Telıf Ne Demek

Telif hakkı (İngilizce:&#;copyright), bir kişi ya da kişilerin her türlü fikrî emeği ile meydana getirdiği bilgi, düşünce, sanat eseri ve ürününün kullanılması ve kopyalanması ile ilgili hukuken sağlanan haklardır. Telif hakkının doğması için tescile gerek yoktur.^[1] Fikir ve sanat eserleri üzerindeki haklar eserin üretilmesiyle birlikte doğar.^[2] Bununla birlikte eser sahibi isterse ülkenin ilgili tescil birimlerinde (mesela Türkiye'de noter ya da Kültür Turizm Bakanlığı) isteğe bağlı olarak kayıt tescili yaptırabilir. Telif hakları, genellikle belli bir süre için geçerlidir.

Telif hakkı simgesi, çember içinde bir "C" harfidir, © harfi üzerinde bulunduğu yapanın telif haklarının korunduğunu belirtir ve İngilizce "copyright" kelimesini ifade eder. C sembolü kullanılsın ya da kullanılmasın, orijinal her fikir ve ürün, doğuştan telif haklarına sahiptir.

Telif hakların korunması temel insan haklarından biridir. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi'nin maddesine göre herkesin yaptığı her türlü bilim, edebiyat veya sanat eserinden mütevellit manevi ve maddi menfaatlerin korunmasına hakkı vardır.

Süresi[değiştir kaynağı değiştir]

İngiltere’de 'da kabul edilen ve yılında uygulamaya konan "Kraliçe Anna Kanunu", bir kitabın eser sahibi ve mirasçılarına yayımdan itibaren belirli bir süre ile koruma sağlayan ilk kanundur. Bu yasa, kitap yayıncılarının kitaplarını başkalarının kopyalamasına karşı 14 yıl süreyle koruma sağlamaktaydı. İngiltere'de hakkak ve heykeltıraşların haklarını koruyan ve tarihli kanunlar; tiyatro ve musiki eserleri sahiplerinin haklarını koruyan ve tarihli kanunlar çıkarıldı, bu kanunların içerikleri yılında birleştirildi ve yılında Telif Kanunu halini aldı.^[5]

'da Fransız İhtilali ile Fransa'da locaların imtiyazları kaldırılmış; eser sahipleri korumadan tamamen yoksun kalmıştı. ve yıllarında telif hükümleri içere yasa çalışmaları yapıldı. Bu çalışmalar ile eser sahibinin fikri mülkiyet hakkının süresi, yaşamı boyunca ve ölümünden sonra 10 yıl süreyle sınırlandırılması belirlenerek düzenlendi. On yıllık koruma süresinden sonra eserin "kamu malı" hâline dönüşmesi sistemi benimsenmiştir.^[5] Benzer yasal düzenleme çalışmalarına daha sonra Almanya, İsviçre ve İspanya gibi diğer Avrupa ülkeleri de katıldı. Fransa'da Fransız İhtilali'nin ardından çıkan yasaları , , tarihlerindeki yasalaşma çalışmaları izledi. Bu çalışmalar mahkeme içtihatları ile birlikte gelişerek fikir ve sanat eserleri kanunu kabul edildi. Kanun, günümüzde Fikri Mülkiyet Kanunu adın taşır, telif ve sınai mülkiyet haklarını birlikte içerir.

Almanya'da yılında çıkan Prusya Bilim ve Sanat Eserleri Üzerindeki Mülkiyetin Himayesi Kanunu, yılında imparatorluk kanunu olarak yasalaştı ve yılında bugünkü haline yakın düzenlemeye erişti.

ABD'de ilk defa yılında John Usher adlı bir yazarın, kendi eserini izni olmadan satma ve çoğaltma konusunda yasak getiren özel bir izin sağlamıştı. Bu olay, ABD'de telif hakları konusunda ilk meydana gelen yasal olaydı. Ülkenin bir kısmında , 'da Kraliçe Anna Kanunu'nu temel alan telif hakları yasası onaylanıp uygulanmaya başlandı.

Kapsamın yaygınlaşması[değiştir Güncelleme: ABONE OL