Bu madde konu hakkında evrensel bir bakış açısı yansıtmamaktadır. Maddeyi geliştirerek ve sorunu tartışma sayfasında tartışarak maddenin evrenselleşmesini sağlayabilirsiniz.(Ocak )
Destanların nazım şekli ve türünü, hem Halk Edebiyatı hem de Âşık Edebiyatı bünyesinde bulmak mümkündür.
Destanın Sözlük Anlamı[değiştir
Destanlar toplumların geçmişte yaşamış olduğu göç, felaket, savaş, kahramanlık vb. önemli olayları anlatan halk edebiyatı ürünüdür. Destanlar sözlü edebiyat ürünüdürler. Dilden dile anlatılarak günümüze gelmiş olan destanlar uzun yıllar sonra yazıya geçirilmişlerdir. Destanlar gerçek olayların ya da kişilerin olağanüstü durumlarla süslenmesi ile oluşmuştur. Destanlar ikiye ayrılır:
funduszeue.infoğal Destanlar: Eski dönemlerde yaşanmış toplumun hayatında derin izler bırakan olayları anlatan anonim destan türüdür.
funduszeue.info Destanlar: Yeni ve yakın zamanda yaşanmış olayların bir ozan tarafından destan kurallarına uygun olarak anlatılmasıdır.
Efsaneler önemli bir olayı ya da kişileri konu alan bir edebi türdür. Efsanelerde de destanlardaki gibi olağanüstülükler yaşanabilir ama genellikle toplumsal olmaktan ziyade bireysel nitelikler taşır.
Destan ve efsane arasındaki farklar:
- Destanlar bir toplumun bütününü ilgilendiren olayları konu edinirken efsaneler daha özel olayları konu alır.
-destanlarda olağanüstü olaylar efsanelere oranla daha fazladır.
-efsaneler farklı biçimlerle başka milletlerde de vardır ama destanlar tamamen bir milletin ürünüdür.
kaynağı değiştir]
Destan, edebî eserler içerisinde en uzun, en millî ve oluşması en zor olanıdır. Bu nedenle her milletin millî destanı yoktur. Millî destanın oluşabilmesi için şu şartların sağlanmış olması gerekir. Onlar da:
Destan çekirdeği dediğimiz çok büyük bir olayın gerçekleşmesi ve bu olaydan sonra da destanın gelişmesi için uzunca bir sukûnet dönemi yaşanması gerekir.
Destan çekirdeği dediğimiz bu olayın (büyük bir savaş, salgın, deprem, sel baskını, kuraklık, toplu göç, büyük zafer) gerçekleştiği zamanda söz konusu toplumun sosyolojik aşamasını tamamlayıp millet olma seviyesine ulaşması ve bu toplum içinden çıkan sanatçıların bu olayı şiirle veya nesirle de ifade etmesi gerekmektedir.
Bu nesir ve şiirlerin varyantlaşma sürecinin başlaması gerekir. Bir başka deyişle nesir ve şiirlere yapılan ekleme ve çıkarmalarla, ferdin malı olmaktan çıkıp anonim bir karakter kazanması gerekir.
Bir edebî eser olarak ortaya çıkmış olan bu millî destanın unutulmaması için usta bir şair ve nâsirler tarafından bir kompozisyon dâhilinde derlenip yazıya geçirilmesi gerekir.
Destanlar, Araplar'da "esatır", Batı'da ise "myth" olarak adlandırılır.
Destanlar ikiye ayrılır:
Yapay destanlar
Doğal destanlar
Yapay Destanlar: yazarı belli olan, daha yakın zamanda yazılan ve olağanüstü durumlara az yer veren bir destan türü iken, Doğal Destanlar: anonim (yazarı belli olmayan), ilkel dönemde yaşanmış olayları konu alan ve sözlü destan türüdür. Destanlar İslamiyet'in kabulünden önceki Türk Edebiyatı kategorisine aittirler.
Destanlar üç bölümden oluşur:
Oluş (Çekirdek) Dönemi; Halkın benliğinde iz bırakan olaylar ve bunda rol oynayan kahramanlar,
Yayılma Dönemi; Olayın ağızdan ağza aktarılması,
Toplama (Derleme) Dönemi; Daha sonra yazıya geçirilmesidir.
Milletlerin toplumu derinden etkileyen, tarihi önem arz eden önemli olaylarını (doğal afetler, savaşlar, göç, yangın vb.) konu edinirler. Çoğu kez manzum olurlar. Tarih, etnografya, folklor gibi bilimler destanlardaki bilgilerden yararlanır.
Destanlar da masallar gibi sözlü ve yazılı olmak üzere ikiye ayrılır.
Doğal Destanlar (İslamiyet öncesi ve İslami Dönem Destanları, Sözlü Destanlar, Anonim)
Yapay (Örneğin Nâzım Hikmet - Kuvayı Milliye, yazılı destanlar)
Doğal Destanlar[değiştir
Masal ve Destan&#;ın Karşılaştırılması
BENZERLİKLER
• Her ikisinin de özel anlatıcıları vardır. • Her iki türde de olağanüstü kahramanlar ve olaylar vardır. • Her ikisi de anonimdir. • Kahramanlar ön plandadır. • Kahraman; gücü, kuvveti temsil eder, her zaman doğruyu yapar. • Her iki türde de benzer motifler vardır. Rüya, aksakatlı ihtiyar, kırklar (3- 7 &#; 40) motifleri gibi.
FARKLILIKLAR
• Masalın konulan çeşitli, destanın konuları sınırlıdır. • Masal kahramanları hayalidir. Destan kahramanları tarihte var olan kişilerdir. • Masallarda amaç bir ders vermektir. Destan, ulusun geçmişini anlatır. • Destanlar uzun eserlerdir. • Destanlar manzum olurlar(zamanla nesir hâline gelmişlerdir), masallar nesir şeklindedir. • Masalların benzerlerine başka milletlerde de rastlanabilir. Ancak destanlar millidir. • Masal hayâl mahsulüdür. Destanlarda ise olağanüstü olaylarla gerçek olaylar birleştirilmiştir. • Destanlarda zaman ve mekân kavramı belirlidir. Masallarda ise belli değildir. • Destanlar saz eşliğinde söylenirler. Masallar saz eşliğinde söylenmezler.
