Kist Belirtileri Sağ Yumurtalıkta

Yumurtalık kistleri neden oluşur?

Yumurtalıklarda oluşan kistler, her zaman kötü huylu değildir. İyi huylu da olabilen kistler, takip edilir ya da müdahale ile alınabilir. Yumurtlama sırasında ya da adet döngüsü içerisinde doğal olarak meydana gelen, çoğunlukla gerileyen ve iyi huylu olan yumurtalık kistlerine ‘fonksiyonel kistler’ denir. Yumurtlamanın olmaması nedeniyle içeride sıvı birikmesine bağlı oluşan,  cm arasında ve birden fazla olabilen folikül kistleri de bu gruba girer. Bu tip yumurtalık kistlerinin ultrason görüntülerinin temiz ve sıvı içerikli olması, üzerinde karnabahar tipi çıkıntıların bulunmaması iyi huylu fonksiyonel kist olabileceğini gösterir. Bu tip yumurtalık kistlerinde ameliyat kararı almak yerine sonraki adet dönemlerinde takip yolu tercih edilir.

Polikistik over nedir?

Bir yumurtalığın üzerinde 12’den fazla folikül bulunuyorsa, polikistik over durumu söz konusudur. Çoklu kist bulunan kişilerde cerrahi tedavi yapılmaz. Kişide tüylenme, adet gecikmesi, yumurtlama olmaması, sivilcelenme gibi polikistik over sendromu belirtileri varsa ilaç tedavisi uygulanabildiği gibi, diyet ve egzersiz de önerilebilir. Hamilelik isteyen ve başka yöntemlerle başarılı olamayan kişilerde ise laparoskopik cerrahi ile o bölge tedavi edilerek hormonal düzeyin normale dönmesi ve yumurtlamanın gerçekleşmesi sağlanır.

Yumurtalık kistleri tedavisi

Yumurta çatlayıp, atıldıktan sonra damarlanmanın artmasına bağlı olarak oluşan kanama bazen kendi kendine sona ermek yerine içeri doğru devam edebilir. Bu duruma bağlı olarak ‘corpus hemorajikum’ denilen ve yaklaşık cm’ye kadar büyüyebilen kistler oluşur. Bunların da birkaç ay içinde kaybolduğu bilinir. Ancak büyümeye devam ediyorsa ya da ilk ortaya çıktığında cm boyutundaysa ameliyat kararı alınabilir. Kanama fazla olursa bu kişiler acil servise başvurmak zorunda kalabilir ve laparoskopik cerrahi ile tedavi edilir.

Çikolata kistleri ne zaman alınmalı?

Rahmin içini kaplayan ve her ay adet kanamasını sağlayan endometrium dokusu bazı durumlarda yumurtalıklar ya da pelvik bölge gibi farklı bölgelerde de oluşabilir ve bu bölgelerde tıpkı rahim içindeki gibi kanamaya neden olabilir. Yumurtalıklarda kan birikimi sonucu oluşan kistler de koyulaşarak, çikolata kıvamına gelir. Çeşitli boyutlarda olabilen bu kistlere, 3 cm’nin altındaysa ve bir rahatsızlık vermiyorsa dokunulmaz. Ancak kişiyi rahatsız ediyorsa ya da hamileliğe engel teşkil ediyorsa ameliyat edilebilir. Bu kişilerde ameliyat sonrası ağrının daha az ve iyileşmenin daha hızlı olduğu laparoskopik yöntem kullanılabilir.

Yumurtalık tümörü ne zaman tehlikelidir?

Yumurtalık tümörleri türlerine göre değişiklik gösterebilir.

• Yumurtalık kistlerinin yaygın bir türü olan ‘neoplastik’ kistlerin iyi veya kötü huylu olduğunu ayırt etmek çok önemli. Burada yaş belirleyicidir; çünkü yaş ilerledikçe bu kitlelerin kansere dönüşme riski de artar.
• Yumurtalık yüzeyini ve karın zarını ‘mezotelium’ adı verilen epitelyal tabaka kaplar. Bu tabakadan kaynaklanan tümörlere epitelyal tümörler denir. Tüm yaş gruplarına bakıldığında en sık bu tümörlere rastlanır. Yumurtalık kistlerinin yaklaşık yüzde ’i bu tabakadan oluşur. Epitelyal tümörler kendi içlerinde iyi ya da kötü huylu olarak ayrılır.
• Epitelyal olmayan grup ise germ hücreli ve seks kord-stromal tümörler olarak sınıflandırılır. Germ hücreli tümörler, yumurta hücresinden ortaya çıkar. Yumurta ve epitelyal hücreler arasındaki bölmeden kaynaklanan ve hormon üreten hücrelerden oluşan tümörlere de seks kord-stromal tümörler denir. Germ hücreli tümörler tüm yumurtalık kistlerinin yaklaşık yüzde ’sini, stromal tümörler de yaklaşık yüzde 8’ini oluşturur.

Yumurtalık kisti belirtileri

Yumurtalık kistleri çoğunlukla belirti vermez, verdiğinde ise midede hazımsızlık, hafif karın şişliği, sık tuvalete çıkma gibi her kadının karşılaşabileceği sıkıntılar ortaya çıkar. İleri evrelerde ise karın ağrısı, karında kitle ve şişkinlik gibi belirtilere neden olur. Bu nedenle kistlerin sadece yüzde ’i erken evrede, çoğunlukla da tesadüfen yakalanır. Kansere karşı her yıl düzenli jinekolojik muayene yaptırmak önem taşır.

Yumurtalık kanserinde yaş faktörü

Yumurtalık kistlerinde, tür ne olursa olsun ameliyat kararı verilirken en önemli faktör yaş olur. ABD’de yumurtalık kiste sorunu yaşayan kişinin patoloji raporları üzerinde yapılan bir araştırma, 20 yaşın altında ve 40 yaşına kadar ameliyatla alınmış kitlelerin kanser çıkma ihtimalinin yüzde 7, yaş arasında ise yüzde 30 olduğunu gösterir. 50 yaşında bu oran yüzde 45’e yükselir.

Yumurtalık kistleri alınırken bunlara dikkat!

Yumurtalık kistleri ameliyatın hangi yöntemle gerçekleştirileceğine, kişinin yaşına ve yumurtalık kistinin şekline göre karar verilir. Yumurtalık kistinin kötü huylu olduğundan emin olunmadığı durumlarda laparoskopik veya robotik cerrahi tercih edilir. Bu yöntemde üç noktadan karın boşluğuna girilerek kitle değerlendirilir. İyi huylu olduğu düşünülen bir yumurtalık kisti ise yumurtalığa dokunmadan sadece kist çıkartılır ve patolojiye gönderilir. Kanser durumunda erken evrede ve gebelik arzusu olan genç kadınlarda sadece kanserli yumurtalık dokusu alınıp, evreleme cerrahisi yapılır. İleri evrelerde ise açık ameliyatla yumurtalık ile beraber kanserin yayıldığı tüm dokular alınır.

Yumurtalık (Over) Kisti Nedir?

Yumurtalık kistleri, yumurtalığın içinde veya yüzeyinde oluşabilen ve içinde sıvı bulunan keselerdir. Yumurtalık kistleri kadınlarda her yaşta görülebilir. Bazı yumurtalık kistleri hastalarda acı, ağrı veya pelvik bölgede basınç gibi belirtiler oluştururken diğer hastalarda hiçbir belirti görülmez. Adet dönemlerindeli düzensizlikler ise genellikle yumurtalık kistleriyle alakalı değildir.

Çoğu yumurtalık kisti kanserli değildir ve ameliyat ile alınmaları gerekmez. Kistlerin boyutları bir santimetreden küçük olabileceği gibi bazı durumlarda 10 santimetreden bile büyük olabilir.

Yumurtalık Kistleri Neden Oluşur?

Yumurtalık kistlerinin oluşma nedenleri, menopozda olan ve olmayan kişilerde farklılık göstermektedir.

Menopoza girmemiş kadınlarda yumurtalık kistlerinin oluşmasının en yaygın nedenleri şunlardır:

●Ovulasyon – Fonksiyonel yumurtalık kistleri, bir folikül (kese) büyüdüğünde ancak yumurtayı serbest bırakmak için yırtılmadığında oluşur. Bu kistler genellikle tedavi olmaksızın düzelir.

●Dermoid kistler – Dermoid kistler (teratomlar), 20 ila 40 yaş arasındaki kadınlarda en sık görülen kist türlerinden biridir. Bir dermoid kist yumurtalık germ hücrelerinden oluşur ve diş, saç veya yağ içerebilir. Çoğu dermoid kist iyi huyludur, ancak bu kistler nadiren kanserli olabilir.

●Polikistik over sendromu (PCOS) – Polikistik over sendromu hastalarında çok sayıda küçük boyutlarda kist olabilir. Bu kistlerin ameliyatla çıkarılması veya ilaçla tedavi edilmesi gerekmez, ancak PKOS'lu kadınların düzensiz adet dönemleri gibi diğer PKOS sorunları için tedaviye ihtiyacı olabilir.

●Endometriozis – Endometriozisli kadınlarda endometrioma veya "çikolata kisti" adı verilen bir tür yumurtalık kisti gelişebilir.

●Hamilelik – Plasenta oluşana kadar hamileliği desteklemeye yardımcı olmak için normalde hamileliğin erken döneminde bir yumurtalık kisti gelişir. Bazı durumlarda kist hamileliğin ilerleyen zamanlarına kadar yumurtalıkta kalır.

●Şiddetli pelvik enfeksiyonlar – Şiddetli pelvik enfeksiyonlar yayılarak yumurtalıkları ve fallop tüplerini tutabilir. Sonuç olarak, yumurtalıkların ve/veya fallop tüplerinin yakınında irinle dolu kistler oluşur.

●Kansersiz büyümeler.

●Kanser – Kanser, premenopozal kadınlarda yumurtalık kistlerinin nispeten nadir bir nedenidir; yumurtalık üzerinde veya yakınındaki büyümelerin yüzde 1'inden azı yumurtalık kanseri ile ilgilidir.

Adet dönemleri durmuş menepoz sonrası kadınlarda yumurtalık kistlerinin en yaygın nedenleri şunlardır:

● Kansersiz büyümeler

● Yumurtalıkta sıvı toplanması

Menopoz sonrası kadınlarda, yumurtalık üzerinde veya çevresinde yeni büyümelerin kanserden kaynaklanma olasılığı, menopoz öncesi kadınlara göre biraz daha fazladır.

Yumurtalık kanseri miyim?

Yumurtalık kanseri, yumurtalık kistlerinin en sık nedeni olmasa da, kist teşhisi konan birçok kadın kanser olabileceğinden endişe duymaktadır. Yumurtalık kanseri, aşağıdakilere sahip kadınlarda daha olasıdır:

● Yumurtalık kanserine genetik yatkınlık (örneğin, ailede yumurtalık veya ilgili kanser öyküsü)

● Meme veya gastrointestinal kanser öyküsü

● Karmaşık görünen bir kist (katı alanlar, yüzeyde nodül veya birden fazla sıvı dolu alan içeren bir kist)

● Görüntüleme testi sırasında pelviste veya karında sıvı toplanması (asit adı verilir)

Ancak kanser olmayan kadınlarda da bu durumlar görülebilir. Çoğu durumda, kanser olasılığını ölçmek için daha fazla test gerekecektir.

Doktorunuz yumurtalık kanseri olabileceğinizden endişeleniyorsa, jinekolojik onkolog bir uzman ile görüşmenizi önerebilir. Bu doktorlar yumurtalık kanserinin cerrahi tedavisi konusunda eğitim almıştır tedavinin başarısını artırabilir. 

Yumurtalık Kisti Belirtileri

Yumurtalık kistleri belirtiler oluşturabilecekleri gibi bazı durumlarda hiç belirti göstermezler. Yumurtalık kistlerinden kaynaklanan belirtileri olan kadınlar, tipik olarak kist tarafında alt karın bölgesinde ağrı veya baskı hissederler. Bu ağrı donuk veya keskin olabilir; sürekli devam edebilir veya gelip gidebilir. Kramplı alt karın ağrısı genellikle yumurtalık kistleriyle ilgili değildir. Bir yumurtalık kisti yırtılırsa, kişi şiddetli olabilen ani keskin bir ağrı yaşayabilir. Bir yumurtalığın burulması (bükülmesi) sırasında kadınlar bulantı ve kusma ile birlikte ağrı hissedebilirler. Anormal adet dönemleri veya vajinal kanama genellikle yumurtalık kistleriyle ilgili değildir.

Yumurtalık Kisti Tanısı Nasıl Konulur?

Yumurtalık kistlerinin tanısı genellikle pelvik muayene sırasında gerçekleştirilir. Bununla birlikte genellikle pelvik ultrason gibi bir görüntüleme testi tanının doğrulanması için gereklidir. Bilgisayarlı tomografi veya manyetik rezonans görüntüleme (MRI) de ultrasona göre daha az kullanılsa bile tanı için kullanılabilir. Bu görüntüleme testleri kistin boyutu, yeri ve diğer önemli özellikleri hakkında bilgi sağlayabilir. 

Yumurtalık Kisti Tanısında Kan Testleri

Yumurtalık kistiniz varlığında bir veya daha fazla kan testi önerilebilir. Kan testleri kistin yapısını belirlemeye yardımcı olabilir.

● Hamilelik testi – Yumurtalık kisti olan premenopozal kadınlarda genellikle kan veya idrarda gebelik testi yapılır. Yumurtalık kistleri hamilelik sırasında sık görülür.

● Kanser antijeni (CA ) – CA , yumurtalık kisti olan kadınlarda gerçekleştirilen bir kan testidir. Ancak, sadece CA testinin sonuçları yumurtalık kanseri teşhisi için yeterli değildir. Erken yumurtalık kanseri olan birçok kadın normal CA seviyesine sahiptir. CA , ilerlemiş yumurtalık kanseri olan kadınların yaklaşık yüzde 80'inde anormal seviyelerde yükselir.

Ayrıca kanser dışında endometriozis, rahim fibroidleri, pelvik enfeksiyonlar, kalp yetmezliği ve karaciğer, böbrek hastalığı dahil olmak üzere bir çok koşul CA 'in yükselmesine neden olabilir. Sonuç olarak, her durumda CA ölçümü tavsiye edilmez.

• CA testi, yumurtalık kisti olan postmenopozal kadınlar için sıklıkla önerilir.

• Ultrason görüntüsünde over kisti çok büyük olan veya kanser şüphesi olan premenopozal kadınlara CA önerilebilir.

• Küçük ve kanser şüphesi olmayan yumurtalık kistleri olan premenopozal kadınlarda CA genellikle önerilmez.

Yumurtalık kisti olan kadınlarda yumurtalık kanseri riskini ve varlığını araştırmak için başka kan testleri de mevcuttur.

Yumurtalık Kistlerinde Tedavi

Görüntüleme testinin sonuçlarına, yaşınıza, belirtilerinize, kan testlerinin sonuçlarına ve aile geçmişinize bağlı olarak, doktorunuz tedavi vermeden gözleme veya ameliyat önerebilir.

Yumurtalık kistleri her zaman tedavi gerektirmez. Menopoz öncesi kadınlarda, yumurtalık kistleri genellikle tedavi olmaksızın bir ila iki ay içinde kendi kendine düzelir. Menopoz sonrası kadınlarda ise yumurtalık kistlerinin tedavi almadan düzelme olasılığı daha düşüktür.

Bir kist büyükse, ağrıya neden oluyorsa veya kanser açısından şüpheli görünüyorsa, tedavi genellikle kisti veya tüm yumurtalığın çıkarılması için ameliyat gerektirir.

Tedavi vermeden gözlem

Premenopozal kadınlar - Premenopozal kadınlarda, tedavisiz gözlem genellikle semptomların izlenmesini (pelvik ağrı veya basınç) ve altı ila sekiz hafta sonra pelvik ultrasonun tekrarlanmasını içerir. Yumurtalık kisti büyümezse veya tedavisiz gözlem döneminde düzelirse genellikle cerrahi olarak çıkarılması gerekmez. Bazı premenopozal kadınlara, yeni yumurtalık kistlerinin gelişmesini önlemeye yardımcı olmak için bu süre zarfında bir doğum kontrol hapı almaları tavsiye edilir.

Bir kist küçülürse veya boyutu değişmezse, doktorunuz kistin büyümediğinden emin olana kadar ultrason genellikle düzenli aralıklarla tekrarlanır. Kist kaybolursa, daha fazla test veya takip gerekmez. 

Menopoz sonrası kadınlar — Menopoz sonrası kadınlarda, tedavisiz gözlem yapılıp yapılmayacağı ultrason ve kanser antijeni [CA ] sonuçlarına bağlıdır. Kist kanserli görünmüyorsa, tedavisiz gözlem bir seçenek olabilir ve bir yıl boyunca veya kist düzelene kadar her üç ila altı ayda bir pelvik ultrason ve CA ölçümü ile takip gerçekleştirilir. Ancak menopoz sonrası kadınlarda yumurtalık kistleri her zaman kendiliğinden düzelmez.

CA seviyeleri yükselirse veya kist büyür, görünümü değişirse, kisti çıkarmak için ameliyat önerilebilir.

Yumurtalık Kisti Ameliyatı

Aşağıdaki durumlarda ameliyat önerilebilir:

● Kist kalıcı ağrı veya baskıya neden oluyorsa veya kistin yırtılma, bükülme riski varsa.

● Ultrasonda endometriozis kaynaklı bir kist görüldü ve doğurganlık nedenleriyle alındıysa.

● Büyük kistler kistin kanserli olduğu anlamına gelmemektedir. Ancak 5 ila 10 cm büyüklüğündeki büyük kistler ameliyat nedeni olabilir.

● Kist kanser şüphesi taşıyorsa. Yumurtalık kanseri için risk faktörleriniz varsa veya kist görüntüleme testlerinde kist potansiyel olarak kanserli görünüyorsa, doktorunuz ameliyat önerebilir.

● Yumurtalık kanseri şüphesi düşükse ancak kist birkaç ultrasondan sonra kaybolmazsa, doktorunuzla görüştükten sonra kistin ameliyatla çıkarılmasını tercih edebilirsiniz. 

Yumurtalık kistini çıkarmak için ameliyat gerekiyorsa, gerçekleştirilecek ameliyat sadece kistin mi yoksa tüm yumurtalığın mı alınmasını içerdiği, yaşınıza ve işlem sırasında ne bulunduğuna bağlıdır. 

Örneğin:

● Kanser şüphesi varsa, kanserli dokunun kesilmesi kanserin yayılma riskini arttıracağı için tüm yumurtalık çıkarılmalıdır. Bir yumurtalığınızın alınması menopoza girmenize ve kısırlığa neden olmaz.

● Kist kanserli görünmüyorsa ve küçük kesilerle alınabiliyorsa, laparoskopik olarak (birkaç küçük kesi ile) kapalı ameliyatla alınabilir ve aynı gün eve gidebilirsiniz.

● Kist büyükse veya kanser şüphesi taşıyorsa açık bir kesi (laparotomi denir) gerekebilir ve cerrahın tüm yumurtalığı, çevresindeki dokuları çıkarması gerekebilir. Bir laparotomiden sonra bir veya daha fazla gece hastanede kalmanız gerekecektir.

Yumurtalık Kistlerinde Takip

Yumurtalık kisti düzeldikten sonra, belirtileriniz kaybolduysa daha fazla görüntüleme testine ihtiyacınız olmayacaktır.

Bazı yumurtalık kistlerinin diğerlerine göre tekrarlama olasılığı daha yüksektir. Buna endometriomalar ve fonksiyonel yumurtalık kistleri dahildir. Premenopozal iseniz ve tekrarlayan kistlerden endişe ediyorsanız, doğum kontrol hapı veya başka bir hormonal doğum kontrol yöntemi almak yumurtalık kistlerinin gelişmesini önlemeye yardımcı olabilir. 

Yumurtalık (Over) Kisti Nedir? Belirtileri ve Tedavisi Hakkında Bizimle İletişime Geçin

Yumurtalık kistinin vücuda yansıttığı bazı belirtileri mevcuttur. Bu belirtilerin neler olduğunu bilerek, doktorunuza görünebilirsiniz. Yumurtalık kistlerinin neden oluştukları net olarak belirlenememiştir. Bu kistler zararsız olabileceği gibi ciddi derecelerde hayati tehlikeye de sebep olabilmektedirler. Zararlı olup olmadığı pek anlaşılamadığından yumurtalık kistinin yansıtmış olduğu belirtileri gözlenirse kesinlikle bir hekime görünmekte fayda vardır.

Yumurtalık nedir?

Yumurtalık, kadınlarda olan üreme sisteminin bir parçasıdır. Yumurtalıkların görevi, üreme hücresi olarak bilinen yumurtaların üretimini sağlamaktır. Fakat tam olarak nedeni bilinmeyen durumlardan ötürü üretilmiş olan yumurtalar ya da üretim işlemi gerçekleşirken oluşturulan enzimler ve diğer üretim maddeleri kiste dönüşebilmektedir. Kistler genel olarak içleri su dolu olan yapılardır ve muayene sırasında ultrasonla görüntülenebilmektedir.

Kist çeşitleri nelerdir?

Bazı kistler vücut içerisinde herhangi bir anormal duruma sebep olmadığından dolayı zararsız sayılırken bazı kistler de zehirleyici bir etkiye sahiptir. Zehirleyici olan kistler ciddi sağlık sorunlarına yol açabilmektedir. Kistler iyi huylu ve kötü huylu olmak üzere iki ana başlık altında incelenmektedir.

1. İyi Huylu Kistler

İyi huylu kistler sol ya da sağ yumurtalıkların üzerinde oluşan, genellikle beş santimetreden küçük olan kistlerdir. Zehirleyici bir etkileri yoktur. Bu sebeple kansere de neden olmadıklarından dolayı iyi huylu kistler denmektedir. Bu kistlerin diğer adı da selimdir. İyi huylu kistlerin de vermiş oldukları rahatsızlıklar vardır. Bu durumlar, hormonal olan rahatsızlıklardır ya da iç içe oluşan kistlerin vermiş oldukları ağrı semptomlarıdır. İyi huylu kistler şunlardır:

- Çikolata Kisti: Bu tipte olan kistlerin içerisinde oldukça koyu renge sahip, erimiş olan çikolataya benzeyen bir sıvı içerdiklerinden dolayı bu isim verilmiştir. Bu kist, kadınlarda genellikle regl dönemlerinde çok sancı çekmelerini ya da cinsel ilişki sırasında ciddi derecede ağrı çekmelerine neden olabilmektedir.

- Dermoid Kist: Üreme hücreleri olan yumurtaların üretilmesi esnasında oluşan tersliklerden dolayı meydana gelirler. Bu kistlerin içlerinde tırnak ve saç kökü gibi cilt dokusu bulunabilmektedir. Bu sebeple zaman zaman ciddi ağrılara sebep olabilmektedir.

- Polikistik Over: Yumurtalıklar içerisinde üretilen üreme hücreleri yani yumurtalar çeşitli nedenlerle vücuttan atılamaması ile oluşan, çeşitli büyüklüklerde çok sayıda olan kistlerdir. Bu kistler ileri düzeyde hormonal bozukluğa ve regl düzensizliğine sebep olabileceği gibi vücudun genelini de etkileyebilmektedir.

2. kötü huylu kistler

Habis adı verilen, yani kötü huylu olan kistler genellikle lipid tabakalarının üstlerinde oluşan ve anlaşılması uzun süre alan kistlerdir. Bu kistlerin kansere dönüşme olasılığı oldukça yüksektir. Bu sebeple erken teşhis tedavi süreci için oldukça önemlidir. Oluşan kist kötü huyluysa hiç bir müdahale olmadan kaybolmazlar ve daha çok büyüyüp patlamaları sonucunda zehirleyici bir etkiye, yumurtalıklar oluşabilecek yırtıklara ve bu durumlardan gerçekleşebilecek iç kanamalara neden olabilmektedir.

Yumurtalık kisti belirtileri nelerdir, nasıl anlaşılır?

- Mide bulantıları

- Karında şişlik veya ağrı

- Regl düzensizliği

- Cinsel birliktelikte oluşan ağrılar

- Sindirim sistemi bozuklukları

- Tüylenmede artış

- Kasıklarda ağrılar

- Vajinal akıntının kötü kokması veya renginde değişiklikler

- Vajinadan kan gelmesi

- Sık idrara çıkma

- Kilo artışı ya da kilo kaybı

- Dıştan hissedilebilen, el ile hissedilebilen beze şeklinde yumrular

- Göğüslerde hassaslık

- Gebe kalmada sorunlar

Yumurtalık kisti neden oluşur?

Nedenleri tam olarak bilinmemekle beraber bazı hormonal bozuklukların ve genetik faktörlerin kist oluşumunda etkili olduğu gözlemlenmiştir. Bunlar:

- Adette düzensizlik

- Genetik yatkınlıklar

- Aşırı kilo artışı (obezite)

- Erken adet görmüş olmak (11 yaş öncesi)

- Tiroid bezinin fazla çalışması

- Hormonal bozukluklar

Kist; vücudun herhangi bir bölgesinde bazı nedenlere bağlı olarak ortaya çıkan içi sıvı dolu, yumru şeklinde kitlelere verilen isimdir. Dokular ya da organlarda görülebilen kistlerin boyutları değişkenlik gösterir. Çoğunlukla iyi huylu olan kistler herhangi bir belirtiye neden olmadan ortaya çıkabilir. Bu tip kistler belli aralıklarla takip edilir. Büyük boyutlu olan kistlerin ise cerrahi müdahaleyle alınması gerekebilir.

Kist ve Tümör Arasındaki Fark Nedir?

Kist ve tümör görünüm itibariyle benzer özelliklere sahiptir. Bununla birlikte, yapıları tamamen farklıdır. Kistler de tümörler gibi iyi ya da kötü huylu olsa da çoğu kist vücutta herhangi bir hasara neden olmaz. Kistlerin daha çok deri altı ve yumurtalıklarda çıktığı söylenebilir. Çoğu iyi huyludur ve yavaş gelişim gösterir. Genel anlamda başka bir hastalığa neden olmaz.

Tümörler ise vücudun herhangi bir bölümü ve dokusunda ortaya çıkabilir. Kötü huylu tümörler kanserle ilişkilidir. Hızlı bir şekilde yayılabilir ve şiddetli belirtilere neden olabilir. 

Kist Neden Olur?

Kist oluşumuna neden olabilecek faktörler şu şekildedir:

• Genetik faktörler
• Doğumsal (konjenital) hastalıklar
• Vücudun çeşitli bölgelerinde ortaya çıkan iyi ya da kötü huylu tümörler
• Hücre deformasyonları ya da hücre ölümleri
• Kronik enflamatuar rahatsızlıklar
• Enfeksiyonlar
• Geçirilen cerrahi operasyonlar
• Travmalar ve yaralanmalar

Kist Belirtileri Nelerdir?

Küçük ve belli belirsiz olan kistler genellikle herhangi bir belirtiye neden olmaz. Bununla birlikte, kistlerin çoğu şişlikler şeklinde kendini gösterir. Belirtiler ise kistin bulunduğu vücut bölgesi ve tipine göre değişkenlik gösterir.

Bazı kist türlerinin yaygın görülen belirtileri şu şekildedir:

• Kadınlarda sık karşılaşılan yumurtalık kistleri bazı durumlarda asemptomatik olsa da bazı vakalarda oldukça şiddetli seyreder. Bu durumda, karında ağrı ve şişlik, adet öncesi ve adet döneminde pelvik ağrı, düzensiz adet kanamaları, bağırsak hareketleri sırasında ağrı hissi, sırt ve bel ağrıları, mide bulantısı ve kusma, kısırlık, hormonal dengesizlik ve cinsel ilişki sırasında ağrı gibi belirtiler görülür.
• Epidermoid ve dermoid kistler yumru şeklinde kendini gösterir. Genellikle içi dolu olan bu kistler gözle görülür şekilde ve kırmızımsı renktedir.
• İç organlarda görülen kistler belirti göstermeyebilir. Bununla birlikte, akciğer, karaciğer ve böbrek gibi organlarda işlev kaybı ve bu bölgelerde ağrıya neden olabilir. Böbrek kistinde bulantı ve kusma da görülebilir.

Bu belirtiler kistin tipine göre değişebileceği gibi kistin boyutuna göre de farklılaşır. Karaciğer, akciğer ve böbrek gibi organlarda çok büyük boyutlara ulaşan kistler, keskin ağrılara neden olabilir. Bu ağrılar deri altında görülen çok büyük kistler nedeniyle de oluşabilir.

Bazı durumlarda bu ağrıların şiddeti artabilir. Hastaların belli pozisyonlarda durması ya da ani hareket etmesiyle ağrı şiddetlenebilir. Bazı durumlarda ise içi sıvı dolu kistin patlaması da ağrıya neden olur. Bu durumda çok keskin ve dayanılmaz acıya sebep olan belirtiler görülebilir. Böyle bir durumda, hastaların vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurması gerekir.

Kist Türleri

Vücudun çeşitli bölgelerinde kist oluşumu görülebilir. Yaygın olarak karşımıza çıkan bazı kist türleri şu şekildedir:

Yumurtalık (Over) ve Rahim Kistleri

Over kisti olarak da bilinen yumurtalık kistleri en sık görülen kist türlerinden biridir. İçi sıvıyla dolu olan bu kistler yumurtalıkların birinde ya da her iki yumurtalıkta da görülebilir. Hem yumurtalık hem de çikolata kistleri çoğunlukla medikal yöntemlerle tedavi edilir.

Böbrek Kistleri

Böbrek kistleri doğumsal olabileceği gibi tıkanıklıklar nedeniyle de oluşabilir. Bu organda ortaya çıkan soliter kistler çok çeşitlidir. Bu kist türünün böbrek hastalığı olan kişilerde görülme riski daha fazladır.

Meme Kistleri

Kadınlarda sık görülen meme kistleri çoğu zaman iyi huyludur ve herhangi bir belirtiye neden olmaz. Bazı durumlarda ise kitlenin bulunduğu bölgeye temas sonucu ağrı ve hassasiyet görülebilir. Kistin boyutu ve adet dönemine göre belirtiler şiddetlenebilir.

Dermoid ve Epidermoid Kistler

Genellikle embriyo döneminde ortaya çıkan dermoid ve epidermoid kistler, deri altında yağ ve keratin gibi maddelerin birikmesi sonucu oluşur. Çoğunlukla boyun bölgesinde görülür.

Dermoid kistler boyunla birlikte en sık çenede ortaya çıkar. Bununla birlikte, vücudun herhangi bir bölgesinde görülebilen dermoid kistler doğumda ortaya çıkan bir durum olsa da çoğu zaman belirti göstermez. Bu kistler; özellikle çocuk yaşına geldiğinde gözle görülür hale gelir. Hareketli bir yapıya sahip olan bu kistlerde ter ve yağ bezlerinin yanı sıra kıl folikülleri de görülebilir.

Epidermoid kistler ise en sık göz, kaş ve burun bölgelerinde ortaya çıkar. Genellikle doğumdan hemen sonra tespit edilebilir.

Bu iki kist türü görüntü olarak birbirine oldukça benzer yapıdadır. İki kist de sarımsı-kırmızımsı bir renkte, içi dolu yumrular şeklinde kendini gösterir. İltihaplı kitleler daha kırmızı bir renkte olabilir. İki kist türünün ayrıldığı nokta ise dermoid kistlerin içinin dolu olması, ancak epidermoid kistlerde yağ ya da ter bezinin görülmemesidir.

Bu kist çeşitlerinin yanı sıra, el bileğinde görülen ganglion kisti, dizde ortaya çıkan baker kisti, kistik akneler ve mukoza kistleri gibi farklı kist türleri de bulunur.

Kist Tanısı Nasıl Konur?

Kist tanısında öncelikle fiziki muayene sırasında hastalarda hangi belirtilerin görüldüğüne bakılır. Boyut olarak büyük kistler ağrı gibi belli semptomlara neden olabilir. Bu belirtilerin vücutta nerede görüldüğü de oldukça önemlidir. Ayrıca, deri altı ya da üstünde ortaya çıkan şişlikler kistin daha kolay tespit edilmesini sağlar.

Özellikle iç organlarda meydana gelen kistler için tanı sürecinde görüntüleme yöntemlerinden yararlanılır. Ultrasonografi, kesin tanı için öncelikli olarak kullanılan yöntemdir. Yumurtalık kistleri başta olmak üzere karaciğer, akciğer ve böbrek kistlerinin teşhisinde ultrasonografi yöntemine başvurulur.  Bu sayede, kistin tam konumu ve boyutları hakkında detaylı bilgi elde edilebilir.

Bazı durumlarda ise hiçbir belirti göstermeyen kistler tesadüfen keşfedilir. Bu durumda, hastalar, farklı bir nedenle sağlık kurumuna başvurmuş olabilir. Kistin boyutu ve konumuna göre ciddi bir rahatsızlığa neden olabileceği durumlarda cerrahi yöntemlerden faydalanılır.

Kist Tedavisinde Hangi Yöntemler Kullanılır?

Kist tedavisi; kistin boyutu, yeri ve hastanın genel sağlık durumuna göre planlanır. Bazı küçük boyutlu kistler herhangi bir belirtiye neden olmadığı için yalnızca düzenli olarak takip edilir. Zaman içinde büyük boyutlara ulaşan ve hastaların sağlığını tehdit etmeye başlayan kistlere ise müdahale edilmesi gerekir.

Deri kistleri genellikle küçük bir kesiyle alınırken, yumurtalık kistleri için cerrahi operasyon ya da ilaçlı tedavi uygulanır. Bazı durumlarda ise kistin yalnızca içi boşaltılır. Kistlerin oluşum bölgesi fark etmeksizin tüm uygulamalardan sonra kistten örnek alınması gerekir. Patolojik incelemenin ardından kistin iyi ya da kötü huylu olduğu belirlenir.