Bu ideal toplumun nasıl kurulacağı sorulduğunda ise Sokrates felsefe tarihinin en kışkırtıcı cevaplarından birini vererek ancak filozoflar kral olduğunda, ya da bir şekilde felsefeyle politik güç birleştiğinde ideal toplumu kurabilmenin mümkün olabileceğini iddia eder. Devlet kitabının ortasından sonraki büyük bir kısmının bu nedenle felsefi uğraşı, gerçeklik, bilgi, varlık ve metafizik üzerine olduğu düşünülebilir, çünkü Platon filozofların kral ve yönetici olmalarını isterken birçok problemle karşılaşır: filozof düşünmek ve gerçeği bulmak istemektedir, fakat politik iktidar pratik güç uygulamakla, insanları yönetmekle ilgilidir ve bunlar filozofun doğasına zıtken neden filozof politik iktidar için çabalasın? İş daha da kötüleşir; filozof gerçeği yapmaya çalışırsa, karşısında işlerin doğru yapılması hoşuna gitmeyecek, dolayısıyla filozofa karşı çıkacak bir kalabalık bulacaktır, ama filozof onlara boyun eğmeyi de kabul edemez çünkü bir kere gerçeği görmüştür. Platon durumu bir canavara tutsak düşmeye benzetir: filozof ne karşısındaki canavarı yenebilir, ne de ondan kaçabilir. Mağara alegorisi tam da filozofun dramını anlatmaktadır: mağarada oturup gölgelerin rastgele düzenlerini gerçek zannederek izleyen "bizim gibi" insanlar günlük hayatta algılarıyla kavradıkları "kanaatlerle" hiçbir zaman gerçeği göremeyerek bir yansımalar, yanılmalar, uydurmalar, şaşırmalar, kandırmacalar, yarışmalar dünyasında yaşamaktadır. Filozof buradan çıkarılıp da gerçek nesneleri ve en nihayetinde iyi ideasını (yani alegoride mağaranın dışındaki gerçek güneşi) gördükten sonra tekrar geri mağaraya dönüp duvardaki yansımalara bakmaya oturtulduğunda gözleri yansımaları göremeyecek, diğerleriyle anlaşamayacak, onlarla aynı dili bile konuşamayacaktır.
Beş Toplum Tipi[değiştir
Kelimeler, anlam özelliklerine göre gerçek anlam, mecaz anlam ve terim anlam olmak üzere üç başlıkta incelenir:
1. Gerçek (Temel) Anlam
Gerçek anlam, bir kelimenin aklımıza ilk gelen anlamıdır. Kelimelerin, sözlükte yer alan ilk anlamları da gerçek anlamlarıdır. Bu yüzden gerçek anlama, sözlük anlamı da denir.
Örnek(ler)
»Uyanır uyanmaz perdeyi açıp pencereden dışa baktım. &#;Perde&#; kelimesini duyduğumuzda aklımıza ilk olarak &#;pencerelerin önüne takılıp ışığın girmesini engellemeye yarayan örtü&#; gelir. Bu cümlede &#;perde&#; sözcüğü aklımıza ilk gelen bu anlamıyla kullanıldığından gerçek anlamtaşımaktadır.
» Karabaş, bir şeyin kokusunu aldı. (koku: Nesnelerden yayılan zerrelerin burunda uyandırdığı duygu)
»Kör adama kimse yardım etmedi. (kör: Görme engeli)
» Kitaplarını boş bir kutuya yerleştirdi. (boş: İçinde, üstünde hiç kimse veya hiçbir şey bulunmayan)
2. Mecaz Anlam
Bir ilgi veya benzetme sonucu sözcüğün gerçek anlamından tamamen uzaklaşarak kazandığı yeni anlamlara mecaz anlam denir. Mecaz anlamda kullanılan sözcükler genellikle soyut anlam kazanır.
Örnek(ler)
»Konsere gidemeyince biletlerimiz yandı. &#;Yanmak&#; fiilini duyduğumuzda aklımıza ilk gelen anlam (yani gerçek anlam) &#;ateş almak, tutuşmak&#;tır. Bu cümlede ise &#;biletlerimiz yandı&#; sözüyle &#;biletlerin alev aldığı&#; anlatılmamaktadır. Burada &#;yanmak&#; fiili gerçek anlamından tamamen uzaklaşarak mecaz anlamkazanmış ve &#;geçerliliğini yitirmek&#; anlamında kullanılmıştır.
» Ortalıkta savaş kokusu vardı. (koku: Belirti, işaret)
» Olaylara karşı kör ve sağırdır. (kör: Duyarlılığını yitirmiş)
»Boş sözlerle beni oyalamayın. (boş: Bir işe yaramayan)
3. Terim Anlam
Bir sözcüğün bilim, sanat, spor ya da meslek alanına özgü kavramları karşılığında kazandığı anlama terim anlam adı verilir.
Bazı bilim, sanat ve meslek dalları ile ilgili terimler:
>Bir sözcüğün terim olup olmadığı kullanıldığı cümleye göre değişir.
Örnek(ler)
» Camdan yansıyan ışık gözlerimi kamaştırdı. (Gerçek anlam) » Sanatçımız, edebiyatımızın vazgeçilmez ışıklarından biridir. (Mecaz anlam) » Bugünkü dersimizde ışık konusunu işleyeceğiz. (Terim anlam) »Doğru haber veren gazeteler de var. (Gerçek anlam) » İki noktadan tek doğru geçer. (Terim anlam) » Olaya bir de şu açıdan bakalım. (Mecaz anlam) » İkizkenar üçgenin taban açıları eşittir. (Terim anlam)
> Bir sözcük, birden fazla alanda terim oluşturabilir.
Örnek(ler)
» Oyunun birinci perdesi bitti. (Tiyatro terimi) » Kaz, perde ayaklı bir hayvandır. (Biyoloji terimi)
Örnek Soru
Aşağıdaki cümlelerde yüzmek, ayak ve ağız sözcüklerinin hangi anlamda kullanıldıklarını yanlarındaki parantezlerin içine yazınız.
Buradaki küçük gölde çocuklar her sabah yüzerdi. (……………………………)
Uzun zamandan beri borç içinde yüzüyordu. (……………………………)
Bırak bu ayakları. (……………………………)
Ayağım ağrıyor. (……………………………)
Ayağı olmayan göllerde tuz oranı yüksek olur. (……………………………)
Çocuğun ağzında bir şey vardı. (……………………………)
Rumeli ağzıyla konuşuyor. (……………………………)
O, kimseye ağız açtırmadı. (……………………………)
Çözüm
Buradaki küçük gölde çocuklar her sabah yüzerdi. (Gerçek anlam)
Uzun zamandan beri borç içinde yüzüyordu. (Mecaz anlam)
Bırak bu ayakları. (Mecaz anlam)
Ayağım ağrıyor. (Gerçek anlam)
Ayağı olmayan göllerde tuz oranı yüksek olur. (Terim anlam)
