Köy Domatesi Faydaları

Yaş sebze ihracatımızda domates önemli bir yer tutuyor. Bunun büyük bir kısmı da Rusya'ya gidiyor. Peki ülkemizde domates el yakarken nasıl oluyor da Rusya'da domatesin perakende ortalama kilogram fiyatı 97 ruble yani 11,5 TL olabiliyor? Ülkemizde marketlerde domates 17,45 TL, kokteyl domates 22,90 TL, salkım domates 28,90 TL, şeker domates 39,80 TL'ye satılırken, semt pazarlarında ise ortalama 18,50 TL'den alıcı bulmaya çalışıyor. Bir çok kişi bu yüksek fiyatlar nedeniyle domatese hasret kaldı.  Yaş domatesin yanı sıra kurutulmuş domates de el yakıyor. gramlık paketlerde satılan kurutulmuş domatesin kilosu TL. Domates fiyatları göçmen kuş misali uçup gitmeye başlayınca, haliyle salça da bundan etkilendi. 1 kilogram köy domates salçası 37,40 TL, domates suyu ise 1 litresi 76,85 TL. Peki neden domates fiyatları bu kadar arttı? Ne zaman fiyatlar düşmeye başlayacak. Başta Rusya'nın ithalat yasağını kaldırıp, ülkemizden eskisi gibi domates alamaya başlamasının etkisi hiç kuşkusu var. Ancak asıl fiyatları etkileyen ise domates üretim bölgelerimizde uzun süredir devam eden soğuk ve yağışlı hava. Soğuk hava domates üretimi yapan çiftçiyi olumsuz yönde etkiledi. Bu dönemde domates üreticisi donsuz bir güne uyanmak için dua ederken, aşırı nemli hava ürünlerde bir çok hastalığı da beraberinde getirdi.  Ancak havaların ısınmaya başlaması, yeni domates hasadının yapılacak olması, fiyatların düşmesini sağlayacağı umut ediliyor.

Domates çeşitler

Bir zamanlar soframızdan hiç eksik etmediğimiz şimdilerde ise el yakan fiyatları yüzünden ancak tezgah üzerinde seyrettiğimiz domatese neredeyse hasret kaldık. Ama eskiden öylemiydi ya? Domatesi sabah kahvaltılarında söğüş olarak, öğlen yemeklerinde salatada küp, küp keserek, akşam yemeklerinde ana yemeğin kenarında, karnıyarığın ve biber dolmasının üstünde ya da çorba olarak, belki de en çok tükettiğimiz sebzelerin başında gelirdi domates.  Kurutulmuşunu, salçasını,püresini ve domates suyunu saymıyorum bile. Bu kadar iştahla yediğimiz domateslerin renk, şekil ve kokusu açısından bir çok çeşidinin olduğunu biliyor muydunuz? En çok tükettiğimiz ama belki adlarını bilmediğimiz domatesleri sıralayalım isterseniz. Sıcağa dayanıklı porter domates, marglobe domates,manitoba domates, saksılık iri boy manitoba, sarı söğüşlük dev belçika domatesi, kokulu şeftali domatesi, abe lincoln domatesi, ananas domatesi, karaorman domatesi, erkenci yayla domatesi, kahvaltılık Kellogg turuncu domates, kiraz domates, çeri domates, salkım domates Çekoslovak domatesi, pembe sultan domatesi ve Selanik domatesi.

Domates fidesi

Yerel tohumların gelecek nesillere aktarılması amacı ile çalışmalarını sürdüren Belediyeler fide dağıtımlarına devam ediyor. Ata tohumunun yaygınlaşması ve süreklilik kazanması için çıktıkları yolda önemli mesafeler kat eden Belediyeler, ata tohumlarından üretilen milyonlarca domates fidesinin dağıtımını üstleniyorlar. Efeler’de Koçarlı pembe domatesi fideleri, Kayseri'de ata tohumu olan 'Karahıdır'dan yetişmiş kök organik domates  fidesi vatandaşlarla buluşuyor. Bu ve benzeri projelerle üretimin değeri ortaya koyulurken, tarım bilinci büyümeye devam ediyor. Bahçesi olmayanlar ise balkonda saksılarında bu tohumları yetiştirerek çocuklarına hatta torunlarına örnek oluyorlar. Böylece alfa kuşağı adı verilen bir nesle tarım bilinci aşılanmış oluyor.

Faydası çok ama almak zor

Kurutulmuş domatesin faydaları saymakla bitmiyor. Ancak kilosu ise yaş domatesten daha fazla el yakıyor. Kurutulmuş domatesin kilosu tamı tamına TL'den satılıyor. Fiyatı çok yüksek olduğu için Marineli kuru domatesler gramlık paketlerde satılıyor. Güneşte kurutarak saklama yöntemi Antik Mısır'dan günümüze kadar gelen kadim bir gelenek. Anadolu'nun pek çok yerinde halk, yazın kızgın güneşin altında kuruttuğu domatesleri her mevsim tüketme imkanı buluyorlar. Şimdi gelelim kuru domatesin faydalarına. Güneşte kurutulmuş domatesler C vitamini bakımından oldukça zengin bir yapıya sahip. Lif açısından da çok zengin olan kurutulmuş domatesler, ayrıca A, vitamini ve potasyum, K, B1 ve B2 vitaminleri, kalsiyum, demir, folat ve mangenez içeriyor. Domatesler güneşte kurutulduğu için besin değerlerini ve vitamin ve minarel değerlerini koruyorlar. Zeytinyağı ile pişirildiğinde ise besin değeri katlanarak artıyor. Kolesterol ve yağ içermeyen kurutulmuş domatesler, kalori değeri bakımından da düşüktür. Besleyeci özelliğinin yanı sıra son derece lezzetli olan kurutulmuş domatesler, lif açısından zengin oldukları için sindirimi kolaylaştırıcı bir etkiye sahip. Domates'in yüzde 95'i su olduğu için, güneşte bu sıvı kısmı ayrışır. Yaklaşık 14 kg yaş domatesin kurutulmasıyla, 1 kilogram kurutulmuş domates elde edilir. Bu da neden fiyatının bu kadar pahallı olduğunu açıklıyor sanırım.

Yararları saymakla bitmez

Yaş domates tam bir sağlık deposu. Kalp ve damar hastalıklarına karşı koruyucudur, bunun yanında felç riskini en aza indirir. İçeriğindeki C vitamini, likopen ve diğer antioksidanlar sayesinde kansere neden olduğu bilinen serbest radikallerin oluşumuyla mücadeleye yardımcı olabilir. Böbrek ve safra taşlarının düşürülmesinde yardımcıdır. Bağırsakların düzenli çalışmasını sağlayarak herkesin dert yandığı kabızlığı giderir. Domateste bulunan likopen, kan basıncını düzenlemeye yardımcı olur. Domatesler ayrıca kan basıncı seviyelerini düşürdüğü bilinen bir mineral olan potasyum açısından da zengindir. Domates suyu; vücut ağırlığını, vücut yağını ve bel çevresinde biriken yağı önemli ölçüde azaltmaya yardımcı oluyor. Ayrıca kilo vermeye de katkı sağlıyor. Büyük bir antioksidan kaynağı olmasının yanı sıra domatesler lif bakımından da zengindir ve kalorisi düşük bir sebzedir. Böylece tokluk hissini artırıp kalori alımını azaltarak kilo kaybına yardımcı olurlar.

Çözüm saksıda domates

Önümüzdeki günlerde domates fiyatlarının düşmesi beklene dursun,  kentlerde  yaşayanlar çözümü saksıda domates ekmekte buluş gibiler. Bahçesi olanlar ise en büyük ve en güzel yeri canımın içi domateslere çoktan ayırmış funduszeue.infoan domates yetiştirmek için çimlendirme tepsisinin içini bahçe toprağıyla doldurmak gerekiyor. Bölme içlerine fazla derin olmayan delikler açarak tohumları ekmek bu işe başlamanın temelini oluşturuyor. Toprağı sulayarak sürekli nemli tutmak bu işte çok önemli.  Bunları yaptığınızda kısa bir süre içinde çimlenmeye başladıklarını göreceksiniz. Domates fideleri kendilerini göstermeye başladığında tepsiyi güneş alan bir alana yerleştirmeniz ve üzerini açmanız lazım. İki hafta güneşli alanda çimlendirmeye devam edin ve sonra saksıya taşıyın. Seçtiğiniz geniş saksıları verimli toprakla ve gübreyle tıka basa doldurup üzerlerine yetiştirdiğiniz fidelerinin köklerini gömün. Domateslerinizi düzenli sulayın ve sürekli nemli tutun. Ne fazla sulayın, ne de susuz bırakın. funduszeue.infoın sonunda domatesçiklerin pırtlamaya başladığını görüp sevineceksiniz. Toprak ve gübre desteğini sürdürerek domateslerinizin verimini artırabilirsiniz. Bol domatesli günler dileği ile..

Bu yazıyı 4 dakika 1 saniyede okuyabilirsiniz.

Domatesi mevsiminde, kabuğundan içindeki çekirdeğe kadar inceledik. 

O çok sevdiğimiz domatesle ilgili akla gelen ilk soru: domates bir meyve mi, yoksa bir sebze mi? Domates, botanik anlamda bir meyve. Ancak biz onu mutfakta sebze gibi, tatlılarda değil tuzlu yemeklerde kullanıyoruz. Aynı kafa karışıklığından muzdarip sebze sanılan meyveler arasında kabak, salatalık, mısır, patlıcan ve biber de var. Domates, patlıcan ve patatesin de içinde olduğu itüzümü familyasından, patlıcangiller ailesinden geliyor. Dünyada binlerce çeşidi var, anavatanı Peru’da halen bir kaç çeşidi yabani yetişiyor. Dışı yer yer sarıya çalan ama içi kırmızı ve sık çekirdekli Ayaş domatesi, kıvrımlarıyla süslü bir kadını andıran kıvırcık yayla domatesi, son zamanlarda daha çok gördüğümüz lezzetli pembe domates, yamuk yumuk sırık domates, etli Safranbolu domatesi, bizdeki çeşitlerin sadece bir kaçı.

Atalık tohum domates bulmak eskisi kadar kolay değil. Organik pazarda ve köy pazarlarında olabiliyor. Bu yüzden nereye giderseniz gidin, atalık tohum domateslerin kıymeti başka. Bu dünyanın hemen hemen her yerinde aynı; İtalya’nın gerçek San Marzano domatesini, New Jersey’nin meşhur Rutgers cinsini bulmak da kolay değil. Sebebi, seneler içinde ortaya yüzlerce melez tohum çıkması ve atalık olanların giderek yok olması. Mesela bugün hem en popüler cinslerden biri sayılan, hem çiğ hem kurutulmuş olarak yenen, hem de sos ve çorbalarda kullanılan Roma domatesi bile sadece ’lerde üretilmeye başlanmış.

Domates nerden çıktı?

Bugün Türk mutfağının olmazsa olmazı gibi görünen domates aslında sonradan gelmiş. Anavatanı Peru olsa da, dünyaya yayıldığı yer Meksika. Bugün kullanılan domates kelimesi, eski bir Meksika dilinde “şişen meyve” anlamına gelen xitomatl kelimesinden geliyor. Hernán Cortés’in ’de İspanya adına Meksika’yı keşfetmesiyle önce Avrupalılar, sonra da tüm dünya domatesle tanışıyor. ’lü yılların ortalarına geldiğimizde ise bugünkü gibi kırmızısı değil sarısı tüketiliyor ve “altın elma” olarak anılıyor. Mutfakta yaygınlaşması ise daha yüzyıllar sürüyor. Yemek yerine süs bitkisi olarak kullanılan domates uzun bir süre zehirli zannediliyor. Bu yanlış algının sebebi aynı familyadan gelen başka bitkilerin zehirli olması ve domatesin yapraklarının zehirli sanılması. Bugün hala domatesin eleştiriyle bağdaştırılması (bkz:rotten tomatoes) zamanında kendisine atfedilen bu kusurlardan olsa gerek.

Domatesin Türkiye’ye gelmesi ise yaklaşık üç yüz yıl öncesine dayanıyor. İlk geldiğinde Frenk badıcanı deniyor ve yeşil olarak tüketiliyor. Türkiye, bugün artık dünyanın en büyük beş üreticisinden biri ve mutfağın domatessiz olduğu hayal bile edilemez. Bunun arkasındaki en büyük neden bölgede kolay yetişmesi. Lezzeti, farklı şekillerde kullanılabilmesi, saklanabilmesi, içerdiği yüksek asit oranı sayesinde konservelemeye müsait olması ve sağlığa yararları tüm dünyada bu denli tercih edilen bir malzeme olmasının arkasındaki diğer sebepler.

Mükemmel domates

Çok iyi bir domateste yüksek asit ve onu dengeleyecek yüksek oranda şeker var. Çeri domates daha şekerli, sarı domates çeşitleri ise daha az asit içeriyor. Domates bir de beşinci tat umami konusunda zengin. Umamiyi sağlayan glutamat oranı domates olgunlaştıkça artıyor ve kabuklarından ziyade etli iç kısmında bulunuyor. Bazı tarifler domatesi pişirirkençekirdeklerini çıkarmamızı tavsiye eder. Bunun gereksiz, hatta yanlış olduğu bir kaç sene önce kanıtlandı. Domatesteki umaminin yani lezzetin çoğu çekirdeğinde gizli.

“Peki nerede o eski domateslerin tadı?” Geçen sene yayınlanan bir araştırmada domatesin lezzet haritasını çıkarıp içinde hangi maddelerin lezzetle birebir bağlantılı olduğunu buldular. Artık eski domateslerin lezzetini bulamamızın sebebi zaman içinde daha dayanıklı ve verimli olsun diye üretilen domateslerde lezzetten ödün verilmesi. İyi haber, bu araştırma sayesinde domatese eski lezzetini kazandırmak mümkün olacak. O zamana kadar, gerçek domatese hakkını vermek için mevsiminde tarla, bahçe, köy domatesi almalı ve dünyanın her yerinde, dört mevsim rastlayabildiğimiz sert kabuklu, kuru, parlak ama tatsız “süpermarket” domatesinden uzak durmalı.

Domatesin yararları

Domatesin yararlarına gelince, içindeki yüksek dozda lycopene, antioksidan özelliğiyle ve kemik sağlığına yararıyla biliniyor. Domates aynı zamanda kalbe iyi geliyor, kan dolaşımını iyileştiriyor, içindeki potasyum sayesinde sinir sistemini toparlıyor. Tek bir domatesten günlük C vitamini ihtiyacımızın neredeyse yarısını alabiliyoruz. İçerdiği A vitamini ise göz sağlığı için birebir. Bol sulu olduğundan vücudun ödem atmasına yardımcı oluyor. Aynı zamanda saç, deri ve kemikler için tavsiye ediliyor, yaşlanmayı engelleyici ürünlerde domates özü kullanılıyor.

Mutfakta domates

Domatesi taze taze yazın yemek en güzeli ama kışa saklamak için de farklı yöntemler var. Kurutulmuş domates, salça, tarhana, ketçap, hepsi domatesin lezzetini kış aylarına uzatmak için harika yöntemler.

Domatesi, buzdolabında tutmak yerine tezgahta oda sıcaklığında olgunlaşmaya bırakın. Altından hava alan bir sepete koyup, sap tarafı aşağıya gelecek şekilde yan yana dizin. Soğukta saklamak olgunlaşmayı engelliyor, lezzetinin eksik, etinin de kum kum olmasına sebep oluyor. Buzdolabında tutsanız bile bir saat öncesinden dışarı çıkarın.

Domatesi yemeklerde ne ile pişirdiğinize dikkat edin. Domatesin içindeki yüksek asit oranı yanındaki diğer yiyeceklerin, mesela kuru fasulyenin, pişme hızını yavaşlatıyor. Domatesi diğer malzeme biraz piştikten sonra eklemeniz daha doğru.

Domates sosunu tatlandırmak istiyorsanız, şeker yerine ince rendelenmiş havuç ekleyin. Domatesi rendelemek için kabuklarını soymakla uğraşmayın, alt kısmından başlayarak rendeleyin. Böylelikle içi rendelenecek, sonunda sadece kabukları elinizde kalacak. Salatalarda kullanacaksanız, doğradığınız domatesleri önce tuzlayıp süzgeçte dinlenmeye bırakın. Ara ara karıştırın ve alttaki kaba akan suyunu salata sosuna ekleyin. 

Makarna ya da erişte yaparken, zeytinyağı, sarımsak, domates ve taze fesleğenle yaptığınız domates sosunu sonradan eklemek yerine birlikte pişirin. Su yerine bu sosta pişmiş makarnanın lezzeti çok daha yoğun oluyor. Unutmayın, lezzetin çoğu domatesin çekirdeklerinde gizli; çekirdekleri pişirmeden önce değil, gerekirse sonra ayırın.

Domatesin sağlık faydaları arasında kalp sağlığının korunması, kanser riskinin azaltılması, büyümüş prostat semptomlarının giderilmesine yardımcı olması, cilt sağlığının desteklenmesi, kemik sağlığının iyileştirilmesi, tromboembolik atak yaşama riskinin azaltılması, lipid başına oksidasyonun miktarının azaltılması ve göz sağlığının desteklenmesi yer almaktadır. Diğer faydalar arasında nörolojik durumların ilerlemesinin önlenmesi, kilo kaybının desteklenmesi ve bağışıklık fonksiyonunun iyileştirilmesi yer alır. Domates aynı zamanda C vitamini, potasyum, folat ve K vitamini kaynağıdır. İşte dımatesin besin değerleri, faydaları ve zararları

DOMATES KAN YAPAR MI?

Domates tüketimi anemiyi yani kansızlığı önler. Domateste bulunan yüksek miktardaki C vitamini demirin emilmesi için gereklidir. Bu da domatesin anemiye karşı koruma sağladığının bir göstergesi olarak kabul edilmektedir.

DOMATESİN FAYDALARI

Domatesin inanılmaz sağlık yararları şunlardır:

Cilt sağlığı

Domatesler yüksek su içeriğiyle cildinizi nemlendirir ve sağlıklı ve parlak tutar.

Vitamin ve besin kaynağı

Sağlığın korunması için gerekli olan, porsiyon başına gerekli günlük vitamin alımının yaklaşık yüzde 20'sini sağlar. Domatesin ayrıca, insan vücudunun uygun şekilde çalışması için gerekli olan tüm pozitif besleyicilere sahip olduğu bilinmektedir.

Kalp sağlığı için önemli

Potasyum içeriği açısından zengin olan domates, nabzı kontrol etmek için yararlı olan yaklaşık mg potasyuma sahiptir bu da ve kalp hastalıklarını ve felçlerini önlemede yararlıdır.

Göz hastalıklarını önleme

Cildin ve göz hastalıklarının tedavisine yardımcı olan C vitamini, flavonoid B kompleksi, tiamin, folat, niasin vb. vitaminler de domateslerde bulunur.

Yüksek tansiyon

Domates, güçlü bir mineral ve besin maddesi olarak vücudumuzun yüksek tansiyon ve yüksek kolesterolden korunmasına da yardımcı olur.

Kemikler ve dişler için

Kalsiyum açısından zengin olan domatesin, vücutta kemik gücünü ve kemik oluşumunu iyileştirmede ve dişlerin daha sağlıklı bir halde tutulmasında yararları bulunur.

Serbest radikallerden korur

Domateste bulunan likopen ve zeaksantin gibi bazı flavonoid antioksidanları, anti-serbest radikal özelliklerinden dolayı sağlık uzmanları tarafından tavsiye edilir.

Anti-kanser özellik

Domatesin antioksidan içeriği, akciğer, kolon ve meme kanserinde kansere eğilimli olabilecek pek çok istenmeyen reaksiyonun önlenmesine de yardımcıdır. Antioksidanlar, vücuttaki kanserojen reaksiyonları önleyerek, serbest radikallerin vücutta daha fazla ilerlemesini engelleyerek kanser tedavisinde yararlar sağlar.

Hücre onarımı ve kas yapımı

Domates, hücre onarımı ve kas yapımı için gerekli olan zengin bir protein kaynağıdır.

Doymuş yağ içeriği en az olan besin

Diğer temel besin maddelerine göre domateste 4 gram karbonhidrat, 1 gram protein, 18 kalori ve 0 gram doymuş yağ bulunur. Düşük kalori oranı nedeniyle bolca yenebilir.

Düşük kolesterol

Domates tohumlarının kolesterolü yoktur. Böylece, domates tohumları diyetinize kolesterol eklemez. Domates tohumları lif açısından yüksek bir orana sahiptir; lifin kolesterolü düşürdüğü bilinmektedir. Domates tohumları ayrıca zengin niasin kaynaklarıdır (B3 vitamini). Niasin, yıllardır kolesterol seviyelerini düşürmek için kullanılmıştır.

Düşük kan basıncı

İsrailli bir araştırmacı, domates tohumlarının kan basıncında önemli bir düşüş meydana getirdiğini buldu. Araştırma, günlük olarak öğütülmüş domatesleri 8 hafta boyunca alan kişilerde kan basıncı seviyelerinin düştüğünü gösterdi. Domates tohumları ve meyvenin kendisi, likopen kompleksi olarak adlandırılan bir antioksidan içerir. Bu, hem sistolik (üst sınır) hem de diyastolik (alt sınır) seviyesinde yaklaşık 5 puanlık bir düşüşü ifade etmektedir.

Bağışıklık sistemini güçlendirir

Domates ve domates tohumları bağışıklık arttırıcı maddeler olarak kabul edilmiştir. Domates tohumlarında bulunan antioksidan likopen ve beta-karoten de etkili bağışıklık güçlendirici maddelerdir.

Görmeyi geliştirir

Domatesler ve tohumları yüksek miktarda A vitamini içerir. A vitamini sıklıkla mükemmel görme ile ilişkilendirilmiştir ve bu vitaminin eksikliği gece körlüğüne neden olur. Domates tohumları görme yeteneğini artırmaya yardımcı olur.

Yaşlanma belirtilerini önler

Domates ve ürünleri cildin oksijeni emmesini sağlayarak yaşlanma belirtilerini önler. Cildin daha az çabayla daha genç ve sağlıklı görünmesini sağlayan muhteşem bir doğal cilt bakımı sağlar.

Doğal güneş kremi

Çeşitli çalışmalara göre, domates doğal bir güneş kremi olarak işlev gören likopen adı verilen antioksidan içerir. Bu cildin UV ışınlarından korunmasını sağlar.

Stres rahatlatıcı

Domates özü, ciltte gözle görülür stres belirtileriyle mücadele etmek için sıklıkla lüks vücut masaj yağlarında kullanılır.

Hücresel hasarlarla savaşır

Her gün en az 16 miligram likopen tüketimi, vücuttaki serbest radikallerin miktarını azaltır ve size sağlıklı bir cilt verir. Hücresel hasara ve cildin kızarmasına karşı savaşır ve aynı zamanda nemi korur, böylece ince çizgileri ve kırışıklıkları önler.

Domatesin saça faydaları

Şampuan ve saç kremi gibi birçok saç bakım ürününün, içeriğinde domates ekstresi bulunur. Bunun nedeni, domatesin sağlıklı saçlar için mükemmel uyarıcılar olan A, B, C ve E gibi önemli besinleri içermesidir.

DOMATESİN ZARARLARI

Organik olmayan domateslerin sağlıktan ziyade zarara neden olduğunu belirten sağlık uzmanları vardır.

Beta-bloker ilacı kullanan hastalar aşırıya kaçmadan domates tüketmelidirler.

Çok aşırı tüketilmesi durumunda böbrek sağlığına zarar verebilir.

Böbrek hastalarının domates tüketirken dikkatli olmaları gerekmektedir. Domates, potasyum seviyesini sağlıksızlaştırabilir. Böbrek için de potasyum önemli bir maddedir.

DOMATES MEYVE Mİ, SEBZE Mİ?

Bilim adamları ve aşçılar arasındaki kullanım farklılıklarından dolayı meyve mi yoksa sebze mi oldukları konusunda kafa karışıklığına sebep olan domates, bilimsel olarak kesinlikle bir meyve olarak kabul edilmektedir. Solanum lycopersicum olarak bilinen domates, Güney Amerika'ya özgü bir bitkinin meyvesidir. Olgunlaştıklarında genellikle kırmızıdırlar, ancak sarı, turuncu, yeşil ve mor dahil olmak üzere çeşitli renklerde olabilirler. Dünyada farklı şekil ve lezzet ile birçok alttür domates vardır.

Domatesin besin değeri ( gr porsiyon başına)

Kalori - 18