Levhalar Düz veya galvanizli sac kullanılır. Kullanım yerlerine göre görünüşlerini görselleştirmek veya gerilimlerini artırmak amacıyla orta kısımları silindir veya kubbe şeklinde eğimli yapılır(Şekil ). 14  Şekil Silindirik veya kubbeli levhalar Baklavalı veya Çıkıntılı Levhalar Bir yüzeyi düz, diğer yüzeyinde 1,5~2,5 mm yüksekliğinde kabarıklıklar bulunan, orta ve kalın sac levhalardır. Üzerinde bulunan çıkıntılar kaymayı önlediğinden çelik köprülerde, merdiven basamaklarında veya kaldırımlarda kullanılır (Şekil ). Şekil Baklavalı ve çıkıntılı levhalar Oluklu Levhalar İnce sacdan ve çoğunlukla ince galvanize edilmiş olarak kullanılan dalgalı sac levhalardır. Dalga yüksekliğinin genişliğine oranı bakımından üçe ayrılır. Dalga genişliği yüksekliğinin iki katına eşit olanlara normal levha denir. Dalga genişliği yüksekliğinin iki katından fazla olanlar yası oluklu olup çatı oluklu levhası adı verilir. Dalga genişliği yüksekliğinin iki katından az olan levhaya kiriş oluklu levha denir (Şekil ). 15  Şekil Oluklu levhalar Çelik Levha Çizimleri Çelik konstrüksiyon projelerinde kullanılan levhalar ve çizimleri önemli yer tutmaktadır. Öncelikle kesiti çizilecek olan levha kesitine karar verilir. Örnek olarak galvanizli düz levhaya ait bir çizim yapalım (Tablo ). Ölçüler Uzunluk mm (standart) , ve istenilen boylarda (m) Standart levha genişliği , , mm Levha Kalınlığı 0,30 0,35 0,40 0,45 0,50 0,55 0,60 0,65 0,70 0,75 0,80 0,85 0,90 0,95 1,00 1,20 1,50 2,00 (mm) Ağırlık (kg/m²) 2,48 2,71 3,10 3,42 3,81 4,21 4,60 4,99 5,38 5,78 6,17 6,56 6,95 7,33 7,74 9,70 12,05 15,97 Tablo Levha tablosu Levha çizimi için 2 mm kalınlığında mm genişliğinde ve mm yüksekliğinde bir levha çizelim. Kurşun kalem ile mm genişliğinde ve mm yüksekliğinde bir dikdörtgen çizilir. Levhada birbirini kesen çizgiler uzatılır (Şekil ). 16  Şekil Levhaya ait kurşun kalem çizimleri Uzatılan bu yardımcı çizimler ile 2 mm’lik kesit çizilir (Şekil ). Şekil Kurşun kalem ile çizimin tamamlanması Tamamlanan kurşun kalem işlerinden sonra çizimin rapido kalem ile çizilmesi gerekmektedir (Şekil ). 17  Şekil Şeklin rapido kalem ile çizilmesi Çelik Levhaların Ölçülendirilmesi Şekli bitmiş olan levha ölçülendirilir. İki ölçü çizgisi arasında yazı yazmaya müsait alan yoksa ölçü çizgisi bir kenarından uzatılarak rakamlar yazılır. Burada 2 mm’lik profil kalınlığı için yeterli yazı boşluğu olmadığından ölçü yazısı ölçü çizgisinin yanına yazılmıştır (Şekil ). Şekil Levhanın ölçülendirilmesi 18  UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ Aşağıdaki şekilde verilen çelik levha çizimini yapınız. İşlem Basamakları Öneriler  Uygulamaya başlamadan önce gerekli olan kalem ve kâğıtları hazırlayınız.  Çizim için gerekli araçları hazırlayınız.  Profilin eksenini çiziniz.  Gerekli güvenlik önlemlerini alınız.  Çizim ölçeğini tespit ediniz.  Çizim araç ve gereçlerinizin temiz  Tablodan (r) değerleri (gövdenin başlığa olmasına önem gösteriniz. birleştiği kısımdaki çeyrek dairenin  Ölçüleri tam ve eksiksiz yapınız. yarıçapı) alarak IPE profilinin  Uygun ölçek belirleyiniz. gövde ve baş kısmının birleşim yerinde  çiziniz.  Profilin ölçülendirmesini yapınız.  Levhayı ölçülendirirken kesit kalınlığı ölçüsünü, ölçü çizgisinin yanına yazınız. 19 KONTROL LİSTESİ Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız beceriler için Evet, kazanamadığınız beceriler için Hayır kutucuğuna (X) işareti koyarak kendinizi değerlendiriniz. Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır Uygulamaya başlamadan önce gerekli olan kalem ve kâğıtları hazırladınız mı? Çizim için gerekli araçları hazırladınız mı? Profilin eksenini çizdiniz mi? Çizim ölçeğini tespit etiniz mi Tablodan (r) değerleri (gövdenin başlığa birleştiği kısımdaki çeyrek dairenin yarıçapı) alarak IPE profilinin gövde ve baş kısmının birleşim yerinde çizdiniz mi? Profilin ölçülendirmesini yaptınız mı? Levhayı ölçülendirirken kesit kalınlığı ölçüsünü, ölçü çizgisinin yanına yazdınız mı? DEĞERLENDİRME Değerlendirme sonunda “Hayır” şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Bütün cevaplarınız “Evet” ise“Ölçme ve Değerlendirme”ye geçiniz. 20  ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz. 1. Aşağıdakilerden hangisi çelik elemanların çizim ölçeği değildir? A) 1/1 B) 1/2 C) 1/5 D) 1/15 2. İki ölçü çizgisi arasında yazı yazmaya müsait bir alan yoksa ne yapılır? A) İlgili ölçü çizgisi bir kenara uzatılarak bu çizginin üzerine yazılır. B) Ölçü yazılmaz. C) Ölçü, ölçü çizgisini yanına çizilen daire içine yazılır. D) Ölçü, ölçü çizgisinin üzerine kırmızı kalemle yazılır. 3. Aşağıdaki ifadelerden hangisi çelik yapı elemanlarının çizim yöntemlerinden biri değildir? A) Bilgisayar programı ile çizim B) Kurşun kalem, cetvel, gönye, pergel vb. teknik resim aletleriyle çizim C) Rapido kalemlerle, cetvel, gönye, pergel vb. teknik resin aletleriyle çizim D) Kırmızı kalem kullanarak serbest elle çizim 4. Aşağıdakilerden hangisi standart profil değildir? A) I Profili B) U Profili C) L Profili D) K Profili DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz. 21  ÖĞRENME FAALİYETİ–2 ÖĞRENME FAALİYETİ-2 AMAÇ Bu faaliyette verilen bilgiler doğrultusunda çelik birleşim gereçleri ve sembol çizimlerini kurallarına uygun olarak yapabileceksiniz. ARAŞTIRMA  Bulon, perçin ve kaynak ile ilgili tablolar var mı? Çevrede bulunan çelik yapıların projeleri hakkında öğretmeninizin rehberliğinde bilgi toplayarak sınıf ortamında bunu görsel olarak paylaşınız. 2. ÇELİK BİRLEŞİM GEREÇLERİ ÇİZİMİ Çelik Birleşim Gereçleri Çelik yapılar, profillerin ve levhaların birleştirme elemanları ile birleştirilmesi sonucunda elde edilir. Birleştirilen elemanların zarar vermeden sökülüp sökülememe durumuna göre ayrılabilir. Çözülebilen birleşim araçları bulonlardır. Çözülemeyen birleştirme araçları ise perçin ve kaynaktır. Bulon (Cıvata) Bulon (cıvata) silindirik gövdeli, altı köşeli başlıklı, ucunda spiral diş açılmış kısmı bulunan bir birleşim aracıdır. Deliğine konduktan sonra diş açılmış ucuna, altına pul (rondela) konmak suretiyle somunu takılır (Şekil , Şekil ). Şekil Bulon, somun ve pul 22  Şeki Bulon, somun, pul ve sıkışan levhalar Perçin Perçin; yuvarlak çelikten presleme suretiyle elde edilen, delik çevresinde ezilme ve gövdesinde makaslama etkisiyle yük taşıyan birleştirme aracıdır. Bir daha çözülemeyecek olan birleştirmelerde kullanılır. Yerine konmamış perçinler, bir baş ve gövdeden meydana gelir. Esas perçin çapı yerine konmuş ve dövülmüş olanıdır. Çünkü yerine konmamış perçin çapı, yerine konmuş perçin çapından 1 mm küçüktür. Yerine yerleştirilen perçinin dövüldükten sonra deliği tamamen doldurmalıdır. Bu nedenle yerine konmamış bir perçin uzunluğunu yerine konduktan ve dövüldükten sonra hem deliği dolduracak ve hem de bir baş oluşturacak uzunlukta seçilmelidir. Perçin üretiminde, ana malzemeye göre daha yumuşak kalitede çelik kullanılır. Stçeliği ile yapılan yapılarda kullanılacak perçin St, St çeliği ile yapılan yapılarda ise, St çeliği tercih edilir. Kopma uzamaları % 30’a yakındır (Şekil ). Şekil Yerine konmamış perçin 23  Biçimlerine göre perçin çeşitleri:  Yuvarlak başlı perçinler (Şekil )  Düz başlı (gömme) perçinler (Şekil ) Şekil Yuvarlak başlı perçin Şekil Düz başlı perçin Her iki perçin çeşidi de başlarının şekline ve çaplarına göre isimlendirilir. Çelik yapılarda en çok yuvarlak başlı perçinler kullanılır. Şekil Yuvarlak başlı perçinle levhaları birleştirme detayı Şekil Gömme başlı perçinle levhaları birleştirme detayı Kaynak Aynı veya benzer alaşımlı metallerin ısı tesiri altında birbirlerine birleştirilmesi işlemi olan kaynak, yapılarda bu yüzyılın başından itibaren kullanılmaya başlanmıştır. İlk defa yüksek yapılarda, sonra gemi inşaatında, daha sonra da köprü yapımında kullanılan kaynak, bugün bütün çelik inşaat ve imalat sanayinin başlıca birleştirme aracı durumuna gelmiştir. Kaynak yaparken metaller ergime derecesine kadar ısıtılarak plastik kıvama getirilir. Kaynak yapma metotları ergitme ve basınç kaynağı diye ikiye ayrılır. 24  Kaynak Dikişleri Ergitme kaynağı metotlarıyla çekilen kaynak dikişleri küt kaynak dikişleri ve köşe kaynak dikişleri olmak üzere başlıca iki çeşittir.  Küt kaynak dikişleri Aynı düzlemde bulunan iki levhanın, yan yana getirilerek aralarına çekilen kaynak dikişine denir (Tablo ). Kaynak dikişi I Dikişi V Dikişi Y Dikişi X Dikişi U Dikişi ismi Levha kenarları şekli Kaynak işareti Levha t ≤5 3~20 8~20 18~40 >16 kalınlığı Tablo Küt kaynak dikişleri (ölçüler mm)  Köşe kaynak dikişleri İki çelik elemanın birbirine dik veya en az 60° teşkil eden yüzeyleri arasındaki köşelere çekilen kaynak dikişine denir (Şekil ). Şekil Köşe kaynak dikişleri Yüksek yapılarda a=3 mm, köprülerde ise a=3,5 mm alınır. Her iki yapı çeşidinde de max a=0,7. t min olur. Burada t min kaynaklanan iki parçadan daha ince olanın kalınlığıdır. 25  Şekil Alın dikişi ve yan dikiş Köşe kaynak dikişi, doğrultusu kuvvet doğrultusuna paralel ise yan dikiş, dik ise alın dikişi adını alır (Şekil ). Çelik Birleşim Gereçlerinin Projede Gösterilişi  Perçinlerin projede gösterilişi d(mm) 11 13(℮) 15 17(℮) 19 21(℮) 23(℮) 25(℮) 28 31 34 37 İşaret (℮) En çok kullanılan perçinler Tablo Perçinlerin projede gösterilişi Bakılan taraftaki baş gömme Arka taraftaki baş gömme Her iki baş gömme Perçin şantiyede vurulacak Delik şantiyede açılacak Tablo Perçinlerin özellikleri için kullanılan işaretler  Bulonların projede gösterilişi Bulon M10 M12 M16 M20 M22 M24 M27 M30 M33 M36 DIN ’ye göre işareti Delik Çapı (D) mm 11 13 17 21 23 25 28 31 34 37 Kaba bulon gövde çapı d 10 12 16 20 22 24 27 30 33 36 (mm) Uygun bulon gövde çapı d 11 13 17 21 23 25 28 31 34 37 (mm) Çekirdek alanı (cm²) 0, 0, Tablo Bulonların projede gösterilişi çapları ve çekirdek alanları 26  Perçin ve bulonların birleşimindeki tertibinde bazı kurallara uyulması zorunluluğu vardır. Bu zorunluluklar Tablo ’te gösterilmiştir. Binalar İçin Köprüler İçin Uzaklık Min. Max. Min. Max. Perçinlerde 3d 8d, 15t 3d 6d, 12t e Bulonlarda 3,5d 8d, 15t 3,5d 6d, 12t e1 2d 3d, 6t 2d 3d, 6t e2 1,5d 3d, 6t 1,5d 3d, 6t Tablo Perçin ve bulon aralıkları, kenar uzaklıkları d Birleşim aracı çapı t Birleşimdeki en ince kalınlık e Aralık e1 Kuvvet doğrultusunda kenar uzaklık e2 Kuvvete dik doğrultuda kenar uzaklık  Kaynakların projede gösterilişi Kaynak I Dikişi V Dikişi Y Dikişi X Dikişi U Dikişi dikiş ismi Kaynak işareti (DIN ) Tablo Kaynakların projede gösterilişi 27  Şekil Kaynak sembolü Düz dikiş Kemerli dikiş Çukur dikiş Görünür yüzeyde Görünür yüzeyde Görünür yüzeyde Görünmez yüzeyde Görünmez yüzeyde Görünmez yüzeyde Tablo Kaynak dikişi sembolleri Montaj öncesi kaynak Bütün çevresinde kaynak Bütün çevresinde kaynak İlgili yerde kaynak Tablo Kaynak yapılacak yerin gösterilmesi Şekil Kaynakların ölçülendirilmesi 28  Şekil Kaynak kesitlerinin ölçülendirilmesi Şekil Kaynaklı birleşimlerin projede gösterilmesi Çelik Bağ Levhası Çizimleri Bu tip bağlantıda, kolon profilleri dikdörtgen şeklinde kesilmiş çelik levhalar ile birbirine bağlanır. Bağ levhaları her bir profile en az iki perçin, iki bulon veya çevre dikiş kaynağı ile tespit edilmelidir. 29  Bağ levhalarının kalınlığı en az 8 mm olmalıdır. Levhanın genişliği kolonu meydana getiren profilerin yüksekliğinin 0,8~1,0 katı alınır ancak bu genişlik 15 cm’den az olamaz. Birleşik kesitli bir kolonda en az 3 adet bağ levhası bulunmalıdır. Bağ levhaları, olabildiğince kolonu eşit parçalara ayırmalıdır. Şekil Perçinli bağ levhaları İki [profili ile teşkil edilmiş basınç çubuğunda profiller, çubuk boyunca s1 aralıklı bağ levhaları ve perçinle bağlanmıştır (Şekil ). KESİT KESİT ÖLÇÜLER TASARIM ÖLÇÜLERİ YÜZEY ALANI ALANI G h b tw tf r1 r2 A d Ø emin emax AL AG 2 2 kg/m mm mm Mm mm mm mm cm mm mm mm m /m m2/t UPN 37,9 90 10 14 14 7 48,3 M22 50 52 0, 22 Tablo UPN serisi profile ait değerler (Tablo ’ten alınmıştır.) 30  Uygulama: Şekil ’de sağda ve Tablo ’da verilen değerler doğrultusunda perçinli bağ levhalarını çiziniz. Şekil Köşe kaynak dikişli bağ levhaları 31  İki [ profili ile teşkil edilen basınç çubuğunda bağ levhaları ana profillere köşe kaynak dikişleriyle bağlanmıştır. Köşe kaynak dikişlerinin çekileceği köşelerin meydana gelmesi için bağ levhası kenarı profil başlık kenarından en az 3a kadar (a=kaynak dikişi kalınlığı) geriye çekilmiş olmalıdır. Burada yalnızca çubuk profillerine paralel dikişlerle birleşim yapılmıştır (Şekil ). Çelik Birleşim Gereçleri ve Sembol Çizimleri Bulon Gösterim Çizimleri Gösterim Altıgen başlıklar (DIN) M12 M16 M20 M22 M24 M27 M30 Diş açılmış kısımda bulon çapı d1 (mm) 12 16 20 22 24 27 30 Diş açılmış kısmın uzunluğu b (mm) 23 26 28 35 Diş açılmış kısımdan bulon gövdesine geçiş mesafesi x (mm) 3 4 4 5 Somun başının köşeden köşeye uzunluğu e min (mm) Bulon başının yüksekliği k (mm) 8 10 13 14 15 17 19 Somun başının yüksekliği m (mm) 10 13 16 18 19 22 24 Eğrilik yarıçapı r (mm) Somun başının kenardan kenara mesafesi s (mm) 19 24 30 32 36 41 46 Hesap enkesit alanı cm2 Bulon çekirdek (dış dibi) enkesit alanı cm2 Gövde enkesit alanı cm2 A – pulundaki delik çapı mm 24 26 29 32 Tablo Kaba bulon tablosu (DIN ) 32  Gösterim Altıgen başlıklı uygun bulonlar M12 M16 M20 M22 M24 M27 M30 Diş açılmış kısımda bulon çapı d1 (mm) 12 16 20 22 24 27 30 Gövde çapı d 2 (mm) 13 17 21 23 25 28 31 Diş açılmış kısmın toplam uzunluğu b (mm) 22 26 28 35 Somun başının köşeden köşeye mesafesi e min (mm) Bulon başının yüksekliği k (mm) 8 10 13 14 15 17 19 Somun başının yüksekliği m (mm) 10 13 16 18 19 22 24 Eğrilik yarıçapı r (mm) Somun başının kenardan kenara mesafesi s (mm) 19 24 30 32 36 41 46 B – pulundaki delik çapı (mm) 24 26 29 35 Tablo Uygun bulon tablosu (DIN ) 33 Diş açılmamış kısımdaki d M12 M16 M20 M22 M24 M27 M30 bulon çapı Diş açılmış kısmın boyu 1) 21 26 31 32 34 37 40 b 2) 23 28 33 34 37 39 42 Min. c Max. da Max. 24 26 28 32 35 dw Min. 20 25 30 34 39 e Min. k 8 10 13 14 15 17 19 r Min. 2 2 s 22 27 32 36 41 46 50 1), 2) Geçiş bölgesinin (diş kısmı açılmış kısmın ön ve arka tarafındaki geçiş bölgesinin dışında) üstünde ve altında kalan boylar için geçerlidir. Tablo Somun ve pul kullanılan yüksek mukavemetli bulon tablosu (DIN ) 34  Rondela (DIN / UNI / ISO ) Ölçülendirmeler Ağırlık d1 d2 s c f (mm) kg/ M 12 13 24 3 M 14 15 28 3 1 M 14 15 28 4 1 M 16 17 30 4 1 M 18 19 34 4 1 M 20 21 37 4 2 1 M 22 23 39 4 2 1 M 24 25 44 4 2 1 M 27 28 50 5 1 M 30 31 56 5 1 M 33 34 60 5 1 M 36 37 66 6 3 M 39 40 72 6 3 Tablo Rondela (pul) tablosu (DIN ) Bulon çizimi Şekil Bulon çizim basamakları 35  İşlem basamakları:  Aks çizilir.  Bulon mili çizilir.  Bulon miline istenen derinlikte diş açılır.  Bulonun çizilmesi ve mil ile birlikte gösterilir.  Şekil ölçülendirilir. Perçin Gösterim Çizimleri Şekil Perçin çizim basamakları İşlem basamakları:  Aks çizilir.  Perçin gövdesi çizilir (l=s+4/3d formülü gereği l=40+ (4/3)x22= mm).  Başlık çizilir (D =√5.t min - formülü gereği D=√5x,2= cm).  Perçin çizilir ve birleştirilen levha kesitleriyle gösterilir (Delik, perçin çapından 1 mm daha geniş olur.). Kaynak Gösterim Çizimleri Şekil Kaynak sembolü çizim basamakları 36  İşlem basamakları:  İşaret imleci ucundaki ok ile birlikte çizilir.  Daire şablonu ile kaynak sembolü çizilir.  Kaynak çeşidini gösteren sembolü çizilir.  Kaynak kalınlığı gösterilir. Örnekte verilen köşe kaynağı sembolünün bitmiş hâlidir. Örnek çizim Şekil Kren kirişi birleşim detayı 37  UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ Öğrenme Faaliyetinde verilen bilgilere göre çelik yapı birleşim gereçlerinden;  Bulon gösterim biçimlerini çiziniz.  Perçin gösterim biçimlerini çiziniz.  Kaynak gösterim biçimlerini çiziniz. İşlem Basamakları Öneriler  Uygulamaya başlamadan önce gerekli olan kalemleri, kâğıtları ve çizim gereçlerini hazırlayınız.  Gerekli güvenlik önlemlerini alınız.  Çizim ölçeğini seçiniz.  Çizim araç ve gereçlerinizin temiz  Çelik birleşim gereçlerinin sembol olmasına önem gösteriniz. gösterimlerini çiziniz.  Ölçüleri tam ve eksiksiz yapınız.  Perçinli bağ levhalarını çiziniz.  Uygun ölçek belirleyiniz.  Bulonu çiziniz.   Perçin çiziniz.  Kaynak gösterimini çiziniz. KONTROL LİSTESİ Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız beceriler için Evet, kazanamadığınız beceriler için Hayır kutucuğuna (X) işareti koyarak kendinizi değerlendiriniz. Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 1. Uygulamaya başlamadan önce gerekli olan kalemleri, kâğıtları ve çizim gereçlerini hazırladınız mı? 2. Çizim ölçeğini seçtiniz mi? 3. Çelik birleşim gereçlerinin sembol gösterimlerini çizdiniz mi? 4. Perçinli bağ levhalarını çizdiniz mi? 5. Bulonu çizdiniz mi? 6. Perçin çizdiniz mi? 7. Kaynak gösterimini çizdiniz mi? DEĞERLENDİRME Değerlendirme sonunda “Hayır” şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Bütün cevaplarınız “Evet” ise“Ölçme ve Değerlendirme”ye geçiniz. 38  ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz. 1. Aşağıdakilerden hangisi kemerli köşe dikiş kaynağıdır? 2. Aşağıda verilen bulon çizim basamağının (adımının) adı seçeneklerin hangisinde doğru verilmiştir? A) Aksın çizimi B) Bulon milinin çizimi C) Bulon miline istenen derinlikte açılacak dişin çizimi D) Şeklin ölçülendirilmesi 39 3. Aşağıda şekli verilen perçin çizim basamağının(adımının) adı seçeneklerin hangisinde doğru verilmiştir? A) Aks çizimi B) Perçin gövdesinin çizimi C) Başlık çizimi D) Perçinin çizilmesi ve birleştirilen levhaların kesitleriyle gösterilmesi 4. Rondela (pul) genellikle hangi birleşim aracı ile kullanılır? A) Perçin B) Kaynak C) Bulon D) Tel DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz. 40  ÖĞRENME FAALİYETİ–3 ÖĞRENME FAALİYETİ-3 AMAÇ Bu faaliyette verilen bilgiler doğrultusunda basit kesitli çelik konstrüksiyon ve birleşim detaylarını tekniğine uygun olarak çizebileceksiniz. ARAŞTIRMA  Çelik yapılarda uygulanan temel şekiller nelerdir? Çelik kolon çeşitleri nelerdir? Çelik döşeme çeşitleri nelerdir? Bunları araştırarak sınıfta sunumunu yapınız. 3. BASİT KESİTLİ ÇELİK KONSTRÜKSİYON VE BİRLEŞİM DETAYLARI Basit Kesitli Çelik Konstrüksiyonlar Çelik Temeller Binaların sabit ve hareketli yüklerini zemine nakletmek üzere inşa edilen temeller, şekillenme ve kullanılan malzemenin cinsine göre sınıflandırılır. Çelik yapılarda genellikle betonarme temel şekilleri uygulanır. Yer altı su ve rutubetinden korunması için özel olarak üretilen çelik profil ve borular kullanılır. B.A’ya nazaran çekme ve basınç çubuğu gerilimi fazla ve ekonomik olarak pahalıya mal olur. Genellikle münferit (tekil), ızgara kirişler ve derin kazık temeller şeklinde yapılır.  Tekil (münferit) temeller Çelik yapılarda dik doğrultuda yük taşıyan kolonların altında genellikle münferit temel yapılır. Bu temeller B.A ve çelik malzeme kullanılarak inşa edilir. Münferit temellerde en basit olan ve az kullanılan B.A yuvalı temel şeklidir. Çelik kolonun yükünü nakledeceği temel yuvası, kolon kesitinden cm daha geniş olacak biçimde hazırlanır. Çelik kolon yuvaya oturtulduktan sonra yanlarda kalan boşluk beton ile doldurulur. Bu tip temellerde özellikle yer sarsıntısına, rüzgâr gibi yatay kuvvetlere, ayrıca dinamik etkilere karşı kolon ayağının temele bağlanması gerekir. Bağlantıyı sağlamak üzere temel betonu dökülürken iki veya dört adet ankraj bulonu konur. Bulonlar gerekirse montajdan önce temel içine açılan yuvalara konarak yüksek dozlu çimento harcı ile etrafı doldurulur. 41  Dış merkez yükü etkisini önlemek üzere taban levhasında ankraj bağlantı bulonları kullanılır.  Izgara temeller Kuruda inşa edilen çelik yapılarda, kolonun altına iki veya daha fazla I veya H profil yan yana getirilerek ızgara şeklinde çelik temel yapılır. Izgara profilleri düzeltilmiş, beton dökülmüş ve izole edilmiş zemin üzerine oturtulur. Çelik kolon yanlarına konulan levha ve L profillerle ızgaralar bağlanır. Izgara temelin geniş bir yüzeye oturtulması gerektiğinde U veya I profilleri yan yana getirildikten sonra cıvata veya kaynakla birleştirilerek ızgara yapılır. Bu ızgaralar üzerine dik doğrultuda konulan çelik profiller üzerine çelik kolon oturtularak bağlanır. Çelik profillerinin su ve rutubetten korunması için etrafına koruyucu beton dökülür. İki çelik kolonun birbirine yakın olması hâlinde birleşik ızgara temel yapılır. Birinci sıranın ızgara profilleri temelin enlemesine, yan yana konulduktan sonra teşkil edilen ızgaraların üstüne, iki veya daha fazla profil temelin uzunluğunca konur. Izgara için kullanılan profiller uygun yerlerinden birbirine bağlanır. Kolonların oturtulacağı yerde gerekirse taban levhası konarak bağlantı yapılır.  Kazık temeller Temele gelen yüklerin derinde bulunan tabakalara iletilmesi için yapılan temel şeklidir. Yer altı suyu ve rutubetten korunması için bakırlı çelikten genellikle H profili veya boru şeklinde üretilen özel malzeme kullanılır. Boru şeklinde yapılanlar silindir veya konik şekilli, düz, vidalı veya çekme şekilli yapılır. Borular çakıldıktan sonra içleri beton ile doldurulur. Kazık temellerin üzerine çelikten veya B.A’dan temel ızgarası yapılır. Şekil Ankastre ayak ve BA temelin birlikte görünüşü (Nervürlü levha kullanılmamıştır.) 42 Çelik temel çizimi: Şekil Çelik temel çizim basamakları İşlem basamakları:  Aks çizilir [(Şekil (1)].  Dikdörtgen taban levhası çizilir [(Şekil (2)].  Bulon çizilerek yerleşimi üstten kuş bakışı olarak gösterilir [(Şekil (3)]. Şekil Çelik temel çizim basamakları 43  Aynı aks devam ettirilerek kolon kesit görünüşü çizilir [(Şekil (4)].  Hesaplarda nervür levha gerekirse kolon yanlarına nervür levha çizimleri eklenir, bulon kesit çizimleri gösterilir [(Şekil (5)]. Şekil Çelik temel çizim basamakları, şeklin ölçülendirilmesi  Ölçülendirmeleryapılır (Şekil ). 44 Şekil Bitmiş bulonlu ankraj birleşim detayı 45  Çelik Kolonlar  Basit çelik kolonlar Çelik iskeletli yapılarda kesit şekli değiştirilmeden kullanılan kolonlardır. Üzerine gelen yükün durumuna göre tek bir hadde profilinden veya borudan yapılır. Çelik borular, statik bakımdan basit profillere kıyasla daha elverişlidir. Gerektiğinde boru kolonların içine beton dökülür.  Birleşik çelik kolonlar Kolon üzerine gelen yükün fazla olması hâlinde tek profil kullanılması ekonomik olmaz. Bu durumda iki veya daha fazla profil yan yana getirilerek perçin veya kaynakla birleştirilir. Gerektiğinde boy levhalar kullanılır. Küçük profillerle yapılan birleşik çelik kolonların yapılması, taşınması ve montajı kolaydır.  Çok parçalı çelik kolonlar İki veya daha fazla profille yapılan kolon elemanlarının yükü uygun bir biçimde taşımalarını sağlamak üzere birbirine bağlanır. Bağlantılar; kolon boyunca eşit aralıklarla örgü çubukları ve bağ levhaları olmak üzere iki şekilde yapılır. Örgü çubukları ile yapılan bağlantıda esas profiller eğik diyagonal ve yatay çubuklarla birbirlerine bağlanır. Lama veya korniyerlerden yapılan örgü çubukları kolonun iki yüküne ayrı doğrultuda konur. Bağ levhaları ile yapılan çok parçalı çelik kolonlarda, karşılıklı konulan çelik profiller dikdörtgen şeklinde kesilmiş çelik levhalarla aralıklı olarak birbirine bağlanır. Bu kolonlarda en az 8 mm kalınlığında ve 15 cm genişliğinde bağ levhalar eşit aralıklarla en az bir kolonda üç adet olacak şekilde konur. Tek profil ile ve sürekli kaynaklanmış parçalarla teşkil edilen kolonlara ait bazı enkesit şekilleri Şekil ’da gösterilmiştir. Şekil Sürekli kaynaklanmış parçalarla oluşturulan kolonlar 46 Çelik kolon çizimi: Şekil Çelik kolon çizimi işlem basamakları İşlem basamakları:  Aks çizilir [(Şekil (1)].  Profil kesiti hesaplardan çıkan değerlere göre profil tablosundan değerler alınarak (Örneğimizde Tablo’deki değerleri alalım.) çizilir. Profilin uzunluğu kadar (Örneğimizde profil uzunluğu cm alalım) üstten görünüşü çıkartılır [(Şekil (2)]. 1: I profil serisi, IPE profil tablosu 47   Profilin yan görünüşü için profil kesiti yan olarak gösterildikten sonra profilin uzunluğu kadar üstten görünüşü çıkartılır [(Şekil (3)]. Çelik Kirişler Uzun ekseni dik doğrultuda tesir eden kuvvetler etkisinde eğilmeye çalışan yapı elemanlarına kiriş denir. Çelik iskeletli yapılar kiriş ve kolonların birleştirme şekillerine göre rijit ve mafsallı olmak üzere iki şekilde düzenlenir. Gerektiğinde bu iki sistemin karışımından oluşan iskelet inşa edilir. Çelik kirişler, iskeletli yapılarda genellikle yatay konumda, üzerine gelen yükleri taşıyan ve oturdukları mesnetlere nakleden elemanlardır. Çelik yapılarda kullanılan kirişleri şekillerine göre; çelik dolu gövdeli kirişler ve çelik kafes kirişler olmak üzere iki kısma ayrılır. Bunlardan dolu gövdeli kirişleri en fazla 40 m açıklığa kadar olan köprü ana kirişleri ile köprülerin enleme ve boylama kirişlerinde ve daha çok bina inşaatlarında kullanılır. Çelik dolu gövdeli kirişler, açıklık aktardıkları yükün büyüklüğü, inşaat için elde mevcut malzeme ve kullanılacak birleştirme aracına göre üç türlü teşkil edilebilir:  Hadde profillerinden teşkil edilen dolu gövdeli kirişler Açıklıkların fazla olması veya sürekli kiriş teşkili dolayısıyla uzun boylu profile ihtiyaç olması, elde mevcut profillerin kısalığı gibi sebeplerle bu profillerin eklenmesi gerekir. Bu ek, kullanılacak birleştirme aracına göre perçinli veya kaynaklı olarak teşkil edilir. Çelik yapılarda; kirişle geçilecek açıklığın küçüklüğü, kirişin taşıyacağı yükün azlığı ve elde mevcut veya bulunabilecek malzemenin uygunluğu gibi sebepler, dolu gövdeli kirişin hadde profillerinden teşkilini zorunlu kılar.  Perçinli dolu gövdeli kirişler Birleşik çelik kiriş yapılırken kirişi oluşturan parçalar perçin ile birbirlerine birleştirilir. Birleşik kiriş yapımında haddeden çekilmiş profiller, levhalar ve korniyerler kullanılır. Kirişin kullanıldığı yere göre başlık levhaları kullanılır. Normal profillerde başlık levhası kullanılması hâlinde perçinler kesiti zayıflatacağından yalnız geniş başlıklı profillerde mm kalınlığında başlık levhası perçin ile birleştirilerek sağlamlaştırılır.  Kaynaklı dolu gövdeli kirişler Birleşik çelik kiriş yapımında kullanılan parçalar kaynakla birleştirilerek dolu gövdeli kirişler yapılır. Normal ve geniş başlıklı ve gövde levhaları kaynakla birleştirilir. 48  Kullanılmış kirişin normal profillerden farklı yükseklik veya genişlikte olması gerektiğinde T ve L profilleri ile levhalar kullanılabilir. Kiriş başlıklarının yapılmasında çok sayıda ince levhaların kullanılması daha iyi sonuç verirse de kaynak işi artacağından tercih edilmez. Çerçeve birleşimleri: Şekil Kiriş – kiriş birleşimleri Şekil Kolon – kiriş birleşimleri 49  Şekil Çekme çubuğu ve basınç çubuğu ek birleşimleri Birleşimler için genel çizim adımları  Aks sistemi çizilir.  Öncelikle birleşen elemanlar (kolon – kiriş vb.) çizilir.  Birleşim araçları levhalar çizilir.  Levhalar üzerine bulonlar, perçinler veya kaynaklar yönetmeliklere uygun olarak hesap sonuçlarına göre yerleştirilir.  Ölçülendirmeler pafta ölçeğine göre yapılır. Çelik Döşemeler Çelik çerçeveli yapılardaki döşemeler sac veya beton ile ya da her ikisi birlikte kullanılarak oluşturulmaktadır. Şekil Çelik döşemeler 50  Şekil Sac ve üzerine şantiyede dökülen donatılı betondan oluşan çelik döşemeler Çelik çerçeveli yapılarda kirişler; yatay yüklerin dağıtımında üstün diyafram özelliği olan betonarme döşemelere kirişlerin üst başlığına kaynaklanan kesme bağlayıcıları ile bağlanmaktadır. Bu bağlantı ile oluşan bileşik kesitteki çelik kirişin taşıma kapasitesi artarken ağırlığında sağlanan ekonomi % 20 ile % oranları arasında değişmektedir. Kesme bağlayıcısı olarak genellikle özel çivi, U profil, köşebent, lama ve U veya helisel biçimli çubuklar kullanılmaktadır. Bağlantısı özel kaynak tabancaları ile fabrikada veya şantiyede kısa sürede ve kolaylıkla yapılabilen özel çiviler en yaygın olanıdır. Şekil Döşeme sac çeşitleri 51  Çelik döşeme için çizim adımları:  Kiriş aksı çizilir.  Trapez sac kesiti çizilir.  Stud çivisi çizilir.  Kiriş kesiti çizilir ve aksa yerleştirilir (örneğimizde IPE ).  Betonarme döşeme kiriş üzerine istenen kalınlıkta çizilir.  Ölçülendirmeler pafta ölçeğine göre yapılır. Şekil Çelik kompozit döşeme Çelik Kirişli Çatılar Çatılar; çatı kaplaması, mertekler, aşıklar ve çatı makasları, çatı bağlantıları ve gergi çubuklarından oluşur (Şekil ). 52 Şekil Çatıyı oluşturan elemanlar Şekil Çelik kiriş 53  Şekil Çelik aşık bağlantıları Çelik kirişli çatılarda birleşimler için çizim adımları:  Aks sistemi çizilir, aks sistemi oluşturulurken çatı eğimi kullanılır.  Öncelikle birleşen elemanlar (kolon – kiriş vb.) çizilir.  Birleşim araçları levhalar çizilir.  Levhalar üzerine bulonlar, perçinler ve kaynaklar yönetmeliklere uygun olarak hesap sonuçlarına göre yerleştirilir.  Ölçülendirmeler pafta ölçeğine uygun olarak yapılır. Çelik Kafes Kirişli Çatı Tipik Birleşim Detayları Kafes kirişler büyük açıklıkları geçmek için kullanılır. Çekme ve basınç çubuklarından oluşturulur. Üçgen, trapez, paralel başlıklı, bir taraftan ve parabolik olmak üzere çeşitli kafes kirişler mevcuttur. Bu çeşitli kafes kirişler çatı durumlarına göre seçilir. Çelik kafes kirişler atölyelerde yapılarak inşaat sahasına taşınır ve konur. Bir kafes kirişin, bir bütün hâlinde çalışabilmesi için üzerine gelen yükleri birleşme noktalarına ve oradan mesnetlere dik doğrultuda nakletmesi gerekir. Çelik kafes kirişlerin üzerine yük geldiğinde veya ısı değişikliğinde kiriş boyu da değişir. Bu nedenle kafes kirişin mesnet uçlarından biri sabit, diğeri rulolu veya yatay bir yüzeyde kayabilecek şekilde, yani mesnetlerden biri hareketli olacak şekilde yapılır. 54  Bir kafes kirişte elemanlar numaralanır. En üsteki çubuğa üst çubuk veya üst başlık kiriş, alttakine alt çubuk veya bırakma kirişi, bunların aralarına konulan çubuklara düşey veya eğik çubuklar adı verilir. Düşey çubuklar basınca çalışıyorsa dikme, çekmeye çalışıyorsa askı ve eğik olanlara ise diyagonal denir. Kafes kirişlerin birleşme yerlerine düğüm noktaları denir. Düğüm noktalarının mafsal gibi çalıştığı kabul edilir. Bu noktalardaki birleşimler bulonla yapıldığında meydana gelen sürtünme kuvvetinden dolayı rijit olur. Birleşen çubuklar genellikle perçin ve kaynakla birbirlerine bağlandığından düğüm noktaları mafsal gibi çalışmaz. Kafes kirişleri başlık şekillerine göre isimlendirilir (Şekil ). 55  Şekil Başlık şekillerine göre kafes kirişler Kafes kirişler, tek gövdeli kafes kirişler ve çift gövdeli kafes kirişler olmak üzere iki türde teşkil edilebilirler. Çubukları teşkil eden parçaların birbirine bağlantısı ile çubukların düğüm noktalarındaki birleşimleri perçin veya kaynak yapılmasına göre ayrılabilir. Perçinli teşkiller günümüzde pek kullanılmamaktadır. Şekil ’da kafes kirişlerin çubuk enkesit şekilleri gösterilmiştir. 56  Perçinli kafes kirişler Tek gövdeli Çift gövdeli Başlık çubukları Örgü çubukları Kaynaklı kafes kirişler Tek gövdeli Çift gövdeli Başlık çubukları Örgü çubukları Şekil Perçinli ve kaynaklı kirişlerin çubuk enkesit şekilleri 57 Şekil Makas kesit görünüşü 58 Çelik kafes sistemler için genel çizim adımları:  Aks sistemi çizilir. Aks sistemi çizilirken mimari planlar göz önünde bulundurulur.  Makas sistem aksları oluşturulur.  Kafes sistem elemanları akslara yerleştirilir.  Elemanları birleştiren levhalar, düğüm noktalarına çizilir.  Makas detayındaki kaynak kalınlıkları ve levha ölçüleri çizime işlenir.  Elemanlar tek tek boyları ile gösterilir.  Levha kalınlıkları ve kaynak kalınlıkları çizim altına not olarak düşülür.  Makas mesnet detayı istenirse makas detayına eklenebilir.  Dere detayı da makas ile birlikte gösterilebilir. Şekil Makas düğüm noktası detayları (bulonlu ve kaynaklı detaylar) 59  Makas düğüm noktası detayları (bulonlu ve kaynaklı detaylar) Şekil ’de gösterilmiştir. Makas düğüm noktalarında perçin kullanılması uygulamada tavsiye edilmez. Bulonlu Birleşim Detay Çizimleri ve Ölçümlendirilmesi Şekil Bulonlu birleşim detay çizim adımları (1), (2)  Aks sistemi çizilir. Aks sistemi çizilirken mimari planlar göz önünde bulundurulur. Makas sistem aksları oluşturulur  Birleştirilen profiller akslara doğru olarak yerleştirilir. 60  Şekil Bulonlu birleşim detay çizim adımları (3), (4)  Birleştirilen profiller akslara doğru olarak yerleştirilir.  Birleştirilen profiller akslara doğru olarak yerleştirilip birleşim bayrak levhaları çizilir. Şekil Bulonlu birleşim detay çizim adımları (5), (6) 61  Birleşim araçları yerleştirilir. Bu çizimde bulon birleşim aracı olarak kullanıldığından bulonlar gösterilmiştir.  Mesnet detayı olduğundan aşık ve derenin yerleşimi yapılmıştır. Profil ve levha markaları da gösterilmiştir. Şekil Bulonlu birleşim detay çizim adımları (7), (8)  Profil, kaynak, bulon, levha bilgileri verilmiştir.  Mesnet detayının üst görünüşü çıkarılmıştır. Görünüş üzerinde de gerekli markalamalar ve bulon yerleşimleri gösterilmiştir. Detayın ismi yazılmıştır. 62  Şekil Bulonlu birleşim detay çizim adımları (9)  Markalandırılan levhalar detaylandırılmak üzere çizilmiştir. Levha ebatlarını doğru olarak çizebilmek için üst görünüş de çizilmiştir. 63  Şekil Bulonlu birleşim detay çizim adımları (10)  Ölçülendirmeler de yapılarak bulonlu birleşim detayları çizimi tamamlanır. 64  Kaynaklı Birleşim Detay Çizimleri ve Ölçümlendirilmesi Şekil Kaynaklı birleşim detay çizim adımları (1),(2),(3)  Aks sistemi çizilir. Aks sistemi çizilirken mimari planlar göz önünde bulundurulur. Makas sistem aksları oluşturulur.  Kolon aksı çizilir.  Kolon profili yerleştirilir. Şekil Kaynaklı birleşim detay çizim adımları (4), (5), (6)  Birleştirilen profiller çizilir.  Bayrak levhası ilave edilir.  Profil isimleri yazılır. 65  Şekil Kaynaklı birleşim detay çizim adımları (7)  Kaynak sembolleri gösterilir. 66  Şekil Kaynaklı birleşim detay çizim adımları (8)  Levha markalamaları yapılır. Levhanın daha rahat ölçülendirilmesi için şeklin yanına ölçüleri ile birlikte çizilir. Kaynaklı birleşim detay çizimleri ölçülendirilerek şekil bitirilir. Perçinli Birleşim Detay Çizimleri ve Ölçümlendirilmesi Şekil Perçinli birleşim detay çizim adımları (1), (2), (3) 67  Aks sistemi çizilir. Aks sistemi çizilirken mimari planlar göz önünde bulundurulur. Makas sistem aksları oluşturulur.  Birleştirilen profiller akslara doğru olarak yerleştirilir.  Bayrak levhası çizilir. Kolon kiriş birleşimlerindeki montaj kolaylığı için L köşebentler de çizimde gösterilmiştir. Şekil Perçinli birleşim detay çizim adımları (4), (5)  Birleşim araçları perçinler yerleştirilir.  Kaynak sembolleri ve profil isimleri yazılır. 68  Şekil Perçinli birleşim detay çizim adımları (6)  Detayları açılacak olan levha markalamaları yapılır. 69 Şekil Perçinli birleşim detay çizim adımları (7) 70  Kolona birleşen kirişlerin kolona yaklaşma mesafelerini göstermek ve levha yerleşimini de görebilmek için üst görünüş çizilmiştir. Şekil Perçinli birleşim detay çizim adımları (8)  Levha kesim detayları açılanıp şekil ölçülendirilerek çizim bitirilir. 71  UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ Aşağıda verilen şekle göre 2 numaralı detay noktasını çiziniz. İşlem Basamakları Öneriler  Uygulamaya başlamadan önce gerekli olan kalem ve kâğıtları hazırlayınız.  Çizim için gerekli araçları hazırlayınız.  Çizim ölçeğini seçiniz.  Gerekli güvenlik önlemlerini alınız.  Çelik temel akslarını çiziniz.  Çizim araç ve gereçlerinizin temiz  Çelik temeli ölçülendirerek adını ve olmasına önem gösteriniz. ölçeğini yazınız.  Ölçüleri tam ve eksiksiz yapınız.  Çelik kolon aksı çiziniz.  Uygun ölçek belirleyiniz.  Çelik kolonun üstten görünüşünü  Çelik kolon için profil tablosunu çiziniz. kullanınız.  Çelik döşeme kiriş aksını çiziniz.  Çelik döşeme ölçülendirmesini kurallara  Çelik döşeme için trapez sac kesitini uygun olarak çiziniz. çiziniz.  Çelik döşeme için stud çivisini çiziniz. 72 KONTROL LİSTESİ Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız beceriler için Evet, kazanamadığınız beceriler için Hayır kutucuğuna (X) işareti koyarak kendinizi değerlendiriniz. Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 1. Uygulamaya başlamadan önce gerekli olan kalem ve kâğıtları hazırladınız mı? 2. Çizim için gerekli araçları hazırladınız mı? 3. Çizim ölçeğini seçtiniz mi? 4. Çelik temel akslarını çizdiniz mi? 5. Çelik temeli ölçülendirerek adı ve ölçeğini yazdınız mı? 6. Çelik kolon aksı çizdiniz mi? 7. Çelik kolon için profil tablosunu kullandınız mı? 8. Çelik kolonun üstten görünüşünü çizdiniz mi? 9. Çelik döşeme kiriş aksını çizdiniz mi? Çelik döşeme için trapez saç kesitini çizdiniz mi? Çelik döşeme için stud çivisini çizdiniz mi? Çelik döşeme ölçülendirmesini kurallara uygun olarak çizdiniz mi? DEĞERLENDİRME Değerlendirme sonunda “Hayır” şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Bütün cevaplarınız “Evet” ise“Ölçme ve Değerlendirme”ye geçiniz. 73  ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz. 1. Çelik yapılarda uygulanan temel şekilleri hangileridir? A) Tekil (münferit) temeller B) Izgara temeller C) Kazık temeller D) Hepsi 2. Uzun ekseni dik doğrultuda tesir eden kuvvetler etkisinde eğilmeye çalışan yapı elemanlarına ne denir? A) Kiriş B) Kolon C) Temel D) Perçin 3. Aşağıda çizimi verilen kaynaklı kolon birleştirme detaylarından hangisi kolon profili yerleştirilirçiziminin adımıdır? 4. Aşağıdakilerden hangisi perçinli birleştirme detay çizimlerinin ilk adımıdır? DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü doğru ise “Modül Değerlendirme”ye geçiniz. 74  MODÜL DEĞERLENDİRME MODÜL DEĞERLENDİRME Bu modül kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız beceriler için Evet, kazanamadığınız beceriler için Hayır kutucuğuna (X) işareti koyarak kendinizi değerlendiriniz. Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 1. Uygulamaya başlamadan önce gerekli olan kalem ve kâğıtları hazırladınız mı? 2. Çizim için gerekli araçları hazırladınız mı? 3. Çizim ölçeğini belirlediniz mi? 4. Profilin eksenini çizdiniz mi? 5. Tablodan (r) değerleri (gövdenin başlığa birleştiği kısımdaki çeyrek dairenin yarıçapı) alarak IPE profilinin gövde ve baş kısmının birleşim yerinde çizdiniz mi? 6. Profilin ölçülendirmesini yaptınız mı? 7. Levhayı ölçülendirirken kesit kalınlığı ölçüsünü ölçü çizgisinin yanına yazdınız mı? 8. Çelik birleşim gereçlerinin sembol gösterimlerini çizdiniz mi? 9. Perçinli bağ levhalarını çizdiniz mi? Bulon çizdiniz mi? Perçin çizdiniz mi? Kaynak gösterimini çizdiniz mi? Çelik temel aksların çizdiniz mi? Çelik temeli ölçülendirerek adı ve ölçeğini yazdınız mı? Çelik kolon aksı çizdiniz mi? Çelik kolon için profil tablosunu kullandınız mı? Çelik kolonun üstten görünüşünü çizdiniz mi? Çelik döşeme kiriş aksını çizdiniz mi? Çelik döşeme için trapez sac kesitini çizdiniz mi? Çelik döşeme için stud çivisini çizdiniz mi? Çelik döşeme ölçülendirmesini kurallara uygun olarak çizdiniz mi? DEĞERLENDİRME Değerlendirme sonunda “Hayır” şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetlerini tekrar ediniz. Bütün cevaplarınız “Evet” ise bir sonraki modüle geçmek için öğretmeninize başvurunuz. 75  CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI ÖĞRENME FAALİYETİ-1’İN CEVAP ANAHTARI 1 D 2 A 3 D 4 D ÖĞRENME FAALİYETİ-2’NİN CEVAP ANAHTARI 1 B 2 C 3 B 4 C ÖĞRENME FAALİYETİ-3’ÜN CEVAP ANAHTARI 1 D 2 A 3 C 4 A 76  KAYNAKÇA KAYNAKÇA  DEREN Hilmi, Erdoğan UZGİDER, Filiz PİROĞLU, Çelik Yapılar, Çağlayan Kitabevi, İstanbul,  ERŞEN Necati, Çelik Yapılar ve Çözümlenmiş Problemler, Birsen Yayınevi, İstanbul,  GÜNGÖR Yüksel, CPM ile Köprü İnşaat Analizi Yüksek Lisans Tezi, GÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara,  GÜNGÖR Yüksel, Çelik Yapı Ders Notları, Bursa,  ÖZTÜRK A. Zafer, Çelik Yapılar, Birsen Yayınevi, İstanbul,  KARACA Ali Rıza, Çelik Yapılar Lisans Tezi, Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir,  KUTLU Şahin, Çelik Yapılar, MEB Yayınları, Ankara, 77 

Çelik yapı detayları bilindiği gibi özel bir detay içerirken aynı zaman da dünyada birçok yapıda kullanılmaktadır. Çelik yapı detayları sizler için hazırladığımız DWG ve birçok proje örnekleri ile sunumlar yaparak örnek projeleri sunmak itiyoruz.

Çelik yapı projelerini aşağıda bulunan linkten indirebilirsiniz.

PROJELERİ İNDİRMEK İÇİN LİNKİ TIKLAYINIZ

Yapılar kurgusal olarak beton, yığma, çelik ve hazır malzemelerden yapılmaktadır. Mimari anlamda yapılan tüm tasarımda birçok malzeme kullanmaktayız. Kullandığımız malzemeler, yapıların tasarımlarında, taşıyıcılığında, dekor ve kullanım işlevselliği açısından önemli malzemeler içeriyor.,

Çelik projelerin detayları mutlaka işlevine uygun ve statiğine uygun olarak yapıldığını, bilmemiz gerekir. Statik hesaplamaları, bir vidanın dahil taşıyacağı yük ve diğer unsurlar hesaplanması gerekir. Eğer hesaplamalar doğru yapılmaz ise bilindiği gibi yaptığımız tüm çalışmalar bizlerin geri başa dönmesine neden olacak.

Çelik yapı statik

Önemli olan bir şeyin tasarlanması değil, tasarlanan şeyin çelik hesaplamalarında taşımacılığıdır. Taşıma sistemlerinin cevap verebilmesi için, sistemin kurgusunun sorunsuz olması için mutlaka yapılması gereken, taşıma sistemlerinin hesaplamalarıdır.

Her bir hesaplama her bir kolon kiriş dağılımı ciddi önem arz etmektedir. Mekanik, sistemsel ve taşıyacağı tüm yüklerin ayrı ayrı hesaplanması gerekir.

Her yaptığımız statik hesap bir önceki verileri verirken, her yaptığımız yanlış hesap bir sonraki statik hesabı bozacaktır. Bunu bilerek çalışmalarımızı yapmalıyız. Her hesabı bir önceki hesaba aktararak yapmalıyız. Dikkatli çalışmak gerekir.

Ben bu hesaplamaları anlatırken birçoğunuzun gülümsediğini biliyorum. Uzun yıllardır çalıştığım sektörde asla bir çelik hesabı yapmadım, yaptığım hesaplar deneyim veya mühendis arkadaşlar ile yaptığım hesaplamaydı.

Bir projede birlikte görev aldığımız kişiler çok deneyimli mühendis arkadaşlardı ve yaptıkları projelerde mutlaka çalışmalarının harika olduğunu söylüyorlardı.

Yaptıkları çatının örneğini bir çok inşaatta uygulamışlardı. Uyguladıkları proje de buydu. Bizlerde o zaman kaplama malzemelerini, camları ve diğer çatı ünitelerini yapıyorduk.

PROJELERİ İNDİRMEK İÇİN LİNKİ TIKLAYINIZ

Hızlı bitmesi gereken, çabuk açılması gereken bir yerdi. Hızlı çalışma esnasında, yaptığımız çalışmada, beğenmediğim ve malzeme yerleştirmelerinde kayıklık olduğunu söylediğimde yapı çalışıyor normal dediler.

Ardından bir süre sonra sesler geliyor dedim, mühendis arkadaşlara sorun yok dediler. Hızlı bir şekilde karar aldım ve ekibin tamamını çektim. Aradan geçen sürede bir anda çatı çöktü, sadece 10 dakika ile yırtmıştık.

Demem o ki yapacağınız projeler de mutlaka hesaplamaları iyi yapın.

monash.pw

monash.pw

PROJELERİ İNDİRMEK İÇİN LİNKİ TIKLAYINIZ