Coğrafyanın Bilim Adamları

kaynağı değiştir]

Fiziki coğrafya ve Beşeri coğrafyadır. Fiziki coğrafya yeryüzünün fiziksel özellikleri (yer, su, hava ve canlılar) ile ilgilenirken beşeri coğrafya bu fiziksel özelliklere göre şekillenmiş insan yaşayışı, ekonomisi gibi toplumsal konularla ilgilenmektedir.

Coğrafyanın beş temel unsuru[değiştir kaynağı değiştir]

Coğrafya biliminin ortaya çıkışı ve çağlara göre tarihsel gelişimi şu şekilde gerçekleşmiştir:^[10]

Eski Çağ[değiştir

Coğrafya&#;nın Gelişmesine Katkıda Bulunan Bilim İnsanları

İLK ÇAĞ’DA COĞRAFYA

TALESCoğrafi görüş olarak dünyanın şekli hakkında bir teori ortaya atmıştır.ISAAC NEWTONDünya ile bütün nesneler arasında, onları birbirine çeken bir güç olduğunu, Dünya&#;nın tüm nesneleri yer çekimi gücüyle kendine çektiğini buldu Çalışmalarını &#;de Doğa Felsefesinin Matematik İlkeleri (Principla) adıyla yayımladı.HEREDOTOSTarihin babası olarak kabul edilen Heredot, aynı zamanda coğrafya biliminin gelişmesinde önemli katkılarda bulunmuştur.ERATOSTENESCoğrafya ismini ilk kullanan kişi olduğu için coğrafya ilminin adını ilk koyan kişi olarak bilinir.
Dünyanın ekvator üzerinde çevre uzunluğunu ve bir derecelik meridyen yayını hesaplamıştır.AMASYALI STRABONDünyanın ilk coğrafyacısı olarak kabul edilmektedir.
Ünlü eseri Geographika &#;Coğrafya&#; seyahat gözlemlerini ve dünyanın coğrafi yapısına ilişkin düşüncelerini içermektedir.BATLAMYUSRoma imparatorluğu devrinde dünyayı en gerçekçi bir şekilde tasvir etmiş coğrafyacı olarak bilinir.KEPLERGüneş Sistemi için yeni bir model geliştirdi.EKATUSYeryüzünün Tanımı veya Dünyanın etrafında yolculuk (Periegesis veya Periodos Ges) adlı eseri vardır.ARİSTO/ARİSTOTELESDünyanın yuvarlak olduğu görüşünü rasyonel olarak ortaya koyan ilk bilim adamıdır. Bu düşünceye ay tutulması sırasında dünyanın ay üzerine düşen gölgesinin dairesel olduğu varsayımından yola çıkarak ulaşmıştır.KSENEFONEseri: Anabasis (Onbinlerin Dönüşü)
Çizdiği harita M.Ö. 5. yüzyılın en detaylı haritası olarak kabul edilmektedir.İZNİK&#;Lİ (NİCEA) HİPPARCHUSGüneş ve Ayın Dünya&#;ya olan uzaklığını hesaplamıştır.
Enlem ve boylam daireleriyle, Dünya&#;daki herhangi bir noktanın konumunu belirtme yöntemini bulmuştur.
Geliştirdiği trigonometri yöntemleriyle birçok yıldızın konumunu belirledi.ANAKSİMENESGüneş ve ay ile diğer yıldızlar arasında ilk kez olarak bir ayırım yapmış, güneşin kendi ışığına sahip olduğu yerde, ay da dahil olmak üzere, diğer gök cisimlerinin güneşin ışığını yansıttığını söylerken, güneş ve ay tutulmalarına ilişkin olarak da doğru bir açıklama getirmiştir.ANAKSİMENDROSAnaksimandros karalar ile okyanus sınırını çizen ilk insandı. Düzenli ve anlaşılır bir evreni ifade etmek için ilk defa kozmos sözcüğünü kullanmıştır.

ORTA ÇAĞ’DA COĞRAFYA

İDRİSİEn önemli eseri Libro del Re Ruggiero (Kral Ruggiero&#;nun Kitabı) adlı eseridir.
Orta Çağ’da Müslüman coğrafyacıların ürettikleri coğrafi bilgi birikimini, Kitâb-ür-Rüşandi (Roger’in Kitabı adı da verilir.) isimli eseriyle Batı’ya taşımıştır.GALİLEİAstronomi gözlemlerinde kullanılabilecek ilk teleskopları yaptı. Astronomi alanındaki bulgularını Sidereus Nuncius (yıldızların habercisi)MARCO POLOGezilerine yönelik gözlemlerini bir eser halinde toplamıştır. Bu eser Avrupalıları coğrafi keşiflere özendirmiştir.COPERNİCUSTeleskopu kullanarak gezegen ve yıldızları inceleyen ilk bilim adamıdır. İncelemeleri sonucunda ayın üzerindeki kraterleri, güneş lekelerini, gezegenlerin güneş çevresinde hareket ettiğini ortaya koymuştur.MESUDİArap tarihçi, coğrafyacı ve gezgin. &#;Arapların Herodotu&#; olarak da tanınan el-Mesûdî dünya tarihini konu eden eseri Murûc ez-Zeheb ve Ma&#;âdin el-Cevâhir (&#;Altın Bozkırlar ve Cevher Madenleri&#;) ile tanınır. Bu eseriyle birlikte tarih ile coğrafyayı geniş çaplı ve ayrıntılı bir biçimde birleştiren ve aynı eserde sunan ilk Arap olmuştur. Irak başta olmak üzere, Orta Doğu&#;da Arabistan, Mısır, Suriye, İran, Ermenistan, Azerbaycan ve Hazar Denizi çevresindeki diğer bölgeleri gezmiş, ek olarak Hindistan, Sri Lanka ve Çin&#;e seyahat etmiştir. Bu ülkelerin yanı sıra Hint Okyanusu, Akdeniz, Kızıl Deniz, ve Hazar Denizi&#;nde yelken açmıştır. Hayatının büyük bir bölümünü seyahate harcayan el-Mesûdî, yılı Eylül ayında Mısır, Kahire&#;de vefat etmiştir. Her ne kadar İslam dininden coğrafyaya kadar pek çok konuda eser vermiş olsa da eserlerinin birçoğu bugüne ulaşmamıştır.İBN BATUTAYaptığı gezileri &#;İbn Batuta Seyahatnamesi&#; adlı eserinde toplamıştır.İBN HALDUNEn önemli eseri Kitap El-İbar (İbret Verici Kitap)&#;dır.BİRUNİGüneşin ve gezegenlerin eğimleri üzerinde durmuştur. Dünya ekseninin eğikliğini 23º 27&#; bularak gerçek değerine (23º 26,7&#;) çok yakın bir sayı bulmuştur.  Dünyanın çapını da ilk olarak Biruni gerçeğe çok yakın bir değer olan R=,7 km olarak bulmuştur.(Gerçek değer km dir).
Jeodeziyle ilgili temel bilgiler verdiği için bu bilimin kurucusu sayılmaktadır.

YENİ ÇAĞ ve YAKIN ÇAĞ’DA COĞRAFYA

MERCATORKendi adını taşıyan bir izdüşüm sistemi geliştirmiştir.İBNİ SİNAKitabbüş Şifa adlı kitabında coğrafyayla ilgili bilgilere de yer vermiştir.SEYDİ ALİ REİSEn önemli iki eseri :Muhît ve Mir’âtu’l-MemâlikALİ MACAR REİS7 haritadan oluşan bir dünya haritası çizdi.KÂTİP ÇELEBİCihannümaEVLİYA ÇELEBİEvliya Çelebi, –  yılları arasında yaşamış ünlü bir seyyahtır. Evliya Çelebi, Seyahatname adlı eserinde gezip gördüğü yerlerin sosyal ve ekonomik durumunu, ilgi çekici özellikleriyle dile getirmiştir.BİRUNİEseri; El-Kanun El-Maksudi dir.
Dünyanın yarıçapın ,7 km. olarak hesaplamıştır(Gerçeği : km.).
Dünyanın çevresini km olarak hesaplamıştır(Gerçeği : km).KAŞGARLI MAHMUDKaşgarlı Mahmud tarafından hazırlanan Dîvânu Lugâti’t-Türk adlı eser, aslında bir dil sözlüğüdür. Bununla birlikte Orta Asya’nın coğrafi özellikleri ile ilgili zengin bilgiler içerdiği için önemli bir coğrafi araştırma kaynağı olarak da kabul edilebilir. Ayrıca bu kitaptaki Dünya Dil Haritası eşine az rastlanan bir harita özelliğindedir.PİRİ REİSEseri: KİTAB-I BAHRİYE
Dünya haritası ve Kuzey Amerika haritasının çizimlerindeki isabet ve projeksiyon sistemindeki mükemmellik, tüm dünyada büyük hayranlık ve hayret uyandırmaktadır.ALİ KUŞÇUİstanbul&#;un enlem ve boylamını ölçerek güneş saatleri yapmıştır. Astronomi ve matematik konusunda iki önemli eseri vardır. İki eseri vardır:
FETHİYE: Astronomi kitabıdır. Otlukbeli Savaşından sonra Fatih&#;e sunulmuştur.
Diğer eseri &#;Muhammediye&#; adını verdiği matematik kitabıdır.İBN HURDAZBİHBatlamyus’tan gelen bilgileri de göz önüne alarak  “el-Mesalik ve’l-Memalik(Yollar ve Ülkeler ) ” isimli eserini yazmış, orijinal tarzda ilk coğrafi eseri telif eden kişidir.CARL RİTTERBeşeri coğrafyanın kurucusu olarak kabul edilmektedir.
Eseri: Coğrafya İlminde Tarihi EsaslarJAMES COOKBilimsel gezilerde en önemli kişidir.ALFRED WEGENERKıtaların kayması kuramını ilk kez ortaya attı.
Eseri: Kıtaların ve Okyanusların OluşumuFRİEDRİCH RATZELEseri: Beşerî Coğrafya (Antropocoğrafya)
Eseri: Politik Coğrafya &#; Devletler, Münakalât ve Harp Coğrafyası’’
Siyasî Coğrafya akımının kurucusu olarak kabul edilir.ALEXANDER VON HUMBOLTFiziksel Coğrafya’nın, Biyocoğrafya’nın  Klimatoloji’nin, Okyanus biliminin kurucusu
Güney Amerika’nın batı kıyısı’ndaki Humboldt akıntısı (Peru akıntısı) onun adını taşımaktadır.
Eseri: Kosmos
Fiziki coğrafya açısından katkıları şu şekilde sıralanabilir:
funduszeue.infoğrafi çalışmalarda gezi-gözlem ilkesini ortaya koymuştur.
funduszeue.infoğrafya araştırmalarında temel prensipler olan ilişki, dağılış ve sebep-sonuç ilkelerini ortaya koymuştur.
funduszeue.infom (eş sıcaklık eğrisi), izohips ( eş yükselti eğrisi), izobat (eş derinlik eğrisi), profil ve kesit gibi yardımcı görsel materyalleri kazandırmıştır.Besim DARKOTCumhuriyet döneminin ilk büyük coğrafyacılarından biridir. Türkiye’de çağdaş coğrafyanın gelişmesine katkıda bulunmuştur.
Darkot, çeşitli öğretim kademeleri için birçok ders kitabı hazırlamıştır. Ayrıca çeşitli ölçeklerde Türkiye duvar haritaları ve iki İtalyan coğrafyacıyla birlikte hazırladığı Resimli Modern Atlas çalışması vardır. Nüfus hareketleri, kentleşme, kentlerin tarihsel coğrafyası, iktisadi coğrafya, iklim bilgisi ve haritacılık alanlarındaki çalışmalarıyla Türkiye’de çağdaş coğrafyanın gelişmesine önemli katkısı olmuştur.İBRAHİM HAKKI AKYOLTürkiye’de çağdaş coğrafyacılığın kurucu öncülerinden biridir.
Türkiye’nin çeşitli yörelerinde ilk jeomorfolojik ve klimatoloji (iklimbilim) araştırmalarını başlattı. Türk Coğrafya Kurumu’nun kurucu üyeleri arasında yer aldı.FAİK SABRİ DURAN12 mart ’de Türk Coğrafya Kurumu’nun Genel Merkez Heyeti üyeliğine seçildi. Her derecedeki okullar için yazdığı coğrafya ders kitaplarından, atlaslardan, okul haritalarından başka, telif ve tercüme, birçok eseri vardır. Son eseri olan «Kâşifler Alemi» basılırken öldüğünden, bu kitap ölümünden sonra tamamlanmıştır.REŞAT İZBIRAKCumhuriyet Döneminin ilk büyük coğrafyacılarından ve Modern Coğrafyanın kurucularından biridirProf. Dr. OĞUZ EROLJeomorfoloji, Kuvaterner Jeolojisi, Klimatoloji, Hidroloji, Deniz Bilimleri, Çevre Bilimleri, Jeoarkeoloji, Fiziki Coğrafya, Jeoloji, Bilgisayar bilimlerine ilgi duyan Prof. Dr. Oğuz EROL’un bu alanlarda yayın ve çalışmaları bulunmaktadır.Prof. Dr. HAYATİ DOĞANAY46 yıllık meslek hayatı, bir başka ifadeyle 46 yıllık eğitim ve öğretim emektarlığı bulunmaktadır. Bu süre içerisinde, gerek öğretmenlik mesleğine ve gerekse akademik camiaya pek çok öğrenci kazandırmasının yanı sıra; birçok bilimsel yayına da imza atmıştır.Prof. Dr. Sırrı ERİNÇCoğrafyanın hem fiziki hem de sosyal kanatlarında önemli eserler vermiş olan Erinç, 50’li yılların sonuna doğru araştırma yayınlarının yanına üniversite ders kitaplarını da katmaya başlamıştır. Dört baskı yapan iki ciltlik Jeomorfoloji, üç baskı yapan Klimatoloji ve Metodları, Vejetasyon Coğrafyası, Ekoloji bunların en önemlilerinden olup en üst uluslar arası standartlarda yazılmış eserlerdir. Bunlardan Jeomorfoloji, yetmişli yılların sonuna kadar tüm dünyada rakipsizdi. Coğrafyamızın belleği, modern yer bilimlerinin öncüsüydü. Sırrı Erinç’in ölümüyle Türkiye coğrafya hocasını yitirdi.Ord. Prof. AHMET HULUSİ ARDELAhmet Hulusi Ardel yılında İstanbul’da doğdu. 13 Ekim yılında vefat etmiştir. Umumi Coğrafya Dersleri adını verdiği koleksiyonun ilk cildini, da yayınlanan Klimatoloji meydana getirir. Eser, Türkiye’de klimatoloji konusunda yayınlanan ilk üniversite ders kitabıdır ve içerisinde Türkiye İklimi ilgili hususları da içermektedir. Ahmet Ardel’in kitaplarını ’de funduszeue.infoısı, ’de de 2. baskısı yapılan &#;Jeomorfolojinin Prensipleri&#;izlemiştir. Ardel’in öne çıkan iki özelliği bulunmaktadır. Bunlardan biri, hoca ve müellif olarak kendini daima yenilemesini bilmiş olması, sürekli bir gelişme göstermesi ve her yeni eserinin veya her yeni baskının öncekilerden daha iyi olmasıdır. İkinci özelliği de tekelci olmayışı yani bilgisini paylaşmasıdır.

Ahmet Ardel’in Türk Coğrafyasının sesini yurt dışında da duyurabilmeyi başarmış ilk bilim insanlarımızdan biri olmasıdır. Ardel, Amsterdam ve Varşova Uluslararası Coğrafya Kongrelerine, INQUA’nın 5. ve 6. Uluslararası toplantılarına ve Commision international pour I’exploration scientifique de la Mediterranee’nin ’daki çalışmalarına tebliğler vermek suretiyle katılmıştır. Ahmet Ardel sadece Umumi Coğrafya Kürsüsünü değil, İbrahim Hakkı Akyol’un vefatından sonra bir süre Fiziki Coğrafya Kürsüsü yönetmiş, her iki kürsü elemanlarının yetişmeleri için çaba harcamıştır.

kaynağı değiştir]

Mahalle, Köy, Kasaba, Belde, Bucak, Semt, İlçe, İl, Ülke

İnsanoğlu tarafından yapılan coğrafya değişiklikleri[değiştir

nest...

52810 52811 52812 52813 52814