Psikolojik Nefes Darlığı Nedenleri

Nefes Darlığı Neden Olur?

Tıp dilinde dispne olarak bilinen nefes darlığı, hastanın yeteri kadar nefes alamama hissine deniyor. Bu hisse; göğüste sıkışma, boğulma veya panik hissi eşlik edebilir. Bu şikayet her zaman olmayabilir, zaman zaman oluşabilir. Bazen de bu şikayet giderek kötüleşen bir tablo oluşturabilir. Nefes darlığı pek çok hastalığın belirtisi olarak görülebiliyor. Bu nedenle yeteri kadar nefes alamadığınızı hissediyorsanız mutlaka altında yatan sebebin araştırılması gerekiyor. Başta akciğer olmak üzere kalp, sindirim, böbrek hastalıklarının yanı sıra alerji ve aşırı kilo gibi faktörler nefes darlığı hissedilmesine yol açabiliyor. Bu yüzden nedenleri de çok geniş kapsamda değerlendiriliyor. Kişi akciğere ait bir patolojiden dolayı yeteri kadar nefes alamadığı gibi, aslında yeteri kadar nefes almasına karşın nefes darlığı hissi de yaşayabiliyor. Dolayısıyla nefes darlığının sebepleri genellikle akciğere ait nedenler ve akciğer dışı nedenler olarak gruplandırılıyor.

Akciğer Kaynaklı Nefes Darlığı Nedenleri

Astım: Akciğerin nefes alma yani yeteri kadar havayı içine alma kapasitesi azalabiliyor. Buna neden olan birçok hastalık bulunuyor. Ancak bunlardan en yaygın görüleni astımdır. Astım hastalığında hastaların hava yollarında sıklıkla aşırı hassasiyete bağlı kasılmalar ve daralmalar görülüyor. Bu kanaldan yeteri kadar hava, gereken zamanda geçemediği için hasta nefes darlığı hissediyor. Bazı astımlı kişilerde ise egzersiz yapınca bir atak oluşabiliyor. Astımlı hastaların alerji yapan etkenlerden uzak durması, özellikle bahar aylarında kıyafetlerini her gün değiştirmesi önem taşıyor.

KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı): Akciğerin yapısını bozan KOAH, akciğere yeterli havanın girmesini engelliyor. KOAH’a eşlik eden amfizemden ötürü akciğerlere hava girse bile havanın içindeki oksijen kan damarlarına yeteri kadar taşınamıyor. Dolayısıyla kişi oksijensiz kalıyor ve nefes darlığı hissediyor. KOAH’da oluşan nefes darlığı eforla birlikte artabiliyor. Akciğer ekspansiyonunu yani akciğerin açılabilmesini azaltan hastalıklarda, sıklıkla bu çeşit nefes darlığı olabiliyor. Günümüzde KOAH’ın artmasındaki neden sigara içimindeki artıştır. KOAH varsa mutlaka sigaranın bırakılması gerekiyor. Hava olayları da KOAH hastalarının semptomları üzerine etkili olabiliyor. Dağ havasında oksijen basıncı düşük olduğu için temiz hava ihtiyacını deniz kenarında gidermek daha sağlıklı olabiliyor. KOAH ve amfizem hastalarının 1.500 metreden yüksek yerlerde yaşamaları önerilmiyor.

Bronşit ve Amfizem: Sigaranın yanı sıra endüstrileşme, çevre kirliliği, fabrikada çalışma, akciğerin yapısını bozan partiküllere maruz kalma gibi nedenler de nefes darlığı yaratıyor. KOAH aslında temelde iki hastalığı barındırıyor: Kronik bronşit ve Amfizem. Bronşit kronik olduğu için geri dönüşümü olmayan bir hastalık olarak biliniyor. Sigaranın bırakılmasıyla birlikte şikayetler düzeliyor. Bazı fonksiyonlar geri dönmese de hastanın hayatını sorunsuz bir şekilde devam ettirmesi daha kolay oluyor. Amfizem ise akciğerin yapısının bozulmasıyla beraber aşırı hava birikimini akciğerde gösteriyor ve kısmen tedavi edilebiliyor.

Akciğer Kanseri: Nefes darlığının en ciddi nedenleri arasında yer alıyor. Hatta bu nefes darlıkları hastayı boğacak seviyede olabiliyor.

Zatürre ve Akciğerde Su Toplanması: Eski deyimiyle zatülcenp olan akciğer zarının iltihabı ve akciğerin içinde oksijenin geçişini azaltan zatürreler nefes darlığı şikayeti yaratabiliyor. 

Bunların dışında pulmoner emboli gibi akciğer damarlarıyla ilgili kan damaları bozukluklarında kişide nefes darlığı şikayeti olabiliyor. Histoplazmoz veya tüberküloz gibi akciğerleri ve solunum yollarını etkileyen enfeksiyonlar da bu sorunu yaratabilir.

Kalp Kaynaklı Nefes Darlığı Nedenleri

Akciğer dışında kalp kaynaklı nefes darlığı çok fazla görülüyor. Bunun nedenleri şöyle sıralanıyor:

Kalp Krizi: Göğüste sıkışma ve nefes darlığı kalp krizinin belirtilerinden biri olarak meydana gelir.

Kalp Yetmezliği: İleri yaşlardaki hasta grupları en çok kalp yetmezliği şikayetiyle doktora başvuruyorlar. Bir kişide kalp yetmezliği olduğu zaman kalp büyüyor, kalp kasının kuvveti azalıyor ve kan yeterince pompalanamıyor. Akciğerlerden yeterince kan dönüşü olmaması, iyi atılamayan kan nedeniyle akciğerlerde sıvı birikimi oluşuyor. Akciğer ödem yapıyor, bu da kişiyi solunum yetmezliğine ve solunum cihazına bağlanmaya götürebiliyor. Özellikle sırt üstü yatamama kalp yetmezliğinin çok önemli bir belirtisi olarak kabul ediliyor. Çünkü sırt üstü yatarken nefes darlığı kalbe binen yük arttığı için daha fazla yaşanıyor. Hatta bu durumun çok ileri safhalarında kişiler yatarak değil, yalnızca oturarak uyuyabiliyor.

Kalp Büyümesi: Hastalarda kalp büyümesinde nefes darlığı olabiliyor.

Kalp Kapak Hastalıkları: Kalp kapak hastalıkları doğuştan olabileceği gibi sonradan romatizmaya ya da ileriki yaşlarda kapakların kireçlenmesine bağlı olarak da gelişebiliyor. Bu da yine nefes darlığı yaratabiliyor.

Damar Tıkanıklığı: Damar tıkandığı zaman kalp kasını besleyen damarın iyi çalışmaması nedeniyle o bölgeye yeterince kan gidemez. Kan akışı iyi olmadığında o kalp kası, aynı kalp büyümesindeki gibi zayıflıyor ve kişi kolayca tıkanabiliyor. Kalp damarlarında problem olduğu zaman özellikle yaşlı hastalarda göğüs ağrısı yerine nefes darlığı şikayetleri olabiliyor. Yani nefes darlığı damar tıkanıklığını da işaret edebiliyor.

Kalp Çarpıntısı: Çarpıntı olduğu zaman nefes darlığı oluşuyor. Bunun nedeni ise; kalp çok hızlı çarptığı için fazla oksijene ihtiyaç duyuyor ve hızlı çalıştığında vücudun ihtiyacı olan kanı dolaştırabilmek için nabız hızlı yükselip, daha fazla nefes almak istiyor. Kapakta darlık oluşuyor veya kapak açılmıyor ya da bir taraftan diğer tarafa kaçak oluyor. Kalbin bir bölgesinden diğer bölgesine kan kaçıyor. Temelde de kalp kası iyi çalışmadığı zaman akciğerde su toplanıyor. Özellikle ritim bozukluğu varsa o çarpıntının etkisiyle nefes darlığı ortaya çıkabiliyor.

Nefes Darlığı İçin Hangi Doktora Gidilir?

Özellikle ani başlayan nefes darlığı sorununda mutlaka acil tıbbi yardım alınmalıdır. Kronikleşen nefes darlığı şikayetlerinde ise Göğüs Hastalıkları uzmanına gidilmelidir. Sorunun kalpten kaynaklı olması durumunda devreye Kardiyoloji uzmanı girer.

Nefes Darlığı Tanısı Nasıl Konur?

Kalp hastalıklarıyla göğüs hastalıklarının ayrımını hasta yapamaz. Özellikle KOAH hastalarının nefes darlığıyla kalp yetmezliği hastalarının göğüs ağrısı birbirine karışabiliyor, bazen de ikisi birlikte olabiliyor. Çünkü KOAH çok fazla ilerlediğinde kalp yetmezliğine yol açabiliyor. Akciğerlerde çok fazla sıvı olduğu zaman hava yollarına baskı yapabiliyor. Nefes darlığı tanısı için solunum fonksiyon testi, akciğer röntgeni, tomografi, elektrokardiyografi, ekokardiyografi gibi birçok görüntüleme yönteminin yanı sıra kan tetkikleri de yapılabiliyor.

Stres Nefes Darlığına Sebep Olur mu?

Nefes darlığı, psikojenik dispnenin tipik bir belirtisidir. Anksiyete yaşayan hastalar daha çok nefes almak istiyor ancak alamıyor. Kişiler nefesinin yetmediğini düşünüyor. Bu tablo heyecan, sınav stresi, başaramama hissi, üzüntü gibi durumlarla ortaya çıkıyor. Panik atak nefes darlığı yaşanmasında büyük bir etkendir. Kişi atak geçirirken nefessiz kaldığını hisseder. Psikolojik nefes darlığı için Psikiyatri doktoruna bilgi vermek gerekiyor.

Nefes Darlığı Sebepleri

Nefes darlıkları akciğer, kalp ve psikolojik kaynaklı olmasının yanı sıra başka hastalıklardan da kaynaklanabiliyor. Bu nedenler şöyle sıralanabilir:

• Kansızlık halinde nefes darlığı görülüyor. Çünkü anemide oksijeni taşıyacak olan hemoglobin seviyesi düşüyor. Ne kadar hava alınırsa alınsın oksijen düştüğü için dokular hipoksik yani oksijensiz kalıyor ve kişide nefes darlığı hissi oluyor.
• Tiroit hastalıklarından hipotiroidide kişi nefes darlığı yaşayabiliyor. Kişinin tiroit hormonu yeteri kadar çalışmıyor olabileceği gibi, metabolizması da yavaş olabiliyor.
• Reflü nefes darlığına yol açıyor. Mide asidinin yemek borusunda yarattığı ani tahribat, yanma hissiyle beraber kimi zaman nefes darlığı hissine yol açabiliyor.
• Böbrek hastalıklarında özellikle üre yüksekse ya da böbrek iyi çalışmıyorsa nefes darlığı tablosu ortaya çıkabiliyor.
• Üst solunum yolunda obstrüksiyon varsa yani burundan iyi nefes alınamıyorsa bu sorun hissedilebiliyor.
• Aşırı kilo ve gebelik nefes darlığı nedenleri arasında yer alıyor. Karın içindeki basınç arttığı için nefes darlığı görülebiliyor.
• Skolyoz gibi göğüs deformitelerinde, akciğerin kapasitesi iyi olmadığı için nefes darlığı yaşanıyor.

Nefes Darlığı Nasıl Geçer?

Nefes darlığı şikayetinin hangi nedenden kaynaklandığının bilinmesi önemli. Çoğunlukla astım, zatürre, KOAH ve psikolojik nedenlerle gelişen nefes darlığından teşhis edildikten sonra tedavi uzman doktor tarafından verilir. Nefes darlığı ciddi hastalıkların belirtisi olabildiği için önemsenmeli ve şikayet durumunda acilen doktora gidilmelidir. Şunları uygulayabilirsiniz:

• Sigara içiyorsanız bırakın.
• Çevresel toksinlere ve alerjenlere maruz kalmamak için maske kullanın.
• Altta yatan tıbbi sorun tedavisi için doktora başvurun.
• Obezite gibi bir sorununuz varsa kilo verin.
• Kalp problemleri için kolesterol seviyenizi ve kan basıncınızı kontrol altında tutun, düzenli sağlık kontrollerinizi ihmal etmeyin.
• Belirtileri takip edin. Ani başlayan nefes darlığı durumunda acil tıbbi desteğe başvurun.