Moğol Selçuklu Savaşı

kaynağı değiştir]

Anadolu Selçuklu’nun kendisine “il” olması bir süre Ögeday Han’a yeterli görünmüştü. Fakat bir takım gelişmeler büyük bir imparatorluk kurma peşindeki Han’da, Anadolu Selçuklu’yu bütünüyle tahakkümü altına alma ihtirası uyandırmıştır. Bunun üzerine Azerbaycan’daki Moğol kuvvetleri komutanını görevlendirmiştir. Komutan Çormagon Noyan’ın yılında felç olması üzerine yerine Baycu Noyan atanmıştır. Baycu Noyan’ın komutası altında dört tümenlik yani 40 bin kişilik bir kuvvet vardır.^[49] Türkiye Selçukluları üzerine saldırmak üzere fırsat kollamaya başlayan Baycu Noyan’ın hedefi, Anadolu Selçuklu Devleti’nin doğu sınırı yaklaşımını koruyan Erzurum’dur. Kentin zaten yüksek ve kalın olan surları I. Alaeddin Keykubat zamanında onarılmış, kentin savunmadan sorumlu garnizon pekiştirilmiş, kente çokça silah ve erzak depolanmıştı. Bu savunma düzenlemeleriyle Keykubat, doğu sınırında hiçbir istilacı kuvvetin başkent Konya üzerine ilerlerken imha etmeden geride bırakmayı göze alamayacağı güçlü bir direnek noktası oluşturmuştur. Lakin basiretsiz bir sultan olan Gıyaseddin Keyhüsrev, babası gibi bir Moğol saldırısının kaçınılmaz olduğunu görebilecek, bunun için gerekli tedbirleri alabilecek bir sultan değildir. Kent garnizonu Babai Ayaklanması’na katıldıktan sonra Eyyubi seferinde yıpranmış, kadrosu zayıflamıştı. Garnizon komutanı Sinaneddin Yakut, her ne kadar deneyimli ve yetenekli bir komutan olsa da bu kadrosu eksilmiş kuvvetle kenti savunmak gibi zor bir sorumluluğun altındadır. Moğol ordusunun yaklaşmakta olduğunu öğrenince gerekli savunma düzenlemelerini yapmış ve payitahta bir haberci göndererek takviye kuvvet istemiştir. Bu arada kent, Moğolların önünden kaçan sivil halkın akın akın gelmesiyle daha da kalabalıklaşmıştır. Kısa süre sonra Moğol ordusu gelip kenti kuşattı. Kuşatmada Moğol ordusu küçük ve büyük sekiz mancınıkla^[50] gece gündüz surları dövmüştür. Yıkılan kesimler derhal onarılarak savunmaya devam edilmiştir. Kenti Sinaneddin Yakut ve Hristiyan kuvvetler komutanı İstakus birlikte savunmaktadırlar. Her iki taraftan da ağır kayıplar olduğu belirtilmektedir.^[51][52]

Gıyaseddin Keyhüsrev tarafından gönderilen yardım birlikleri henüz Erzincan’dayken, kentin şahnesi (vali) Şerefeddin Duvini, Baycu Noyan’la, ailesinin ve akrabalarının canları bağışlanması koşuluyla anlaşmış ve kişilik bir Moğol birliğini savunması kendi sorumluluğunda olan burçtan kente almıştır. Şerefeddin Duvini’nin uygunsuz işlerine Sinaneddin Yakut’un devamlı engel olması nedeniyle aralarında bir husumet doğmuş olduğu ileri sürülmektedir. Bu ihanetle kente kısa sürede Moğol askerleri akmış, savunma bu sayıyla başa çıkamayarak çökmüştür. Moğolların kentteki Müslümanlardan işlerine yarayabilecek zanaatkarı esir almış, diğerler insanları kentin dışına çıkarıp öldürmüş, Hristiyan ve Yahudi tapınakları dahil kentin tamamını yağmalamışlardır. Moğol ordusundaki Gürcü ve Ermeni prenslerinin kiliselerdeki kutsal yazmaları kurtardıkları, Hristiyan ve Yahudilerin kendi ordularındaki dindaşları tarafından fidyeleri ödendiği için serbest bıraktıkları ileri sürülmüştür. Öldürülenler arasında kente Moğol birliğini alan Şerefeddin Duvini, ailesi ve adamları da bulunmaktadır. Moğollar esirleri yanlarına alarak bölgeden ayrılırken kenti ateşe vermişlerdir. Geride kalan talan edilmiş, yanmakta olan bir kent ve hemen dışındaki yığınla cesettir.^[53][54]

Erzurum’un düşmesi Anadolu Selçuklu sarayında gerçek bir felaket olarak görülmüştür. Devletin ve ülkesinin doğu sınırını koruyan en güçlü direnek notası olan Erzurum’un yıkımı, doğu sınır savunmasının kırılmış olduğu anlamına geliyordu, artık Moğol istilası önünde hiçbir direnek noktası kalmamıştır.^[55] Buna rağmen Sultan II. Gıyaseddin Keyhüsrev rahattır, “En az sayıda kölelerimi göndersem Moğolları sürerler” demektedir.^[56]

Hazırlıklar ve ordunun toplanması[değiştir kaynağı değiştir]

Moğol ordusu’nun Mugan Ovası’ndaki esas kışlağına dönmesinden kısa bir süre sonra Anadolu Selçuklu Veziri Mühezzibüddin Ali ile Baycu Noyan arasında yapılan barış antlaşması, Anadolu Selçuklu Devleti’ni Moğol tabiiyeti altına sokmuştur.^[84] Bu antlaşmanın Anadolu Selçuklu’ya yüklediği maddi yük yılda 3,6 milyon dirhem, 10 bin koyun, bin sığır, bin deve ve başkaca değerli hediyelerdir.^[78]

Kaynakça[değiştir

nest...

137892 137893 137894 137895 137896