Tekirdağ Fay Hattı Haritası

Kahramanmaraş'ta meydana gelen depremin birçok ilde hissedilmesiyle birlikte Türkiye deprem fay hatlarının nereden geçtiğini bir kez daha gündeme getirdi. 11 çevre ili etkileyen felaketin ardından "Evimin altından fay hattı geçiyor mu?" sorusu ile beraber Türkiye fay hattı haritası araştırmaları hız kazandı. Maraş merkezli depremin sonrasında özellikle Doğu Anadolu fay hattının nereden ve hangi şehirlerden geçtiği sorgulanmaya başladı. Diğer yandan büyük şehirler için büyük bir tehlike oluşturan deprem sonrası deprem diri fay hattı haritası, aktif ve pasif fay hatları, fay hattının geçtiği iller araştırılıyor. AFAD Türkiye Deprem Tehlike Haritası ve MTA Türkiye'deki aktif fay hatları ve tehlike dereceleri yer alıyor. 

TÜRKİYE DEPREM FAY HATTI HARİTASI HAKKINDA BİLGİ

En son yılında yürürlüğe giren Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası, AFAD Deprem Dairesi Başkanlığı tarafından yenilenmiş, 18 Mart tarih ve sayılı (mükerrer) Resmi Gazete’ de yayımlanmıştır. Yeni harita 1 Ocak tarihinde yürürlüğe girmiştir. Proje, Başkanlık tarafından yürütülmekte olan Ulusal Deprem Araştırma Programı (UDAP) kapsamında desteklenmiştir. Ayrıca, Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK) tarafından da destek verilmiştir. 

EVİMİN ALTINDAN FAY HATTI GEÇİYOR MU?

Maden Teknik ve Araştırma Genel Müdürlüğü (MTA) tarafından yayınlanan yenilenmiş diri fay hatları haritası deprem fay hatları ile ilgili birçok bilgiye ışık tutuyor. MTA'nın resmi internet sitesinde yer alan kısımdan evinizin altından ya da yakın konumundan fay hattı geçip geçmediğini öğrenebilirsiniz. Yaşadığınız bölgenin deprem riskini ve fay hatlarını sorgulamak için e-Devlet sistemine giriş yaparak Deprem Haritası Sorgulama sayfasından aktif fay hatlarını görüntüleyebilirsiniz.

e-DEVLET GİRİŞ İLE AFAD FAY HATLARI HARİTASI

MTA GÜNCEL DİRİ FAY HATLARI HARİTASI SORGULAMA

MTA TÜRKİYE FAY HATTI HARİTASI  

MTA ve AFAD tarafından listelenen fay hatları, birkaç adımda kolayca görüntülenebiliyor. Fay haritası ile hangi şehir ya da ilçeden fay hatları geçtiğini listeleyen iki kurum, bu bilgileri belirli periyodlarda güncelliyor. Türkiye'de Kuzey Anadolu Fay Hattı ve Doğu Anadolu Hattı ve Batı Anadolu fay hattı olmak üzere toplamda 3 büyük fay hattı bulunuyor. Deprem haritasında kırmızı renkte görülen iller birinci derece deprem bölgesi, pembe renkte olanlar ikinci derece riskli bölge, sarı olan iller üçüncü dereceden deprem bölgesi olarak geçiyor. İşte Türkiye'de birinci derecede riskli bölgeler, ikinci derecede riskli bölgeler ve üçüncü derecede riskli bölgeler…  

MTA KAHRAMANMARAŞ DİRİ FAY HATTI HARİTASI

Haritaları yakından incelemek için görselin üstünü tıklayın.

MTA HATAY DİRİ FAY HATTI HARİTASI

MTA İZMİR DİRİ FAY HATTI HARİTASI

MTA BURSA DİRİ FAY HATTI HARİTASI

BİRİNCİ DERECE DEPREM RİSKİ TAŞIYAN İLLER

İzmir, Balıkesir, Manisa, Muğla, Aydın, Denizli, Isparta, Uşak, Bursa, Bilecik Yalova, Sakarya, Düzce, Kocaeli, Kırşehir, Bolu, Karabük, Hatay, Bartın, Çankırı, Tokat, Amasya, Çanakkale, Erzincan, Tunceli, Bingöl ve Muş, Hakkari, Osmaniye, Kırıkkale ve Siirt.

İKİNCİ DERECE DEPREM RİSKİ TAŞIYAN İLLER

Tekirdağ, İstanbul (1 ve 2. Bölge), Bitlis, Kahramanmaraş, Van, Adıyaman, Şırnak başta olmak üzere, Zonguldak, Tekirdağ, Afyon, Samsun, Antalya, Erzurum, Kars, Ardahan, Batman, Iğdır, Elazığ, Diyarbakır, Adana, Eskişehir, Malatya, Kütahya, Çankırı, Uşak, Ağrı ve Çorum.

ÜÇÜNCÜ DERECE DEPREM RİSKİ TAŞIYAN İLLER

Eskişehir, Antalya, Tekirdağ, Edirne, Sinop, İstanbul, Kastamonu'yu, Ordu, Samsun, Giresun, Artvin, Şanlıurfa, Mardin, Kilis, Adana, Gaziantep'in de bazı bölgeleri ve Kahramanmaraş, Sivas, Gümüşhane, Bayburt, Kayseri, Yozgat, Çorum, Ankara, Konya, Mersin ve Nevşehir.

DEPREM HARİTASINA GÖRE EN AZ RİSKLİ İLLER 

Türkiye Deprem Haritasına göre deprem riskinin en az olduğu dördüncü ve beşinci grupta yer alan iller ise Sinop, Giresun, Trabzon, Rize, Artvin, Kırklareli, Ankara, Edirne, Adana, Nevşehir, Niğde, Aksaray, Konya ve Karaman’dır.

DİRİ FAY HATTI NEDİR?

Diri fay veya aktif fay, tarihsel dönemde deprem oluşturmuş olan tüm faylara denir. Yer kabuğunu oluşturan levhaların hareketleri sonucu oluşan gerilme ve sıkışmalar, yer kabuğunun bazı bölümlerinde yüzyıllar boyunca enerji biriktirir. Bu enerjiler zaman zaman ortaya çıkar. Yer kabuğundaki bu hareketli kesimlere de fay denir.

Deprem yüzey kırığı: Günümüz zaman aralığında yüzey kırılmasıyla sonuçlanan büyüklükte deprem üretmiş fay.

Holosen fayı: Holosen (son yıl) yüzey kırılmasıyla sonuçlanan büyüklükte deprem üretmiş fay.

Kuvaterner fayı: Kuvaterner (son yıl) yüzey kırılmasıyla sonuçlanan büyüklükte deprem üretmiş ancak, Holosen aktivitesi ve depremselliği kuşkulu fay.

Olası Kuvaterner fayı veya çizgisellik: Kuvaterner aktivitesi kuşkulu fay veya güncel topoğrafyada belirgin çizgisellik.

DOĞU ANADOLU FAY HATTI NEREDEN GEÇİYOR?

Doğu Anadolu Fay Hattı, Anadolu Levhası ve Arap Levhası sınırı boyunca uzanır. İran-Irak sınırında yer alan ve Afrika levhasının ana parçalarından biri olan Bitlis-Zagros Fay Hattı ise, Türkiye'nin doğusuna itme kuvveti uygulamaktadır ve bu yüzden dalma-batma zonu gerçekleşmektedir. Bu sebepten dolayı Doğu Anadolu Bölgesi her yıl birkaç milimetre yükselmektedir. Doğu Anadolu Fayı, Ölü Deniz Çöküntüsü'nün kuzey ucundaki Maraş üçlü eklemi ile başlayıp Kuzey Anadolu Fayı ile birleştiği Karlıova üçlü ekleminde kuzeydoğu yönünde son bulur. Doğu Anadolu Fay Hattı, Hatay, Osmaniye, Gaziantep, Kahramanmaraş, Adıyaman, Elazığ, Bingöl, Muş'a kadar devam ettikten sonra Erzincan'dan itibaren Kuzey Anadolu Fay Hattı ile birleşir.

KUZEY ANADOLU FAY HATTI NEREDEN GEÇİYOR?

Kuzey Anadolu Fay Hattı (KAF), dünyanın en hızlı hareket eden ve en aktif sağ-yanal atımlı faylarından biridir. KAF, km uzunluğunda sağ yönlü ve doğrultu atımlı aktif fay hattıdır. Yaklaşık olarak Van Gölü'nden Saros Körfezi'ne kadar tüm kuzey Anadolu'yu keser. Tek bir faydan oluşmaz, pek çok parçadan oluşan fay zonudur. Saroz Körfezi'nden başlayan KAF, Marmara Denizi, Sapanca Gölü, Adapazarı, Tosya ve Erzincan üzerinden Van Gölü kuzeyine kadar uzanır. AFAD'dan edinilen bilgiye göre, Kuzey Anadolu Fay Hattı ile Ege Bölgesi Graben Sistemi üzerinde 6'şar, Doğu Anadolu Fay Hattı'nda 4 ve diğer faylar üzerinde 8 olmak üzere 24 ilin doğrudan kent merkezinden aktif fay geçiyor. Ayrıca 80'den fazla ilçe de direkt aktif fay hatları üzerinde bulunuyor. Bu iller: Aksaray, Aydın, Balıkesir, Bingöl, Bolu, Burdur, Bursa, Denizli, Erzincan, Erzurum, Eskişehir, Hakkari, Hatay, İzmir, Kahramanmaraş, Kayseri, Kocaeli, Konya, Kütahya, Manisa, Muğla, Osmaniye, Sakarya ve Tokat. yılındaki Erzincan, yılındaki Erzurum yılındaki Varto, yılında yaşanan İzmit, Düzce ve Adapazarı depremleri bu fay kuşağında meydana geldi.

BATI ANADOLU FAY HATTI NEREDEN GEÇİYOR?

Batı Anadolu Fay Hattı (BAF), Anadolu'nun batısında doğu-batı uzanışlı, kuzeyden-güneye doğru sıralanan pek çok faydan oluşan deprem alanıdır. Doğu Anadolu ile Kuzey Anadolu Fay Hatları yanal atılımlarla gerçekleşirken, Batı Anadolu Fay Hattı ise normal faylarla gerçekleşerek Ege'nin genişlemesine sebep olmaktadır. Ülkemizdeki en aktif ve tehlikeli olan fay hattı Kuzey Anadolu Fay Hattı olarak görülse bile en aktif olanı Batı Anadolu Fay Hattı'dır.

DİRİ FAY HATTI GEÇEN İLLER VE İLÇELER

Adıyaman: Gölbaşı

Afyonkarahisar: Çat, Dinar, Kızılören, Sandıklı

Ankara: Şereflikoçhisar

Antalya: Demre

Aydın: Bozdoğan, Germencik, İncirliova, Koçarlı, Kuşadası, Nazilli, Söle, Sultanhisar, Yenipazar

Balıkesir: Gönen, Manyas

Batman: Kozluk

Bingöl: Karlıova, Yedisu

Bolu: Gerede, Yeniçağa

Bursa: Kestel, Gemlik, Mustafakemalpaşa

Çanakkale: Çan, Yenice

Çorum: Laçin

Denizli: Babadağ, Çameli, Çardak

Diyarbakır: Lice

Düzece: Çilimli, Cumayeri, Gölyaka, Gümüşova, Kaynaşlı

Elazığ: Palu, Sivrice

Erzincan: Üzümlü

Eskişehir: İnönü

Gaziantep: İslahiye

Hakkari: Şemdinli

Hatay: Erzin, Hassa, Kırıkhan, Payas

Isparta: Eğirdir, Senirkent, Uluborlu

İzmir: Kemalpaşa, Seferihisar, Tire

Kahramanmaraş: Nurhak, Türkoğlu

Kayseri: Talas, Yeşilhisar

Kırıkkale: Keskin

Kırşehir: Akpınar, Mucur

Kocaeli: Başiskele, Derince, Gölcük, Kartepe

Konya: Akşehir, Altınekin, Doğanhisar, Ilgın

Kütahya: Gediz, Simav

Malatya: Akçadağ

Manisa: Ahmetli, Alaşehir, Gölmarmara, Kırkağaç, Salihli, Sarıgöl, Soma, Turgutlu

Mersin: Çamlıyayla, Mut

Muğla: Menteşe, Milas

Niğde: Altunhisar, bor

Osmaniye: Düziçi, Toprakkale

Sakarya: Akyazı, Arifiye, Ferizli, Hendek, Karapürçek, Sapanca

Şanlıurfa: Bozova

Siirt: Eruh

Şırnak: Beytülşehap

Sivas: Altınyayla, Yıldızeli

Tokar: Niksar, Reşadiye, Pazar

Van: Çaldıran, Özalp

Yalova: Altınoava, Çınarcık

Tekirdağ Mürefte-Şarköy Depremi

Sevim Avcı Yener - Jeofizik Mühendisi

Tekirdağ Büyükşehir Belediyesi Deprem Risk Yönetimi ve Kentsel İyileştirme Daire Başkanı

TMMOB Jeofizik Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi

Tekirdağ ilinin Şarköy ilçesi, Ganos fay hattı üzerinde yer almaktadır. Tekirdağ’ın güneybatısında kalan Şarköy ilçesine bağlı ve ilçe merkezinin kuzeyinde yer alan 6 mahalle batıdan doğuya doğru sırası ile Gaziköy, Gölcük, Yörgüç, Yayaköy, Mursallı ve Güzelköy mahalleleridir. Ganos fay hattı civarında bulunan mahalleler, Marmara Denizinin kuzey batı sahile yaklaşık km mesafede, Saros Körfezinin ve Çanakkale Boğazının kuzey doğusunda yer almaktadır.

Sismolojik-sismotektonik özellikleri iyi bilinen Kuzey Anadolu Fayı (KAF) dünyanın en önemli doğrultu atımlı faylarından biridir. Türkiye’nin de en önemli tektonik unsurlarından birisini oluşturmaktadır. Geçtiğimiz yüzyılda bu fay üzerinde meydana gelen depremlerde 60 bine yakın insan hayatını kaybetmiştir ve bin yapı tamamen yıkılmış veya ağır hasar görmüştür. Fayın uzunluğu yaklaşık km’dir. Bingöl’ün Karlıova kasabasından başlayarak Ana kuzey kolu İzmit Körfezi’ne kadar uzanıp Marmara çukurlarından geçerek Ganos Fayı’na bağlanmakta ve Saroz Körfezi’ne kadar uzanarak, Ege Denizi’ne ulaşmaktadır. Tekirdağ segmenti çizgisel gidişli dar bir zonda izlenir. 10 km’lik batı ucunda fay Tekirdağ havzasını güneyden sınırlar. Mürefte-Şarköy Depremi olarak anılan Depremi perşembeyi cumaya bağlayan gece yarısının hemen arkasında olmuş, den fazla ölü, civarında yaralı bırakmış, Biga ve Trakya’da ’e yakın köyü etkilemiştir. Yüzey dalgası Avrupa istasyonlarındaki mekanik aletler tarafından Ms= olarak saptamıştır. saniye sürmüştür. Depremden sonra 13 Eylülde büyük bir artçı şok olmuştur. Yıkılan ev sayısı yaklaşık dür. En çok yıkım Şarköy ve Mürefte’de olduğundan Mürefte Depremi olarak anılmaktadır.

Tarihi fotoğraflar ve yapılan gözlemlere göre yüzey kırığının Gaziköy, Güzelköy, Mursallı, Yayaköy, Yörgüç ve Gölcük civarında olduğu belirlenmiştir. Kırığın Batıda ulaştığı en son nokta, Gölcük köyünün batısıdır. Bu kesimlerde K-G yönlü genç dere yataklarında belirgin bir ötelenme yoktur. Böyle bir ötelenme sadece Gölcük köyünün doğusunda yer alan bir derede, sağ yanal ± m’dir. Doğuya doğru, Yörgüç köyünün km batısında, yine fay tarafından biçilen bir derenin içine yığılmış genç çökeller, sağ yanal ± m. kadar ötelenmiştir. Yayaköy doğusunda yamaçtan akan bir genç derenin biçilmiş yatağında yine 10 m lik bir atım görülür. Daha doğuda Mursallı köyü yolu sağ yanal ± m ötelenmiş, bugün var olan asfalt yol da aynı güzergahı izlemiştir. Mursallı Güzelköy arasındaki eski bir yolda da benzer atım bulunmaktadır. Güzelköy batısında, tarihi fotoğraflardan yarık oluştuğu görülen bir sırtın batısındaki genç bir derede, atım sağ yanal m arasındadır. En batıda Gaziköy’de, kıyı çizgisi bugün bile görülecek şekilde fayın çıktığı noktada yaklaşık sağ yanal m bir atım yapmaktadır.

Tekirdağ Şarköy ilçe sınırları içerisinde Fay ve faya tampon bölgelerin belirlenmesi için paleosismolojik çalışmalar yapılmıştır.

Gölcük, Yörgüç, Mursallı ve Güzelköy mahallelerinde 3 er adet ve Yayaköy mahallesinde 3 lokasyonda 4 hendek açılarak paleosismolojik çalışmalar yapılmıştır.

Bazı fay hendek çalışmalarında fay, fay izleri, makaslama zonu gibi veriler elde edilmiştir. ‘Gölcük Hendeği‘ içinde 6 farklı seviye ayırt edilmiştir. Açılan hendekte m arasındaki bölgede GD’ya eğimli bir fay ve buna bağlı olarak gelişmiş kama şeklindeki çöküntü alanı ile bunun içini dolduran çakıllı kumdan oluşan bir dolgu gözlemlenmiştir. Faya ait iz elastik özellik gösteren siltli kil seviyesinde çok net gözlenmese de birim içindeki kum merceğinde de atıma sebep olmuştur.

Yörgüç hendek kazısında m arasındaki bölgede meydana gelmiş bir depremin izleri gözlemlenmiştir. Bu izler yaklaşık olarak K58oD/38oGD doğrultulu bir fay zonu içinde tespit edilmiştir.

Başka bir Yörgüç hendeği içinde 6 farklı seviye ayırt edilmiştir. Hendeğin KB kısmında, kazının m arasında marn ve kum litolojilerinden oluşan kısım bölgedeki fayın deprem sırasındaki aktivitesi sonucu oluşmuştur.

Yayaköy hendeği içindeki litolojilere baktığımızda cm’ye kadar ulaşan kalınlıkta temel birim, bunun üzerinde de siltli kil ve yamaç molozu bulunmaktadır. Hendekte m arasında sarı renkli iri bloklu bir birim ve onun iki yanında cm kalınlığında makaslanmaya uğrayarak ezilmiş temele ait birimler bulunmaktadır. Burada temele ait birimlerin ezilip yapraklanmaya uğraması bir fayın hareketi sonucu olmuştur. Hendek içerisindeki fayın doğrultusu da K40oD/70oGD olarak ölçülmüştür.

Yayaköy hendeği içinde 5 farklı litoloji ayırt edilmiştir. Açılan hendeğin KB kısmında 3 m’de temel birimleri ile diğer birimler arasında geçişi sağlayan bir makaslanma zonu tespit edilmiştir. Bu zon bölgede meydana gelmiş faylanma sonucu gelişmiştir.

Mursallı hendeği içinde 5 farklı seviye ayırt edilmiştir. Açılan hendekte 40 m’de filiş biriminde yaklaşık 90 cm’lik faylanmaya bağlı birim düşüm tespit edilmiştir.

Diğer Mursallı hendeğinin açıldığı hattın 20 m’sinde topoğrafyada görülen seki bir faylanmanın yüzeyde oluşturduğu iz olarak kabul edilmiştir. Aynı bölgede hendek içerisinde tespit edilen makaslanma zonu da bunu ispat etmiştir. Açılan hendeğin 4,5/ ve 24 m’lerinde tespit edilen çakıllı kum dolguları bölgede meydana gelen depremin yüzeyde oluşturduğu yırtılma sonrası açılan alanların dolması ile oluşmuştur.

Güzelköy hendeği içinde 5 farklı seviye ayırt edilmiştir. Hendeğin 6 m’sinde siltli kil seviyesinin bitkisel toprak seviyesinin altına kadar ulaşmış olması ve bu alanın GD ve KB’sındaki kumlu silt seviyesinin kalınlığındaki yaklaşık 40 cm’lik fark bu alanın bir faylanma sonucu oluştuğunu gösterir.

Şarköy ilçesindeki eski köy merkezleri içerisinden geçen fay tespitleri sonucu tampon bölgelerde yapılaşma yasakları getirildi. Şehrimizi güvenli hale getirmek amacıyla afet riski en yüksek alanları belirlenerek kentsel dönüşümle ilgili çalışmalar başlatıldı. Ayrıca fay hattının geçtiği mahallelerde kentsel dönüşüm uygulamalarıyla eski köy yapılarının başka alana taşınması ile ilgili proje geliştirme çalışmaları yürütülmektedir. Afetleri önleyemeyiz ama onların vereceği kayıp ve hasarları minimuma düşürebiliriz.

KAYNAK:

Tekirdağ Büyükşehir Belediyesi Şarköy İlçesi Jeolojik- Jeoteknik Etüd Çalışması. (). Tekirdağ