2 Yaşındaki Çocuğun Iştahını Ne Açar

Çocuklarda iştahsızlık sık karşılaşılan bir sorundur ve kansızlıktan, bağırsak parazitlerine kadar çeşitli sağlık sorunlarından kaynaklanabilmektedir. İşte çocuklardaki iştahsızlığın nedenleri ve tedavisi;

Kansızlık

Kansızlık çocuklardaki iştahsızlığın en sık karşılaşılan nedenidir. Demir açısından yetersiz beslenen çocukların vücudunda demir miktarı düşer ve kansızlık sorunu ortaya çıkar. Çocuklarda kansızlığın diğer belirtileri ise soluk cilt, çabuk yorulma, halsizlik ve bağışıklık sisteminin zayıf olup sık hasta olmaktır. Çocuk doktoruna başvurup kan testi yaptırarak çocuğunuzda kansızlık olup olmadığını tespit ettirebilir, gerekli tedaviyi görebilirsiniz.

Bağırsak parazitleri (Bağırsak kurdu)

Bağırsak solucanları da çocuğun iştahını kaçırabilmektedir. Solucanlar çeşitli vesilelerle çocuğun sindirim sistemine girer ve bağırsak kanaması, iştahsızlık dizanteri gibi sorunlara yol açarlar.

Kronik hastalıklar

Troid yetersizliği, şeker hastalığı, kistik fibroz, çölyak, gibi sağlık sorunları çocukları çocuklarda iştahsızlık  ve büyüme geriliği yapabilir. Bu çocukların erken teşhisi önemlidir. Ayrıca bu çocuklar çoğu kez başka sağlık problemleri de yaşarlar.

Çocuk istismarı (fiziksel ya da duygusal)

İstismara uğrayan çocuklarda iştahsızlık sıkça görülür ayrıca pek çok diğer duygusal ve fiziksel problemler de bu soruna eşlik eder.

Kabızlık

Çocuklardaki iştahsızlığın bir diğer nedeni de kabızlıktır. Kabızlığın tedavisiyle birlikte çocuğun iştahı da geri gelecektir.

Geçici durumlar

Diş çıkarma dönemi, ev taşınması nedeniyle hava değişimi, tatil nedeniyle evden uzaklaşma, anneden ya da babadan ayrılma gibi nedenler çocuklarda geçici olarak iştahın azalmasına yol açabilir. Yeni duruma alıştıkça iştahsızlık da ortadan kalkacaktır.

Çocuklarda iştahsızlığın diğer nedenleri

1. Vitamin ve mineral eksiklikleri
2. Çinko eksikliği
3. Gastrointestinal problemler
4. Gastro özofagial reflü
5. Orofaringeal ve gastrointestinal anomaliler
6. Nörolojik problemler
7. Bağırsak hastalıkları
8. Gastrit, ülser
9. Karın ağrısı, kabızlık
10. Gecikmiş gastrik boşalma
11. Yiyecek alerjileri
12. Serebral palsi
13. Epilepsi
14. Annenin ya da bakıcının baskıcı tutumu
15. Psikolojik problemler
16. Galatozemi, fenilketonüri vb.

Çocuklarda iştahsızlık nasıl geçer?

Çocuğunuzdaki iştahsızlıktan muzdaripseniz ilk yapmanız gereken onu Üniversite araştırma hastanesi Çocuk doktoruna götürmek olmalıdır. Doktor çeşitli tetkikleri yaptıktan sonra durumun nedenini tespit edip gerekli tedaviyi uygulayacaktır.

Çocuklarda iştahsızlıkla ilgili Çocuk Doktorlarına sorular ve cevapları

Sual: Oğlum 18 aylık aşırı şırı derecede iştahsızlığı için balık yağı ve vitamin içeren hangi iştah açıcı şurubu tavsiye edersiniz?

CEVAP

Çocuk Doktoru Ramazan Özen'in cevabı: (Zincomega veya nutrigen OMEGA adlı şuruptan günde 1 kez 1 tatlı kaşığı vermenizi öneririm.)

Sual: Benim 16 aylık kızım var çok iştahsız balık yağımı yoksa vitamin mi kullanayım siz ne önerirsiniz?

CEVAP

Çocuk Doktoru Murat Aydın'ın cevabı: (ilaç kullanmadan önce muayene edilip değerlendirmenin yapılması uygun olur.)

Sual: 2 yaşında gündür çok iştahsız yemek yemiyor aç oluncada çok huysuz zinferol diye bir vitamin ilacı duydum acaba nasıl kullanmalımıyım bir yararı olur mu sizce sakıncası var mıdır?

CEVAP

Çocuk Doktoru Murat Aydın'ın cevabı: (Sakıncası olmasına yok da muayene edilerek gereken önerilerin yapılması daha doğru olur.)

Doktorlardan iştahsız çocuklar için tavsiyeler

1. Yemekten önce çocuğa abur cubur gıdalar yedirmeyin. Çocuğun iştahını kaçırabilir.
2. Çocuğun tabağına yiyebileceği kadar yemek koymak, bazen de azar azar yemek koyarak tabaktaki yemeğin her bitişinde çocuğu takdir etmek onun yemek yeme davranışının pekişmesine yardımcı olabilir.
3. Çocukların mide kapasiteleri küçük olduğu için 7–8 kaşıktan sonra yemek istemeyebilirler. Bu durumda çocukları zorlamayın.
4. İçecekleri yemekten önce tüketmemesini sağlayıseafoodplus.info çok çocuk, yemek saatinden önce acıkır ve bir şeyler içmek ister. Bunun sonucunda, midesi dolu olduğundan yemek yemek istemez, kendini tok hisseder. Bu nedenle; çocuğunuzun yemekten 1 saat öncesine kadar ve tabii yemek sırasında, sıvı alımını sınırlandırın. Masaya içecek koymamaya çalışın
5. Yemek sırasında çocuğu üzecek veya korkutacak şeyler söylemeyin. Evde kavga eden ebeveynlerin varlığı çocuklarda yemek yemeyerek tepki vermelerine sebep olabilir.
6. Anneleri ya da babaları tarafından dövülen ve sık azarlanıp eleştirilen çocuklarda da iştahsızlık görülebilir. Çocuk yemek yemeyerek büyüklerini cezalandırmak itiyor olabilir. Yemek yemediğinde anne ya da babasını üzüldüğünü gören çocuk bundan zevk alabilir ve kızdığında ebeveynlerini üzmek için bu yola başvurabilir.

Not: Bu makalede geçen doktorlara sorulan soruların cevapları şahıslara münhasırdır. Doktorunuza danışmadan çocuğunuza hiçbir ilacı vermeyin.

Bebeklere Kilo Aldıran Tarifler (En Lezzetli, Kilo Aldırıcı Tarifler) Tıklayınız

Kızım, Oğlum Kilo Almıyor, Bebeklerin Kilo Almaması Problemi Tıklayınız

Çocuklarda İştahsızlık

Çocuklarda sık sık görülen problemlerden biri iştahsızlıktır. Kabızlık, kronik hastalıklar, kansızlık gibi görülen çeşitli sağlık problemlerinden ortaya çıkabilmektedir.

Kronik Hastalıklar

Diyabet hastalığı, çölyak, tiroid yetersizliği gibi sağlık problemleri olan çocuklarda iştahsızlık ve büyüme geriliği görülebilmektedir. Bu rahatsızlıkları olan çocuklarda erken teşhis oldukça önem taşımaktadır. Başka sağlık problemleri de yaşayan çocuklar için uzman bir doktora mutlaka başvurulmalıdır.

Bağırsak Parazitleri

Çocukların iştahını bağırsak solucanları da etkilemektedir. Çocukların sindirim sistemine birçok yöntemlerle girerek iştahsızlık ve bağırsak kanaması vb. problemlerle karşılaşılabilir.

Kabızlık

Çocuklarda görülen iştahsızlık sebeplerinden biri de kabızlıktır. Uzman bir doktor tarafından belirlenen tedavi süreci ile birlikte iştahsızlık ortadan kalkacaktır.

Kansızlık

Çocuklarda görülen iştahsızlık nedenlerinin arasında en sık görülen kansızlıktır. Yeterli ve dengeli beslenmeyen çocuklarda demir eksikliği görülmekle birlikte kansızlık problemi ortaya çıkmaktadır. Belirtilerin arasında halsizlik, çabuk yorulma hissi, cildin solması, sık sık hasta olunması görülmektedir. Uzman bir doktora başvurarak yapılan tahlil ve tetkikler sonucunda kansızlık olup olmadığı öğrenilmelidir.

Geçici Durumlar

Hava değişimleri, anne ve babadan uzun bir süre ayrılma, diş çıkarma süreci, evinden uzaklaşma gibi bir takım nedenler çocukların iştahının azalmasına sebep olmaktadır. Bu durumlarda alıştıkça uyum sağlamaya başlayarak, iştahsızlığı ortadan kalkacaktır.

Çocuklarda Görülen İştahsızlığın Nedenleri Nelerdir?

Kabızlık, karın ağrısı, görülen baskılar, psikolojik durumlar, ülser, gastrit, mineral ve vitamin eksiklikleri, nörolojik problemler, epilepsi, bağırsak hastalıkları, kronik hastalıklar, serebral palsi, çinko eksikliği, tüketilen yiyeceklerden oluşan alerjiler vb. nedenlerden dolayı çocuklarda iştahsızlık görülebilmektedir.

Yapılması Gerekenler

Tatlı, şeker, çikolata vb. besinler tüketilmemelidir. Düzenli beslenmeli ve yemek saatleri düzenli olmalıdır.

Aileleri sağlıklı beslenme alışkanlıkları ile çocuklarına örnek olmalıdır.

Yemek yerken çocukların dikkatini dağıtacak tablet, televizyon, bilgisayar, telefon gibi teknolojik cihazların kullanılmaması gerekmektedir.

Ataşehir Avicenna Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü Uzmanı Doktor Ayşe Çalkan Kayabaş, iştahsız çocuk problemi yaşayanlara, çocuğa yaklaşım tavsiyeleri ve 10 faydalı öneride bulundu.

İştah Nedir

İştah nedir diye sorulacak olursa yanıt, yiyeceğe karşi duyulan bilinçli istektir şeklinde verilebilir. Kontrolünde mide, bağırsak sistemi, santral sinir sistemi ve hormonal sistem rol oynamaktadır. Bunun yanında aile, genetik ve çevresel faktörler de iştah üzerinde önemli etkilere sahiptir. Çocukların fiziksel ve zihinsel açıdan tam anlamıyla gelişebilmeleri ve bağışıklık sistemlerinin güçlenebilmesi için tüm besin öğelerini dengeli ve yeterli miktarda tüketmeleri gerekmektedir.

İştahsız Çocuk

İştahsızlık, çocukluk çağında sık görülen bir semptomdur. Organik nedenlere bağlı olabileceği gibi tamamen davranışsal ve sosyal nedenlere bağlı da görülebilmektedir. İştahsız çocuk değerlendirmesinde mutlaka ayrıntılı fizik muayene yapılmalı, beslenme anamnezi alınmalı ve aile öyküsü sorgulanmalıdır. İştahsız çocuk kendi içerisinde 6 farklı şekilde sınıflandırılabilir:

• İştahsız ve içine kapanmış çocuk
• Yemek seçen çocuk
• Hastalık sebebiyle iştahı kapanan çocuk
• İştahsız olduğu düşünülen normal çocuk
• Yemek yemekten korkan çocuk
• İştahsız ama, zayıf ve enerjik çocuk

Çocukta İştahsızlık

Çocukta iştahsızlık problemi yaşayan ailelerin, yemekleri ısrarla çocuklara yedirmeye çalışmaktan vazgeçmeleri gerekiyor. Bunun yerine aynı gıdaların daha güzel sunumlarla çocuğa ara ara verilmesi faydalıdır. Ailelerin yaptığı en büyük hatalardan birisi, çocuklara yetişkin insanlara hazırlar gibi porsiyonlar hazırlamaktır. Aile burada “Yiyebildiği kadar yer, kalan kalır” gibi bir düşünceye sahip olur. Ama önüne gelen büyük porsiyonu gören çocuk yemekten korkabilir, inatlaşabilir ve sorun çıkarabilir. Çocuk için uygun seviyede bir porsiyon hazırlamak ve görsel açıdan güzel hale getirmek bu noktada büyük önem taşır. Çocukta iştahsızlık problemini devamlı hale getiren bir diğer yanlış davranış da, çocukları başka çocuklarla kıyaslamaktır. Bu hatalı davranış, hemen hemen her konuda çocuğu inatçı ve sorun çıkartan hale getirebilir.

İştahsızlığa Neden Olan Hastalıklar

Bazı çocuklarda iştahsızlığa neden olan hastalıklar, iştahsızlığa direkt olarak sebep olabilmektedir. Bu nedenle akut &#; kronik hastalıklar, enfeksiyonlar, mide bağırsak sistemi problemleri, yutma güçlüğü, reflü semptomları, ishal, kabızlık, varlığı, malabsorbsiyon sendromları, özellikle çölyak hastalığı, karaciğer &#; böbrek fonksiyon bozuklukları, kardiyak ve solunumsal problemler, hipotiroidizm, tüberküloz ve malign hastalıklar açısından hasta ayrıntılı sorgulanmalı, gerekli tetkikler yapılmalıdır.

Çocuklarda İştahsızlık Nedenleri

Genetik, ailevi, ekonomik, çevresel ve sosyal faktörler çocuklarda iştahsızlık nedenleri olarak karşımıza çıkabilmektedirler. Özellikle 1 yaş bebeklerde iştahsızlık ve 2 yaş iştahsızlık nedenleri genellikle aileden kaynaklı olmaktadır. Ebeveynlerin beslenme konusunda aşırı ısrarcı tutumları ilerleyen dönemde çocukta besin reddine ve bebek iştahsızlığı yaşanmasına sebep olabilmektedir. Çocuklarımızın muayene sonrasında herhangi bir hastalığa sahip olmadıkları anlaşıldığında, problemin büyük oranda aileden kaynaklı olduğunu anlayabiliyoruz. Bu noktada 2 yaşındaki çocuğun iştahı nasıl açılır, 3 yaş yemek sorunu, 4 yaşındaki çocuğum yemek yemiyor gibi şikayetlerde bulunan ailelerin, öncelikle çocuğa yaklaşım şekillerini incelemelerini tavsiye ediyoruz. Bu noktada aileler iştahsız çocuğa yemek tarifleri araştırabilir ve hem lezzet hem de görsel olarak çocuğun dikkatini çekebilecek yemekler hazırlayabilirler. Bazı aileler iştah açmanın en kolay yolu nedir diye sormaktadır. Bu sorunun hiçbir zaman tek ve net bir yanıtı olamaz. Her iştahsız çocuk için farklı farklı yöntemlerin uygulanması gerekebilir. 3 aylık bebeklerde iştahsızlık nedenleri ise genellikle annelerin çocuk daha acıkmadan girdikleri emzirme çabasıdır.

İştahsız Bebekler İçin Öneriler

İştahsız bebekler ile beslenme konusunda inatlaşılmamalıdır. Çocuklarda iştahsızlık nasıl giderilir ve iştahsız bebekler için öneriler nelerdir diye sorulacak olursa, yanıtlar şu şekilde seafoodplus.infoer, kokusu, tadı ve görünümü ile iştahsız bebek etkilenecek şekilde hazırlanmalı, bunun için yeterince zaman ayırılmalıdır. Besin değeri düşük olan şekerli gıdalardan mümkün olduğunca kaçınılmalıdır. Bu gıdaların özellikle öğüne yakın zamada verilmesi çocuğun ana öğüne olan iştahını azaltmakta ve öğün atlamasına sebep olmaktadır. Yemek esnasında çocuklar ebeveynlerini taklit ederler. Yemek seçen ebeveyni gören çocuk da muhtemelen yemek seçmeye ve gıda reddetmeye başlayacaktır.

İştahsız Çocuk İçin İştah Açma Yöntemleri

Çocukta iştahsızlık yaşayan ailelerin en merak ettiği konu, iştahsız çocuk için iştah açma yöntemleri olarak karşımıza çıkar. Bu yöntemlerin kimi çocukta biri faydalı olurken, kimi iştahsız çocuk tiplerinde de neredeyse bütün yöntemleri uygulamak gerekebilmektedir. Her ne olursa olsun çocuklarımızın sağlığı için dengeli ve düzenli beslenmeleri büyük önem taşımaktadır ve ailelerin bu konuda çocuklarına zaman ayırmaları gerekmektedir.

• Süt, meyve suyu, su gibi içeceklerin miktarı belirlenmeli yemek öncesi ve yemek sırasında alımları kısıtlanmalıdır.
• Yemeği çocuğun kendisinin yemesi teşvik edilmeli, porsiyonu çocuğun isteğine göre ayarlanmalıdır.
• Öğün sırasında teklif edilmiş olan bir besin çocuk tarafından reddedilmiş ise ısrarcı olunmamalı, besin belirli aralıklarla zaman içinde çocuğa tekrar teklif edilmelidir . Çocuğun bir besine alışması için en az kez zorlanmadan sunulması gerekebilmektedir .
• Yemek saatleri düzenli olmalı, çocuk aile bireyleri ile aynı anda sofraya oturmalıdır. Yemek süresi dakika ile sınırlanmalıdır.
• Öğün aralarında çocuğun ya da bebeğin iştahını kaçıracak tatlı (şeker ve çikolata) besinler verilmemelidir.
• Çocuğun tabağı ilgisini çekecek şekilde süslenmelidir.
• Yemek sırasında çocuğun yemeğe ilgisini azaltan televizyon kapalı tutulmalıdır.
• Çocuğun beslenmesinin kalabalık ortamda, çocuklarla birlikte yapılması beslenmeyi olumlu etkileyebilir.
• Az yiyen çocuklar için öğün sayısı arttırılmalıdır.
• Çocuğun bakımını üstlenen kişilere eğitim verilmeli, beslenmede yanlışlar uygun bir şekilde anlatılmalıdır.

Çocukta İştahsızlık Tedavisi

Çocukta iştahsızlık tedavisi sürecinde, disiplinlerarası bir tedavi uygulanmaktadır. Bu süreçte çocuk diyetisyen, psikolog, psikiyatris ve hatta fizyoterapist ile birlikte hareket edilebilir. İştahsızlığa neden olan bir hastalık var ise, bu hastalığın tedavisi yapılır. Bununla beraber beslenme tavsiyeleri diyetisyenden dinlenir. Psikiyatrik değerlendirme yapılır. Son olarak da oral motor değerdirmesi yapılabilir. Disiplinlerarası yaklaşım her zaman tüm paydaşlarıyla birlikte yürütülmeyebilir. Buna gerek duyulmayabilir. Doktorun tavsiyesine göre hareket edilmesi gerekir. Burada ortak amaç, çocukta iştahsızlık tedavisinin gerçekleştirilmesi ve çocuğun düzgün gelişiminin sağlanmasıdır.

İştahsızlığa Davranışsal Yaklaşım

İştahsız çocuk hastalıktan kurtulmuş ve tedavi edilmiş olsa da, iştahsızlığı devam edebilir. Burada öğrenilmiş bir beslenme sorunu söz konusudur. Kimi çocuklarda açlık ve ağrı duyguları ile öğrenilmiş iştah sorunu oluşmuştur. Kimisinde de açlık, beslenme, tatmin aksı bozukluğu görülmektedir. Bu çocuklara uygulanabilecek en uygun tedavi, iştahsızlığa davranışsal yaklaşım olan manipülasyondur. Burada 2 yöntem öne çıkar:

• Çocuğun beslenme saatleri belli bir düzene oturtulur. Bu beslenme saatleri dışında alınan katı gıdalar ya azaltılır ya da tamamen kaldırılır. Beslenme saatleri çocuğun ne kadar yediğine bakılmaksızın 20 ya da 30 dakika ile sınırlandırılabilir. Bu şekilde uygulanacak davranışsal yaklaşım ile çocuk manipüle edilerek, beslenme saatlerinde yemeğini bitirmezse aç kalacağı öğretilir. Kimi ailelere acımasızca gelebilecek olan bu yöntem, özünde çocuğun sağlığı için gereken besinleri alabilmesini sağlamaktadır.
• Bir diğer iştahsızlığa davranışsal yaklaşım yöntemi ise, ödüllendirme ve cezalandırma yöntemidir. Burada çocuğun doğru yeme davranışları ödüllendirilirken, istenmeyen yeme davranışları (Öfke, yemekle oyun oynama, yemeği reddetme) negatif ve olumsuz tepkilerle karşılanır. Çocuk bu noktada yaptığının doğru ya da yanlış olduğunu anlayabilecektir.

Sıkça Sorulan Sorular

Avicenna Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü Doktorları

Çocuk sağlığı ve hastalıkları bölümü doktor listesi aşağıda yer almaktadır:

Çocukların sağlıklı bir şekilde büyüyüp gelişmelerini sağlayan en önemli etkenlerden biri yeterli ve dengeli beslenmedir. Çocukların yaşına, gelişimine ve kişisel özelliklerine uygun besinlerin günlük diyete eklenmesi, bireylerin sağlıklı yetişmesi adına çok önemlidir. Beslenmede yetersizliğin gelişmesine yol açan nedenlerin başında iştahsızlık gelir. Çocuklarda yemeklerde seçicilik veya yemeğin reddedilmesi, gelişim döneminde sık karşılaşılan sorunlardan biridir ve bazı sağlık problemlerine işaret edebilir. Süregelen iştahsızlığın dikkatlice değerlendirilmesi ve sağlık problemiyle ilişkili iştahsızlıklarda profesyonel yardım alınması gerekebilir.

İştahsızlık Nedir?

Yaşamın devam edebilmesi, vücudu meydana getiren dokuların yaşamsal faaliyetlerini yürütebilecekleri düzeyde enerji üretebilmelerine bağlıdır. Hücreler, beslenme ile alınan maddeleri solunumla alınan oksijenle metabolize ederek enerji üretir. Gerekli bazı besinlerin, vitamin ve minerallerin beslenme yoluyla alınması gerekir. Çocuklarda büyüme ve gelişme devam ettiği için, alınan gıdaların bir kısmı vücut dokularının yapıtaşı olarak kullanılır. Bu nedenle beslenmenin miktarı kadar içeriği de sağlıklı bir yaşam, büyüme ve gelişme için son derece önemlidir.

Vücudun beslenme güdüsü genel olarak beynin iştahla ilgili merkezi tarafından yürütülür. Özellikle büyüme döneminde ya da yaralanma sonrası iyileşme döneminde, genel olarak vücut besin yapıtaşlarına her ihtiyaç duyduğu anda, iştah merkezi harekete geçer ve vücudun beslenme güdüsünü tetikler. Ancak, çeşitli koşullarda iştah merkezi baskılanarak açlık duygusu elenir veya iştahsızlık gelişebilir. Bu koşullar, iştah merkezini baskılayan, sitokin adı verilen kimyasalların salgılandığı enfeksiyon gibi hastalıklarla oluşabileceği gibi; iştahsızlığı tetikleyen hormonların salgısının arttığı durumlar veya kronik hastalıklarda da ortaya çıkabilir. Mide-bağırsak sistemi hastalıklarında da yemek yemekten kaçınmaya bağlı iştahsızlık meydana gelebilir.

Bu durumların dışında, psikolojik rahatsızlıklarda iştah merkezinin beslenme güdüsü engellenebilir ve zamanla iştah duygusunun kaybı gelişebilir. Bahsedilen sağlık sorunlarının dışında, çocukların farklı besinleri deneyimlediği büyüme-gelişme döneminde yemek seçme veya sadece belirli gıdaların tercih edilmesi gibi durumlara bağlı iştahsızlık görülebilir. Bu sebeple iştahsızlık olan çocuklarda altta yatan bir sağlık sorunun varlığının irdelenmesi önemlidir.

Çocuklarda İştahsızlık Nasıl Gelişir?

Çocukların büyüme ve gelişme döneminin bir parçası olarak, tıpkı tuvalet eğitimi veya uyku zamanının düzenlenmesinde olduğu gibi, beslenme alışkanlığının kazanılmasında da bazı aksaklıklar yaşanabilir. Çocuklar büyüdükçe farklı gıdaları deneyimlemeye başlar; ancak belirli gıdalara bağlılık gelişmesini takiben yemeklerde seçicilik tutumu oluşabilir.

12 ila aylarda çocuklarda yemekte seçicilik görülmeye başlar. Bu dönem, çocuklarda yürüme yetisinin kazanıldığı döneme denk gelir. Hayatın ilk bir yılında hızlı bir büyüme-gelişme gösteren çocuklarda birinci yıldan sonra kilo alımı yavaşlamaya başlar. Metabolizmanın yavaşlamasıyla birlikte gıda alımı da gözle görülür düzeyde azalabilir ve daha küçük porsiyonlarda beslenmeye yatkınlık oluşabilir. Çocukların bu dönemde çevreye ilgilerinin artması da beslenmeye olan ilgilerinin azalmasıyla sonuçlanabilir.

Bununla birlikte, çocuklarda görülen bazı sağlık problemlerinin etkisiyle yeme isteğinde azalma, beslenmeye ilgisizlik, beslenmeden kaçınma, yemeği reddetme veya geri çıkarma gibi durumlar gelişebilir. Mide-bağırsak problemleri ile birlikte bulantı ve kusma gibi semptomların gelişmesi beslenmeyi olumsuz etkileyebilir ve iştahsızlığa katkıda bulunabilir.

İştahsızlıkta Hangi Durumlarda Doktora Başvurulmalıdır?

Çocuklarda iştahsızlık söz konusu olduğunda, bunun büyüme-gelişme ve beslenme alışkanlığının düzenlenmesinin bir parçası mı; yoksa bir sağlık sorununun belirtisi mi olduğu değerlendirilmelidir. Aşağıdaki durumlarda çocuklarda altta yatan ciddi bir sağlık sorunun varlığından şüphe edilebilir:

• Kilo kaybı,
• Tüm gıda türlerine karşı genel ilgisizlik (tahıllar, protein, karbonhidrat vs.),
• Uzun süre beslenmeyi reddetme,
• Bulantı ve kusma,
• Yüksek ateş,
• Halsizlik, genel durum bozukluğu,
• Çarpıntı veya kalp hızında artış,
• Sinirlilik, huzursuzluk veya çevreye ilgisizlik.

Genel olarak vücuttaki gıda, vitamin ve/veya mineral yetersizliğine malnütrisyon adı verilir. İleri derecede malnütrisyon, vücut fonksiyonlarının bozulmasına yol açarak hayati tehlike oluşturabilir. Çocukların gelişme döneminde kalori ihtiyacı fazla olduğu gibi, vitamin ve mineral eksikliğinin gelişme riski de yetişkinlere göre daha fazladır. Bu nedenle, malnütrisyon gelişen veya gelişme riski olan çocuklarda yeterli ve uygun düzeyde beslenmenin sağlanması oldukça önemlidir.

Belirtilen semptomların varlığında veya malnütrisyon gelişmesi halinde çocuğun uzman bir hekim tarafından değerlendirilmesi ve altta yatan olası sağlık sorunları açısından incelenmesi gerekir. Bu süreçte hekim, gerekli hallerde kan testlerinden veya görüntüleme yöntemlerinden yararlanabilir. Altta yatan nedenin tespit edilmesi ile uygun tedavinin planlanmasına başlanır.

İştahsızlığın Nedenleri Nelerdir?

İştah kaybı çeşitli hastalıkların seyrinde sıklıkla izlenen bir klinik belirtidir. Bu bakımdan aşağıdaki sağlık sorunlarının geliştiği çocuklarda iştahsızlık izlenebilir:

• Soğuk algınlığı, grip, farenjit gibi üst solunum yolu enfeksiyonları,
• Zatürre, bronşit, bronşiyolit gibi alt solunum yolu enfeksiyonları,
• İdrar yolu enfeksiyonları,
• Gastrit veya gastroenterit gibi mide-bağırsak iltihaplanmaları,
• Çocukluk çağının döküntülü hastalıkları ya da viral enfeksiyonlar,
• Hipotiroidi gibi hormon problemleri,
• Böbrek ve karaciğer hastalıkları ya da yetmezlikleri,
• Hepatit gibi iç organlara ait enfeksiyonlar,
• Malnütrisyona bağlı ağır halsizlik,
• Diyabet gibi metabolizmanın aksadığı endokrin hastalıkları,
• Depresyon gibi duygu durum bozuklukları,
• Anoreksiya nevroza gibi yeme bozuklukları.

İştahsızlık Tedavisinde Neler Yapılır?

Yalnızca iştahsızlığın doğrudan giderilmesine yönelik bir tedavi bulunmamaktadır. İştahsızlığın giderilmesi, soruna yol açan rahatsızlığın tedavi edilmesi ile mümkündür. Bu nedenle, öncelikle iştahsızlıkla seyreden hastalığın doğru teşhis edilmesi ve ona göre uygun tedavinin planlanması gerekir.

İştahsızlık sorunu ile mücadele ederken çocuklarda beslenmenin aksamaması ve uygun şekilde desteklenmesi oldukça önemlidir. Mide-bağırsak sorunlarına bağlı iştahsızlıkla birlikte kusma, ishal gibi yollarla sıvı ve gıda kaybı söz konusu ise, çocuğun malnütrisyona uğramaması adına hastanede yatarak, damar yoluyla tedavi alması gündeme gelebilir. Enfeksiyonlar gibi diğer hastalıklara bağlı iştahsızlıklarda, altta yatan hastalığın tedavisinin yanında beslenmenin ek gıda, mama veya besleyici solüsyonlarla desteklenmesi gerekebilir.

Altta yatan hastalıklara bağlı gelişen iştahsızlıklarda hastalıkların spesifik tedavisinin uygulanması esastır. Enfeksiyon hastalıklarında bakteriyel, mantar veya parazit enfeksiyonu etkense antibiyotik tedavisinin başlanması gerekir. Viral enfeksiyonlar sıklıkla kendi kendini sınırlayıcı olduğundan ve etkin antiviral tedavi sınırlı olduğundan, destek tedavisi ile takip edilebilir. Mide-bağırsak problemlerinde ilaç tedavisi ile birlikte cerrahi tedavi yöntemlerinin uygulanması gündeme gelebilir. Hormon bozuklukları ile ilişkili durumlarda uygun endokrinolojik tedavinin başlanması etkilidir. Depresyon veya anokresiya nevroza gibi psikolojik rahatsızlıklarda ise bir psikiyatri uzmanı tarafından değerlendirme yapılması ve uygun psikiyatrik tedavinin başlanması elzemdir.

İştah kaybına yol açan biyokimyasal maddeler sıklıkla hastalık seyrinde ortaya çıkan iltihabi reaksiyonların ürünüdür. Bu nedenle iltihaplanmayı azaltan ilaçların kullanılması çocuklarda iştahın tekrar kazanılmasına yardımcı olabilir. Hastalık sürecinde çocukta yüksek ateş, halsizlik ve yorgunluk gibi belirtiler iltihaplanmaya işaret edebilir. Ateşin düşürülmesi ve iltihaplanmanın azaltılmasında kullanılan antienflamatuvar ilaçlar tedavide etkili olabilir. Yine çocuğun beslenme yönünden desteklenmesi, vücut direncinin yeniden kazandırılması ve iştahın düzelmesi açısından önemlidir.

İştahsızlık belirtileri gösteren, yemek seçen çocuklara yönelik evde alınabilecek basit tedbirler beslenmenin desteklenmesi açısından yararlı olabilir. Çocukların sık sık, küçük porsiyonlarla beslenmesi, beslenmenin ailenin diğer bireyleri ile birlikte yapılması ve alışkanlık haline getirilmesi, tamamen açlık oluşmadan çocuğun beslenmemesi, atıştırmaların azaltılması bu tedbirlerden bazılarıdır. Sorun yaşamaya devam eden ebeveynlerin bir çocuk uzmanı ve çocuk diyetisyeninden yardım almaları, sorunun çözümünde önemli katkılar sağlayabilir.