Kara Ali Cellad

Osmanlı'da birçok idam çeşidi vardı. Çengele geçirmek, iple boğmak, kafasını kesmek ve kurşuna dizmek bu çeşitlerden bazılarıydı.

Bu zorlu mesleği yapan kişilere "Üstâdân-ı Dîvân-ı Hümâyûn" veya "Meydân-ı siyâset ustaları" bizim bugün bildiğimiz isimle 'cellat' denilirdi. 

Cellatlık müessesesinin icrasından sorumlu olan kişiler Bostancıbaşı ocağına bağlı olup Fatih Sultan Mehmet zamanında hakları güvence altına alınmıştı. 

Cellatlar yalnızca saraya hizmet etmezlerdi. Taşrada önemli görevler üstlenen paşaların maiyetinde de cellatlar bulunurdu.

Buna rağmen taşradaki idamların ifası da çoğunlukla İstanbul'dan gönderilen cellatlar tarafından gerçekleştirilirdi. 

Cellatlar, resmi olarak Yeniçeri Ocağı'na bağlı olmakla beraber yılında Vakayı Hayriye'den sonra görevini sürdüren nadir birliklerden olmuştu.

Bu kişilerin görevi yalnızca can almak değildi, sorgulamalarda işkence görevi de cellatlara verilirdi. 

senesinde Islahat Fermanı ile işkence şu sözlerle yasaklanana kadar cellatlar işkence görevlerini sürdürecekti;

Her türlü mücâzât-ı cismaniyye ve eziyet ve işkenceye müşâbih kaffe-i muâmele tamamıyla ilga ve ibtâl edilmiştir. Buna rağmen işkence yapan ve yaptıran memurlar Ceza Kanunu'na konacak maddeler mucibince tecziye edilecektir.

Cellatların en yoğun kullanıldığı durumlar isyanlardı. Siyasi isyanlarda genellikle sembolik idamlar gerçekleştirilirdi; ama eşkıyalık suçuyla ortaya çıkan durumlarda idam kararları çok hızlı bir şekilde alınırdı.

Resmi evraklarda Kuyucu Murad Paşa'nın yirmi binden fazla idamı soğukkanlılıkla yerine getirdiğine rahatlıkla ulaşmak mümkün. 

Siyasi idamlar ve cellatlar

Cellatlar yalnızca adi suçlardan hüküm giymiş kimseleri öldürmemişti. Saray içi mücadelelerde padişah dahi öldürmüşlerdi.

Bu vakaların içerisindeki en meşhuru 'Genç Osman'ın katlidir.

Bu idamdan sonra Erzurum beylerbeyi Abaza Paşa, Genç Osman'ın katillerini bulmak için binlerce Yeniçeriyi telef etmiş ve ocaklarını başlarını yıkmıştı. 

Siyasi idamlar gerçekleştiren cellatlar genellikle kimliklerini gizlemeyi tercih ederdi; ama bu meslek her zaman utanılacak bir görev değildi.

Halk içinde efsaneleşen cellatlar bulunuyordu. Kara Ali bunlardan birisiydi. 

Kara Ali, mesleğini şu sözlerle tanımlayacaktı;

Para almak için adam asmıyorum, adam astığım için para alıyorum.

Cellat Kara Ali / Görsel: Pinterest

Kara Ali, suçlu olduğuna inandığı mahkûmun canını almaktan tereddüt etmemesiyle bilinen ve herkesin çekindiği bir kimseydi.

Öte taraftan içine şüphe düştüğünde de bu görevi yerine getirmediği dilden dile dolaşırdı.

Sultan İbrahim tahttan indirildiğinde darbeciler meşruiyet kazandırmak için bu cinayeti Kara Ali'ye işletmek istedi.

Kara Ali bu cinayeti reddedince kendisi ve sevdiklerini öldürülmekle tehdit edildi.

Kara Ali, Sultan İbrahim'i katlettikten sonra nedamet getirdi ve bir daha bu mesleği yapmadı. 

Kara Ali'nin öldürdüğü kişilerden biri de Şair Nefi idi.

Evliya Çelebi ise efsanelerin aksine Kara Ali'yi şu sözlerle tarif edecekti;

Neuzubillah, çehresinde nur kalmamış zehir gibi bir adamdı. Yaz-kış kolları sıvalı, göğsü bağrı açık gezer.

Suçlu, masum, genç, ihtiyar,  haydut, vezir, âlim, Müslüman, Hristiyan, kadın, erkek fark etmez onun için. Yalnız kement geçirilecek boyun, satır çalınacak ense vardır.

Hatta birçok defa, idam ettiği adamın kim olduğunu bile sorup öğrenmez, merak etmez. Amiri olan Bostancıbaşı'nın 'Boğ' dediğini boğar, 'Vur' dediğinin başını uçururdu.

Yine cellatlarla ilgili diğer ayrıntılara seyyahımız Evliya Çelebi'nin Seyahatname'sinden ulaşabiliyoruz; 

Pirleri Eyüb Basrî hazret huzurunda Selman-ı Pak belini bağladı. Şerr-i Resûl-i müberrâ nasr-ı kat'-i fermân-ı Rabbü'l-izzet huzur-Resûlde ibtida bunlar bir katili seyf-i Ali ile katl ettiği için cellatların piridir ve daima şer' ile katle müstehak olub pâk-ı gasl edip meydan-ı siyasete götürüp günagün teselli ile tecdîd-i imân getirdüb ve şehâdet-i kelime-i söz getirdüb yönünü kıbleye müteveccih edib bir kere sağ eliyle katlolunacak kimsenin başını sıvayıp herif mebhut oldukda besmele ile kılıcı iki eline alıp mücrimin kellesini teninden cüdâ eder deyü ruhu için Fatiha-i şerîf tilâvet edib cümle huzzâr-ı meclise maktulün yanında nasihat edib 'Bu adamdan ibret alın' deyü va'z-ı nasihat ederdi.

Yüz yetmiş beşinde merhum olub bizzat Muaviye hazretleri meytini getirdib Şam-ı Şerîf'de Paşa Sarayı'nın kapısı civarında defn edüb üzerine bir kubbe inşa ettiğini anlatmaktadır.

Reşat Ekrem Koçu'ya göre Osmanlılar; cellatları, Kıpti ve Hırvatlardan seçerlerdi.

En usta cellatlar, dilsizler arasından seçilirdi ya da zamanla dilleri kesilirdi.

Bugün Topkapı Sarayı'nın Balıkhane Kasrı ve Kapısı hakkında bu denli yoğun efsanelerin olmasının nedeni cellatların burada bulunuyor olmalarından ileri gelirdi. 

Cellatlar, işkence görevini de yapıyor olmalarına rağmen, idamı kesinleşmiş birine asla zulmetmezdi. Ona büyük bir hürmet ve saygı göstererek güvenini kazanırdı.

Son fasılda idamlık mahkûma kızıl renkli bir şerbet ikram ederlerdi. Bu geleneğe göre şerbet biter bitmez mahkûm cellat tarafından boğazlanırdı. 

Topkapı Sarayı'nda bulunan Cellatlar Çeşmesi'nin adı da tesadüfi değildir. Bu çeşmenin başında yüzlerce devlet adamı katledilmişti.

Cellatlar Çeşmesi / Fotoğraf: Twitter

Cellatlar işlemlerden sonra temizlenmek ve su içmek için bu çeşmeyi kullanırdı. 

Yeniçeri Solak Hüseyin, malum çeşmenin önünde gerçekleşen bir vakayı şöyle aktaracaktı;

Davud Paşa'yı Kapucular Odası'ndan (Kapuarasu) çıkarub çeşme önünde Siyaset Meyda'nda çökertdiler. Cellad  ileri gelüb Davud Paşa'nın başından bin naz  ve istiğna  ile dülbendini çıkarub  kâh kolunu sığayub kâh kılıcı çıkarub omzundaki peştemaline silüb oyalanırdı.

Bu mahalde Sadrazam muzhzır ağayı gönderib 'Tiz padişahın emri yerüne gelsün boynu urulsun!' diye muhzır gelüb cellâdı yerinde bulamadı, cellâdı bekledi.

Cellâd geldiğinde 'Nerede idin?' deyince 'Diğer kılıcı getürmeğe gitdim!' dedi. Muhzır ağa 'Tiz imdi maslahatın gör!' dedi.

Cellâd 'Emir padişahın' deyüb kılıcı kınından çıkarub Davud Paşa'nın başı üzerinde döndürüb, Davud Paşa'nın başına indirmek üzere iken ihsan - dîdeler 'Sakın urma!' diye çağışırışub diğer cumhur 'Elbette ur' diye çağrışdılar.

Osmanlı tarihinde uzun iktidarına rağmen en az idam cezası uygulayan Sultan Abdülhamid, halk arasında kötü bir üne sahip bu çeşmeyi söktürerek yerine yeni bir çeşme taktırmıştı. 

Osmanlı dönemindeki en tartışmalı idam cezası hiç şüphesiz Fatih Sultan Mehmet döneminde yasalaştırılan 'Kardeş Katli' kanunudur.

Bu uygulama hiçbir günahı yokken ve daha kundakta bebek olmasına rağmen bazı şehzadelerin idam edilmesine neden olmuştur.

Fatih Sultan Mehmet / Görsel: Wikipedia

Fatih, bu kanunu şu sözlerle yasalaştıracaktı;

Ve her kimesneye evlâdımdan saltanat müyesser ola, karındaşların nizâm-ı âlem içün katl etmek münâsibdir. Ekser ulemâ dahi tecviz etmişdir. Anınla âmil olalar.

Osmanlı'da idamlar çoğunlukla 'salb'; yani iple boğmak şeklinde gerçekleştirilse de recm, kafa kesmek, denize atmak, vücudu çengellere geçirmek (çoğunlukla Müslüman öldüren gayrimüslimlere uygulanan acı verici bir yöntemdi), kazığa oturtmak (çok nadir uygulanmış ve genellikle eşkıyalık cürmüne isnaden uç bölgelerde tatbik edilmiştir) ve son dönemde kurşuna dizmek yöntemleri kullanılmıştır.

Fatih Sultan Mehmet'in Hurifileri ve Hurifi liderini yakarak idam ettirdiğine dair iddialar olmakla beraber, bu yöntem İslam hukukunca kesinlikle men edilmiştir.

Yine Fatih döneminde bir kalpazanın derisi yüzülerek idam edildiğine dair bazı görüşler mevcutsa da bu iddia da zayıf delillere dayanmaktadır. 

Denize atmak suretiyle idam cezası Osmanlı'da bulunmazdı. Bu yöntem daha çok sarayda ortadan kaldırılacak biri varsa uygulanan bir yöntemdi.

Başka bir deyişle esasen bu idamdan çok cinayet olarak ele alınacak bir hadisedir ki elimizde bu konudaki kaynaklar yetersizdir. 

Yine 'topa koyup ateşlemek' şeklindeki idam iddiaları da güçlü delillere dayanmaz.

Bu türden iddialar çoğunlukla seyyahların hayal güçlerine dayanmaktadır. 

Ve ok taliminde idamlık suçluların canlı hedef olarak kullanıldığı iddiaları bu kez yerli seyyahımız Evliya Çelebi'nin Seyahatname'sine dayanmaktadır. 

Evliya Çelebi, Reşat Ekrem Koçu ve yabancı seyyahların iddiaları birbirinden ilgi çekici olsa da ciddi delillere dayanmaz.

Doğru olsalar bile bu ve benzeri iddialar ciddi kaynaklarda yer almamaktadır. Bu sebeple kurumsal bir uygulama alanına sahip olduğunu söyleyemeyeceğiz.

İdamı uygulayan cellatların hikâyesi ise bir başka dosyanın konusu olduğu için burada değinmeyeceğiz; ama bu işi Osmanlı'da eskiden beri Çingenelerin yaptığı bilinmektedir.

Bu görevi ifa eden kişiler yalnızca cellatlar değildi. Özellikle subaşı ve asesbaşları cellatlık görevini yerine getirirlerdi.

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

Osmanlı Devletinde bir çok cellat olmasına rağmen Kara Ali'yi tarihin bir köşesine ismini yazdıracak olmasını sağlayan,hatta ve hatta Evliya Çelebi gibi birinin eserine dahi konu olmasını sağlayan özelliği neydi? Kara Ali; acımasız, gözü kara , yaz kış demeden baldır bacak, bağrı çıplak gezen sadece ve sadece öldürmek için yaşayan biriydi desek yanlış tabir kullanmış olmayız. İdam ettiği adamın kim olduğunu dahi merak etmeyen Kara Ali, amirinin boğ dediğini boğar ,vur dediğinin ise kellesini alırdı.

Tüm bu infazları yaparken yanında yamağı olan Hamal Ali ile birlikte onlarca sadrazam ve veziri infaz etmiştir. Ayrıca Yüzyılda yaşamış olan şair Nefi'yi de boğarak öldürmüş ve Nefi'nin cesedine taş bağlayarak denizin sularına bırakmıştır. Ayrıca Sultan İbrahim'in baş vezirlerinden olan Hezarpare Ahmet Paşa'nın infazını da yine kendisi yapmıştır.

Ancak tüm bu infazlara karşı Kara Ali'nin de infazından çekindiği bir kişi vardı. Deli İbrahim lakaplı Sultan İbrahim idi bu isim. funduszeue.info zamanından beri bir çok Sadrazam, Vezir ve Paşa idam eden Kara Ali'nin bu kez infaz etmesi gerektiği kişi bir padişahtı. Görevi zordu. Cesaret ve yürek isteyen bu davranış karşısında nasıl bir tepki verecekti? İnfaz edileceğini anlayan Sultan İbrahim kötü haldeydi ve Kara Ali ise bu infazı yapmak istemiyordu. Bu yüzden kaçmayı bile denedi ve kaçtı da fakat sonrasında kendisini yakalayan sadrazam tarafından işini yapması kırbaç darbeleri alarak söylendi.

Günler geçti ve Kara Ali yamağı ile birlikte Sultan İbrahim'in hapsedildiği yere geldi. Ağlaya ağlaya Sultan İbrahim'i hapsedildiği yerde boğarak öldürdü. Hikâyenin sonunda elbette Cellat Kara Ali de öldü fakat cellatların mezarlarında doğum ve ölüm tarihleri yazılmadığı için ne zaman ve nasıl öldüğü bilinmemektedir.

Genel Kültür

Tarih

Şair, Padişah Demeden Öldüren Osmanlı'nın En Acımasız Celladı: Kara Ali

Celd, Arapça kırbaçlamak anlamına gelirken cellat da kırbaçlayan, eziyet uygulayan gibi anlaşılır. Ama hepimiz biliyoruz ki cellat can alır.

funduszeue.info yaşayan ve kelimenin tam anlamıyla ayak bastığı her yere ölüm götüren Kara Ali de saray cellatlarından biri. Kendisi şöyle tasvir ediliyor:

Dile kolay tam 25 yıl cellatlık yapar Kara Ali "Peki kendisi neden bu kadar ünlü?" diye sorarsak, bunda infazlarının yanı sıra Evliya Çelebi'nin de payı var.

Kara Ali'nin namını günümüze kadar getiren başka bir durum da infazlarıdır tabii. Tarihçilere göre cellat, idam ettiği kişi sayısını bilemeyecek kadar çok kişi öldürmüştür.

ile yılları arasında yaşayan divan şairi, hiciv ustası Nef'i tam 5 padişah eskitse de en çok IV. Murad ile sıkı fıkı olur.

Kara Ali'nin infazlarından en önemlisi ise Sultan İbrahim olur. Ancak tarihçiler Kara Ali'nin bu infazdan kaçmak istediğini söylerler.

Kara Ali'nin doğum tarihini bilmediğimiz gibi ölüm tarihini de bilmiyoruz. Bunun ise asıl sebebi cellatların mezarlarının yazısız olması.

Sultan Abdülmecid dönemine kadar sarayda bulunan cellatlar ve cellat teşkilatı Tanzimat ile birlikte dağıtılır.

Muhteşem Yüzyıl dizisinde Sultan İbrahim'in Kara Ali tarafından boğdurulması şöyle anlatılır efendim:

Bu içerikler de ilginizi çekebilir: