Son Güncellenme:
Kurgusal kelimesinin gerçekle ilgisi olmayan ve tamamen kurgu özelliğine sahip durumları ifade etmek için kullanılan bir kelime olduğu bilinmektedir. Kurgu aynı zamanda edebiyatta kullanılmakta olan bir türü de ifade etmektedir.
Kurgusal Ne Demek?
Kurgusal, kısmen veya tamamen gerçekle alakası olmayan durumları ifade etmektedir. Gerçekle alakası bulunmayan ve hayal ürünü olan ifadelerin kurgusal kelimesi ile ifade edilmesi mümkün olmaktadır. Kurgusal eserler, gerçek olaylarla ve gerçek kişilerle tam zıt bir özelliğe sahip olmaktadır.
Kurgusal TDK Sözlük Anlamı Nedir?
Kurgusal kelimesinin Türk Dil Kurumuna göre sahip olduğu anlamın kurgu ile ilgili, düşüntülü, spekülatif olduğunu söylemek mümkündür. Kurgusal kelimesi hem felsefede hem de edebiyat da sıklıkla kullanılmakta olan bir terim olma özelliğine sahiptir.
Edebî metin nedir?
Edebî metinler, insanların iç dünyasında zevk uyandırmak ve onları etkilemek için ortaya konulan edebi yazılardır. Şair ve yazarlar bu etkiyi gerçekleştirmek için kelimeler üzerine yoğun ve derin anlamlar yükler, kimisi şekil açısından bunu yakalamak ister kimi de anlam açısından
Edebi metinlerde amaç sadece anlamları sunmak değil aynı zamanda kişiyi etkilemek amaçların en başında gelir. Şair ve yazarlar hayal dünyasını düşünceleriyle yoğunlaştırır ve bunu yazıya döker. Edebi metinleri anlamak için söz ve terkipler, edebi tarzlar hakkında ön bilgiye sahip olunmalıdır.
Bir başka ifadeyle edebi metin, duygu düşünce ve hayallerin insanda heyecan ve hayranlık uyandıracak şekilde ve estetik bir yapı içinde söylenmesi ve yazılması ile oluşan edebiyat ürünlerine denir.
Edebî Metnin Özellikleri :
METİN NEDİR?
Metin, belirli bir iletişim bağlamında, bir ya da birden çok kişi tarafından sözlü ya da yazılı olarak üretilen anlamlı bir yapıdır. Metin çok farklı düzeylerde dille iletişimde bulunmak amacıyla cümlelerden oluşan, cümlelerle oluşturulan anlatma ve anlaşma aracıdır.
Metnin oluşumunda sesten paragrafa dil birimleri kullanılır.
Türkçe Sözlük, metin kavramını bir yazıyı biçim, anlatım ve noktalama özellikleriyle oluşturan kelimelerin bütünü olarak tanımlıyor. Şu halde basılı bir roman, öykü ya da gazetede herhangi bir sayfada gördüğümüz yazı, bir metin oluyor. Yine bir ilaç kutusundan çıkan ve o ilacı tanıtan bilgiler topluluğu ya da bir cep telefonunun kullanma kılavuzunda yer alan yazılar, birer metin oluşturuyor.
Metinler, yazılış amaçları, işlevleri ve gerçeklikle ilişkileri bakımından çeşitli şekillerde sınıflandırılabilir. İşlevleri yönüyle metinler, sanatsal (edebî) metinler ve öğretici metinler olmak üzere iki grupta incelenebilir.
A) SANATSAL (EDEBÎ-KURMACA) METİNLER VE ÖZELLİKLERİ
Sanatsal metinlerin kapsamına destan, halk hikâyesi, masal, fabl, öykü, roman, tiyatro gibi türler girer. Bu türlerde anlatılanların bir kısmının hiçbir gerçeklik temeli yoktur. Masal, fabl gibi türler de bu gruba dâhil edilebilir. Bir kısmı istenirse gerçeklikten hareket edilerek, İstenirse tümüyle tasarlanarak yaratılır. Öykü, roman, tiyatro gibi türler böyledir. Bir kısmı mutlaka bir gerçekliğe dayanır; ama söz konusu gerçeklik bir düş ve kurgu perdesinin altında nerdeyse görünmez hâle gelir. Destan, halk hikâyesi gibi türler de bu gruba dâhil edilebilir.
Sanatsal metinler, kurmaca metin olarak da adlandırılabilir. Kurmaca metinlerin varlık nedeni okuru bilgilendirmek, ona bir şeyleri öğretmek değil, onu kendi kurduğu bir dünyanın içine çekerek dar yaşam alanının dışına çıkarmak ve başkalarının yaşamına ortak etmek, eğlendirmek, dolayısıyla da onun yaşantılarını zenginleştirip renklendirmektir. Böyle metinler; anlatıcı, kişi, zaman, mekân olay öğeleriyle kurulurlar.
Kurmaca metinlerin öğretici-eğitici işlevi, doğrudan değil, dolaylıdır. Bu metinler daha çok, estetik zevk vermek, heyecan uyandırmak amacıyla yazılır. En gerçekçi kurmaca yapıtlarda bile hiçbir okur gerçeğin kendisini bulamaz. Çünkü yazar, ele aldığı gerçekliği yaratıcılığını, düş gücünü, özlemlerini, sanat zevkini, hayata bakış açısını vb. işin içine katarak yeniden yaratır. Gerçekliği kurgular, eklemeler ve çıkarmalar yaparak ona dilediği biçimi verir. Yani kurmaca bir metindeki kişi, zaman, mekân, olay öğeleri farklı bir yazar tarafından değiştirilip farklı şekilde yeniden kurgulanabilir. (Sözgelişi, Kurtuluş Savaşını farklı yazarlar, farklı biçimde kurgulayarak anlatabilir.) Bu yüzden de aynı gerçek olay ve kişilere dayalı hiçbir kurmaca yapıt, diğerine benzemez.
Kurmaca metinler günlük hayatın ve bilimin gerçekleriyle doğrulanmak zorunda değildir. Bu nedenle , de yüzyıllar boyunca tazelik, gerçeklik, evrensellik ve , güncelliklerinden bir şey kaybetmezler. Geçmişte birçok bilim adamının geliştirdiği çok sayıda bilimsel kuram geçerliliğini yitirmesine karşın Suç ve Ceza, Goriot Baba ve Fareler ve İnsanlar gibi kurmaca yapıtlar canlılıklarını hâlâ korumaktadır. Kurmaca metinlerde nesnellikten söz edilemez, böyle yapıtlar biriciktir, bunların eşi ve benzeri yoktur.
Kurmaca metinlerde yazar neyi anlattığından çok nasıl anlattığına önem verir; yani üslup (biçem) yaratma kaygısıyla hareket eder. Dili kendine özgü bir şekilde kullanır. Kendisini sözcüklerin mevcut anlamlarıyla sınırlamaz, onlara belli bağlamlar içinde yeni anlamlar yükler. Mecaza dayalı sanatlardan yararlanabilir. Bu yüzden de kurmaca metinlerde dil genellikle şiirsel-sanatsal işleviyle kullanılır. Kurmaca metinler, yoruma açık nitelikler taşır; bu yüzden de kurmaca metinlerden herkesin aynı anlamları çıkarması, aynı sonuçlara varması, anlatılanları zihninde aynı biçimlerde tasarlaması beklenemez.
Kurmaca metinlerde açıklayıcı, tartışmacı anlatım pek görülmez. Kurmaca metinler genel olarak öyküleyici ve betimleyici anlatımla yazılır. Kurmaca metinlerde tanımlama, örnekleme, tanık gösterme, sayısal ve bilimsel verilerden yararlanma gibi düşünceyi geliştirme yollarıkullanılmaz. Üsluba ağırlık verildiğinden deyimlerden, ikilemelerden, sözcüklerin duygusal anlamlarından yararlanma; benzetme, kişileştirme, konuşturma, eğretileme sanatlarına başvurma gibi anlatımı geliştirme yollarına ağırlık verilir. İstendiğinde diyaloglar, monologlar vb. ön plana çıkarılır.
B) ÖĞRETİCİ METİNLER VE ÖZELLİKLERİ
Öğretici metinler, adı üzerinde okuyucuya bir şeyler öğretmeyi amaçlayan metinlerdir. Bunların bir kısmı gerçek bir yaşamdan kaynaklanır. Günce, mektup, otobiyografi, biyografi, anı, röportaj, haber yazısı, gezi yazısı gibi türler bu gruba girer. Bir kısmı ise düşünce boyutludur. Makale, fıkra, deneme, eleştiri gibi türleri de bunlara örnek gösterebiliriz.
Öğretici metinlerde dil, daha çok göndergesel işlevinde kullanılır. Yazar nasıl söylediğinden çok ne söyiediğine(konuya) önem verir. Üslup yaratma kaygısıyla hareket etmez. Bu yüzden de sözcükleri genelde gerçek anlamlarıyla kullanır. Dilin anlatım olanaklarını fazla zorlamaz. Okuyucu üzerindeki etkisi bakımından anlatımın özlü, duru, yalın, açık ve akıcı olmasına özen gösterilir.
Öğretici metinler, kaynağını hayal dünyasından değil, gerçek dünyadan alır. Metne yansıtılan gerçek yaşam ve yaşantıların çarpıtılmamasına özen gösterilir. Doğruya, gerçeğe ve nesnelliğe önem verilir. Bu yüzden de anlatılanların doğruluğu ya da yanlışlığı genellikle kanıtlanabilir. Bu tür metinlerde amaç, ya okura doğrudan bilgi vermek, bir şeyler öğretmek ya da onu birtakım soruların ağına düşürüp düşündürerek onda tutum ve davranış değişiklikleri yapmaktır. Bu yüzden de öğretici metinlerde genel olarak açıklayıcı ve tartışmacı anlatıma ağırlık verilir. Tanımlama, tanık gösterme, örnekleme, sayısal ve bilimsel veriler kullanma gibi düşünceyi geliştirme yollarına başvurulur. Bu tür metinler, genellikle giriş, gelişme, sonuç aşamalarına dayalı bir planla yazılır.
Edebî metinlerde dil, bilgi aktarmak veya öğretmek amacıyla kullanılmaz. Kelimeler, günlük hayatta, herkesin bildiği, alışılmış anlamlarıyla değil, yazarın okuyucuya sunmak istediklerine göre yeni anlamlar yüklenir.
Edebî Metinler İle Bilimsel Metinlerin Farkı
Bu bakımdan anlatmaya bağlı edebî metinler ile bilimsel metinler birbirinden farklıdır. Bilimsel metinlerde anlam herkes için aynıdır. Hiçbir yerde ve durumda değişmez. Akdenizin bitki örtüsü makidir. gibi bir cümle herkes tarafından aynı şekilde algılanır. Ancak edebî metinlerde, okuyucunun o anda içinde bulunduğu ruh hâli, dünya görüşü, bilgi ve kültür seviyesi edebî metnin anlamını değiştirir. Çünkü edebî metinlerdeki sözler veya söz grupları yalnızca sözlük anlamlarıyla metinde yer almazlar; bulundukları bağlama(ortama) göre anlam değeri kazanırlar.
Edebî metinler yan anlam bakımından zengindir. Kelimeler ve kelime grupları, metin içerisinde farklı anlamlar kazanır. Bu nedenle edebî metinler anlam bakımından zenginleşir. Tek bir anlamları bulunmaz, okuyucunun bilgisi, görgüsü, psikolojik durumuna göre yeniden anlamlandırılır ve yorumlanırlar.
Anlam, Anlama, Anlatım, Yorum ve Yorumlama
Bir metnin yorumundan söz edebilmek için, onun anlamı üzerinde durmak gerekir.
Anlam, iletişim esnasında, iletinin, alıcıda uyandırdığı her türlü etkidir. Anlam, anlatımla gerçekleşir.
Anlatım ise; düşüncenin, duygunun kısacası anlamın sözle, davranışla, jest ve mimiklerle alıcıya ulaştırılmasıdır.
Anlatmak insan için vazgeçilmez bir ihtiyaçtır. Bunun oluşması için bir gönderici (yazar), bir alıcıya (okuyucuya) ve bir iletiye (mesaja) ihtiyaç vardır. Bu iletinin alıcı tarafından tam olarak algılanabilmesi için alıcı ile gönderici arasında dil ve kültür birlikteliğine, alıcının bilgi bakımından donanımına ihtiyaç vardır. Bu bakımdan ileti ile alıcı arasında bir bağın bulunması gerekir.
Okuyucunun metni yeniden anlamlandırma, değerlendirme va adlandırmasına yorum denir.
Edebî metinler okuyucunun kültürüne, anlayışına, zevkine, içinde bulunduğu psikolojik duruma göre yeni anlam değerleri kazanırlar.
Anlam değerleri her okuyucuda ve her okunduğunda yenilenir. Bu bakımdan edebî metinlerin bir tek anlamları yoktur. Her okunduğunda yeniden anlam kazanır, yeniden yorumlanırlar. Bu da kurmaca oluşlarından ve yan anlam bakımından zenginliklerinden kaynaklanır.
Anlatmaya bağlı edebî metinlerde yazarlar, dış dünyadan aldıkları izlenimleri bir tema çevresinde kurmaca bir yapı ile anlatırlar. Kurmaca gerçek olmayan demektir. Onların da kendi içerisinde dereceleri vardır. Dış dünyada yaşanan gerçek bir olayın anlatıldığı ve gerçeklik iddiası taşıdığı metinler, tarih veya hatıradır.
Ayrıca bakınız ⇓
- Burak, mavi gözlü, sarı saçlı, uzun boylu, zayıf bir çocuktu.
Not: Düşünce yazılarından biri olan makaleler bir fikri savunmak ya da kanıtlamak için kaleme alınır. Nesnel bir üslupla yazılan makalede sadece gerçek unsurlar (tarih, isim, bilgi) kullanılır.
Örnek: Varoluşçuluk akımı II. Dünya savaşından sonra Fransız yazar Jean Paul Sartre tarafından kurulmuştur. Diğer temsilcileri arasında Albert Camus, Martin Heidegger ve Soren Kiergaard yer alır.
Not: Günlük türündeki eserlerde de gerçek unsurlar kullanılır.
-Sevgili günlük. Bugün sınıf arkadaşlarım Mehmet ve Serdar ile buluştuk. Önce parka sonra sinemaya gittik. Çok güzel bir gündü.
2- Kurgusal (Hayali) Unsurlar
Masal ve fabl türündeki eserlerde sıklıkla kullanılır. Gerçeküstü ögeler taşıyan öykü ve romanlarda da kurgusal unsurlar mevcuttur.
1.A. Masallarda Kurgusal Unsurlar
-Tavşan Alice'e kendisini takip etmesini, onu harikalar diyarına götüreceğini söyledi.
- Güliver, devler ülkesine düştü. Herkes dev gibiyken o parmak kadar kısa kalmıştı.
- Kırmızı başlıklı kız ormanda yürürken bir kurda rastladı. Kurt ona nereye gittiğini sordu. O da anneannesine yemek götürdüğünü söyledi.
- Peri kızı kanatlarını çırparak odadaki pencereden çıktı.
- Hazinenin gizlendiği kaleyi kocaman bir ejderha koruyordu.
1.B. Roman ve Öykülerde Kurgusal Unsurlar
- Gregor Samsa, bir sabah uyandığında kendini dev bir böceğe dönüşmüş buldu. - Franz Kafka / Dönüşüm
Not: Roman ve öykülerde sıklıkla mecaz yapılır. Metnin içindeki benzetmeler gerçek değil kurgusal unsurlara örnek gösterilebilir.
-Zihnim kuru çalılıklar gibi sürekli bir şeylere takılıyordu. - Dostoyevski / Öteki
- Asıl körlük umutların bitip tükendiği bu dünyada yaşamaktı. - Jose Saramago / Körlük
1.C. Fabl Türündeki Eserlerde Kurgusal Unsurlar
Ana karakterlerini hayvanların oluşturduğu fabllar tamamen kurgusal ve düşsel unsurlardan oluşur. Bu eserlerde hayvanlar, insan gibi konuşabilir ya da bir ev inşa edip içinde yaşayabilir.
- Karınca bütün yaz çalışırken ağustos böceği sadece gitar çalıp yattı. Çalışmaktan yorgun düşmüş karıncayı görünce onunla alay ediyordu. Derken kış geldi. Karınca sıcacık evinde otururken ağustos böceğinin ne yakacak odunu ne de yiyecek bir lokma ekmeği vardı.
1.D. Tekerlemelerde Kurgusal Unsurlar
Tekerlemelerde de tıpkı fablarda olduğu gibi hayvanlar konuşabilir.
Karga karga gak dedi / Çık şu dala bak dedi
Çıktım baktım o dala / Şu karga ne budala
Not: Rüyaların anlatıldığı tüm metinlerde kurgusal unsurlara rastlamak mümkündür.
- Rüyamda daha önce hiç görmedim bir evdeydim. Evde benden başka birçok insan daha vardı. Ne kadar seslensem de hiçbiri beni duymadı.
Yaşanması mümkün olan olayların anlatıldığı ifadelere gerçek unsurlar denir.
Örnek:
Gerçek hayatta yaşanması mümkün olmayan, sadece zihinde tasarlanan olayların anlatıldığı ifadelere kurgusal unsurlar denir.
Örnek:
Aşağıdaki cümlelerden hangisi kurgusal unsurlara örnek değildir?
A) Güneş, gülümseyen yüzünü bize gösterdi.
B) Burası harika bir yer.
C) Kelebekler bizimle dans ediyor.
D) Uçan halıma binip dünyayı gezeceğim.
174523 174524 174525 174526 174527
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası