Deterjanlar Petrol Türevlerinden Yapay Olarak Elde Edilir

Kimya ayt konu anlatımı, Kimya tyt konu anlatımı , Kimya yks konu anlatımı… Merhaba arkadaşlar sizlere bu yazımızda Kimya Her Yerde hakkında bilgi vereceğiz. Yazımızı okuyarak bilgi edinebilirsiniz..

Yaşamımızın vazgeçilmez parçası olan kimyasallar hemen hemen her alanda karşımıza çıkmaktadır. Temizlikte kullanılan sabun, deterjan; mutfak malzemeleri, kıyafetler, oyuncakların ana malzemesi polimerler, kozmetik ürünler, ilaçlar, gıdalar vb. maddeler kimya bilimi sayesinde kullanıma hazır hâle getirilmektedir. Yani kimya her yerdedir.

Yaygın Günlük Hayat Kimyasalları

Temizlik Maddeleri

Kişisel temizlikte kullanılan sabun, şampuan, diş macunu; ev temizliğinde kullanılan deterjanlar, ağartıcılar, çamaşır suyu; gıdalarda hijyen sağlamak amacıyla kullanılan kireç kaymağı vb. ürünler temizlik maddeleridir .Sabun, deterjan, çamaşır sodası, çamaşır suyu, kir ve yağ çözücüler örnek olarak verilebilir.

Sabun
Sabun, bitkisel ve hayvansal yağların veya yağ asitlerinin NaOH gibi bazlarla kimyasal tepkimesi sonucu elde edilen temizlik maddesidir. Sabun kullanım amacına göre yapılır. Genel olarak yumuşak ve sert olmak üzere iki tür sabun vardır. Sert sabunlar sodyum (Na) tuzu, yumuşak sabunlar ise potasyum (K) tuzudur. Yumuşak sabunlar suda sert sabunlara göre daha fazla çözündükleri için genellikle traş kreminde ve sıvı sabun yapımında kullanılır.

Deterjan

Kir sökücü anlamına gelen deterjan petrol türevlerinden elde edilir. Deterjanın en önemli özelliği sert sularda bile köpürebilmesidir. Yaygın olarak kullanılan deterjan lauril alkolden elde edilen sodyum lauril sülfat’tır.

Deterjanların temel bileşenleri
Yüzey aktif maddeler
Köpük düzenleyiciler
Sertlik gidericiler
Katkı maddeleri

Sabun ve deterjanın farkları ve benzerlikleri

&#;Suda çözünürler.
&#;Temizleyici ve dezenfekte edicidirler.
&#;Moleküllerinde polar ve apolar kısımlar vardır.
&#;Sulu çözeltileri baziktir.
&#;Organik maddelerdir.
&#;Yüzey aktif madde içerirler.
&#;Sabun sert sularda deterjan kadar iyi temizleyemez.
&#;Yapısında benzen halkası taşıyan deterjanlar zor bozunur ve doğaya zararlıdır.
&#;Sabun bitkisel veya hayvansal yağlardan elde edilirken, deterjanlar petrol türevlerinden elde edilirler.

Polimerler

Birbirine bağlanan ve tekrar eden küçük moleküllerin her birine monomer, oluşan büyük moleküle de polimerdenir.
Çok sayıda küçük moleküllerin uzun bir zincir şeklinde birleşmesiyle büyük moleküller oluşturması olayına polimerleşme tepkimesidenir.

Yaygın Kullanılan Polimerler

Kauçuk: Kauçuk polimerine çeşitli katkı maddeleri katılarak istenilen esneklikte araba lastikleri, silgiler, ameliyat eldivenleri vb. malzemeler yapılır.

Polietilen: Polietilen polimeri elektrik yalıtkanı bir maddedir. Polietilenin farklı tepkime koşullarında ve farklı katalizör eşliğinde, kullanım alanları farklılık göstermektedir. Örneğin, PE polimerinin bir türü sert olup plastik şişe ve kapaklarında, plastik boru yapımında, oyuncaklarda kullanılırken diğer türü ise esnek ve yumuşak olup çöp ve alış-veriş poşetlerinde, şampuan, meyve suyu gibi sıkılabilir şişelerde, elektrik kablosunun kaplanmasında vb. kullanılmaktadır.

Polietilen teraftalat (PET): Meşrubat, yiyecek ve içecek kapları, sentetik fiber gibi kullanım alanlarına sahiptir.

Kevlar: Zırh, sağlam halat yapımı ve yanmayan koruyucu giysi yapımında kullanılmaktadır.

Akrilik: Elyaflar giyim, ev tekstili ürünlerinde, araba tavanı, branda yapımında, inşaatlarda dolgu maddesi olarak kullanılır.

Kozmetikler

Cildimizi temizlemek, güzelleştirmek veya görünüşünü değiştirmek amacıyla cilde sürülen maddelere kozmetik denir. Kozmetik malzemeler kişisel bakım veya estetik amacıyla kullanılmaktadır. Cilt kremleri, makyaj malzemeleri, parfüm, saç bakım ürünleri, kalıcı dövme boyası, vb. maddeler kozmetik malzemelere örnektir.

&#;Parfümler, malzemenin hoş kokulu olmasını sağlamak amacıyla kullanılır.
&#;Nemlendiriciler, cildin nemli kalmasını sağlar.
&#;Boyalar, karışıma istenilen rengi verir.

İlaçlar

Hastalıkları teşhis etmek, tedavi etmek veya önlemek amacıyla kullanılan canlı metabolizmasını etkileyen yiyecek ve su dışındaki kimyasal maddelerdir.

İlaçlar doğal kaynaklardan elde edildiği gibi günümüzde daha çok laboratuvar koşullarında yapay olarak elde edilir. İlaçlar iki kısımdan oluşur. Bunlardan ilki etkin madde, diğeri ise taşıyıcı maddedir. Etkin madde, vücuttaki hedef bölgeye etki eden kimyasal maddelerdir. Taşıyıcı madde ise etkin maddenin hasta tarafından kolay alınabilmesi veya dozun daha kolay ayarlanabilmesi için vücudun normal işleyişine etkisi olmayan kimyasal maddelerdir.

İlaçlar hastalığın türüne göre ve vücuttaki hangi bölgeye ne şekilde etki edeceğine göre çeşitli formlarda bulunur. Hap, şurup, iğne, merhem vb. ürünler ilaç formlarıdır.

Gıdalar

Hazır Gıdalar

Çeşitli fiziksel veya kimyasal işlem uygulanmış (işlenmiş) ve ambalajlanmış gıda maddelerine ise hazır gıda denir.

Hazır gıdalar şu şekilde sınıflandırılabilir;

Toz ürünler; Hazır çorbalar, meyve içecekleri, tatlılar&#; Unlu mamüller; Hazır ekmek, kek, gofret, kraker&#;
Fermantasyon ürünler; Ekmek, peynir, yoğurt, tereyağı, turşu, alkollü içecekler&#;
Dondurulmuş ürünler; Ayıklanmış sebzeler, patates kızartması, balık, dondurulmuş meyveler&#;
Konserveler; Hazır salçalar, marmelatlar, sebzeler, ton balıkları.

Pastörizasyon nedir?

Pastörizasyon işlemi gıda sanayinde besin maddelerini hastalık yapıcı mikroorganizma-lardan arındırmak amacıyla uygulanan ısıtma yöntemidir.

Pastörizasyonda sütün °C ısıda 15 saniye ya da 90°C ısıda 1 saniye bekletilmesi söz konusudur.
Kutu sütlerinde ise UHT (Ultra-Hight Temperature) yöntemi kullanılır. Süt °C sıcaklıkta saniye ısıtılır. UHT’li süt 4 ay, pastörize süt ise 3 gün dayanır.

Hazır gıdaları alırken ve tüketirken;

&#;Ambalaj üzerindeki içindekiler kısmı kontrol edilmelidir.
&#;Hangi katkı maddelerini içerdiğine dikkat edilmelidir. Bu katkı maddelerinin zararlı olup olmadığının bilincinde olunmalıdır.
&#;Üretim ve son kullanma tarihleri kontrol edilmelidir
&#;İlgili bakanlıkça onayının olup olmadığı kontrol edilmeli, onaysız ürünler satın alınmamalıdır.
&#; Kullanım bilgisine ve saklama koşullarına dikkat edilmelidir.

Gıda katkı maddeleri ve kodları;
&#;E Renklendiriciler (Alura REDAC, amarant, azorubin ve eritrosin)
&#;E Koruyucular (sitrik asit, sodyum benzoat)
&#;E Antioksidanlar ve asit düzenleyiciler
&#;E Emülgatörler ve stabilizatörler (lesitin, polisorbat 60)
&#;E Asit-baz sağlayıcılar
&#;E Tatlandırıcılar ve koku verenler (Monosodyum glutamat, sakkarin, aspartam)
&#;E Geniş amaçlı gıda katkı maddleri

Yenilebilir Yağ Türleri

Yağ, temel olarak karbon, hidrojen ve oksijen elementlerinden oluşan suda çözünmeyen bir maddedir. Yağlar; bitkisel yağlar, hayvansal yağlar, mineral (madeni) yağlar vb. olmak üzere çeşitli sınıflara ayrılır. Gıda, yakıt, kozmetik, boya, makine sanayi ve daha birçok alanda kullanılmaktadır

Sıvı Yağ Çeşitleri

Sıvı yağlar ayçiçek, zeytin, mısır, fındık vb. bitkilerinin tohumlarından çeşitli işlemler sonucu elde edilir.

Ham yağ nedir?

Bitki tohumlarından yağ elde ederken presleme veya özütleme yöntemi bazen de her iki yöntem birden kullanılarak yağının çıkması sağlanır. Presleme sonrasında karışımdaki yağ, küspeden süzme yöntemiyle ayrılır. Özütleme sonrasında ise yağ, çözücüden ayrımsal damıtma ile ayrılır. Bu şekilde ham yağ elde edilir.

Rafinerasyon nedir?

Ham yağın gıda olarak tüketilebilecek özellik kazanması için (yenilebilir yağ hâline gelebilmesi için) istenmeyen maddelerin yağdan uzaklaştırılması yani yağın arıtılması gerekmektedir. Bu işlemlere rafinasyon denir. Rafinasyon; yağa istenilen renk ve kokuyu verme, yağın asitliğinin azaltılması, yağdaki mumsu maddelerin uzaklaştırılması gibi işlemleri içermektedir.

Sızma yağ: Bitki tohumlarından sadece presleme sonucu elde edilen ve başka hiçbir işleme tabi tutulmayan yağlardır. Serbest yağ asidi oranı düşük olan yağlar sızma yağ şeklinde kullanılmaktadır. Yağın renk, koku ve tat gibi özelliklerinde herhangi bir değişiklik
yapılmadan, ham yağın olduğu gibi kullanıldığı yağ çeşididir.

Rafine yağ: Yağın asitlik miktarı fazla olduğunda ve yağda istenmeyen renk ve tat ve koku olduğunda, yağa rafinasyon işlemleri uygulanarak istenilen özellikte yağ elde edilir.
Yağdaki serbest yağ asitlerinin oranını düşürmek için yağa NaOH gibi bazlar eklenir. Baz, serbest yağ asidiyle tepkimeye girerek asidi nötrleştirir. Böylece yağ asidi
oranı istenilen seviyeye düşer. Yine yağın renginin açılması ve istenmeyen kokunun giderilmesi için çeşitli yöntemler uygulanır. Bu işlemler sonucunda elde edilen yağa rafine yağ denir.

Riviera yağ: Sızma yağ ile rafine yağ karıştırılarak elde edilir. Riviera yağda genellikle rafine yağ oranı daha fazladır.

Vinterize yağ: Yağdaki bulanık görüntüye sebep olan mumsu maddelerin uzaklaştırılması sonucu elde edilen yağa vinterize yağdenir.

Sıvı yağlar yeterince hidrojen elementiyle tepkimeye sokulduğunda ise yapay bir madde olan margarin elde edilir.

Çamaşır suları, bulaşık deterjanları, çamaşır deterjanları, ağartıcılar, perdeler ve tüller için özel deterjanlar, yüzey temizleyicileri, yağ sökücüler, tuz ruhu, kezzap, toz savar spreyler, tuvalet ve banyo için özel temizleyiciler, sıvı sabunlar, dezenfektanlar ve daha neler neler…

Bugün sıradan bir hanede bile bahsettiğimiz ürünlerin bir veya birkaçı illa ki bulunuyor. Sağlıklı olmak daha doğrusu sağlıklı kalmak adına 'iyi niyetle' yapılan eylemlerden biri olan temizlik işlemleri, kullanılan malzemelerin içeriklerine bakılmaksızın uygulandığında insan yaşamını tehlikeye sokuyor hatta bazen hayatından ediyor!

Bugün ev ve çevre temizliğinden aşina olup gönül rahatlığıyla kullandığımız pek çok "deterjan" içerisindeki kimyasallar yüzünden sağlığımızı kısa veya uzun vadede olumsuz etkileyebiliyor. Ayrıca doğaya, hayvanlara ve diğer canlılara da büyük zararlar veriyor.

Türkiye'de kadınların esaslı bir temizlik aracı gördüğü deterjanlar, özellikle titiz hanımlar tarafından adeta "baş tacı" ediliyor.

Kovid pandemisiyle mücadelede de temizlik ürünlerine ilgi her geçen gün artıyor. Farklı temizlik ürünlerin bir arada gereğinden fazla kullanımı ise hem uygulayıcısı hem de hane halkının sağlığını riske atıyor.

Kimyasal kirlilik

Toz, krem veya sıvı olarak üretilen, petrol türevlerinden sağlanan temizleme ve arıtma özellikli temizlik maddeleri olan deterjanlar, sabun dışındaki temizleyicilerin tümünü kapsıyor.

Sağlıklı olmanın öncelikli şartlarından biri olan temizlik işleminde, evsel temizlik ürünlerini (deterjanları) cömertçe kullanmanın daha sağlıklı bir ortam sağlayacağı düşüncesi ise maalesef gerçeği yansıtmıyor.

Uzmanlar, evlerimizi mikroptan, kirden arındırmak isterken kullandığımız evsel temizlik malzemeleri yüzünden hane içinde "kimyasal kirliğe" sebep olunabileceğini belirterek, ikaz ediyor.

Temizlik ürünlerinin ambalajındaki etiketlerin iyi okunup kullanım şartlarına mutlaka uyulması gerektiğini belirten uzmanlar, ebeveynlerden özellikle "Çocukların erişemeyeceği yerde bulundurun" ikazı olan ürünlere karşı daha hassas davranmalarını istiyor.

Bilerek veya bilmeyerek ihmal edilen bu uyarılar neticesinde bilinçsizce yapılan temizlik işlemleri ise maalesef faydalı değil, zararlı oluyor.

Araştırmalar dikkat çekici

Dünyada özellikle Avrupa ve Amerika'da yapılan pek çok araştırmada kimyasalların, insan hayatını olumsuz yönde etkilediği ispatlanmış durumda.

Bu konuda yapılan en çarpıcı araştırmalardan biri geçmişte Amerikan Çevre Koruma Kurumu (US Environmental Protection Agency – EPA) tarafından yapıldı.

EPA'nın araştırmasına göre, temizlik ürünleri dışarıdan gelen toksinlere göre üç kat daha fazla kanserojen etkiye sahip! Bu araştırmanın insanı dehşete düşüren diğer bir ayrıntısı ise "26 saniye" tespiti!

EPA'nın açıklamasına göre, soluma, yutma ve temas yoluyla vücuda geçen bu kimyasallar, temizleyici ürünlere maruz kaldıktan sadece 26 saniye sonra bütün organlarda görülebiliyor.

Ev içindeki ulaşılabilirlikleri, kullanım sıklığı ve kullanım amacına bakarak "zararsız" gibi algılansa da uygunsuz miktarda ve şekilde kullandığında, sağlığa ciddi zararlar verebilen temizlik malzemelerinin içerikleri, yanlış kullanım şekleri ve vücuda etkileri hakkında bakın uzmanları neler anlatıyor…

"Sağlıklısı az kullanmak"

Halk Sağlığı Uzmanları Derneği üyesi Prof. Dr. Çağatay Güler, "Toplumda yanlış iki kanı var 'azı iyi ise çoğu çok daha iyi' zannedilir. Oysa vitaminlerin bile çoğu ölümcül dahi olabilir. Yani bir şeyin azı iyiyse çoğu, çok daha iyidir anlamına gelmez! Bu tehlikeli bir yaklaşımdır. İkincisi, deterjanlarla kirlerin yumuşaması ve suyla kolayca akıtılmasını sağlaması içindir, bunları hiçbir zaman kullandığımız makineleri üreten firmanın önerdiği miktar üzerinde kullanmak yararlı değildir. İster makinede ister elde olsun deterjan kalıntılarının insan vücuduna girmesi olumlu etki yaratmaz. Bir deterjan yıkanan kap kacak üstünde kalıntı bırakıyorsa hemen servise haber vermek gerekir. Elden geldiğince deterjanların az kullanılması halk sağlığı açısından önemlidir" diye konuşuyor.

"Ev kadınlarımız kimyasal havuz içinde yüzüyor"

Evlerdeki temizlik malzemelerinin çokluğu ve fazla kullanıma dikkat çeken Prof. Dr. Güler, şunları söylüyor:

Ev kadınlarımız adeta kimyasal havuz içinde yüzüyor. Her şeyi nasıl kullanacağını ise bilmiyorlar. Evler birbirine karıştırılmaması gereken maddelerle dolu. Neredeyse her eşya için ayrı bir temizlik malzemesi ile dezenfekte işlemi yapılıyor.

Bu kimyasal maddelerin kullanımında çok dikkat etmek gerekir. Türkiye'de maalesef abartılı temizlik malzemeleri kullanıyoruz. Tüm bunların arkasında çok büyük bir reklam potansiyeli var ve pek tabii ki reklamcıların arkasına alan büyük bir kimya sanayi bulunuyor.

Sağlıklı bir bireyin bile yanlış kullanılan temizlik malzemeleri yüzünden çeşitli problemler yaşayabileceğine dikkat çeken Prof. Dr. Güler, "Temizlik malzemelerini kullanırken çok dikkat etmeli. Temizlik malzemelerin içindeki kimyasallar birbirine karıştırılırsa sağlık değil, sorun yaratır. Yanlış uygulama insanın sindirim, deri ve solumun sistemini etkiler. Örneğin ağızdan sindirim sisteminden giren kimyasal emilirse hemen her organ etkileyebilir. Bazı kimyasallar da deriden etki ederler, alerjiye ve daha pek çok farklı hastalığa sebep olur. Bu sebeplerle temizlik malzemelerini kullanırken eldiven kullanmak, gerekirse maske takmak ve yiyecek ürünlerinden uzak tutmak sağlık için önemli bir tedbir olacaktır" tavsiyesinde bulunuyor.

"Yaşamsal tehlikeye yol açar"

İnsanların hastanelerde gördüğü bazı uygulamaları sivil hayatlarına taşımamaları gerektiğine dikkat çeken Prof. Dr. Güler, "Bazen bazı uzmanlarınız servislerinde aldığı tedbirler kapsamında hastalarından dezenfekte etmesi için ellerini bir takım kimyasal maddelere batırmasını isteyebilir. Fakat bu durum o servis için özel bir durumdur. O uzmanın önerdiği yapılması gereken bir uygulamadır ama bunu asla hastane dışındaki büyük kitleye uygulatamazlar. Bu çok büyük bir hayati yaşamsal bir tehlikedir! Ülkemizde bu ikisi birbirine karıştırılıyor" diyor ve ekliyor:

'Hastanede yapılan uygulama, dışarıda yararlı olur' diye düşünmek doğru olmaz, aksine öyle bir uygulama yaşamsal tehlikeye yol açar! Veyahut da çocukların varlıklarını tehlikeye düşürür. Neden? Çünkü biz temiz el istiyoruz ama mikropsuz el istemiyoruz.

Mikropların bir kısmının hiçbir zararı yok. Su ve sabunla yıkamak yeterlidir. Bunu da abartmadan tuvaletten sonra ve yemekten önce el yıkamak yeterlidir. Çocukları bu şekilde eğitmek yeterlidir.

Pandemide öyle bir algı oldu ki, sanki dezenfektanları devamlı yaparsak çevresini daha iyi korurmuş gibi… Bu çok yanlıştır. Su ve sabun yoksa ancak o zaman uygulanabilir.

"Hakem laboratuvarı kurulmalı"

Halk sağlığını etkileyebilecek tüm ürünlerin tarafsız bir laboratuarda incelenmesi gerektiğine dikkat çeken Prof. Dr. Güler, "Maalesef ülkemizde araştırma yapacak laboratuar potansiyelimiz yok! Yani bahsettiğim tarafsız, tüketici için laboratuar olması lazım. Şu veya bu firmanın şubesi veya bir resmi kurumun laboratuarı olmaz. Tarafsız hakem laboratuarların kurulmalı" diyor.

Prof. Dr. Güler, ayrıca yazılı ve görsel basının halk sağlığı konusunda ilgisizliğine de sitem ediyor.

"Temizlik ürünleri birbirine karıştırılmamalı"

Marmara Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü öğretim üyesi ve Türkiye Kimya Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Bahattin Yalçın da vatandaşın özellikle pandemi döneminde deterjan kullanımını yoğunlaştırdığını belirtiyor.

İnsanların temizlik malzemeleri satın alırken merdiven altı denilen ürünlerden uzak durmasını ve orijinal ambalajında bulunan ürünleri tercih etmesini tavsiye eden Prof. Dr. Yalçın, "Evsel temizlik ürünleri alırken açık veya merdiven altı dediğimiz malzemeler olmamasına çok dikkat edilmelidir. Ürünü alırken öncelikle etiketleri incelemeli, etiketteki kullanma talimatına uyulmalıdır. Ayrıca Sağlık Bakanlığı'nın geliştirdiği yeni uygulamalarında çeşitli sistemler var. Etiketler üzerine konulmaya başlayan kodlar gibi mesela. Bu kodlar tüketicinin ürünün denetimlerini bizzat kendisinin yapmasını sağlıyor. Bu tür uygulamaları kullanmak tüketicinin faydasına olacaktır" diye konuşuyor.

Prof. Dr. Bahattin Yalçın

Türkiye'de ev temizliğinde yapılan en büyük hatanın temizlik malzemelerinin birbirine karıştırılarak kullanılması olduğunu vurgu yapan Prof. Dr. Yalçın, "Temizlik yaparken evin daha temiz olması için özellikle de tuvalet ve banyo temizliğinde kullanılan çamaşır suyunun, farklı kimyevi temizlik ürünleriyle birlikte karıştıranlar olabiliyor. Bu tür uygulamalar son derece tehlikeli sonuçlara neden olabilir. Mesela yine yağ, pas ve kireç çözücü ürünler çamaşır suyuyla karıştıranlar olabiliyor. Bu çok büyük hatadır. Çünkü bu karışımlar sonucu zehirli gazlar ortaya çıkarak hayati tehlikesi olan zehirlenme, yanık ve ölümlere yol açabilir. Ev hanımları evsel temizlik malzemelerini kullanırken özelliklerine çok dikkat etmeli. Kezzap tuzruhu veya çamaşır suyu gibi maddelerin kesinlikle bir arada kullanmamalıdır. Bu tür karışımların ölüme bile sebep olduğunu bilmelidir" ifadelerini kullanıyor.

"Çamaşır suyu ile sebze yıkayanlar var"

Ev temizliği sırasında pencere ve kapıların açılarak ortamın iyice havalandırması gerektiğini belirten Prof. Dr. Yalçın, şunları söylüyor:

 Özellikle çamaşır suyu ile yapılan temizliklerde ortamın havadar olması çok iyi olur. Mümkün olduğunca temizlik esnasında ve sonrasında ev iyice havalandırılmalıdır. Çünkü çamaşır suyundaki sodyum hipoklorit ve tuz ruhundaki hidroklorik asit birleşince klor gazı ortaya çıkıyor. İki maddenin karışması; nefes darlığı, astım benzeri hışıltılı solunum, gözlerde yanma bulgularıyla ortaya çıkan solunumsal zehirlenmeye yol açıyor.

Evsel temizlik ürünlerinin çocukların ulaşabileceği yerlerde tutulmaması ve şişelerinde etiketli ve kontrol edilebilir olmasının önemine dikkat çeken Prof. Dr. Yalçın, "Bir de bazen yediğimiz sebze ve meyveleri temizliğinde çamaşır suyu kullananlar olduğunu duyuyoruz. Bu konuda dikkat edilmesi gerekiyor, öncelikle böyle bir uygulama doğru değil. Olur da çamaşır suyu ile sebze meyve yıkarsanız çok iyi yıkama yapılması, salata malzemelerinin iyice durulanması gerekiyor. Çünkü klor son derece zehirli bir gazdır. Klorun bazı ürünlerinin kanserojen etkisi vardır" şeklinde konuşuyor.

"26 saniyede etkiliyor"

Amerikan Çevre Koruma Kurumu'nun (EPA) ev hanımları üzerinde yaptığı bir araştırmada, evsel temizlik ürünlerinin kansorejen etkiye sahip olduğunu tespit ettiğini belirten Prof. Dr. Yalçın, "EPA ayrıca evsel temizlik ürünlerinin 26 saniye gibi kısa bir sürede insana etki ettiğini ortaya çıkarmış. Yani soluyarak, yutarak veya temas yoluyla geçebiliyor. Çamaşır suyu tek başına bile yoğun miktarda kullanıldığında ve bunu soluduğumuzda boğazınızda iltihap ve mide iltihap yapıyor. Gözleri tahriş ediyor. Bunların içinde genelde Petro-kimyasal ürünler de var. Cam ve tuvalet temizleyici ürünlerde amonyak kullanılıyor. Yani her birinin bazı hedef organlarda etkisi var. Kimi baş ağrısı, kimi akciğerinde olumsuz etki yapıyor" diyor.

Temizlik işlerinde yapılan hatalardan bir diğerini ise Prof. Dr. Yalçın şöyle anlatıyor:

"Lavabo tıkandığında vatandaş aldığı lavabo açıcıyı kullanma biçimi de çok yanlış. İçinde sodyum hidroksit dediğimiz kostik yani yakıcı bir madde bulunur. Bu da deriyle temas ettiğinde yakar. Halkımız bunu alıp hemen lavaboya boşaltıp üzerine kaynar suyu döküyor.

Oradan çıkan buhar mesela, kapalı bir ortamdaysanız veya dikkat etmezseniz derinizde yanmaya sebep olur. Göze sıçrasa körlüğe neden olabiliyor. Yüzey temizleyici olarak kullanılan maddelerde amonyak vardır. Uygunsuz kullanıldığında akciğerde tahrişe sebep olur.

Bilhassa, yaşlı insanlarımız, kronik akciğer, astım, kalp rahatsızlığı olan insanlarımız bunları kullanmamaları veya kullanırken çok daha dikkatli olması gerekir. Dolayısıyla buradaki yüzey temizleyicisiyle birlikte çamaşır suyu uygularsanız çakacak klor gazı ortama yayılır ve ciddi bir solunum problemine yol açar.

Kireç sökücü, tuz ruhu ve çamaşır suyunu karıştırıyorlar, birçok insan bu yüzden hayatını kaybediyor. Bu konularda televizyonlarda halkın anlayacağı yayınlar yapılarak bilgilendirilmeleri gerekir. Bakın mesela bebek eşyalarını temizlemek için bilinçsizce kullanılacak bir çamaşır suyu, bebeğe fazla zarar verir."

Prof. Dr. Yalçın, evsel temizlik ürünü satışlarının kontrollü yapılması gerektiğine dikkat çekerek, "Üretici firmaların denetiminin ağır olması ve çeşitli standartlara bağlı üretilmesi gerekiyor" şeklinde konuşuyor.

"Ürün etiketini okuyun"

Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Farmasötik Toksikoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi ve Türk Toksikoloji Derneği Genel Sekreteri Doç. Dr. Özlem Atlı-Eklioğlu da tıpkı diğer tıp uzmanları gibi temizlik ürünlerini kullanmadan önce etiketindeki talimatların mutlaka okunması ve uygulanması gerektiğini vurguluyor.

Doç. Dr. Özlem Atlı-Eklioğlu​​​​​​​

Basit gibi gelse de bu eylemi yapmayarak gelişi güzel temizlik malzemelerinin kullanımının ciddi sağlık sorunlarına sebep olduğuna dikkat çeken Doç. Dr. Eklioğlu, "Deterjan, yağ çözücü ve dezenfektan gibi temizleyicilerin içlerinde amonyak, etilen glikol monobutil asetat, sodyum hipoklorit, trisodyum fosfat gibi zararlı kimyasalları barındırıyorlar. Bu sebeple içeriklerine bağlı olarak yanlış veya aşırı kullanımda; cildi, gözleri, burnu ve boğazı tahriş etme potansiyeli var. Ayrıca bu temizlik ürünleri eğer yutulursa çok zehirleyici olabiliyorlar. Hatta bu kimyasalların bazılarının sahip olduğu tatlı koku evimizdeki hayvanları çekerek onlara da zarar verebiliyor. Bu sebeple temizlik ürünleri etiketindeki miktarlarda ve yerlerde kullanmalı" diyor.

"Temizlik yaparken kendinizi koruyun"

Temizlik yaparken kişinin kullandığı malzemelerin kimyevi maddeler içerdiğini unutmayarak kendini korumaya alması gerektiğini anlatan Doç. Dr. Eklioğlu, "Temizlik yaparken mutlaka kauçuk eldiven kullanmak gerek. Ayrıca, kapı ve camlar açıkken bu temizlik maddelerini uygulamalı ve asla ama asla iki farklı temizlik ürününü karıştırmamak son derece önemli. Örneğin birinde amonyak birinde klor- çamaşır suyu gibi- var ise bunlar karıştırılır ve eğer solunursa çok çok zararlı kloramin dumanları oluşabiliyor" açıklamasını yapıyor.

Temizlik için evde veya çevrede kullanılabilen her türlü maddenin dikkatli uygulanması gerektiğini söyleyen Doç. Dr. Eklioğlu, "Cam temizleyicilerin ki bunların içinde de amonyak ve izopropanol bulunuyor. Yine göz, burun, cilt ve boğazı tahriş edici ve yutulduğunda bilinç kaybına giden bir dizi etkiye sebep oluyorlar. Bu noktada önemli olan şey ve her zaman yinelediğimiz gibi ürünlerin üzerindeki etikette bulunan güvenlik talimatlarını okuyup uygulamaktır. Yine otomatik bulaşık makinesi deterjanları da cilt üzerinde tahrişe ve yanıklara sebep olabiliyorlar. Olası yutulma hallerinde yine zehirleyici etkiye sahipler. Ayrıca fırın temizleyicilerinde de sodyum veya potasyum hidroksit gibi tahriş edici kimyasallar bulunabildiği için her zaman önlük, eldiven gibi tüm güvenlik gereçleri ile uygulamak ve dumanını solumamak çok önemli" diyor.

Antibakteriyel temizleyicilerin mutfakta gıda temasından kaynaklı bakteriyel riskleri ortadan kaldırmak için kullanıldığına dikkat çeken Doç. Dr. Eklioğlu, "Kesme tahtası ve benzeri mutfak gereçlerinde bu tür maddeler kullanılabiliyor. Ama bunların da tahriş edici potansiyelleri mevcut. Bu nedenle kullanırken lateks bulaşık eldiveni giymek ve mümkün olduğunca az maruz kalmak, cildimize temas eder ise bol su ile yıkamak önerilebilir" uyarısında bulunuyor.

Halkın temizlik malzemelerini kullanmadan önce etiketini ve kullanım şartlarını okumayı alışkanlık etmesi gerektiğini vurgulayan Doç. Dr. Eklioğlu, "Ancak bu sayede kullandıkları kimyasallar hakkında farkındalığa ulaşabilirler" diyor. Özellikle yaşlı, hamile kronik ve alerjik hastalığa sahip bireylerin temizlik maddelerinin kullanımda ekstra dikkatli olmalarının söyleyen Doç. Dr. Eklioğlu, bu malzemelerin çocukların ulaşamayacağı yerlerde saklanması gerektiğine dikkat çekiyor.

"Parfüm kokusu temizlendiğini göstermez"

Gündelik yaşamdaki zararlı kimyasalları eksiltme girişimi "Zehirsiz Ev" platformunun kurucusu ve aynı isimli kitabın yazarı Mercan Yurdakuler ise, "Çoğu zaman bulaşık deterjanının bir damlası, bulaşık makinesi tabletinin yarısı, diş macununun mercimek kadar kullanılması yeterliyken daha iyi temizlesin, daha çok köpürsün diye temizlik ürünleri gereğinden fazla kullanılıyor" diyor.

Ayrıca Yurdakuler, "Birçok kişi sağlık açısından son derece sakıncalı sentetik parfümlerle kokulandırılmış çeşitli ürünlerin bıraktığı güzel kokuyu da iyi yapılmış bir temizlik sanıyor! Hâlbuki bu koku da kimyasal kirlilikten başka bir şey değil. Gerçek temizliğin bir kokusunun olmaması gerekiyor. Dikkat edilmeden yapılan bu tür hatalar birçok uzmanın da belirttiği gibi zehirlenmelere çeşitli alerjik reaksiyonlara ve daha pek çok sağlık sorununa nerden olabiliyor" şeklinde konuşuyor.

Doç. Dr. Özlem Atlı-Eklioğlu

Sağlıklı olmak adına yapılacak temizlik işlemlerinin sadece su ve sabunla da olabileceğini hatırlatan Yurdakuler bunun için geçmiş kuşakların referans olarak gösteriyor. Yurdakuler şöyle devam ediyor:

Her iş için ayrı bir temizlik ürünü geliştiren deterjan sektörü oluşmadan önceki kuşakların ne kullandığına bakmalıyız. Yani, sabun, karbonat, çamaşır sodası, sirkeyle de iyi bir temizlik mümkün.

"Evinizi, Arap sabunuyla temizleyin"

Temizliğe "Az, çoktur" felsefesiyle yaklaşan Yurdakuler, kurduğu platform üzerinden doğaya zararı olmayan malzemelerle yapılabilecek temizlik ve kişisel bakım ürünü tarifleri de paylaşıyor.

Bu konularda atölyeler ve söyleşiler düzenleyen Yurdakuler, Kovid pandemisi sebebiyle toplumumuzdaki hijyen takıntısının artığına dikkat çekerek, "Pandemi süreciyle birlikte bir anda her şeyi çamaşır suyuyla ya da antibakteriyel ürünlerle temizlemek meşru hale geldi. Hâlbuki virüsün yağ içeren kılıfını parçaladığı için sıradan bir sabunla ellerinizi, Arap sabunuyla da evinizi temizlemeniz yeterli" diyor.

Çamaşır suyu, bu iş için aşırı kuvvetli ve sağlık açısından son derece zararlı bir ürün olduğunu vurgulayan  Yurdakuler, "Antibakteriyel sabun ve ıslak mendiller de virüsleri değil, bakterileri yok ediyor! Antibakteriyel sabunun antibakteriyel kısmı değil, yağı çözen sabun kısmı işe yarıyor, ıslak mendillerin ve dezenfektanlarınsa sadece alkol içerenleri" şeklinde konuşuyor.

Deterjan, petrol türevlerinden elde edilen, temizleme ve arıtma özelliği bulunan, toz, sıvı veya krem durumunda olabilen temizlik maddelerine verilen genel addır. Deterjanın sözlükteki tam karşılığı kir sökücü olup sabun dışındaki temizleyicilerin tümünü kapsar. Yüzey aktif özelliği nedeniyle temizleme işlerinde kullanılan, içinde yardımcı kimyasal maddeler de bulunduran karışımlara deterjan denilmektedir.

Çoğu ev ortamında, deterjan terimi kendi başına çamaşır deterjanı veya bulaşık deterjanı (veya bulaşık temizleyicisi) ile ilgilidir.

Tarihi[değiştir

Deterjan nedir, ne işe yarar? Deterjanların özellikleri, kimyasal yapısı ve temel bileşenleri nelerdir, hakkında bilgi.

Deterjanların Özellikleri ve Temel Bileşenleri

Deterjanlar günümüzde en çok üretilen temizlik malzemeleridir. Sabunlardan farklı olarak son yıldır üretilen ve kullanılmaya başlanmış olan deterjanlar dünyamız için yeni sayılan temizlik malzemeleridir.

Deterjanların aktif maddeleri yapı olarak sabunlarınkine benzedikleri için kirleri temizleme prensipleri de birbirlerine oldukça benzemektedir. Özellikle, sıvı ve katı yağlardan oluşan birçok çeşit farklı kir, deterjanların aktif maddeleri tarafından kolaylıkla çözünebilmektedir.

Deterjanların karbon ve hidrojenlerden oluşan (hidrokarbon) kuyruk kısımları kolaylıkla kirlerin içerisinde çözünebilmekte ve sabunlarınkine benzer olarak suyu seven uç kısımlarının su tarafından çekilmesi ile uzaklaştırılmaktadır.

Deterjanlar petrol türevlerinden elde edilen, temizleme arıtma özelliği bulunan toz, sıvı veya krem durumunda bulunan kimyasal madde ve arıtıcıdır.

Günümüzde üretilmiş birçok deterjan aktif maddesi vardır. Fakat bunlardan en yaygın olarak kullanılanı sodyum lauril sülfat adı verilen bileşiktir. Bu bileşik lauril alkolün () sülfürik asit () ile tepkimesinden elde edilir.

formülü ile gösterilen bu bileşiğin en çok kullanılan iki adı sodyum lauril sülfat ya da sodyum dodesil sülfattır.

Hayatımızda şampuanlar, diş macunları, leke sökücüler, halı temizleyiciler, duş jelleri, tıraş köpükleri, losyonlar, güneş kremleri gibi birçok farklı ürünün aktif maddeleri sodyum lauril sülfat (SLS) ya da sodyum lauril eter sülfat (SLES) gibi deterjan molekülleridir.

***Günümüzde birçok temizlik maddesi artık sabun ve deterjanların karışımı olarak üretilmektedir. Çünkü her iki temizlik maddesi türünün de avantaj ve dezavantajı bulunmaktadır.

***Hassas yün ya da ipek gibi kumaşlarımızı yıkarken biodeterjanlar kesinlikle kullanmamalıyız. Bunun yanında cildimizin daha az tahriş olması için çamaşır deterjanı seçerken düşük fosfat içeren (ya da hiç içermeyen), yapay boya ya da koku verici maddeler içermeyenlerini tercih etmeliyiz.

DETERJANLARIN TEMEL BİLEŞENLERİ

Deterjanların yapısında bulunan aktif maddelerin yanında birçok yardımcı maddelerde yer almaktadır. Sayıları günümüzde yüzleri bulan bu maddelerin çok farklı görevleri bulunmaktadır. Bunların bazıları aşağıdaki tabloda verilmiştir.

***Renk vericiler
***Beyazlatıcılar
***Köpük kontrol ediciler
***Mavileştiriciler
***Enzimler
***Anti-bakterial maddeler
***Çözücüler
***Alkali maddeler
***Nemlendiriciler
***Asitler
***Parfümler
***Kompleks oluşturucu maddeler
***Korozyon önleyiciler
***Akıcılığı düzenleyen maddeler

Deterjan temel bileşenleri hakkında detaylı bilgiler için aşağıdaki linklere tıklayabilirsiniz.

1. Yüzey Aktif Maddeler

2. Sertlik Gidericiler

3. Ağartıcılar

4. Kirin Geri Dönüşünü Önleyiciler

nest...

128008 128009 128010 128011 128012

çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası